အမှနျတကယ်ရှိတဲ့တရား(ပရမတ္ထ) (2)

`အာဟန်’ဆိုတဲ့စကားကတော့လက် ကိုင်ထားတဲ့နေရာမှာကြိုးစားမှုတွေဖြစ် ပေါ်စေခြင်းဖြစ်တယ်။အဲဒီအမှန်တ ကယ်ရှိတဲ့တရားသဘောတွေကိုနား လည်နိုင်ဖို့သည်လျှင်မြန်ပြီးလွယ်ကူစွာ နဲ့နားမလည်နိုင်ဘူး။ဒါပေမယ့်ဗုဒ္ဓမြတ် စွာဘုရားဆိုဆုံးမသွားတဲ့တရားတော် တွေကိုလက်ကိုင်ထားပြီးနားလည်တဲ့ အထိကြိုးစားခြင်းတွေနဲ့ဝေဖန်သုံးသပ် ရတယ်။ပြီးတော့တရားသဘောရဲ့လ က္ခဏတွေကိုအောက်မေ့သိပြီးသတိ ဖြစ်ပေါ်တဲ့အထိအမှန်တကယ်ရှိပြီးပုံမှ န်နဲ့ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့တရားသဘောရဲ့လက္ခ ဏတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိနိုင်တဲ့အထိ မြတ်စွာဘုရားကတရားတော်တွေကို ဆိုဆုံးမသွားတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားကယခုချက်ချင် းမဖြစ်ပေါ်တဲ့(သို့)သက်သေမပြနိုင်တဲ့ တစ်ခြားအကြောင်းတွေကိုဆုံးမမသွား ဘူး။ဒါကြောင့်ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသည် စက္ခုဝိညာဉ်ရဲ့အကြောင်း၊မြင်ခြင်းအ ကြောင်းနှင့်မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာရဲ့ အကြောင်းတွေကိုဆိုဆုံးမသွားတယ်။ ပြီးတော့သောတဝိညာဉ်ရဲ့အကြောင်း၊ အသံကိုသိတဲ့တရားသဘောရဲ့အ ကြောင်းနှင့်နားမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အသံရဲ့အ ကြောင်းတွေကိုဆိုဆုံးမသွားတယ်။ပြီး တော့သက်သေပြလို့ရတဲ့ယခုရှိနေဆဲတ ရားတွေကိုဆိုဆုံးမသွားတယ်။ဒါကြော င့်တရားတော်တွေကိုနာကြားပြီးတဲ့သူ တွေသည်အဲဒီအမှန်တကယ်ရှိတဲ့တရား သဘောတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိနိုင်တဲ့အ ထိဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသဘောရဲ့လက္ခဏ တွေကိုဝေဖန်သုံးသပ်သိပြီးလေ့လာ သင်ကြားတဲ့နေရာမှာလည်းကြိုးစား မှုတွေရှိကြတယ်။

`လလုံး’ဆိုတဲ့စကားကတော့ခိုင်မြဲတဲ့ကို ယ့်ရဲ့ဂုဏ်အဖြင့်နဲ့ကြည်လင်စေခြင်းနှင့် တိုးတက်စေခြင်းတို့ဖြစ်ကြတယ်။လက် ကိုင်ထားခြင်း၊ကြိုးစားခြင်းနှင့်ကြည်လင်စေခြင်းတွေသည်ပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာရှိ ကြပြီးလာ?ဒါပေမယ့်ကုသိုလ်စိတ်တွေ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့အချိန်မှာပုဂ္ဂိုလ်တွေမှာ ကြည်လင်တဲ့စိတ်တွေရှိနေတယ်ဆိုတာ သိနိုင်တယ်။တစ်ချို့ကဆင်းရဲ(ဒုက္ခ) တွေဖြစ်ကြတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့အသက်ကြီးလာပြီးဆိုတော့စိုးရိမ် သောကတွေဖြစ်လာတယ်။သတိပဌာန်း တွေဖြစ်ပေါ်တာလည်းအရမ်းနည်း တယ်။အဲဒီအချိန်မှာအကုသိုလ်တွေဖြစ် တယ်။ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားကဘယ်သူ့ကို မှအကုသိုလ်ရှိပြီး(သို့)စိုးရိမ်သောက တွေရှိရမယ်ဆိုတဲ့တရားတွေကိုဆုံးမမ သွားဘူး။ဒါပေမယ့်ကြိုးစားခြင်းနှင့် ကြည်လင်စေခြင်းတွေရှိဖို့အတွက် လက်ကိုင်ထားရတဲ့တရားတွေကိုဆို ဆုံးမသွားတယ်။

အကုသိုလ်တွေအားလုံးဖြစ်ပေါ်ရခြင်း သည်အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်ပေါ်ရပြီး တားဆီးလို့မရဘူး။ဘယ်အကုသိုလ် စိတ်တစ်မျိုးမျိုးတွေမဆိုဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာအဲဒီအကုသိုလ်တွေသည်ပေါ်ပေါ က်ပြီးဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်ဖြစ်ပေါ်တဲ့ အကုသိုလ်ရဲ့လက္ခဏတွေကိုသတိ အောက်မေ့သိတဲ့အချိန်မှာကြည်လင် နိုင်တယ်။ဒါကြောင့်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အကု သိုလ်တရားရဲ့လက္ခဏတွေကိုလေ့လာ သင်ကြားပြီးဝေဖန်သုံးသပ်ရမယ်။အဲဒီအကုသိုလ်တရားတွေသည်နင်၊ငါတွေမဟုတ်ဘူး။ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေမဟုတ်ဘူးဆိုတာသိဖို့အတွက်ဖြစ်တယ်။ဖြစ် ပေါ်နေဆဲဖြစ်တဲ့အကုသိုလ်ရဲ့လက္ခဏ တွေကိုသတိအောက်မေ့သိတဲ့အခါမှာ အဲဒီအချိန်သည်စိတ်ငြီးငွေ့ပြီးမသာ ယာမှုတွေမဖြစ်ဘူး။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့ငါ့ကိုယ်၊ငါ့ဥစ္စာတွေဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့စိတ်တွေမရှိတော့ဘူး။ပြီးတော့ဖြစ် ပေါ်နေဆဲဖြစ်တဲ့အကုသိုလ်တရားတွေ ကိုအစွဲတွေမရှိတော့တဲ့အတွက်ကြောင့် စိုးရိမ်သောကတွေမရှိတော့ဘူး။

ဖြစ်ပေါ်တဲ့အကုသိုလ်တရားတွေလျော့ နည်းသွားဖို့နှင့်ပူပြင်သောကတွေထပ်ပြီ းမများလာဖို့အတွက်သတိအောက်မေ့သိရမယ်။ပြီးတော့အဲဒီအဲဒီအကုသိုလ် အမျိုးမျိုးဖြစ်တဲ့နင်၊ငါမဟုတ်ဘူး၊ပုဂ္ဂို လ်၊သတ္တဝါတွေမဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့တရား သဘောတွေကိုသတိနဲ့ဝေဖန်သုံးသပ်ပြီး သိရမယ်။ဒါကြောင့်သတိပဌာန်းတွေကို တိုးတက်အောင်ပါွးများတဲ့အခါမှာ`လ လုံး’ဆိုတဲ့စကားရဲ့အဓိပ္ပါယ်တွေကိုထိ ရောက်စွာနဲ့နားလည်ရတယ်။ဆိုလိုတာ ကကိုယ့်ရဲ့ဂုဏ်တွေနဲ့ကြည်လင်ခြင်းနှင့် ခိုင်မြဲခြင်းရှိပြီးတိုးတက်စေတယ်။ဆိုလို တာကနင်၊ငါမဟုတ်ဘူး၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါ မဟုတ်ဘူး။ပြီးတော့အမှန်တကယ်ရှိတဲ့ တရားသဘောရဲ့လက္ခဏတွေကိုထိုး ထွင်းစွာနဲ့သိနိုင်တယ်။

အရိယာသစ္စာတရားတွေဖြစ်တဲ့သတိရှိ ခြင်းနှင့်ကုသိုလ်တရားတွေဟောကြား ခြင်းတွေကအစအဆုံးအမတွေဖြစ် တယ်။အဲဒီအဆုံးအမထဲမှာဗုဒ္ဓမြတ် စွာဘုရားဆိုဆုံးမသွားတဲ့သတိပဌာန်း တရားတွေကလွဲပြီးတစ်ခြားပုဂ္ဂိုလ်တွေ ကတရားတော်တွေကိုထပ်ပြီးအသစ်ပြု လုပ်ကြတယ်။ပြီးတော့သတိပဌာန်းအ ဖြစ်နဲ့တစ်ခြားတရားတွေကိုပြုလုပ်ခြင် း၊(သို့)အကုသိုလ်တရားတွေကိုကုသိုလ် တရားအဖြင့်ပြုလုပ်ခြင်း(သို့)ဘယ်သူမ ဆိုအဆုံးအမတွေကိုအဲလိုမျိုးပြုလုပ် လာကြတယ်(သို့)အဲဒီအရာတွေကိုပြု လုပ်ဖို့ရှိကြရဲ့လာ?ဆိုလိုခြင်တာကဗုဒ္ဓ မြတ်စွာဘုရားဆိုဆုံးမသွားတဲ့တရား တော်တွေသည်တစ်ခြားသူတွေအသစ် ပြုပြင်ပြီးအသစ်ပြောင်းလဲလို့ရနိုင်လာ?ပြီးတော့ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားဆိုဆုံးမသွာ းတဲ့တရားသဘောဖြစ်တဲ့သတိပဌာန်း တွေကိုပြောင်းလဲပြီးသတိပဌာန်းတွေ မပေးဖြစ်လို့ရလာ?တစ်ခြားသူတွေက ဟောကြားသွားတဲ့အကုသိုလ်တရား တွေကိုကုသိုလ်တရားဖြစ်အောင်လုပ် လို့ရလာ?ဒါကြောင့်အားလုံးကိုဝေဖန် သုံးသပ်ပြီးအကြောင်းအကျိုးတွေကို နားလည်တဲ့အခါမှာမြတ်စွာဘုရားသိ တော်မူသွားပြီးဆိုဆုံးမသွားတဲ့တရား တွေရဲ့အဆုံးအမတွေကိုသိနိုင်တယ်။

ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသိတော်မူပြီးဆိုဆုံးမ သွားတဲ့တရားသဘောအားလုံးတွေကို ဘယ်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကမှတစ် ခြားတရားသဘောဖြစ်အောင်ပြောင်း လဲလို့မရဘူး။ပြီးတော့နားလည်မှုမှား တဲ့သူတွေရှိနိုင်တယ်။ဒါပေမယ့်တရား အားလုံးတွေရဲ့အမှန်တကယ်ရှိတဲ့လက္ခ ဏသဘောတွေကိုပြောင်းလဲလို့မရဘူး ။`အာဌာ’ဆိုတာကစိတ်ရဲ့အဓိပ္ပါယ်တွေ ဖြစ်ပြီးအဲဒီစိတ်(၅)မျိုးကိုအဘိဓမ္မာထဝိဖာဝိနီမှာ(၆)မျိုးနဲ့ရင်းပြသွားတယ်။ဆိုလိုတာကနောက်တစ်မျိုးအဖြင့်နဲ့ ဆန်းကြယ်တဲ့အာရုံဖြစ်တဲ့အတွက် ကြောင့်ဆန်းကြယ်တဲ့စိတ်ကိုရှင်းပြ သွားတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့စိတ် သည်အာရုံအားလုံးကိုသိနိုင်တဲ့အတွက် ကြောင့်ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်တရားသ ဘောတွေဘယ်လောက်ပဲဆန်းကြယ်နေ ပါစေစိတ်ရဲ့အာရုံတွေဖြစ်ကြတယ်။ပြီး တော့အဲဒီအာရုံတွေသည်ပရမတ္ထတရာ းတွေမဟုတ်ဘူး။ဥပမာ-ဘာသာစကား အမျိုးမျိုးကိုပညတ်ထားတဲ့စိတ်ကိုသိ နိုင်တယ်။ဆိုလိုတာကနာမည်၊စကားအ သုံးအနှုန်းနှင့်အကြောင်းအမျိုးမျိုးတွေ သည်အာရုံတွေဖြစ်ကြတယ်။ဒါကြောင့် ဆန်းကြယ်တဲ့အာရုံတွေကြောင့်စိတ် သည်ဆန်းကြယ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။

စိတ်ရဲ့လက္ခဏတွေ(၂)မျိုးရှိပြီးသာ မန်ရလက္ခဏ(၁)မျိုးနှင့်သဘာဝလက္ခ ဏ(၁)မျိုးတို့ဖြစ်ကြတယ်။စိတ်ရဲ့သာ မန်ရလက္ခဏကတော့အနိစ္စ၊ဒုက္ခနှင့်အ နတ္တတို့ဖြစ်ကြတယ်။စိတ်ရဲ့သဘာဝလ က္ခဏတွေသည်စိတ်ရဲ့အဓိကလက္ခဏ ဖြစ်ပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့၁။အာလန်မ နဝိချာနလခဏံ=အာရုံကိုထိုးထွင်းစွာ သိခြင်းရှိတဲ့လက္ခဏဖြစ်တယ်။၂။ဘူဖဖူခမလစံ=အရင်ရောက်ခြင်းရှိပြီးဆရာ ဖြစ်ခြင်းရှိတယ်။ဆိုလိုတာကအရသာ အာရုံကိုသိတဲ့နေရာမှာတာဝန်(အကြီး) ဖြစ်တယ်။၃။စနူထန်ပကျူပထာနံ=အ ဆက်မပြတ်ဆက်စပ်ခြင်းရှိတယ်။ဆို လိုတာကပကျူပထာဖြစ်ပြီးဆက် လက်ဖြစ်၊ပျက်နေတယ်။ဆိုလိုတာက ဖြစ်ပေါ်တဲ့အနေအခြေတွေဖြစ်တယ်။ ၄။နာမရူပထထာနံ=နာမ်တရားနှင့်ရုပ်တရားရှိပြီးပထထန်ဖြစ်တယ်။ဆိုလို တာကဖြစ်ခါနီးအကြောင်းဖြစ်တယ်။

စိတ်သည်သခါၤရတရားဖြစ်ပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့အကြောင်းတွေကိုမှီခိုရတဲ့တရားသ ဘောဖြစ်တယ်။ခန္ဓာ(၅)ပါးရှိတဲ့ဘုံမှာ တရားသဘောအားလုံးတွေသည်အလိုလိုနဲ့ဖြစ်ပေါ်လို့မရဘူး။စိတ်သည်နာမ် တရားနှင့်ရုပ်တရားကိုမှီခိုရတဲ့ဖြစ်ခါနီး အကြောင်းဖြစ်တယ်။နာမ်တရားတစ် မျိုးသာရှိတဲ့ဘုံ(အရုပ်ဗြဟ္မာဘုံ)မှာရုပ် တွေမရှိဘူး။အဲဒီဘုံမှာစိတ်သည်နာမ်တ ရားရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကအဲဒီ စေတသိက်ကပဲ`ပထထာ’ဖြစ်ပြီးဖြစ်ခါ နီးအကြောင်းဖြစ်တယ်။

☆သမုတိပညတ်☆ ပရမတ္ထတရားသည်အမှန်တကယ်ရှိတဲ့တရားသဘောဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်နင်၊ ငါမဟုတ်ဘူး၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေမ ဟုတ်ဘူး။ဖြစ်ပေါ်တဲ့ပရမတ္ထတရား တွေသည်အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်ပေါ်ရ ပြီးအနေအထာတစ်ခုစီတွေသည်စိတ်၊ စေတသိက်နှင့်ရုပ်တွေသာဖြစ်တယ်။ပြီ းတော့လျှင်မြန်စွာနဲဘဆက်လက်ဖြစ် ပေါ်ပြီးပျက်သွားတဲ့ပရမတ္ထတရားဖြစ် တဲ့စိတ်၊စေတသိက်၊ရုပ်တွေရဲ့လက္ခဏ တွေကိုမသိသေးတဲ့အခါမှာပညတ်ကိုသာသိကြတယ်။ဆိုလိုတာကတစ်စုံတစ် ရာဖြစ်ပြီးလျှင်မြန်စွာနဲ့ဆက်လက်ဖြစ်၊ ပျက်နေတဲ့နာမ်နှင့်ရုပ်တွေရဲ့သဘောကို စွဲထားခြင်းဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ပရမတ္ထ တရားရဲ့လက္ခဏတွေကိုမသိတဲ့ပုဂ္ဂိုလ် တွေသည်သမုတိသစ္စာရဲ့လောကမှာနေ ရခြင်းဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့ပုံသဏ္ဋန်၊အနေအထားနှင့်ဖြစ်ပေါ် တဲ့တရားသဘောတွေကိုစွဲထားပြီးတစ်စုံတစ်ရာဖြစ်တယ်လို့စွဲထားကြတယ်။

အခုချိန်မှာပရမတ္ထတရားကိုလေ့လာ သင်ကြားပြီးပညာတွေတိုးတက်အောင် ပါွးများကြတယ်။ပြီးတော့ဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသဘောရဲ့လက္ခဏတွေကိုလေ့ လာသင်ကြားပြီးပညာတွေပိုပြီးထိုး ထွင်းစွာနဲ့ရောက်တဲ့အထိဖြစ်၊ပျက်နေ ဆဲဖြစ်တဲ့တရားသဘောတွေသည်ဖြစ် ပေါ်ပြီးပျက်သွားတဲ့အခါမှာနင်၊ငါမ ဟုတ်ဘူး၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေမဟုတ် ဘူးဆိုတာထိုးထွင်းစွားနဲ့သိလိုက်ရ တယ်။တကယ်တမ်းကျတော့ပရမတ္ထ တရားတွေရဲ့လက္ခဏတစ်ခုစီတွေသာ ဖြစ်ကြတယ်။ဒါကြောင့်မြတ်စွာဘုရား ဆိုဆုံးမသွားတဲ့အတိုင်းနဲ့ဖြောင်မတ်မှန် ကန်ကြတယ်။

အဲဒီနင်၊ငါဖြစ်တယ်၊ပစ္စည်းဥစ္စာတွေ ဖြစ်တယ်၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေဖြစ်တယ် လို့သမုတိသစ္စာကိုကိုစွဲထားကြတယ်။အဝိဇ္ဇာရဲ့လေးနက်ခြင်းနှင့်မသိမှုတွေ ကြောင့်ပဋိသန္ဓေစိတ်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အချိန် ကတည်းကစပြီးနာမ်တရားနှင့်ရုပ်တ ရားတွေသည်ဖြစ်၊ပျက်ပြီးပုံမှန်နဲ့ဆက် လက်ဖြစ်ပေါ်နေတယ်။သန္ဓေကနေမွေး လာပြီးတဲ့အခါမှာပေါ်ပေါက်လာတဲ့အ ရာတွေကိုမြင်ရတယ်။ပြီးတော့ပေါ် ပေါက်လာတဲ့အသံ၊အနံ့၊အရသာတွေကိုသိရတယ်။ကိုယ်မှထိတွေ့တဲ့အအေး ၊အပူ(သို့)အမာ၊အပျော့တွေကိုသိရ တယ်။ဒါပေမယ့်မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အ ရာတွေသည်တရားသဘောတစ်မျိုး ဖြစ်တယ်ဆိုတာမသိကြဘူး။ဒါကြောင့် တစ်ချိန်လုံးဆက်လက်ပြီးဖြစ်၊ပျက်နေ တဲ့တရားသဘောရဲ့အနေအထားတွေ ကိုစွဲထားခြင်းဖြစ်တယ်။ပြီးတော့မဖြစ်၊ မပျက်သလိုနဲ့တူပြီးတစ်စုံတစ်ရာဖြစ် တယ်လို့ထင်ရတယ်။အဲဒီအချိန်မှာအဖွဲ့ (ခဏ)ပညတ်တွေရှိတယ်။ဆိုလိုတာက အစု၊အဖွဲ့လိုက်ဖြစ်ပြီးစုပေါင်းတဲ့တရားသဘောရဲ့အနေအထားကိုစွဲထားခြင်း ဖြစ်တယ်။

အဲဒီအရာတွေအားလုံးကိုသမုတိအဖြင့် နဲ့ဘယ်လိုခေါ်သလဲဆိုတာမသိသေးဘူး။ဒါကြောင့်အဓိပ္ပါယ်တွေကိုမသိသေးတဲ့ကလေးတွေ၊စကားပြောမတတ်သေ းတဲ့ကလေးငယ်တွေနှင့်တရိစ္ဆာန်တွေ သည်ကြီးပြင်းလာတဲ့အထိခဏပညတ် ကိုသိကြတယ်။အသံရဲ့အဓိပ္ပါယ်ကိုနား လည်ကြတယ်။ဒါကြောင့်သမုတိသစ္စာ ကိုသိရခြင်းဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကတူ ညီပြီးမှန်ကန်စွာနဲ့နားလည်နိုင်ဖို့အတွက် တရားသဘောအမျိုးမျိုးတွေကိုသမုတိ ပညတ်နဲ့ခေါ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့် ဘယ်လိုမဖြစ်၊မပျက်တာနဲ့တူသလဲ? ဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသဘောရဲ့အနေအ ထားကိုမြင်ဖူးတဲ့ကလေးသည်ကြီးပြင်း လာတဲ့အခါမှာအဲဒီအရာတွေကိုအဲလိုနဲ့ ပဲမြင်နေရသေးတယ်။ဥပမာ-ပစ္စည်း၊ ဥစ္စာဖြစ်တယ်၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေအ မျိုးမျိုးဖြစ်တယ်လို့မြင်ရတယ်။အမှန် တကယ်တမ်းကျတော့ပန်ကန်၊ခွက်၊ဇွန် းနှင့်ခရင်းတွေဖြစ်နေပေမယ့်`မာ’တဲ့သ ဘောသည်ပထဝီဓာတ်ဖြစ်ပြီးမာတဲ့ဓာ တု(ဓာတ်)သာဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်အဲဒီ တစ်နေ့တာဘဝမှာဘာကိုမြင်သလဲ? ဘာကိုထိတွေ့သလဲ?ထိတွေ့တဲ့အချိန် မှာလည်းတကယ်ရှိတဲ့အရာ(မာတဲ့သ ဘော)တွေကိုထိတွေ့ရုံသာဖြစ်တယ်ဆို တာမစဉ်းစားခဲ့ကြဘူး။ဒါပေမယ့်ရုပ်ပုံ သဏ္ဋန်အမျိုးမျိုးတွေဖြစ်ပေါ်တဲ့အထိ လျှင်မြန်စွာနဲ့ဆက်လက်ပြီးဖြစ်၊ပျက် နေတဲ့အနေအထားတွေကိုသိထားဖူးခဲ့ တဲ့အတိုင်းဇွန်း၊ခရင်း၊ခွက်၊ပန်ကန်တွေလို့ စိတ်ထဲမှာထင်း/မှတ်သားခဲ့တယ်။တ ကယ်တမ်းကျတော့ဇွန်းကိုထိတွေ့ လိုက်တဲ့အခါမှာ`မာ’တယ်။ခရင်း၊ခွက်၊ ပန်ကန်တွေလည်း`မာ’တယ်။ဘာ ကြောင့်လဲဆိုတော့တကယ်ရှိတဲ့လက္ခ ဏသည်မာတဲ့တရားသဘောသာဖြစ် တယ်။ဒါပေမယ့်ရုပ်ပုံသဏ္ဋန်အမျိုးမျိုး ကိုမှတ်သားတဲ့အနေနဲ့ခွက်သည်ပန်ကန် မဟုတ်ဘူး၊ဇွန်းသည်ခရင်းမဟုတ်ဘူးဆိုတာသိစေခြင်းဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့် အဲဒီအမှန်တကယ်ရှိတဲ့တရားသဘော တွေသည်`မာ’တဲ့လက္ခဏသဘောရှိတဲ့ ရုပ်တရားသာဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်ပန် ကန်သည်ထမင်းစားဖို့အတွက်၊ခွက် သည်ရေထည့်ဖို့အတွက်နှင့်ဇွန်းသည် ဟင်းတွေကိုခတ်ဖို့အတွက်ဖြစ်ပြီးအဲဒီ သမုတိသဘောကိုမှတသားကြတယ်။

`မာ’တဲ့ဓာတ်ဖြစ်တဲ့အမျိုးမျိုးသောသမု တိသဘောတွေကိုမှတ်သားထားကြ တယ်။ဥပမာ-သံချောင်းတွေပေါင်းစပ် လို့ရလာတဲ့ပစ္စည်းတွေနဲ့ရေဒီယိုတွေ၊T .Vတွေဖြစ်လာတယ်။ဖြစ်ပေါ်ပြီးပျက် သွားတဲ့နာမ်တရားနှင့်ရုပ်တရားတွေရဲ့လက္ခဏတစ်ခုစီတွေကိုမသိတဲ့အတွက် ကြောင့်အရာဝတ္တု၊ပစ္စည်းတွေအမျိုး မျိုးဖြစ်လာတယ်။အဲဒါတွေအားလုံး သည်နေ့တိုင်းလိုလိုပုံမှန်နဲ့ပိုပြီးများလာ တဲ့မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာတွေရဲ့သမု တိပညတ်တွေကိုမှတ်သားခြင်းဖြစ် တယ်။စုပေါင်းပြီးဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ရုပ်ပုံ သဏ္ဋန်အမျိုးမျိုးနှင့်အနေအထားအမျို းမျိုးတွေကိုသိတဲ့အချိန်မှာအဲဒီအချိန် သည်`ပညတ်’ကိုသိခြင်းသာဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့်ပရမတ္ထသစ္စာမဟုတ်ဘူး၊သမု တိသစ္စာသာဖြစ်တယ်။

မျက်စိမှခဏပညတ်ကိုသိတာကလွဲပြီးစာထပညတ်ကိုလည်းသိရသေးတယ်။ ဆိုလိုတာကအသံရဲ့အဓိပ္ပါယ်တွေကို သိရသေးတယ်။ဒါကြောင့်ဘယ်တရား သဘောကပရမတ္ထတရားဖြစ်ပြီးဘယ် တရားသဘောကသမုတိတရားဖြစ်သလဲဆိုတာတစ်နေ့တာဘဝမှာသေချာစွာ သိရမယ့်အကြောင်းဖြစ်တယ်။သမုတိ ဆိုတာကပရမတ္ထတရားမဟုတ်တဲ့အ ရာတွေဖြစ်တယ်။ပန်ကန်၊ခွက်၊ဇွန်း၊ရေ ဒီယို၊ကား၊T.Vစတဲ့ရုပ်ပုံသဏ္ဋန်နှင့်အနေအထားအမျိုးမျိုးတွေကိုသိတဲ့အခါ မှာလူတွေသည်သမုတိပညတ်ကိုစကား လုံးအဖြင့်နဲ့အသံတွေထွက်လာစေ တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ဘာအသံ ကိုဆိုလိုတာလဲဆိုတာဖြစ်ပေါ်တဲအသံ တွေကိုနားလည်အောင်ခေါ်ရတယ်။ဒါ ကြောင့်တရိစ္ဆာန်အဖြင့်နဲ့မွေးခြင်းသည် လူတွေလိုမျိုးအသေးစိတ်နဲ့သိဖို့အစွမ်း မရှိဘူး။အသံသည်တကယ်ရှိတဲ့တရား သဘောဖြစ်တယ်။တကယ်လို့အသံမရှိ ဘူးဆိုရင်စကားလုံးအားလုံးလည်းရှိလို့ မရဘူး။

မျက်စိရှိတဲ့အတွက်အတွက်အရာအ မျိုးမျိုးတွေကိုမြင်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ဒါ ပေမယ့်တကယ်လို့အသံမရှိရင်နာမည် လည်းမရှိဘူး။မြင်လို့ရတဲ့အရာတွေကို ခေါ်ဖို့အတွက်သုံးမယ့်စကားလုံးတွေ လည်းမရှိဘူး။ဒါကြောင့်အသံရဲ့အဓိပ္ပါ ယ်ကိုသိခြင်းသည်အကြောင်းအမျိုး မျိုးဖြစ်တဲ့နာမည်နှင့်စကားပြောဖို့၊စ ကားလုံးတွေရှိဖို့အတွက်လုပ်ပေးတဲ့ `စာထပညတ်’ရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။လူ တွေသည်သမုတိပညတ်အမျိုးမျိုးဖြစ် တဲ့နာမည်ထဲမှာငြိတွယ်နေကြတယ်။ဒါ ကြောင့်တရားသဘောတစ်မျိုးဖြစ်တဲ့ အသံရဲ့လက္ခဏတွေကိုသိရခြင်းဖြစ် တယ်။`အသံ’ဆိုတဲ့စကားလုံးသည်ပါဠိ ဘာသာထဲမှာမရှိဘူး။အဲဒီအသံဖြစ်တဲ့တရားသဘောသည်ပါဠိဘာသာမှာ`စာ ထရုပ်’လို့ပညတ်ပြီးခေါ်တယ်။အသံ သည်တကယ်ရှိတဲ့အရာဖြစ်ပြီးသိတဲ့ သဘောမဟုတ်ဘူး။အသံသည်ရုပ်တ ရားဖြစ်ပြီးနားမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာဖြစ် တယ်။

အဘိဓမ္မာ၊ထဝိစာဝိနီထီကာ၊ပရိချေ(၈) ထဲမှာတစ်နေ့တာဘဝမှာရှိပြီးလေးနက် တဲ့ပရမတ္ထတရားနှင့်သမုတိပညတ်ရဲ့အကြောင်းတွေကိုရှင်းပြထားပြီးမှန် ကန်စွာနဲ့နားလည်သင့်တယ်။နာမည် ဖြစ်တဲ့အကြောင်းအမျိုးမျိုးတွေရှိနိုင် ဖို့သည်အသံရှိတဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ် တယ်။စာထရုပ်(အသံ)ဆိုတဲ့နာမည် သည်ဒီနေရာမှာသိတဲ့သဘောဖြစ်တဲ့ နာမ်တရားကိုဆိုလိုတာမဟုတ်ဘူး။ဒါကြောင့်အားလုံးသောအဓိပ္ပါယ်ထဲမှာရှိနေ တယ်။အဲဒီနာမ်သည်အာဏာအဖြင့်နဲ့နာ မည်(၂)မျိုးရှိတယ်။ဘာတွေလဲဆို တော့အဓိပ္ပါယ်နဲ့လိုက်ပြီးပါသွားတဲ့ နာမ်၁မျိုးနှင့်ခေတ်အတိုင်းကိုလိုက်တဲ့ နာမ်၁မျိုးတို့ဖြစ်ကြတယ်။

တစ်နေ့တာဘဝမှာဘာအကြောင်းတွေ ကိုပြောသလဲ?ဘာကြောင့်ပြောသလဲ? ဆိုလိုတဲ့အရာတွေနှင့်အကြောင်းတွေကိုတစ်ပါးသူတွေနားလည်ဖို့အတွက် ပြောတာလာ?ဒါကြောင့်နာမ်လို့ခေါ်တဲ့ စာထားရုပ်သည်အဓိပ္ပါယ်ကြောင့်အဓိ ပ္ပါယ်ထဲမှာရှိနေတယ်။ဆိုလိုတာကအ ကြောင်းအရာတွေအားလုံးကိုဆိုလို တယ်။ဒါကြောင့်တစ်ခြားသူတွေကိုအဲဒီ အဓိပ္ပါယ်နှင့်အကြောင်းအမျိုးမျိုးတွေကိုနားလည်စေခြင်းသည်အဲဒီအကြော င်းအမျိုးမျိုးရဲ့ရည်ရွယ်ချက်တွေ(သို့) အဲဒီနာမည်တွေကိုနားလည်ဖို့အတွက် ဘယ်လိုစကား၊ဘယ်လိုဘာသာတွေနဲ့ တစ်ခြားသူတွေကြိုက်သလိုသုံးလာကြ တယ်။ပြီတော့အဘိဓမ္မထဝိဖာဝိနီထီ ကာအချက်အလက်ထဲမှာနောက်ထပ် နာမည်(နာမ်)အမျိုးမျိုးတွေကိုပြော သွားတယ်။နာမည်(၄)လေးမျိုးရှိပြီး ဘာတွေလဲဆိုတော့၁။စာမန်ရနာမည် ဆိုတာကအများသုံးတဲ့နာမည်ဖြစ်ပြီး ဥပမာ-ကောင်းကင်၊မိုးရေ၊လေ၊စပါး စသည်တို့ဖြစ်ကြတယ်။၂။ဂုဏ်နာမည် ဆိုတာကတော့ကောင်းခြင်းဂုဏ်တွေနဲ့ ပြည့်စုံတဲ့နာမည်ဖြစ်တယ်။ဥပမာ-ဗုဒ္ဓ မြတ်စွာဘုရားဖြစ်ပြီးတကယ်လို့ဗုဒ္ဓ မြတ်စွာဘုရားမဟုတ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေဆို ရင်ဒီလိုနာမည်ရှိလို့မရဘူး။ဘာကြောင့် လဲဆိုတော့ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားရဲ့ဂုဏ် ကျေးဇူးတရားတွေနှင့်ပြည့်စုံခြင်းမရှိ တဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။၃။ကိရိ ယာနာမည်ဆိုတာကတော့လုပ်ရပ်အ မျိုးမျိုးတွေရဲ့နာမည်ဖြစ်တယ်။၄။ရထီ ချနာမည်ဆိုတာကတော့စိတ်ကြိုက်တဲ့ အတိုင်း(ကြိုက်သလို)ခေါ်တဲ့နာမည်တို့ ဖြစ်ကြတယ်။

တရားတော်တွေကိုလေ့လာသင်ကြား ခြင်းသည်တကယ်အသေးစိတ်တဲ့အ ကြောင်းတွေဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့မြတ်စွာဘုရာကတရားတော် တွေကိုသိမြင်တော်မူပြီးနောက်မဟာကရုဏာတော်ကြီးမားစွာနဲ့ဆိုဆုံးမသွားပြီ းတရားသဘောတွေအားလုံးကိုလေ့ လာသင်ကြားရခြင်းဖြစ်တယ်။ဒါကြော င့်အမှန်တကယ်ရှိပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသဘောတွေကိုနားလည်ပြီးဗုဒ္ဓသာဝက တွေကိုကယ်တင်ဖို့အတွက်ဖြစ်တယ်။ အဘိဓမ္မ၊ထဝိဖာဝိနီ၊ဒီကာထဲကပရိချေ (၇)ထဲမှာအချက်အလက်တွေရှိတယ်။ အမေး–>ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားကဘယ်လို အကြောင်းကြောင့်နဲ့တရားတော်တွေကိုအများကြီးဆိုဆုံးမသွားရသလဲ? အဖြေ–>အကြောင်းကတော့သတ္တဝါ(၃ )ဖွဲ့ကိုကယ်တင်ဖို့ဆန္ဒရှိတဲ့အတွက် ကြောင့်ဖြစ်တယ်။သတ္တဝါ(၃)ဖွဲ့ရှိပြီး ဘာတွေလဲဆိုတော့ ၁။မသိမှုအာဏာ အဖြင့်နဲ့ရုပ်၁၊နာမ်၁၊နာမ်နှင့်ရုပ်နှစ်မျိုး စလုံး၁တို့ဖြစ်ကြတယ်။၂။အာဏာအ ဖြင့်နဲ့အရမ်းရဲရင့်တဲ့အကြီး၁၊သိမ့်မရဲ တဲ့အကြီး၁၊အားပျော့တဲ့အကြီး၁တို့ ဖြစ်ကြတယ်။၃။အာဏာအဖြင့်နဲ့အတို စကာလုံးကိုကြိုက်ခြင်း၁၊အလယ်အလတ်စကားလုံးကိုကြိုက်ခြင်း၁၊အသေ းစိတ်စကားလုံးကိုကြိုက်ခြင်း၁တို့ဖြစ် ကြတယ်။အဲဒီသတ္တဝါ(၃)ဖွဲ့အားလုံးဖြစ်တဲ့နာမ်ထဲမှာမသိမှုတွေရှိတဲ့သတ္တဝါ တွေသည်ခန္ဓာကိုသိပြီးနားလည်နိုင်ဖို့ သည်အဲဒီခန္ဓာထဲမှာနာမ်(၄)မျိုးကိုခွဲ လိုက်ရတယ်။

ရုပ်ထဲမှာမသိမှုတွေရှိတဲ့သတ္တဝါတွေ သည်အာရတနကိုသိပြီးနားလည်နိုင်ဖို့ အတွက်ရုပ်(၁၀)မျိုးနှင့်နောက်ထပ်အာ ရတနတစ်ဝက်ကိုခွဲလိုက်ရတယ်။ဘာ ကြောင့်လဲဆိုတော့ဓမ္မာရတနသည်နာမ် တရားနှင့်ရုပ်တရားနှစ်မျိုးစလုံးတွေရှိတဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။နာမ်နှင့် ရုပ်နှစ်မျိုးစလုံးထဲမှာမသိမှုတွေရှိတဲ့သ တ္တဝါတွေသည်ဓာတု(ဓာတ်)ကိုသိပြီးနားလည်နိုင်ဖို့အတွက်ရုပ်နှင့်နာမ်တွေကိုခွဲ လိုက်ရတယ်။အဲဒီနှစ်မျိုးစလုံးကိုဓာတ် အဖွဲ့ထဲမှာအသေးစိတ်နဲ့သိမ်းထား လိုက်တယ်။

☆အာရတန(၁၂)ပါး☆ အာရတနအတွင်း၆ပါးကတော့စက္ခာရတန၁ပါး၊သောတရတန၁ပါး၊ဃာနရတန၁ပါး၊ဇိဝှာရတန၁ပါး၊ကာယရတန၁ပါး၊မနောရတန၁ပါးတို့ဖြစ်ပြီးအာရတနအပြင်၆ပါးကတော့ရူပါရတန၁ပါး၊သ ဒ္ဒါရတန၁ပါး၊ဂန္ဓာရတန၁ပါး၊ရသာရတ န၁ပါး၊ဖောဌဗ္ဗာရတန၁ပါးနှင့်ဓမ္မာရတ န၁ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။အာရတနဆိုတာကစည်းရုံးမှုရှိတဲ့ပရမတ္ထတရားသဘော ဖြစ်တယ်။စိတ်ဖြစ်ပေါ်ပြီးအာရုံကိုတစ် ခဏ၊တစ်ခဏသိတဲ့အခါမှာအာရတန အတွင်း၆ပါးနှင့်အာရတနအပြင်၆ပါး ကိုခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာလိုက်တဲ့အတွက် ကြောင့်ဖြစ်တယ်။

ပသာဓာတ်ရုပ်(၅)ပါးနှင့်စိတ်(၁)ပါး သည်အာရတနအတွင်း၆ပါးဖြစ်တယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့စိတ်သည်သိတဲ့ သဘောဖြစ်တယ်။ပသာဓာတ်ရုပ်(၅)ပါ းသည်စိတ်ရဲ့အာရုံကိုသိပြီးမှီခိုရတဲ့အတွင်းအာရတနဖြစ်တယ်။အဲဒီပရမတ္ထ တရားကလွဲပြီးအားလုံးသည်အပြင် အာရတနဖြစ်တယ်။အာရတန(၁၂)ပါး သည်အာရတနရုပ်၁၀+တဝက်(ဓမ္မာရတန)တို့ဖြစ်ကြတယ်။ဆိုလိုတာကအာရတနအတွင်း၅ပါးနှင့်အာရတနအပြင်၅ပါး+တဝက်ဓမ္မာရတန(စူခူမရုပ်)တို့ ဖြစ်ကြတယ်။

အာရတန(၁၂)ပါးသည်အာရတနနာမ် ၁ပါး+တဝက်(ဓမ္မာရတန)တို့ဖြစ်ကြ တယ်။ဆိုလိုတာကမနာရတနအတွင်း၁ +တစ်ဝက်ဓမ္မာရတန(စေတသိက်နှင့်နိ ဗ္ဗာန်)တို့ဖြစ်ကြတယ်။

မနောဓာတ်သည်အဲဒီဒါွရ(၅)ဒါွရမှအာရုံ(၅)အာရုံကိုသိတဲ့စိတ်(၃)ပါးဖြစ် တယ်။မနောဓာတ်(၃)ပါးကတော့ပန် ကျဒါွရလာဝချနစိတ်၁ပါးနှင့်ဆန်ပတီ ချနစိတ်၂ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။မနောဝိ ညာဉ်ဏဓာတ်သည်မနောဒါွရမှအာရုံ ကိုသိတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။တစ်ချို့ကတော့ ဒါွရကိုမမှီခိုပဲနဲ့အာရုံကိုသိတယ်။မနောဝိညာဉ်ဏဓာတ်သည်(ထဝိပန်ကျဝိညာ ဉ်၁၀ပါးနှင့်မနောဓာတ်၃ပါးကလွဲပြီး) စိတ်(၇၆)ပါးရှိတယ်။စုစုပေါင်းစိတ်၈၉ ပါးကိုဝိညာဉ်ဏဓာတ်အမျိုးအစားအရ (၇)မျိုးဖြင့်ခွဲလိုက်တယ်။ဘာတွေလဲဆိုတော့စက္ခုဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါး၊သော တဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါး၊ဃာနဝိညာဉ် ဏဓာတ်၁ပါး၊ဇိဝါှဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါး ၊ကာယဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါး၊မနောဓာ တ်၁ပါး၊မနောဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါးတို့ ဖြစ်ကြတယ်။

☆ဓာတ်(ဓာတု)၁၈ပါး☆ ပရမတ္ထတရားသဘောအားလုံးသည် ဓာတ်ရဲ့အမျိုးအစားတစ်မျိုးစီဖြစ် တယ်။ဒါွရ၆ပါးအရနဲ့ပေါင်းစပ်လိုက် ရင်ဒီလိုဓာတ်၁၈ပါးဖြစ်လာတယ်။ဘာ တွေလဲဆိုတော့၁။စက္ခဓာတ်၁,ရုပ်ဓာတ်၁,စက္ခုဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁၊၂။သောတဓာ တ်၁,သဒ္ဒါဓာတ်၁,သောတဝိညာဉ်ဏဓာ တ်၁၊၃။ဃာနဓာတ်၁,ဂန္ဓာဓာတ်၁,ဃာန ဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁၊၄။ဇိဝါှဓာတ်၁,ရသာဓာတ်၁,ဇိဝါှဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁၊၅။ကာရ ဓာတ်၁,ဖောဌဗ္ဗာဓာတ်၁,ကာယဝိညာဉ် ဏဓာတ်၁၊၆။မနောဓာတ်၁,ဓမ္မဓာတ်၁, မနောဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါးတို့ဖြစ်ပြီးစု စုပေါင်းဓာတ်၁၈ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ ဝိညာဉ်ဏဓာတ်သည်ကိုယ်စီ၊ကိုယ်စီရဲ့ အာရုံတွေကိုသာသိနိုင်တဲ့စိတ်၁၀ပါး ဖြစ်ပြီးအဲဒီအာရုံတစ်ခုထဲသာဖြစ်တယ် ။စက္ခုဝိညာဉ်၂ပါးသည်ရူပါရုံတစ်မျိုး ကိုသာသိနိုင်တယ်။သောတဝိညာဉ်၂ပါး သည်သဒ္ဒါရုံတစ်မျိုးကိုသာသိနိုင်တယ်။ ဃာနဝိညာဉ်၂ပါးသည်ဂန္ဓာရုံတစ်မျိုး ကိုသာသိနိုင်တယ်။ဇိဝါှဝိညာဉ်၂ပါး သည်ရသာရုံတစ်မျိုးကိုသာသိနိုင်တယ် ။ကာယဝိညာဉ်၂ပါးသည်ဖောဌဗ္ဗာရုံ တစ်မျိုးကိုသာသိနိုင်တယ်။

မနောဓာတ်သည်အဲဒီဒါွရ(၅)ဒါွရမှအာရုံ(၅)အာရုံကိုသိတဲ့စိတ်(၃)ပါးဖြစ် တယ်။မနောဓာတ်(၃)ပါးကတော့ပန် ကျဒါွရလာဝချနစိတ်၁ပါးနှင့်ဆန်ပတီ ချနစိတ်၂ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။မနောဝိ ညာဉ်ဏဓာတ်သည်မနောဒါွရမှအာရုံ ကိုသိတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။တစ်ချို့ကတော့ ဒါွရကိုမမှီခိုပဲနဲ့အာရုံကိုသိတယ်။မနောဝိညာဉ်ဏဓာတ်သည်(ထဝိပန်ကျဝိညာ ဉ်၁၀ပါးနှင့်မနောဓာတ်၃ပါးကလွဲပြီး) စိတ်(၇၆)ပါးရှိတယ်။စုစုပေါင်းစိတ်၈၉ ပါးကိုဝိညာဉ်ဏဓာတ်အမျိုးအစားအရ (၇)မျိုးဖြင့်ခွဲလိုက်တယ်။ဘာတွေလဲဆိုတော့စက္ခုဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါး၊သော တဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါး၊ဃာနဝိညာဉ် ဏဓာတ်၁ပါး၊ဇိဝါှဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါး ၊ကာယဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါး၊မနောဓာ တ်၁ပါး၊မနောဝိညာဉ်ဏဓာတ်၁ပါးတို့ ဖြစ်ကြတယ်။

ဒါကြောင့်အဲဒီနာမ်တွေထဲမှာနှစ်မြှပ်ပြီး လမ်းမှားနေတဲ့သူတွေဖြစ်တယ်ဆိုတာ ဝေဖန်သုံးသပ်သင့်တယ်။(သို့)အဲဒီရုပ် ထဲမှာလမ်းမှားနေတဲ့သူဖြစ်တယ်။(သို့) ရုပ်နှင့်နာမ်နစ်မျိုးစလုံးထဲမှာလမ်းမှား နေရင်ကုသိုလ်အမျိုးမျိုးတွေကိုတိုး တက်အောင်ပါွးများဖို့အတွက်တရား သဘောအားလုံးကိုမှန်ကန်စွာနဲ့နား လည်ရတယ်။ပြီးတော့တရားတော်တွေ ရဲ့အကြောင်းအမျိုးမျိုးတွေကိုအသေး စိတ်နဲ့လေ့လာသင်ကြားခြင်းနှင့်နာကြာ းခြင်းတွေကိုမှီခိုရတယ်။ပြီးတော့အမှန် တကယ်ရှိပြီးပုံမှန်နဲ့ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့တရား သဘောရဲ့လက္ခဏတွေကိုအောက်မေ့သိပြီးသတိပဌာန်းတွေဖြစ်ပေါ်စေတဲ့အ ကြောင်းတွေဖြစ်တယ်။

အဘိဓမ္မာ၊ထဝိဖာဝိနီထီကာ၊ပရိချေ၈ ထဲမှာအချက်အလက်တွေရှိတယ်။နာမ် ပညတ်၆မျိုးရှိပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့ ၁။ဝိချမာဏံပညတ်သည်တကယ်ရှိတဲ့ တရားသဘောတွေရဲ့ခေါ်ဆိုတဲ့ပညတ် စကားလုံးဖြစ်တယ်။ဥပမာ-ရုပ်၊နာမ်၊ ဝေဒနာ၊သညာ၊စသည်တို့ဖြစ်ကြတယ်။ ၂။အဝိချမာဏံပညတ်သည်တရားသ ဘောမရှိတဲ့ပညတ်စကားလုံးဖြစ်တယ်။ဥပမာ-ထိုင်း၊အင်္ဂလိပ်ဆိုပါစို့။တကယ် တမ်းကျတော့ထိုင်း၊အင်္ဂလိပ်တွေမရှိဘူ း၊တရားသဘောပဲရှိတယ်။စိတ်၊စေတ သိက်နှင့်ရုပ်ဖြစ်တယ်။ထိုင်း၊အင်္ဂလိပ် သည်တရားသဘောမဟုတ်ဘူး၊သမုတိ ပညတ်ဖြစ်တယ်။အကုသိုလ်စိတ်သည် ပရမတ္ထတရားဖြစ်ပြီးတကယ်ရှိတဲ့တ ရားသဘောဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်အကု သိုလ်စိတ်၊ကုသိုလ်စိတ်တွေရှိကြတယ်။ ဒါပေမယ့်ထိုင်း၊အင်္ဂလိပ်တွေမရှိဘူး၊ထိုင်းနှင့်အင်္ဂလိပ်ဆိုတဲ့စကားလုံးသည်တ ရားသဘောမရှိတဲ့(အဝိချမာဏံ)ပည တ်ဖြစ်တယ်။

၃။ဝိချမာနောဏာဝိချမာဏံပညတ် သည်ရှိတဲ့အရာနှင့်မရှိတဲ့အရာတွေကို ပညတ်ထားတယ်။ဥပမာ-လူနာမည်ချ လဘိဉာဏ်ဆိုပါစို့။အဓိပ္ပါယ်ကြောင့်အ ဘိဉာဏ်(၆)ပါးရှိတယ်။အဘိဉာဏ်ရှိ ပြီးလူနာမည်ချလမရှိဘူး။ဒါကြောင့်ရှိ တဲ့အရာနှင့်မရှိတဲ့အရာတွေရဲ့ပညတ် ဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။၄။အဝိချမာနော ဏာဝိချမာဏံပညတ်သည်မရှိတဲ့အရာ နှင့်ရှိတဲ့အရာတွေကိုပညတ်ထားတယ်။ ဥပမာ-မိန်းကလေးရဲ့အသံဆိုပါစို့။မိန်း ကလေးမရှိဘူး၊အသံကတကယ်ရှိတယ် ။၅။ဝိချမာနောဏာဝိချမာဏံပညတ် သည်ရှိတဲ့အရာနှင့်ရှိတဲ့အရာတွေကိုပ ညတ်ထားတယ်။ဥပမာ-စက္ခုဝိဉာဏ်ဆို ပါစို့၊စက္ခုတကယ်ရှိပြီးစက္ခာပသာဓာ တ်ဖြစ်တယ်။ဝိညာဉ်တကယ်ရှိပြီးသိ တဲ့သဘောဖြစ်တယ်။၆။အဝိချမာနော ဏာဝိချမာဏံပညတ်သည်မရှိတဲ့အရာ နှင့်မရှိတဲ့အရာတွေကိုပညတ်ထားတ ယ်။ဥပမာ-အရှင်ဘုရင်ရဲ့သားတော်ဆို ပါစို့။အရှင်ဘုရင်နှင့်ဘုရင်ရဲ့သားတော် တွေမရှိဘူးသမုတိပညတ်ပဲဖြစ်တယ်။

☆ အာရုံ(၆)ပါး☆ ၁။ရူပါရုံဆိုတာကမျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့ အရာဖြစ်ပြီးစက္ခုဒါွရရဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။စက္ခုပသာဓာတ်ကိုမှီခိုပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့စ က္ခုဒါွရဝိထီစိတ်ရဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။ရူပါ ရုံပျက်သွားပြီးတဲ့အခါမှာအကြိမ်းပေါင် းများစွာနဲ့ဘဝင်စိတ်ဖြစ်ပေါ်ပြီးပျက် သွားတယ်။ပြီးတော့မနောဒါွရဝိထီစိတ် သည်ဆက်လက်ပြီးစက္ခုဒါွရမှပျက်သွာ းတဲ့ရူပါရုံကိုသိပြီးလက်ခံတဲ့မနောဒါွရ ကနေဖြစ်ပေါ်တယ်။ဒါကြောင့်ရူပါရုံ သည်ဒါွရ(၂)ဒါွရကိုသိနိုင်ခြင်းဖြစ်တယ် ။ဆိုလိုတာကစက္ခုဒါွရနှင့်မနောဒါွရတွေ ရဲ့ကြားမှာဘဝင်စိတ်ရှိပြီးဖြစ်ပေါ်ရ တယ်။

၂။သဒ္ဒါရုံဆိုတာကအသံဖြစ်ပြီးနားမှ ဖြစ်ပေါ်လို့ရတဲ့တရားသဘောဖြစ်တယ် ။သောတပသာဓာတ်ကိုမှီခိုပြီးဖြစ်ပေါ် တဲ့သောတဒါွရဝိထီစိတ်ရဲ့အာရုံဖြစ် တယ်။ပြီးတော့ဘဝင်စိတ်ကကြားမှာ ဖြစ်ပေါ်ပြီးတဲ့နောက်မနောဒါွရဝိထီ စိတ်ရဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။ဒါွရတစ်ခုခုမှ အာရုံကိုသိခြင်းရဲ့ကာလတစ်ခုစီတွေ သည်အဲဒီစကားလုံးတွေကိုသိနေဆဲအ ချိန်နှင့်အသံကိုကြားနေတဲ့အချိန်သည် ပန်ကျဒါွရမှဝိထီစိတ်နှင့်မနောဒါွရမှဝိ ထီစိတ်တွေရဲ့ကြားမှာဘဝင်စိတ်ကဖြစ် ပေါ်ပြီးရှိရတယ်။စကားလုံးကိုသိနေတဲ့ အချိန်မှာစကားလုံးကိုစဉ်းစားနေဆဲဖြ စ်ပြီးမနောဒါွရဝိထီစိတ်ဖြစ်တယ်။ဒါ ကြောင့်မပျက်သေးတဲ့အသံကိုသိနေ ဆဲဖြစ်တဲ့သောတဒါွရဝိထီစိတ်မဟုတ် ဘူး။

၃။ဂန္ဓာရုံဆိုတာကအနံ့ဖြစ်ပြီးနှခေါင်းမှ ဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသဘောဖြစ်တယ်။ ဃာနပသာဓာတ်ကိုမှီခိုပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့ ဃာနဒါွရဝိထီစိတ်ရဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။ အဲဒီကနေဆက်ပြီးဘဝင်စိတ်ကကြား မှာဖြစ်ပေါ်ပြီးတဲ့နောက်မနောဒါွရဝိထီ စိတ်သည်ဆက်ပြီးအဲဒီအနံ့ကိုသိရတယ် ။၄။ရသာရုံဆိုတာကအရသာဖြစ်ပြီး လျှာမှဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသဘောဖြစ် တယ်။ဇိဝါှပသာဓာတ်ကိုမှီခိုပြီးဖြစ်ပေါ် တဲ့ဇိဝါှဒါွရဝိထီစိတ်ရဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။ ပြီးတော့ဇိဝါှဒါွရဝိထီစိတ်အားလုံးပျက် သွားတဲ့အခါမှာဘဝင်စိတ်ကကြားမှာ ဖြစ်ပေါ်ပြီးမနောဒါွရဝိထီစိတ်သည် ဆက်ပြီးအဲဒီရသာရုံကိုဖြစ်ပေါ်ပြီးသိ ရတယ်။

ဖောဌဗ္ဗာရုံဆိုတာကကိုယ်မှဖြစ်ပေါ်တဲ့ အေး(သို့)ပူ၊ပျော့(သို့)မာ၊တင်း(သို့) လှုပ်ရှားတွေရဲ့တရားသဘောဖြစ်တယ် ။ကာယပသာဓာတ်ကိုမှီခိုပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့ ကာယဒါွရဝိထီစိတ်ရဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။ ပြီးတော့မနောဒါွရဝိထီစိတ်သည်ဘဝင် စိတ်ကကြားမှာဖြစ်ပေါ်ပြီးတဲ့နောက်မ နောဒါွရမှဆက်ပြီးအဲဒီဖောဌဗ္ဗာရုံကို ဖြစ်ပေါ်ပြီးသိရတယ်။ဒီအာရုံ(၅)ပါးစ လုံးကိုပန်ကျာလန်မန(သို့)ပန်ကျာရုံလို့ ခေါ်တယ်။ဒီအာရုံ(၅)ပါးစလုံးသည်(၆) ဒါွရမှာဖြစ်ပေါ်ရတယ်။ဆိုလိုတာက စက္ခုဒါွရဝိထီစိတ်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာ စက္ခုဒါွရမှရူပါရုံကိုသိပြီးမနောဒါွရဝိ ထီစိတ်သည်မနောဒါွရမှဆက်လက်ဖြစ် ပေါ်ပြီးရူပါရုံကိုလက်ခံသိရတယ်။ဘ ဝင်စိတ်သည်ကြားမှာဖြစ်ပေါ်ပြီးသဒ္ဒါ ရုံ၊ဂန္ဓာရုံ၊ရသာရုံနှင့်ဖောဌဗ္ဗာရုံတွေ လည်းထို့နည်းတူပဲဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့် ဒီအာရုံ(၅)ပါးစလုံးသည်မျက်စိ၊နား၊နှာ ၊လျှာ၊ကိုယ်၊စိတ်ဖြစ်တဲ့(၆)ဒါွရမှစိတ်ရဲ့ အာရုံဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့် နောက်ထပ်အာရုံတစ်ခုကတော့ဓမ္မာရုံ ဖြစ်ပြီးအဲဒီဓမ္မာရုံသည်မနောဒါွရဖြစ်တဲ့ စိတ်တစ်ခုကိုသာသိနိုင်တယ်။

၆။ဓမ္မာရုံသည်စိတ်မှတစ်လမ်းထဲပဲသိ နိူင်တဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။ဓမ္မာရုံ(၆)မျိုးရှိ ပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့ပသာဓာတ်ရုပ်၅ ပါး၊စူခူမရုပ်၁၆ပါး၊စိတ်၈၉ပါး၊စေတ သိက်၅၂ပါး၊နိဗ္ဗာန်နှင့်ပညတ်တို့ဖြစ်ကြ တယ်။ဓမ္မာရုံ၅မျိုးဆိုတာကပသာဓာတ် ရုပ်၅ပါး၊စူခူမရုပ်၁၆ပါး၊စိတ်၈၉ပါး၊စေ တသိက်၅၂ပါးနှင့်နိဗ္ဗာန်တို့ဖြစ်ကြတယ် ။နိဗ္ဗာန်သည်ပရမတ္ထတရားဖြစ်တယ်။ ဓမ္မာရုံတစ်ပါးဖြစ်တဲ့ပညတ်ကတော့ပရ မတ္ထတရားမဟုတ်ဘူး။ပညတ်(ပုညတိ)ဆိုတဲ့အဓိပ္ပါယ်ကတော့အဲဒီအကြောင်းအရာတွေကိုသိစေနိုင်အတွက်အဌာစာလိနီစိတ္တုပါထကန်ထဲမှာရှင်းပြထား တယ်။စက္ခုဒါွရဝိထီစိတ်အပါးတိုင်း ဖြစ်တဲ့စက္ခုဒါွရလာဝချနစိတ်၊စက္ခုဝိ ညာဉ်၊ဆန်ပတီချန၊ဆန်တီလနစိတ်၊ဝို့ ထဖနစိတ်၊ချဝနစိတ်၊တထာလန်ဖန စိတ်တွေသည်မပျက်သေးတဲ့ရူပါရုံကို သိတယ်။ဒါကြောင့်စက္ခုဒါွရဝိထီစိတ် သည်အာရုံဖြစ်ပြီးပညတ်မရှိရခြင်းဖြစ် တယ်။သောတဒါွရဝိထီစိတ်ဆိုတာက သောတဒါွရလာဝချနစိတ်၊သောတဝိညာဉ်၊ဆန်ပတီချနစိတ်၊ဆန်တီလနစိတ်၊ဝို့ထဖနစိတ်၊ချဝနစိတ်၊တထာလန်ဖနစိတ်တွေသည်မပျက်သေးတဲ့အသံကိုသိ တယ်။ဒါကြောင့်သောတဒါွရဝိထီစိတ် သည်အာရုံဖြစ်ပြီးပညတ်မရှိရခြင်းဖြစ် တယ်။ဃာနဒါွရဝိထီစိတ်၊ဇိဝါှဒါွရဝိထီ စိတ်၊ကာယဒါွရဝိထီစိတ်တွေလည်းထို့ နည်းတူပဲဖြစ်ကြတယ်။

ပန်ကျဒါွရမှဝိထီစိတ်(ဘယ်ဒါွရတစ်ဒါွရမဆို)အားလုံးပျက်သွားတဲ့အခါမှာဘ ဝင်စိတ်သည်ကြားမှာအကြိမ်ပေါင်းမျာ းစွာဖြစ်ပေါ်တယ်။မနောဒါွရဝိထီစိတ် သည်အာရုံဖြစ်ပြီးအဲဒီပန်ကျဒါွရမှ(၅) အာရုံထဲမှာပျက်သွားဆဲဖြစ်တဲ့ဘယ် အာရုံတစ်ခုခုမဆိုရှိရပြီးပထမဆုံးကာ လဖြစ်တဲ့မနောဒါွရဝိထီစိတ်သည်ဆက် လက်ပြီးဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့အဲဒီပန် ကျဒါွရဝိထီစိတ်ကနေဖြစ်ပေါ်တဲ့ပထမ ဆုံးကာလဖြစ်တဲ့မနောဒါွရဝိထီစိတ် သည်အာရုံဖြစ်ပြီပညတ်တွေမရှိသေးဘူး။မနောဒါွရဝိထီစိတ်တစ်ကာလစီ တွေသည်ဝိထီစိတ်၂(သို့)၃ကာလတွေ ရှိတယ်။ဝိထီစိတ်ဆိုတာကတော့မနော ဒါွရလာဝချနဝိထီစိတ်(၁)ခဏ၊ချဝနဝိထီစိတ်(၇)ခဏ၊တထာလန်ဖနဝိထီစိတ် (၂)ခဏရှိပြီးတစ်ချို့ကာလတွေမှာတ ထာလန်ဖနဝိထီစိတ်မရှိဘူး။မနောဒါွရ ဝိထီစိတ်(၁)ကာလပျက်သွားတဲ့အခါ မှာဘဝင်စိတ်သည်အကြိမ်များစွာကြား မှာဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့နောက်ထပ် ကာလဖြစ်တဲ့မနောဒါွရဝိထီစိတ်သည် ဆက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးပညတ်ရှိတယ်။ဆိုလို တာကအဲဒီ(၅)အာရုံထဲမှာဘယ်အာရုံ တစ်အာရုံရဲ့ရုပ်ပုံသဏ္ဋန်သည်အာရုံ ဖြစ်တယ်။မနောဒါွရဝိထီစိတ်တွေတစ် ကာလစီပျက်သွားပြီးတဲ့အခါမှာဘဝင် စိတ်ကကြားမှာဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့ မနောဒါွရဝိထီစိတ်သည်နောက်ထပ်၊ နောက်ထပ်ကာလတွေမှာဆက်ဖြစ်ပေါ် တယ်။

မနောဒါွရဝိထီစိတ်တစ်ကာလစီတွေ သည်ဝိထီစိတ်၂(သို့)၃ကာလတွေရှိ ကြတယ်။ဝိထီစိတ်ဆိုတာကတော့မ နောဒါွရလာဝါချနဝိထီစိတ်(၁)ခဏ၊ချဝနဝိထီစိတ်(၇)ခဏ၊တထာလန်ဖနဝိထီ စိတ်(၂)ခဏရှိပြီးတစ်ချို့ကာလတွေမှာ တထာလန်ဖနဝိထီစိတ်တွေမရှိဘူး။မ နောဒါွရဝိထီစိတ်(၁)ကာလပျက်သွား တဲ့အခါမှာဘဝင်စိတ်သည်အကြိမ်များ စွာကြားမှာဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့ နောက်ထပ်ကာလဖြစ်တဲ့မနောဒါွဝိထီ စိတ်သည်ဆက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးပညတ်ရှိရ တယ်။ဆိုလိုတာကအဲဒီ(၅)အာရုံထဲမှာ ဘယ်အာရုံတစ်အာရုံရဲ့ရုပ်ပုံသဏ္ဋန် သည်အာရုံဖြစ်ပြီးမနောဒါွရဝိထီစိတ် တွေတစ်ကာလစီပျက်သွားပြီးတဲ့အခါ မှာဘဝင်စိတ်ကကြားမှာဖြစ်ပေါ်တယ်။ ပြီးတော့မနောဒါွရဝိထီစိတ်သည် နောက်ထပ်၊နောက်ထပ်ကာလတွေမှာ ဆက်ဖြစ်ပေါ်တယ်။

ဘဝင်စိတ်ကြားမှာဖြစ်ပေါ်ပြီးအဓိပ္ပါယ် (သို့)စကားလုံးအမျိုးမျိုးတွေသည်ကာလတစ်ခုစီရဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။လူ၊ပုဂ္ဂိုလ် ၊ပစ္စည်း၊ဥစ္စာအရာအမျိုးမျိုးတွေဖြစ် တယ်လို့သိတဲ့အချိန်မှာအဲဒီအချိန်မှာ စိတ်သည်ပညတ်ကိုသိပြီးပရမတ္ထအာရုံ ကိုမသိဘူး။မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့ပရမတ္ထ အာရုံသည်အဲဒီအဆင်းအရောင်အမျိုး မျိုးတွေသာဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်မနော ဒါွရဝိထီစိတ်သည်ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေ ဖြစ်တယ်၊ပစ္စည်းတွေ၊အရာဝတ္ထုအမျိုး မျိုးတွေဖြစ်တယ်လို့သိတဲ့အချိန်မှာမ နောဒါွရဝိထီစိတ်သည်ပညတ်ကိုအာရုံ ရှိတယ်။ဒါကြောင့်အဲဒီအရာတွေသည် ဘာတွေဖြစ်သလဲဆိုတာသိရခြင်းဖြစ် တယ်။ဒါကြောင့်တရားဆိုတာကပရမ တ္ထတရားဖြစ်ပြီးပညတ်မဟုတ်ဘူး။ဘာ ကြောင့်လဲဆိုတော့ပရမတ္ထတရားသည် တကယ်ရှိတဲ့တရားသဘောဖြစ်တယ်။ ပရမတ္ထတရားပါလို့ဘယ်ပညတ်အသုံး အနှုန်းကိုမှမသုံးပေမယ့်လည်းအဲဒီဖြစ် ပေါ်တဲ့တရားသဘောတွေသည်အဲလို မျိုးလက္ခဏတွေတကယ်ရှိကြတယ်။ပညတ်ကတော့ပရမတ္ထတရားမဟုတ်ဘူး ။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့တကယ်ရှိတဲ့တ ရားသဘောမဟုတ်ဘူူး။ပြီးတော့ပည တ်(ပုညတိ)ဆိုတဲ့အဓိပ္ပါယ်ကတော့အဲ ဒီအကြောင်းအရားတွေအားလုံးကိုသိ စေနိုင်တဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။

တောင်ကုန်း၊ပင်လယ်၊သစ်ပင်စတဲ့ရုပ်ပုံ တွေကိုမြင်တဲ့အခါမှာရုပ်ပုံ(သို့)ပန်ချီပုံ ဖြစ်တယ်ဆိုတာသိရတယ်။တကယ့် တောင်ကုန်း၊ပင်လယ်၊သစ်ပင်တွေမ ဟုတ်ဘူး။ဒါကြောင့်တကယ့်တောင် ကုန်း၊ပင်လယ်၊သစ်ပင်တွေကိုမြင်တဲ့အ ချိန်မှာဘယ်အရာကပညတ်ဖြစ်သလဲ? စပျစ်သီး၊ပန်းသီး၊မီးဂွတ်သီးစတဲ့ရုပ်ပုံ တွေကိုမြင်တဲ့အခါနှင့်တကယ့်စပျစ်သီး ၊ပန်းသီး၊မီးဂွတ်သီးတွေကိုမြင်တဲ့အခါ မှာဘယ်အရာကပညတ်ဖြစ်သလဲ?တ ရားသည်တရားအတိုင်းအမှန်ဖြစ်ပြီး နာမည်ကပညတ်ဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့် လဲဆိုတော့လက္ခဏတွေကိုသိစေတဲ့အ သုံးအနှုန်းဖြစ်တယ်။(သို့)တကယ်ရှိတဲ့ အရာတွေရဲ့သဘောနှင့်အဓိပ္ပါယ်တွေ ကိုသိစေတယ်။ဒါပေမယ့်ဘာနာမည်မှ မခေါ်ရသေးဘူး(သို့)ဘာနာမည်မှမရှိ သေးဘူးဆိုပေမယ့်ခဏပညတ်တော့ရှိ နေပြီးဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ဘယ်ဘာ သာကိုမှသိဖို့မလိုဘူး။ဒါပေမယ့်ဖြစ် ပေါ်တဲ့အရာတွေထဲမှာပညတ်ရှိတယ်။ ဒါမှမဟုတ်ရင်အဲဒီဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာ သည်ဘာလဲဆိုတာသိရတဲ့အချိန်မှာ အဲဒီအချိန်သည်ပညတ်ကိုသိတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ပညတ်ဆိုတာ ကအဲဒီအကြောင်းအရာတွေကိုသိစေ နိုင်တယ်။နာမည်မခေါ်ရသေးတဲ့တ ကယ့်သစ်သီးနှင့်သစ်သီးရဲ့ပန်ချီပုံကို မြင်ရုံနဲ့ဘယ်အရာကပညတ်ဖြစ်သလဲ? (သို့)နှစ်မျိုးစလုံးပဲပညတ်ဖြစ်သလာ?

ပညတ်သည်ပရမတ္ထမဟုတ်ဘူး။တကယ့်သစ်သီးနှင့်ပန်ချီပုံသစ်သီးတွေသည် ဘယ်လိုကွာခြားမှုတွေရှိသလဲ?မျက်စိမှ မြင်နေရတဲ့အချိန်မှာမျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့ အရာအားလုံးသည်နင်၊ငါမဟုတ်ဘူူး။ပု ဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေမဟုတ်ဘူး။(သို့) ဘယ်ပစ္စည်း၊ဥစ္စာတစ်စုံတစ်ရာတွေမှမဟုတ်ဘူး။စပျစ်သီးရုပ်ပုံကိုမြင်တဲ့အ ချိန်နှင့်တကယ့်စပျစ်သီးကိုမြင်တဲ့အ ချိန်နှစ်ခုစလုံးသည်စပျစ်သီးရုပ်ပုံက သာပညတ်ဖြစ်ပြီးတကယ့်စပျစ်သီးကို တော့ပညတ်မဖြစ်ဘူးလို့တစ်ချို့က ထင်ကြတယ်။ဒါပေမယ့်အမှန်ကတော့ အဲဒီမျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့တကယ့်စပျစ် သီးနှင့်ရုပ်ပုံစပျစ်သီးနှစ်မျိုးစလုံးသည် ဆက်လက်ပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့မနောဒါွရဝိထီ စိတ်ရဲ့ပညတ်အာရုံဖြစ်တယ်။ဘာ ကြောင့်လဲဆိုတော့စက္ခုဒါွရဝိထီစိတ် သည်အဲဒီဖြစ်ပေါ်တဲ့အဆင်း၊အရောင် တွေကိုသာသိရတယ်။မနောဒါွရဝိထီ စိတ်ကတော့ပညတ်ကိုသိတယ်။ဆိုလို တာကစပျစ်သီးဖြစ်ရတဲ့အဓိပ္ပါယ်နှင့်အဲ ဒီအကြောင်းအရာဖြစ်တဲ့စပျစ်သီးကို သိစေနိုင်တယ်။တကယ့်စပျစ်သီးနှင့်ရုပ် ပုံစပျစ်သီးတွေဖြစ်နေပါစေအဲဒီစပျစ် သီးဖြစ်တယ်လို့သိလိုက်ခြင်းသည်ပ ညတ်အာရုံဖြစ်ပြီးပရမတ္ထအာရုံမဟုတ် ဘူး။

ဟိုလူ၊ဒီလူတွေဖြစ်တယ်လို့မြင်နေတဲ့အချိန်မှာပညတ်ဖြစ်ပြီးပန်ချီပုံနှင့်တူတဲ့ပ ညတ်ကိုနှုတ်ထုတ်ဖို့အတွက်ခက်ခဲတယ် ဆိုတာအမှန်ကိုသိသင့်တယ်။အဲဒီကု လာထိုင်ကိုမြင်ပြီးပညတ်ကိုသိတဲ့အ ချိန်သည်မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့ပရမတ္ထ အာရုံနှင့်ကိုယ်မှဖြစ်ပေါ်တဲ့ပရမတ္ထအာ ရုံသည်အဲဒီလိုထိတွေ့လိုက်တဲ့အချိန်မှာ ပညတ်မဟုတ်တော့ဘူး။အမေး–>အခု ချိန်မှာခဲတံကိုမြင်တဲ့သမုတိတွေကို လွယ်လွယ်နဲ့နားမလည်သေးဘူး။ဆရာ မပြောသလိုခဲတံကိုမြင်ပြီးသွားတဲ့အခါ မှာပန်ကျဒါွရမှဖြတ်ပြီးမနောဒါွရသို့ ရောက်သွားတယ်လို့ဆိုတယ်၊ဒါကြောင့် လေ့လာသင်ကြားခြင်းတွေရှိသလာ?(သို့)ပန်ကျဒါွရကိုအရင်ကျော်မသွား အောင်ဘယ်လိုကျင့်ကြံရမလဲ?အဖြေ –>ပညတ်မှာအာရုံဘယ်လောက်ရှိမလဲဆိုတာတကယ်နားလည်သဘောပေါက် တဲ့အထိနာကြားရမယ်။ပြီးတော့စိတ် သည်ဘယ်ဒါွရမှာပညတ်အာရုံကိုသိသ လဲ?အဲဒီအာရုံဖြစ်ပြီးပရမတ္ထတရား စိတ်ရှိတဲ့အချိန်မှာနင်၊ငါမဟုတ်ဘူး၊ပုဂ္ဂို လ်သတ္တဝါတွေမဟုတ်ဘူး၊ဘယ်ပစ္စည်း၊ ဥစ္စာတွေမှမရှိဘူး။ဘယ်ရုပ်မဆိုအဲဒီလို လှုပ်ရှားတဲ့အခြေအနေဖြစ်ပေါ်ဖို့သည် ဆက်လက်ဖြစ်၊ပျက်ရတဲ့ရုပ်တွေအမျာ းကြီးရှိရတယ်။ဒါကြောင့်လှုပ်ရှားခြင်း ဖြစ်တယ်ဆိုတာမြင်စေနိုင်တယ်။ပြီး တော့ပညတ်ရှိတဲ့မနောဒါွရဝိထီစိတ် သည်အာရုံဖြစ်ပြီးပရမတ္ထတရားရဲ့လ က္ခဏတွေကိုပိတ်ပင်တဲ့အထိကာလအ များကြီးရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့် အမှန်တကယ်ရှိတဲ့ပရမတ္ထတရားရဲ့အ ဓိကလက္ခဏတွေကိုမသိရခြင်းဖြစ် တယ်။

အမေး–>အဲဒါဆိုရင်ပညတ်ဆိုတဲ့စကာ းလုံးကိုဘယ်နေရာမှာသွားပစ်ထားရမ လဲ? အဖြေ–>ပစ်ထုတ်ခိုင်းတာမဟုတ် ဘူး။ဒါပေမယ့်အမှန်တကယ်ရှိတဲ့အ တိုင်းကိုသိရတယ်။သတ္တဝါတွေဖြစ် တယ်၊ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးတစ်ယောက်တွေ ဖြစ်တယ်၊အဲဒီပစ္စည်းတစ်စုံတစ်ရာတွေ ဖြစ်တယ်လို့သိနေတဲ့အချိန်မှာအဲဒီအ ချိန်မှာမနောဒါွရဝိထီစိတ်သည်ပညတ် ကိုသိနေတယ်။ အမေး–>ဒါဆိုရင်စကားတွေကိုစဉ်းစားနေတဲ့ သဘောဖြစ်တာပေါ့?

အဖြေ–>စကားလုံးတွေကိုမစဉ်းစားရ သေးတဲ့အချိန်မှာရုပ်ပုံသဏ္ဋန်ကိုတော့ သိတယ်(သို့)ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခြေအနေ၊အ ဓိပ္ပါယ်ကိုသိရင်လည်းပညတ်ဖြစ်တယ် ။ပရမတ္ထမဟုတ်ဘူး။တကယ့်တရားသ ဘောရဲ့လက္ခဏတွေကိုဖြောင့်မတ်ပြီး မှန်ကန်စွာနဲ့သိရမယ်။အဲဒါမှပရမတ္ထတ ရားရဲ့ဖြစ်ပေါ်ပြီးပျက်သွားရခြင်းတွေ ကိုထိုးထွင်းစွာနဲ့သိနိုင်မယ်။ကုလာထိုင် ပျက်သွားတာကိုမမြင်ဘူးလို့ပြောတဲ့သူ သည်တရားသဘောတစ်ခုစီတွေစုပေါင် းပြီးဖြစ်လာတဲ့ကုလာထိုင်ကိုမြင်လိုက် ပြီးပရမတ္ထတရားရဲ့လက္ခဏတွေကိုမ ခွဲရသေးတဲ့အခါမှာအဲဒီအချိန်မှာပညတ် ကိုပဲသိကြတယ်။ဒါကြောင့်ဘယ်လိုနဲ့ ငြိမ်းနိုင်မလဲ?ဥပမာ-စပျစ်သီးရုပ်ပုံနှင့် အဲဒီတကယ့်စပျစ်သီးတွေသည်ကာယ ဒါွရမှထိတွေ့လိုက်တဲ့အခါမှာကွာခြား ကြသလာ?`မာ’ခြင်းတွေမတူကြဘူး။ (သို့)ကွာခြားတဲ့အရင်းခံ(သမုဌာန်)တွေ ကနေ`မာ’တဲ့ဓာတ်တွေဖြစ်ပေါ်ပြီးအမာ အနည်း(သို့)အများ၊အပျော့အနည်း(သို့)အများတွေဖြစ်စေတာမှန်ပေမယ့်အ မာသည်ကိုယ်မှဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသ ဘောဖြစ်တယ်။စပျစ်သီးပုံနှင့်တကယ့် စပျစ်သီးတွေပါဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်ပန် ချီပုံဖြစ်တဲ့စပျစ်သီးကတော့တကယ့်စ ပျစ်သီးရဲ့အရသာတွေမရှိဘူး။အဲဒီတ ကယ့်စပျစ်သီးဖြစ်တယ်လို့သိစေတဲ့စု ပေါင်းပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့ရုပ်သည်တကယ် တမ်းကျတော့အရသာက၁ရုပ်၊အနံ့က ၁ရုပ်၊အေး(သို့)ပူက၁ရုပ်၊မာ(သို့)ပျော့ ၁ရုပ်နှင့်တင်း(သို့)လှုပ်ရှား၁ရုပ်တွေရှိ ကြတယ်။စုပေါင်းပြီးလျှင်မြန်စွာဖြစ်၊ ပျက်တဲ့အခါမှာအဲဒီအခြေအနေအရနဲ့ ပညတ်ကိုသိစေတယ်။ဘာတွေလဲဆို တော့ဒီအရာတွေသည်မပျက်သွားဘူး လို့ထင်ရတယ်။ဒါပေမယ့်အမှန်တကယ် တမ်းကျတော့ပရမတ္ထတရားရဲ့လက္ခ ဏတစ်ခုစီတွေသည်ဖြစ်ပေါ်ပြီးလျှင် မြန်စွာနဲ့ပျက်သွားတယ်။ဒါကြောင့်တ ကယ့်စပျစ်သီးဖြစ်တဲ့ရုပ်သည်အေး(သို့)ပူ၊ပျော့(သို့)မာနေပါစေမာတာလည်း ပျက်တယ်၊အရသာလည်းပျက်တယ်။

အမေး–>ဒါပေမယ့်တကယ်လို့မနောဒါွ ရမှခဲတံဖြစ်တယ်လို့သိလိုက်ခြင်းသည် မှားလာ?(သို့)မှန်လာ? အဖြေ–>မမှားဘူး၊ဘာကြောင့်လဲဆို တော့အဲဒီအချိန်မှာဓမ္မာရုံရှိတယ်။ဆိုလို တာကပညတ်သည်အာရုံဖြစ်တယ်။ဒါ ပေမယ့်မနောဒါွရဝိထီဖြစ်တဲ့အချိန်နှင့် စက္ခုဒါွရဝိထီဖြစ်တဲ့အချိန်သည်ကွာခြာ းကြတယ်ဆိုတာပညာကမှန်ကန်စွာနဲ့သိ ရတယ်။ဒါကြောင့်ပညာတွေတိုးတက် အောင်မပါွးများတဲ့သူတွေသည်တစ်စုံ တစ်ရာဖြစ်တယ်လို့သိလိုက်ခြင်းသည် စက္ခုဒါွရဝိထီနှင့်မနောဒါွရဝိထီတွေစု ပေါင်းပြီးသိကြတယ်။ဥပမာ-နင်,ငါ ဖြစ်တယ်၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေဖြစ်တယ်၊ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးတွေဖြစ်တယ်။အဲဒီ နေ့စဉ်နဲ့အမျှလူတွေသည်ဘာတွေကို ကြိုက်ကြသလဲ?လောဘကဘာတွေကို ကြိုက်သလဲ?အားလုံးကိုကြိုက်ကြ တယ်။ အမေး–>ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့အရာတွေ အားလုံးကိုပေါ့။ အဖြေ–>လောဘကအားလုံးကိုကြိုက် တယ်။ပညတ်ကိုပါကြိုက်တယ်။လော ဘသည်ပညတ်တွေနဲ့ပြည့်နေပြီးပရမတ္ထတရားနဲ့ပညတ်ကိုလည်းကြိုက် တယ်ဆိုတာမငြင်းဆန်နိုင်ဘူး။ဘယ်အ ရာတစ်ခုခုမဆိုကြိုက်နေတဲ့အခါမှာအဲ ဒီအချိန်မှာပညတ်ကိုပါကြိုက်တယ်။အဲဒီပရမတ္ထတရားကိုသာကြိုက်တာမဟု တ်ဘူး။တကယ်လို့ခါးပတ်တစ်ချောင်း ကိုကြိုက်ရင်မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အ ရောင်ကိုကြိုက်ကြတယ်။

အမေး–>အမျိုးအစားကိုပါကြိုက်ကြ တယ်ဟုတ်လာ? အဖြေ–>အားလုံးကိုကြိုက်ကြတယ်။ တကယ်လို့အရောင်ကိုကြိုက် တယ်လို့ပြောရင်ဘာအရောင်ကိုကြိုက်သလဲ?မျက်ခုံ၊မျက်စိ၊နှခေါင်း၊ပါးစပ် ဖြစ်တဲ့အရောင်တွေကအစဖြစ်တယ်။တကယ်လို့ဖြစ်ပေါ်တဲ့အရောင်တွေမရှိ ရင်မျက်ခုံ၊မျက်စိ၊နှခေါင်း၊ပါးစပ်တွေရှိ ပါ့မလာ?မရှိဘူး။ဒါပေမယ့်အရောင်ကို မြင်တဲ့အချိန်မှာအရောင်သည်အစိမ်း၊ အနီ၊အပြာ၊အဝါ၊အဖြူစတဲ့အရောင် တွေဖြစ်နေပါစေအာလုံးသောအရောင် တွေသည်မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာသာ ဖြစ်တယ်။အဲသလိုသာဖြစ်ပေမယ့်မျက် စိ၊မျက်ခုံး၊နှခေါင်း၊ပါးစပ်ဖြစ်တဲ့အ ရောင်တွေကိုကြိုက်ကြသေးတယ်။ဒါ တွေအားလုံးသည်ပညတ်ကိုကြိုက်ခြင် းဖြစ်တယ်။ပရမတ္ထတရားသည်တ ကယ်ရှိတဲ့တရားဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့် ဘယ်အရာတွေကိုကြိုက်တဲ့အချိန်မှာ အဲဒီအချိန်သည်ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ပရမတ္ထ တရားကိုပါကြိုက်တယ်။ပြီးတော့အဲဒီ ပရမတ္ထတရားရဲ့ပညတ်ကိုလည်း ကြိုက်ကြတယ်။

အဌာစာလိနီ၊အံခုတဒါွရအချက်၁၃၅၂ ဏိထေ့ထဲမှာ`အကြီးထဲကဒါွရကိုမအုပ် ချုပ်တဲ့သူတွေကတော့မျက်စိ၊နား၊နှာ၊ လျှာ၊ကိုယ်၊စိတ်တွေဖြစ်ပြီးဏိထေ့အင် စီထဲမှာအချက်အလက်တွေရှင်းပြသွား တယ်။နိမိတ်ကိုစွဲထားတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ် တယ်ဆိုတဲ့စကားလုံးသည်မိန်းမ၊ယော ကျ်ားဆိုတဲ့နိမိတ်ကိုစွဲထားခြင်းဖြစ် တယ်။နိမိတ်(ရုပ်ပုံသဏ္ဋန်)ဆိုတဲ့စကား ကိုသုံးတယ်။မိန်းမ၊ယောကျ်ား၊ဖြစ် တယ်လို့စွဲထားတဲ့အချိန်မှာပရမတ္ထတ ရားမဟုတ်ဘူးလို့ထင်တယ်။မိန်းမ၊ ယောကျ်ားတွေကိုမြင်ရတယ်လို့သိတဲ့ ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီအချိန်သည်နိမိတ် ကိုစွဲထားခြင်းဖြစ်တယ်။(သို့)မျက်စိမှ ဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာရဲ့ပညတ်ကိုစွဲထားခြင် းဖြစ်တယ်။မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့ပရမတ္ထ တရားကိုသိရုံလောက်သာမဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမယ့်နိမိတ်ဖြစ်ပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာ တွေရဲ့ပညတ်ဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာက မိန်းမ၊ယောကျ်ားတွေလို့နိမိတ်စွဲထား ခြင်းဖြစ်တယ်။(သို့)နိမိတ်သည်ကိလေ သာတွေရဲ့ပစ္စည်းတွေဖြစ်ပြီးဆန္ဒရာဂရဲ့အာဏာတွေအဖြစ်နဲ့သုဘနိမိတ်တွေက အစရှိကြတယ်။တကယ်လို့ပညတ်ဆိုတဲ့ခါးပတ်ကိုကြိုက်ရင်(အဲဒီခါးပတ် သည်)သုဘနိမိတ်ရှိတယ်။ဒါကြောင့် ဆန္ဒရာဂရဲ့အာဏာတွေအဖြစ်နဲ့ကြိုက် ခြင်းတွေဖြစ်ပေါ်တယ်။တကယ်လို့ခါး ပတ်မလှဘူူးဆိုရင်(သုဘနိမိတ်မဟုတ် ရင်)လည်းမကြိုက်ဘူး။ဒါကြောင့်မျက် စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အရောင်တွေကြောင့်ပညတ်တွေအမျိုးမျိုးရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။ဆို လိုတာကသုဘနိမိတ်နှင့်အသုဘနိမိတ် တွေဖြစ်တယ်။

နောက်ထပ်ရှိတဲ့အချက်အလက်တွေက `အနုသယကိုစွဲထားတဲ့သူဖြစ်တယ်’ဆို တဲ့စကားလုံးသည်ခြေ၊လက်၊ပြုံးခြင်း၊ မဲ့ခြင်း၊ဆွေးနွေးခြင်း၊ကြည့်ခြင်းနှင့် ဘယ်၊ညာလှည့်ကြည့်ခြင်းတွေနဲ့ကွာ ခြားတဲ့အနေအထားတွေကိုစွဲကြတယ်။ `အနုသယ’သည်အသေးစိတ်နဲ့အနယ် ထိုင်တဲ့ကိလေသာတွေဖြစ်တယ်။ဒါ ကြောင့်ဝေါဟာရအရ`အနုသယ’ဖြစ် တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ကိလေ သာတွေဖြစ်ပေါ်တဲ့စက်တစ်ခုဖြစ်တယ် ။ဆိုလိုတာကကိလေသာတွေဖြစ်ပေါ် စေတယ်။ဒါကြောင့်`အနုသယ’ကိုနား လည်နိုင်ဖို့မခက်ဘူး။အဲဒီခါးပတ်ကို ကြိုက်ရခြင်းသည်နိမိတ်နှင့်အနုသယ တွေကြောင့်ဖြစ်တယ်။တကယ်လို့ခါး ပတ်တွေအားလုံးတူနေရင်ဆန်းကြယ် တဲ့ကွာခြားခြင်းတွေမဖြစ်စေဘူး။အနုသယလည်းမကွာခြားကြဘူူ။ဒါပေမယ့် ခါးပတ်သည်အမျိုးအစားအများကြီးရှိ ပြီးအနုသယအနေနဲ့ကွာခြားကြတယ်။ ဒါကြောင့်အနုသယသည်ကိလေသာရဲ့ ဖြစ်ပေါ်တဲ့စက်တစ်မျိုးဖြစ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။ဆိုလိုတာကကိလေသာအမျိုးအ စားအမျိုးမျိုးတွေကိုဖြစ်ပေါ်စေတယ်။

အမေး–>တကယ်လို့ပညတ်ထဲမှာမငြိုတယ် တွယ်ဘူးဆိုရင်ဒါတွေသည်ခဲတံဖြစ် မှန်းမသိမှာကိုစိုးရိမ်တယ်။ အဖြေ–>အဲဒါမှားတယ်။ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့အမှန်တကယ်ရှိတဲ့တရားသ ဘောတွေကိုသိတာမဟုတ်ဘူး။မျက်စိ မှဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာတွေသည်ဖြစ်ပေါ်ပြီး ပျက်သွားတယ်။ပြီးတော့မနောဒါွရဝိထီ စိတ်သည်ဖြစ်ပေါ်ပြီးပညတ်ကိုဆက်သိ တယ်။ပြီးတော့ပညာသည်စက္ခုဒါွရမှ ဖြစ်ပေါ်တဲ့ရူပါရုံတွေဘယ်လိုဖြစ်သလဲ ။(သို့)ပညတ်ကိုစိတ်သိတဲ့အချိန်နှင့် ဘယ်လိုကွာခြားသလဲ?ဆိုတာအမှန်တ ကယ်ရှိတဲ့တရားသဘောတွေကိုသိရ မယ်။ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေဖြစ်တယ်၊ကြို က်နှစ်သက်ခြင်းတွေရဲ့တည်ရာဖြစ်တဲ့ ပစ္စည်းတွေဖြစ်တယ်ဆိုပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့ရူ ပါရုံတွေကိုစွဲထားခြင်းကနေစွန့်လွတ် နိုင်ဖို့အတွက်ဖြစ်တယ်။ပြီးတော့မိန်းမ၊ ယောကျ်ားဖြစ်တယ်၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါ တွေအမျိုးမျိုးဖြစ်တယ်ဆိုပြီးမြင်တဲ့အချိန်မှာသိရခြင်းသည်မနောဒါွရမှနိမိတ် (သို့)ပညတ်ကိုသိခြင်းသာဖြစ်တယ်။သ တိပဌာန်းကိုတွေကိုတိုးတက်အောင်ပါွး များတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်နှင့်အဲဒီရုပ်တရားနှင့်နာမ် တရားတွေရဲ့ဖြစ်၊ပျက်ခြင်းတွေကိုထိုးထွင်းစွာမသိသေးတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေသည်ပုံ မှန်အတိုင်းဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသဘောရဲ့ လက္ခဏတွေကိုမသိသေးဘူး။ပြီတော့ အမှန်အတိုင်းရှိတဲ့ပရမတ္ထတရားသည် ပညတ်မဟုတ်ဘူး။ဒါကြောင့်မျက်စိ၊နာ း၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်၊စိတ်မှတရားသဘော တွေဖြစ်ပေါ်နေတဲ့အချိန်မှားပညာကိုပုံ မှန်နဲ့တိုးတက်အောင်ပါွးများရမယ်။

အမေး–>ဆရာမပြောသလိုပညတ် သည်ဓမ္မာရုံတစ်မျိုးဖြစ်တယ်ဆိုတာ ဟုတ်လာ? အဖြေ–>ပညတ်သည်ဓမ္မာရုံဖြစ်တယ်။ဘာ ကြောင့်လဲဆိုတော့စိတ်မှတစ်နည်းထဲ သာသိနိုင်တဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။အမေး–>ဒါဆိုဒီဓမ္မာရုံသည်ပရမတ္ထအာရုံဖြစ် မယ်ဆိုရင်ကော? အဖြေ–>ဓမ္မာရုံသည်အမျိုးအစား(၆) မျိုးရှိပြီးပရမတ္ထတရား၅မျိုးနှင့်ပရမတ္ထ တရားမဟုတ်တဲ့တရား၁မျိုးတို့ဖြစ်ကြ တယ်။ဒါကြောင့်ပညတ်ရှိပြီးအာရုံဖြစ် တဲ့ဘယ်အချိန်မဆို(သို့)အားရုံဖြစ်ပြီးပ ရမတ္ထတရားမရှိတဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီ အချိန်တွေသည်ပညတ်ရှိပြီးအာရုံဖြစ် တယ်ဆိုတာသိနိုင်တယ်။နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ပညတ်သည်မျက်စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်၊ စိတ်တွေမှပရမတ္ထတရားရဲ့လက္ခဏ တွေကိုပိတ်ပင်ထားတယ်။ဒါကြောင့် အမှန်တကယ်ရှိတဲ့တရားသဘောတွေ ကိုမသိနိုင်ဘူး။မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်နေတဲ့တ ရာသဘောတွေသည်နင်၊ငါမဟုတ်ဘူး။ ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေမဟုတ်ဘူး။အဲဒီ စက္ခုပသာဓာတ်ကိုထိတွေ့တဲ့အခါမှာ အဆင်း၊အရောင်သာဖြစ်ပေါ်တယ်။မြင် နေတဲ့အချိန်မှာအမှန်တွေကိုသိပြီးပ ညာတွေတိုးတက်တဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲ ဒီအချိန်သည်နင်၊ငါမဟုတ်ဘူး၊ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါတွေမဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့တရားသ ဘောတွေကိုစွဲထားခြင်းမှစွန့်လွတ်နိုင် မယ်။ပြီးတော့ပရမတ္ထအားရုံနှင့်ပညတ် အာရုံတွေရဲ့ကွာခြားခြင်းတွေကိုသိနိုင် ပြီးမျက်စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်၊စိတ်တွေ မှလည်းထို့နည်းတူပဲဖြစ်တယ်။

အိမ်မက်မက်နေတဲ့အချိန်မှာဘာအာရုံ ဖြစ်သလဲ?လူတိုင်းအိမ်မက်မက်ကြတာ သေချာတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အိမ်မက်မမက်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေကတော့ ရဟန္တာတွေဖြစ်တယ်။နိုးလာတဲ့အခါမှာ ကွယ်လွန်သွားပြီးတဲ့ဆွေမျိုးတွေကို အိမ်မက်တယ်လို့ပြောကြတယ်စသည် ဖြင့်ပညတ်ကိုမြင်မက်ကြတယ်။(သို့)ပ ရမတ္ထအာရုံကိုမြင်မက်ကြတယ်။တ ကယ်လိုမဝေဖန်မသုံးသပ်ရင်မသိနိုင်ဘူ း။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့မြင်တာနဲ့တူ တယ်။တကယ်တမ်းကျတော့ဘာကို မြင်သလဲလို့မေးတဲ့အခါမှာလူ၊ပုဂ္ဂိုလ်၊ သတ္တဝါအမျိုးမျိုးတွေကိုမြင်တယ်လို့ ပြန်ပြောကြတယ်။အဲဒါတွေသည်ပ ညတ်ရဲ့အကြောင်းတွေကိုမြင်မက်ကြ တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အဲဒီအ ချိန်မှာစက္ခုဒါွရဝိထီစိတ်တွေမဖြစ်ပေါ် ဘူး။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အိပ်မော ကျ(ပျော်)နေတဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ် တယ်။ဒါပေမယ့်မနောဒါွရဝိထီစိတ် သည်လူ၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေရဲ့အ ကြောင်းအမျိုးမျိုးတွေကိုမြင်ပြီး အောက်မေ့မှုတွေဖြစ်လာတယ်။ဒါ ကြောင့်အဲဒီအိမ်မက်မက်နေတဲ့အချိန် သည်မြင်ဖူး၊ကြားဖူးခဲ့တဲ့အရာတွေရဲ့ ပညတ်အကြောင်းတွေကိုအောက်မေ့ ပြီးစဉ်းစားကြတယ်။လူတွေသည်အ ကြောင်းတွေအမျိုးမျိုးရှိတဲ့သတင်း စာတွေကိုဖတ်ကြတယ်။ပြီးတော့ရုပ်ပုံ တွေကိုလည်းကြည့်ကြတယ်။အဲဒီအ ကြောင်းအမျိုးမျိုးတွေကိုသိနေတဲ့အ ချိန်နှင့်ရုပ်ပုံအမျိုးမျိုးရဲ့အကြောင်း တွေကိုမြင်နေတဲ့အချိန်တွေမှာပညတ် တွေအားလုံးကိုအောက်မေ့ပြီးစဉ်းစား တဲ့အချိန်တွေဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်တစ် နေ့တာဘဝမှာဖြစ်ပေါ်တဲ့ပရမတ္ထတရား ရဲ့လက္ခဏတွေနှင့်ပညတ်တွေဘယ်လို ကွာခြားသလဲဆိုတာမသိရခြင်းဖြစ် တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့မျက်စိမှ မြင်ပြီးစာတွေကိုပဲဖတ်ဖတ်၊ဘယ်နေရာမှာအလုပ်တွေပဲလုပ်လုပ်ဘယ်အချိန်မ ဆိုအဲဒီအချိန်တွေသည်ပညတ်တွေကို အောက်မေ့ပြီးစဉ်းစားကြတယ်။

နားမှကြားရတဲ့နေရာမှာကျတော့မွေး ကင်းစကလေးဘဝကနေအသံတွေကိုပုံ မှန်နဲ့ခဏ၊ခဏကြားရတယ်။ဒါပေမယ့် အဓိပ္ပါယ်တွေကိုမသိနားမလည်သေးဘူ း။ဘယ်ဘာသာစကားတွေကိုမှလည်း နားမလည်သေးဘူး။ဒါပေမယ့်အသံအ မျိုးမျိုးတွေကိုကြားရပြီးမှတ်သားမှု တွေများလာတဲ့အတွက်ကြောင့်မှတ် သားထားတဲ့အသံရဲ့ပညတ်အမျိုးမျိုး တွေကိုအဓိပ္ပါယ်နဲ့အောက်မေ့လာခြင်း ဖြစ်တယ်။ကလေးငယ်တွေလည်းမြင်ရ တယ်၊ကြားရတယ်၊အနံ့ရတယ်၊အရ သာရတယ်၊နာတယ်၊စိတ်ဆိုးတယ်၊ ကြိုက်တယ်၊မကြိုက်ဘူး၊ငိုတယ်စ သည်ဖြင့်ထိတွေ့တဲ့အရာတွေကိုသိ ကြတယ်။ဒါပေမယ့်ကြီးပြင်းလာတဲ့က လေးတွေလိုမျိုးပြောပြ၊ဆိုပြဖို့နှင့်ရှင်း ပြတဲ့စကားလုံးတွေကိုမသိသေးဘူး။ ဘယ်သူမဆိုမွေးစကတည်းကဖြစ်တဲ့ အကြောင်းအရာအားလုံးတွေကိုမှတ်မိ ကြရဲ့လာ?အဲဒီအချိန်တုန်းကလည်း မြင်တယ်၊ကြားတယ်စသည်ဖြင့်အမျိုးမျိုးရှိကြတယ်။ဒါပေမယ့်ပြောပြမယ့်စ ကားတွေမရှိသေးတဲ့အခါနှင့်အသံရဲ့အ ဓိပ္ပါယ်အမျိုးမျိုးတွေကိုနားမလည်သေ းတဲ့အခါမှတ်သားထားတဲ့အကြောင်းအ ရာအမျိုးမျိုးတွေသည်ပြောက်ဆုံးသွား တယ်။ဒါပေမယ့်ကြီးပြင်းလာတဲ့အခါ မှာအသံရဲ့အဓိပ္ပါယ်တွေ၊စကားအမျိုးမျိုးတွေကိုသိရတယ်။ဒါကြောင့်မျက်စိ မှမြင်ရတဲ့အရာတွေကိုမှတ်သားတဲ့အ ပြင်နားမှကြားရတဲ့အကြောင်းတွေကို လည်းမှတ်သားသေးတယ်။ပြီးတော့ စုပေါင်းလိုက်ရင်အကြောင်းအရာအ မျိုးမျိုးတွေဖြစ်လာတယ်။ဒါကြောင့် သမုတိပညတ်ရဲ့လောကသည်ပိုပြီးမ ဆုံးနိုင်တဲ့တိုးတက်မှုတွေဖြစ်လာတယ်။

စာထဲကအကြောင်းတစ်ခုခုကိုဖတ်ရတဲ့ အခါမှာကြည့်ရူ့ဖို့နှင့်အသံကြားဖို့အ တွက်ရုပ်ရှင်အဖြင့်နဲ့လုပ်ကြသေး တယ်။တကယ်လို့နိုင်ယှဉ်ပြီးဝေဖန်သုံး သပ်ရရင်ဘယ်လောက်များတဲ့ပရမတ္ထ တရားရဲ့သဘောတွေကိုပိတ်ပင်ထားသ လဲဆိုတာမြင်သိနိုင်တယ်။ဥပမာ-အဲဒီ ရုပ်ရှင်(T.V)တွေကိုကြည့်နေတဲ့အချိန် မှာဘာပညတ်တွေရှိသလဲ?ဘာရုပ်ရှင် ရဲ့အကြောင်းတွေကိုကြည့်သလဲ?ဘယ် သူတွေကဘာတွေကိုသရုပ်ဆောင်သလဲ?ရုပ်ရှင်ကိုသရုပ်ဆောင်တဲ့သူတွေသည် T.Vထဲမှာတကယ့်လူတွေနဲ့တူတယ်။ဒါ ပေမယ့်ရုပ်ရှင်ထဲကသရုပ်ဆောင်တဲ့သူ တွေသည်ပညတ်တွေသာဖြစ်တယ်။ဒါ ကြောင့်အဲဒီပရမတ္ထတရားတွေလျှင်မြန် စွာနဲ့ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးပျက်သွားတဲ့ အခါနှင်ဟိုလူ၊ဒီလူတွေဖြစ်တယ်လို့သိ လိုက်တဲ့အခါတွေမှာပညတ်ကိုသိကြခြင်းသာဖြစ်တယ်။

တစ်နေ့တာဘဝမှာပရမတ္ထတရားသ ဘောတွေသည်အဝိဇ္ဇာတွေနဲ့ဖုံးပိတ်ခံ ထားရတယ်။ဒါကြောင့်ပညတ်နှင့်ပရမ တ္ထတရားရဲ့ကွာခြားခြင်းတွေကိုမသိရ ဘူး။မျက်စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်၊စိတ် တွေမှဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသဘောတွေကို မသိနိုင်ခြင်းဖြစ်တယ်။အဲဒီနင်၊ငါမ ဟုတ်ဘူး၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေမဟုတ် ဘူးဆိုတာဘယ်လိုလဲ?ဒီလိုအကြောင်း တွေကြောင့်စိတ်၊စေတသိက်နှင့်ရုပ်တွေ ရဲ့အကြောင်းတွေကိုလေ့လာသင်ကြား ရခြင်းဖြစ်တယ်။စိတ်၊စေတသိက်နှင့် ရုပ်တွေကိုအသေးစိတ်နဲ့ပိုပြီးလေ့လာ သင်ကြားခြင်းကြောင့်နာကြားခြင်းရဲ့ အဆင့်တွေမှာပညာတွေတိုးတက်လာ ခြင်းဖြစ်တယ်။ပရမတ္ထတရားရဲ့လက္ခ ဏတွေကိုသတိအောက်မေ့သိပြီးပြု ပြင်ပြောင်းလဲတဲ့သခါၤရက္ခန္ဓာဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့်ပညတ်ရဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့အနေအ ထားဖြစ်တဲ့အနုသယနှင့်နိမိတ်ထဲမှစွဲ လန်းခြင်းတွေကိုစွန့်လွတ်စေနိုင်တယ်။

အမေး–>ပညတ်သည်သတိပဌာန်းရဲ့ အာရုံတွေဖြစ်လို့ရလာ? အဖြေ–>မရဘူး။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့အဲဒီပရမတ္ထတရားသာသတိပဌာန် းရဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။ဇိဝါှပသာဓာတ်နဲ့ထိ တွေ့ပြီးအရသာဖြစ်ပေါ်တဲ့ဘယ်အချိန် မဆိုဇိဝါှဒါွရမှအရသာသိပြီးစိတ်ဖြစ် ပေါ်ဖို့အကြောင်းဖြစ်ပေးတယ်။ပန်ကျ ဒါွရလာဝကျနစိတ်ကစပြီးဇိဝါှဝိညာဉ်၊ ဆန်ပတီချနစိတ်၊ဆန်တီရဏစိတ်၊ဝို့ထ ဖနစိတ်၊ချဝနစိတ်၊တထာလန်ဖနစိတ် တွေဖြစ်ပြီးတော့အရသာတွေပျက်သွား တယ်။ဒါကြောင့်စပျစ်သီးတွေမရှိရခြင် းဖြစ်ပြီးပရမတ္ထတရားဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တ ယ်။ဒါပေမယ့်စုပေါင်းပြီးပေါင်းစပ်လို က်တဲ့အခါမှာတကယ့်စပျစ်သီးဖြစ်သွား တယ်။အဲဒီအချိန်မှာပညတ်ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့်သတိပဌာန်းသည်ပရမတ္ထတ ရားဖြစ်တဲ့တရားသဘောရဲ့လက္ခဏ တွေကိုအောက်မေ့တဲ့အချိန်ဖြစ်ရခြင်း ဖြစ်တယ်။ပြီးတော့နင်၊ငါမဟုတ်ဘူး။ ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေမဟုတ်ဘူးဆိုပြီးအဲဒီတရားသဘောတွေကိုဝေဖန်သုံးသပ် ပြီးသတိနဲ့သိသင့်တယ်။သတိပဌာန်း တွေမဖြစ်ပေါ်တဲ့အချိန်ဆိုရင်ပညတ်က နေထွက်သွားအောင်ပရမတ္ထတရားရဲ့ လက္ခဏတွေကိုခွဲထုတ်ခြင်းတွေမရှိ ဘူး။ဒါကြောင့်တစ်ချိန်လုံးနင်၊ငါဖြစ် တယ်၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေဆိုတဲ့အမြင် တွေရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။

အမေး–>ပညတ်ကိုမနောဒါွရမှသိနိုင် တယ်လို့ဆရာမပြောတယ်။တကယ်လို့ မနောဒါွရမှသတိပဌာန်းတွေပါွးများမ ယ်ဆိုရင်ပညတ်သည်သတိပဌာန်းရဲ့ အာရုံဖြစ်လို့ရတယ်လို့နာကြားပြီးသိ လိုက်ရတယ်။ အဖြေ–>အဲဒါဆိုရင်အခုကတည်းကနေ စလိုက်ရမှာပေါ့။အသံကိုကြားနေတဲ့အ ခါမှာပညတ်ရှိလာ?အသံသည်ပရမတ္ထ တရားဖြစ်တယ်။အဲဒီအသံရဲ့အဓိပ္ပါယ် ကိုစိတ်သိတဲ့အချိန်မှာစိတ်သည်ပညတ် ကိုသိတယ်။အသံရဲ့အဓိပ္ပါယ်ကိုသိတဲ့ စိတ်သည်ပညတ်ကိုသိတဲ့စိတ်ဖြစ်ပြီးမ နောဒါွရမှဝိထီစိတ်ဖြစ်တယ်။အဲဒီအ ချိန်မာစကားတစ်လုံးချင်းတွေရဲ့အဓိပ္ပါ ယ်တွေကိုစိတ်ကဖြစ်ပေါ်ပြီးစဉ်းစားတ ယ်။အဲဒီအချိန်မှာအဓိပ္ပါယ်တစ်လုံးစီ တွေကိုသိနေတဲ့စိတ်အမျိုးအစားတစ် မျိုးဖြစ်တယ်လို့သတိပဌာန်းကဖြစ်ပေါ် ပြီးအောက်မေ့သိတယ်။

အမေး–>သတိပဌာန်းသည်ပရမတ္ထတ ရားကိုအောက်မေ့သိပြီးပညတ်ကို အောက်မေ့မသိဘူး။တကယ်လို့အဲလို ဆိုရင်မျက်စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်မှဖြစ် ပေါ်တဲ့သဘောတွေသည်မနောဒါွရက နေလွတ်မြောက်လို့မရဘူးဟုတ်လာ? ဆိုလိုတာကမျက်စိကြည့်လိုက်တာနဲ့ မြင်တဲ့သဘောကဖြစ်ပေါ်ပြီးဘဝင်စိတ် ကကြားမှာဖြစ်ပေါ်ပြီးရှိတယ်။ပြီးတော့ မနောဒါွရမှဆက်ဖြစ်ပေါ်တယ်။ အဖြေ–>မနောဒါွရမှဝိထီစိတ်သည်ပန် ကျဒါွရမှသိတဲ့ဝိထီစိတ်နှင့်အတူရုပ်တစ် ခုထဲကိုသိရတယ်။တကယ်လို့ချ.ဝ.န စိတ်မှပန်ကျဒါွရသည်လောဘမူလစိတ် ဖြစ်ရင်ပထမကာလရဲ့မနောဒါွရမှချ.ဝ.နစိတ်သည်အမျိုးအစားတစ်မျိုးထဲဖြစ်တဲ့လောဘမူလစိတ်ဖြစ်တယ်။စက္ခုဒါွရ ဝိထီစိတ်နှင့်မနောဒါွရဝိထီစိတ်သည်အရမ်းကိုလျှင်မြန်စွာနဲ့ဖြစ်ပေါ်တယ်။ဥပ မာ-သစ်ကိုင်းပေါ်မှာပျံသန်းလာပြီးနား တဲ့ငှက်နဲ့တူတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့သစ်ကိုင်းပေါ်မှာချက်ချင်းနားတာ နဲ့ငှက်ရဲ့အရိပ်သည်မြေကြီးပေါ်မှာဖြစ် ပေါ်တယ်။စက္ခုဒါွရမှအာရုံဖြစ်ပေါ်ပြီးမ နောဒါွရဝိထီစိတ်မှချက်ချင်းဆက်ပြီး ဖြစ်ပေါ်တယ်။အရမ်းလျှင်မြန်တဲ့ဘဝင် စိတ်တွေကြားမှာအကြိမ်ပေါင်းများစွာ နဲ့ဖြစ်ပေါ်ပြီးတဲ့နောက်ပရမတ္ထတရား တစ်မျိုးသည်မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့ရူပါရုံ ကိုမသိအောင်လုပ်ပေးတယ်။ဒါကြောင့် စက္ခုပသာဓာတ်သည်ထိတွေ့ပြီးတော့ ဖြစ်ပေါ်ရတယ်။

အမေး–>မျက်စိမှမြင်တဲ့အခါမှာမြင် တာနဲ့ခဲတံဖြစ်တယ်။ဒါဆိုရင်ခဲတံဆိုတဲ့စကားလုံးသည်မနောဒါွရမှဖြစ်ပေါ်ပြီး ဖြစ်တယ်။ အဖြေ–>ခဲတံဆိုတဲ့စကားလုံးကိုမစဉ်း စားရသေးကတည်းကပညတ်ကအရင် ရှိနေပြီးဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ပညတ် သည်စာထပညတ်(သို့)ဓမ္မပညတ် လောက်သာရည်ရွယ်တာမဟုတ်ရခြင်း ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်အသံ(သို့)စကား လုံးတွေဖြစ်တယ်။ အမေး–>မြင်ပြီးတော့မှတ်မိတယ်။အဲ ဒါလည်းပညတ်ဖြစ်ပြီဟုတ်လာ? အဖြေ–>ပညတ်ဆိုတဲ့စကားလုံးသည် အဲဒီအကြောင်းအရာတွေကိုသိစေတဲ့ အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။ အမေး–>အဲဒါဆိုမျက်စိ၊နား၊နာ၊လျှာ၊ ကိုယ်တွေမှဒါွရအားလုံးကိုဆိုလိုတယ်။ မနောဒါွရကိုလည်းဖြတ်သွားရမယ် ဟုတ်လာ? အဖြေ–>အာရုံ(၅)ပါးစလုံးထဲမှာအဲဒီရူ ပါရုံ၊သဒ္ဓါရုံ၊ခန္ဓာရုံ၊ရသာရုံ၊ဖောဌဗ္ဗာရုံ တွေထဲမှာ(၂)ဒါွရကိုပဲစိတ်သိနိုင်တယ်။ ဆိုလိုတာကစက္ခုဒါွရဝိထီစိတ်သည်ရူ ပါရုံကိုသိပြီးမနောဒါွရဝိထီစိတ်လည်း အဲဒီရူပါရုံကိုသိတယ်။ဘဝင်စိတ်ကြား ဖြတ်ဖြစ်ပေါ်ပြီးမှသာသဒ္ဓါရုံ၊ခန္ဓာရုံ၊ရ သာရုံ၊ဖောဌဗ္ဗာရုံတွေထဲမှာ(၂)ဒါွရကို စိတ်သိနိုင်တယ်။ဆိုလိုတာကအဲဒီဒါွရမှ ဝိထီစိတ်နှင့်အဲဒီအာရုံကိုသိပြီးတဲ့အခါ မှာမနောဒါွရမှဝိထီစိတ်သည်အဲဒီဒါွရမှ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးအဲဒီအာရုံကိုဖြစ် ပေါ်ပြီးသိတယ်။

အမေး–>ဥပမာ-ချဉ်တဲ့အရသာကိုသိရ တယ်ဆိုပါစို့။ချဉ်တဲ့အချိန်မှာပညတ် ဖြစ်ပြီးဟုတ်လာ? အဖြေ–>ဘာချဉ်တာလဲ? အမေး–>ဥပမာ-လိမ္မော်သီးကိုသုံး ဆောင်တဲ့အချဉ်ဆိုပါစို့။ အဖြေ–>ချဉ်တဲ့အရသာသည်ပရမတ္ထ တရားဖြစ်တယ်။လိမ္မော်သီးချဉ်တယ်လို့စဉ်းစားလိုက်ခြင်းတယ်ပညတ်ဖြစ် တယ်။စကားလုံးသည်အသံပညတ်ဖြစ် တယ်။နာမည်ပေးပြီးနာမည်ခေါ်တဲ့အ ချိန်သည်နာမ်ပညတ်ဖြစ်တယ်။တကယ် လို့အသံ၊စကားလုံး၊အဓိပ္ပါယ်တွေမရှိ ရင်အကြောင်းအမျိုးမျိုးတွေလည်းဒီ လိုမျိုးအများကြီးမရှိဘူး။ဒါပေမယ့်အ သံသည်အာရုံဖြစ်တဲ့အခါမှာသောတဒါွ ရဝိထီမှစိတ်သည်မနောဒါွရဝိထီစိတ်မှ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ်ရဲ့အာရုံဖြစ် တယ်။ဘဝင်စိတ်ကြားမှာဖြစ်ပေါ်ပြီးတဲ့ အခါမှာမှတ်သားပြီးသိတဲ့အသံအမျိုး မျိုး၊စကားလုံးအမျိုးမျိုးနှင့်နာမည်အ မျိုးမျိုးတွေကိုစဉ်းစားစေတယ်။

အထိဝချနတရားဆိုတာကတရားသည် နာမည်ဖြစ်ပြီးဘယ်လိုတွေဖြစ်သလဲ? ဆိုလိုတာကပညတ်ဝေါဟာရ၊နာမည်၊ တွက်ချက်နည်း၊နာမည်ပေးခြင်း၊နာ မည်ဖော်ထုတ်ခြင်း၊နာမည်အတည်ပြု ခြင်းနှင့်အဲဒီတရားသဘောတွေရဲ့နာ မည်တွေကိုခေါ်ခြင်းတို့ဖြစ်ကြတယ်။ ဒီသဘာဝတရားအားလုံးရဲ့နာမည် သည်အထိဝချနတရားဖြစ်တယ်။ဆို လိုတာကတရားသည်နာမည်ဖြစ်တယ်။ အားလုံးသည်နာမည်တွေဖြစ်ကြတယ်။ဥပမာ-ခဲတံ၊စာအုပ်၊စာပွဲ၊ကုလာထိုင်စ သည်တို့ဖြစ်ကြတယ်။တရားအားလုံး ရဲ့နာမည်ကတော့အထိဝချနပထတ ရားဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကတရားသည်နာမည်ရဲ့အကြောင်းတွေဖြစ်တယ်။တ ကယ်လို့တရားသဘောမရှိရင်နာမည် လည်းမရှိဘူး။ဒါပေမယ့်တရားသဘော ရှိပြီးတဲ့အခါမှာနာမည်မရှိတာရှိလာ?

အဌာစာလိနီ၊အတ္ထဂါထာ၊ဓမ္မသံခနီပ ကော်အချက်ထဲမှာတရားအားလုံးသည် အထိဝချနပထလို့အမည်ရှိတယ်။ဆိုလိုတာကအမည်တွေရဲ့အကြောင်းဖြစ် တယ်။တကယ်လို့တောထဲမှာဝင်သွား ရင်သစ်ပင်အမျိုးအစားအများကြီးတွေ့ပြီးတစ်ယောက်ယောက်ကဒါကဘာအ ပင်လဲလို့မေးတယ်။တစ်ချို့ကအမည် ကိုသိပြီးအင်းပင်၊သရက်ပင်၊ကျွန်းပင် စတဲ့အပင်တွေဖြစ်တယ်လို့ပြောကြ တယ်။အမည်မရှိတဲ့သစ်ပင်ကိုလည်း နာမည်မရှိတဲ့သစ်ပင်လို့ပြောသေးတယ် ။(သို့)ဒီအပင်ရဲ့နာမည်ကိုမသိဘူး။ဒါ ကြောင့်အားလုံးသည်သိနိုင်တဲ့နာမည် တွေရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။ဒီအကြောင်း တွေကြောင့်နာမည်ရဲ့အကြောင်းမဖြစ် တဲ့ဘယ်တရားမှမရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။ ဆက်လက်ပြီးရှိတဲ့အချက်ကတော့`တ ရားအားလုံးနှင့်အထိဝချနပထတရား’ ဆိုတဲ့စကားလုံးတွေဖြစ်တယ်။ဆိုလို တာကတရားသည်နာမည်ရဲ့အကြောင် းဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်တရားလို့အမည် ရှိတဲ့တရားသည်နာမည်ရဲ့အကြောင်းမ ဖြစ်တဲ့တရားဆိုတာရှိပါ့မလာဆိုတာကို ရှင်းပြသွားတယ်။

တရားအားလုံးသည်နံပါတ်(၁)ဖြစ်တဲ့တရားထဲမှာစုပေါင်းပြီးပါဝင်နေတယ်။ ဘယ်လိုစုပေါင်းပြီးပါဝင်သလဲ?ဒီနာမ်ပ ညတ်သည်နံပါတ်(၁)ဖြစ်တဲ့တရားဖြစ် တယ်လို့ဆိုကြတယ်။အဲဒီနံပါတ်(၁)ဖြစ် တဲ့တရားသည်တရား(၄)ဘုံထဲမှာအား လုံးစုပေါင်းပြီးပါဝင်နေတယ်။သတ္တဝါ တွေ၊သခါၤရတွေသည်နာမ်ကနေလွတ် မြောက်ကြတယ်ဆိုတာရှိရဲ့လာ?တ ကယ်လို့အမည်တွေမရှိရင်အတူနား လည်နိုင်ဖို့အတွက်မလွယ်ကူဘူး။ဒါ ကြောင့်ပရမတ္ထတရားဖြစ်ပေမယ့်တ ရားသဘောတွေဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်အဲ ဒီတရားသဘောရဲ့လက္ခဏအတိုင်းကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားကပညတ်သွားတဲ့နာ မည်တွေကနေလွတ်မြောက်လို့မရသေး ဘူး။ဘာတွေလဲဆိုတော့၁။ခန္ဓပညတ်၅၊ ၂။အာရတနပညတ်၁၂၊၃။ဓာတ်(ဓာတု)ပညတ်၁၈၊၄။သစ္စာပညတ်၄၊၅။အိန္ဒြိ ယ(အကြီး)ပညတ်၂၂တို့ဖြစ်ကြတယ်။

☆အဖွဲ့တွေအများကြီးရှိတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ပညတ်☆ ဆိုဆုံးမသွားတဲ့တရားတွေသည်နာမ်ပ ညတ်အမျိုးမျိုးတွေရဲ့နာမည်ကနေမ လွတ်မြောက်သေးဘူးဆိုတာမြင်သိစေ ချင်တယ်။`နိရုတ္တိ’ဆိုတာကအက္ခရာရဲ့ အဓိပ္ပါယ်တွေပြောဆိုခြင်းကိုနိရုတ္တိလို့ ခေါ်တယ်။အက္ခရာအသုံးအနုှန်း(ဖရာချန)လို့ခေါ်တဲ့နာမ်သည်အဓိပ္ပါယ်တွေကို သိအောင်ကြေငြာခြင်းကိုဆိုလိုတယ်။ `အဘိလာပ’အဘိလလို့ခေါ်တဲ့အသံ သည်စကားပြောတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်နှင့်အသံရဲ့ အဓိပ္ပါယ်ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ် တယ်။ဆိုလိုတာကအသံအတိုင်းဖြစ် နေတဲ့စာလုံးပေါင်းတွေရဲ့စုစည်းခြင်း အဆင့်တွေဖြစ်တယ်။

အဲဒီပညတ်တွေ(၂)မျိုးရှိတယ်။ဘာ တွေလဲဆိုတော့၁။အဓိပ္ပါယ်ကိုသိချင် တဲ့အတွက်ကြောင့်နာမည်ပေးခြင်း ၂။ အသံအတိုင်းအဓိပ္ပါယ်တွေကိုသိစေခြင် းဖြင့်နာမည်ပေးခြင်းတို့ဖြစ်ကြတယ်။ ပညတ်အားလုံးသည်ဒီလိုအကြောင်းအ မျိုးမျိုးတွေရှိကြတယ်။သန္တာပညတ်–> အခြေအနေတွေကိုနှိုင်းယှဉ်တဲ့ပညတ် ဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကအဲဒီဘုံတွေရဲ့ဆ က်လက်ပြောင်းလဲခြင်းကိုဆိုလိုတယ်။ ဥပမာ-မြေကြီး၊တောင်ကုန်း၊သစ်ပင်စ သည်တို့ကိုပညတ်ထားတယ်။သမုတ်ပ ညတ်–>အခြေအနေတွေကိုဆိုလိုတဲ့ပ ညတ်ဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကဝန်ဆောင် မှုတွေကိုစုစည်းခြင်းဖြစ်တယ်။ဥပမာ- ကား၊လှည်းစသည်တို့ကိုပညတ်ထား တယ်။သမုတိပညတ်–>ယောကျ်ား၊ပု ဂ္ဂိုလ်တို့ကိုပညတ်ထားပြီး`ခန္ဓပါကျက’ ကိုဆိုလိုတယ်။ထိစာပညတ်–>အရပ် ကိုပညတ်ပြီးလမင်းရဲ့လှည့်ပတ်ခြင်း ကိုဆိုလိုတယ်။ဥပမာ-နေထွက်ခြင်းရှိ တဲ့အရပ်စသည်တို့ဖြစ်ကြတယ်။ကာ လပညတ်–>အချိန်ကာလကိုပညတ် တယ်။ဥပမာ-နံနက်ပိုင်းအချိန်တို့ဖြစ် ကြတယ်။မာစာထိပညတ်–>လ၊ရာသီ တွေကိုပညတ်တယ်။ပြီးတော့လရဲ့နာ မည်နှင့်နွေ၊မိုး၊ဆောင်းစသည်တို့ကိုပ ညတ်တယ်။အာကာပညတ်–>အပေါ က်ဝ၊ဂူတွေကိုပညတ်တယ်။ပေါင်းစပ် ခြင်းမရောက်တဲ့မဟာဘူတရုပ်ရဲ့အာ ကာသကိုဆိုလိုတယ်။နိမိတ္တပညတ်–> ကစည်နိမိတ်ကိုပညတ်တယ်။အဲဒီဘုံနိမိတ်ကိုဆိုလိုတယ်။ပြီးတော့ဘာဝနာရဲ့ အဆက်မပြတ်ဆက်စပ်နေတဲ့အထူးအ ခြေအနေကိုဆိုလိုတယ်။

ပညတ်သည်ဒီလိုအကြောင်းအရာတွေ အားလုံးနှင့်ကွာခြားမှုတွေရှိတယ်။ပရ မတ္ထအဖြင့်နဲ့မရှိပေမယ့်လည်းအခြေအ နေတွေနဲ့စိတ်တုပါထရဲ့အာရုံတွေဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကအဓိပ္ပါယ်တွေရဲ့အ ရိပ်တွေဖြစ်တယ်။အဲဒီ(ပရမတ္ထရဲ့နှိုင်း ယှဉ်တဲ့အရာ)အခြေအနေအဖြင့်နဲ့သတ် မှတ်လိုက်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အဲဒီပုံသဏ္ဋန်အဖြင့်နဲ့နှိုင်းယှဉ်ထားပြီး နားလည်ဖို့၊ခေါ်ဆိုဖို့၊အဓိပ္ပါယ်ကိုသိဖို့အ တွက်နှင့်ပြောဆိုရတဲ့အကြောင်းတွေ ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ပညတ်လို့ခေါ်ရ ခြင်းဖြစ်တယ်။အဲဒီမျက်စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ ၊ကိုယ်၊စိတ်တွေမှလောဘမူလစိတ် သည်အမြဲတမ်းဖြစ်ပေါ်နေတယ်။အ မြင်မှားခြင်းတွေနဲ့မပေါင်းစပ်တဲ့လော ဘမူလစိတ်ဖြစ်ပေမယ့်လောဘမူလ စိတ်ရဲ့ဒိဌိခတ္တာဝိပ္ပယုတ်ဖြစ်တယ်။အဲ ဒီမျက်စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်၊စိတ်တွေမှ ဖြစ်ပေါ်တဲ့ပရမတ္ထတရားလောက်သာ ကြိုက်နှစ်သက်တာမဟုတ်ဘူး။ဒါပေ မယ့်နိမိတ်နှင့်သင်္ကေတအသုံးအနှုန်း၊ နာမည်အမျိုးမျိုးတွေနှင့်ပညတ်အမျိုး မျိုးတွေကိုပါတစ်ချိန်လုံးကြိုက်နှစ် သက်ကြတယ်။ပြီးတော့အကြောင်းအ မျိုးမျိုးတွေကိုလည်းကြိုက်နှစ်သက် ကြတယ်။ဒါကြောင့်အဲဒီတစ်နေ့တာဘ ဝမှာဘာအာရုံတွေရှိသလဲလို့မေးမယ် ဆိုရင်ဖြေနိုင်တယ်။အမှန်တကယ်ရှိတဲ့ ပရမတ္ထတရားရဲ့လက္ခဏတွေကိုမသိ အောင်ဖုံးပိတ်တဲ့ပညတ်အာရုံတွေရှိ တယ်။

အမေး–>စပျစ်သီး(သို့)စပျစ်သီးရဲ့ရုပ် ပုံတွေကိုကိုင်ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာအ မာ(သို့)အပျော့သာရှိပြီးဒီမာ/ပျောတွေ သည်ပရမတ္ထ(အမှန်တကယ်ရှိခြင်း)ဖြစ်တယ်။စပျစ်သီးရဲ့အရသာသည်ပရမတ္ထဖြစ်တယ်။အရာအမျိုးမျိုးတွေကိုစု ပေါင်းလိုက်ရင်ပညတ်လို့ခေါ်တဲ့တ ကယ့်စပျစ်သီးတွေဖြစ်လာတယ်။ဒါ ကြောင့်ပညတ်လည်းတကယ့်အမှန်ရှိ ခြင်းဖြစ်တယ်။ အဖြေ–>အရသာဖြစ်တဲ့ရုပ်သည်ဖြစ် ပေါ်ပြီးပျက်သွားတယ်။ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့စိတ်ရဲ့(၁၇)ကြိမ်သာအသက်ရှိ တယ်။စပျစ်သီးအဖြင့်နဲ့မြင်ရတဲ့ရုပ်အ ဆင်းတွေသည်လျှင်မြန်စွာနဲ့ဖြစ်ပေါ်ပြီး ပျက်သွားတယ်။ရုပ်သည်စိတ်ရဲ့(၁၇) သာအသက်ရှိတယ်။ဒါကြောင့်စပျစ်သီး တကယ်ရှိရဲ့လာ?အမေး–>မှတ်သား ခြင်းထဲမှာရှိတယ်။အဖြေ–>ဒါကြောင့် အဲဒီစပျစ်သီးတွေဖြစ်တဲ့အရာတွေ သည်ပညတ်တွေဖြစ်တယ်။တကယ် တမ်းကျတော့အဲဒီအရာတွေသည်ဖြစ် ပြီးပျက်သွားတဲ့အရာသာဖြစ်တယ်။ပြီး တော့အဲဒီအရာတွေသည်ဖြစ်ပြီးပျက် သွားတဲ့အမာ(သို့)အပျော့တွေသာဖြစ် တယ်။အမေး–>ပညတ်သည်ပရမတ္ထ အမျိုးမျိုးကနေစုပေါင်းလာတဲ့အဖွဲ့အ စည်းတွေဖြစ်တယ်။ အဖြေ–>ဒါကြောင့်စုပေါင်းလာတဲ့တ ရားသဘောတစ်ခုစီတွေရဲ့ဖြစ်၊ပျက် ခြင်းတွေကိုထိုးထွင်းစွာနဲ့မသိသေးတဲ့ အတွက်တစ်စုံတစ်ရာဖြစ်တယ်လို့အဲဒီ စုပေါင်းပြီးဖြစ်ပေါ်လာတဲ့အနေအထား တွေကိုစွဲထားတယ်။

အမေး–>ပညတ်သည်တကယ့်အမှန် တွေမဟုတ်ဘူး။(သို့)ပညတ်သည်ပရမ တ္ထအမျိုးမျိုးကနေလာတယ်။မာ(သို့) ပျော့၊ပူ(သို့)အေး၊အဆင်း၊အနံ့၊အရ သာတွေနဲ့စုပေါင်းတဲ့အဖွဲ့တွေဖြစ်တယ် ။ပစ္စည်းဖြစ်ပြီးအဲသလိုအရောင်တွေရှိ တယ်။အဲသလိုပုံသဏ္ဋန်တွေရှိတယ်။ (သို့)အဲသလိုရုပ်ပုံသဏ္ဋန်ရှိခြင်းကြောင့် အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်လာတယ်။ဒါကြောင့်ပ ညတ်သည်ပရမတ္ထမှလာတယ်လို့ထင် တယ်။ အဖြေ–>အဲဒီပရမတ္ထတရားကို ပညတ်မဟုတ်မှန်သိနိုင်ဖို့အတွက်သည် တစ်ဒါွရစီမှာဖြစ်ပေါ်တဲ့လက္ခဏတစ်ခုစီရဲ့ပရမတ္ထတရားတွေနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တဲ့ပရမတ္ထတရားတွေကိုခွဲရမယ်။ပြီး တော့တစ်ဒါွရမှာဖြစ်ပေါ်တဲ့ရုပ်ရဲ့ဖြစ်၊ ပျက်ခြင်းတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိရမယ်။ သဘာဝရုပ်တွေသည်စိတ်ရဲ့(၁၇)ကြိမ် သာအသက်ရှိပြီးတော့ပျက်သွားတယ်။ အဲဒီစိတ်ရဲ့၁၇ကြိမ်သာဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ရုပ်သည်ရပ်နေခြင်း(သို့)လမ်းလျှောက် ခြင်းတွေဘာတစ်ခုမှမလုပ်ရသေးဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့လက်မြောက် လိုက်နဲ့စိတ်ရဲ့၁၇ကြိမ်ကျော်သွားတယ် ။ဒါကြောင့်လမ်းလျှောက်တဲ့သူတွေကို မြင်ရတယ်ဆိုရင်ရုပ်ပျက်ပြီးတော့ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်တယ်ဆိုတာမြင်သိ လိုက်ရတယ်။

စက္ခုဒါွရဝိထီနှင့်ကာလများတဲ့မနောဒါွ ရဝိထီတွေမှဖြစ်ပေါ်ပြီးလမ်းလျှောက် နေတဲ့သူ(သို့)လက်မြောက်နေတဲ့သူဖြစ် တဲ့အထိဘဝင်စိတ်ကကြားမှာရှိပြီးဖြစ် ပေါ်ရတယ်။ဒါပေမယ့်အမှန်တကယ် တမ်းကျတော့အဲဒီစိတ်ရဲ့၁၇ကြိမ်သည် တကယ့်ကိုလျှင်မြန်တယ်။ဒါကြောင့်အဲ ဒီစိတ်ရဲ့၁၇ကြိမ်အသက်ရှိတဲ့မျက်စိမှ ဖြစ်ပေါ်တဲ့ရုပ်သည်အသံမကြားရသေး ခင်အရင်ပျက်ရတယ်။အဲဒီကြားခြင်း နှင့်မြင်ခြင်းသည်အတူဖြစ်ပေါ်တယ်လို့ ထင်ရတယ်။ဒါပေမယ့်အဲဒီကြားတဲ့စိတ် နှင့်မြင်တဲ့စိတ်သည်စိတ်ရဲ့၁၇ကြိမ် ထက်ပိုပြီးကွာခြားတယ်။ဒါကြောင့်အ ခုအချိန်မှာမျက်စိမှဖြစ်ပေါ်နေဆဲဖြစ်တဲ့ ရုပ်သည်၁၇ကြိမ်အသက်ရှိတယ်။မြင် စိတ်အရင်ပျက်သွားပြီးမှကြားစိတ်ဖြစ် ပေါ်လို့ရတယ်။

ဒါကြောင့်အတူဖြစ်ပေါ်တယ်လို့ထင်ရတဲ့အဲဒီကြားခြင်းနှင့်မြင်ခြင်းသည်စက္ခု ဒါွရဝိထီနှင့်မနောဒါွရဝိထီတွေမှဆက် လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးရုပ်တွေဆက်လက် ဖြစ်၊ပျက်နေတဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ် တယ်။ဒါကြောင့်လမ်းလျှောက်နေတဲ့ သူ(သို့ )လက်မြောက်နေတဲ့သူနှင့်လှုပ် ရှားနေတဲ့သူတွေဖြစ်ပေါ်တဲ့အထိဘဝင် စိတ်ကြားမှာအများကြီးရှိပြီးဖြစ်ပေါ် တယ်။ဒါပေမယ့်နာမ်တရားနှင့်ရုပ်တရာ းတွေရဲ့လျှင်မြန်စွာနဲ့ဖြစ်၊ပျက်ခြင်းတွေ ကိုထိုးထွင်းစွာမသိသေးတဲ့အခါမှာအဲဒီ ဖြစ်ပေါ်တဲ့မိန်းမ၊ယောကျာ်း၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သ တ္တဝါတွေနှင့်အရာဝတ္ထုပစ္စည်းတွေကို ပညတ်အဖြင့်နဲ့စွဲထားခြင်းဖြစ်တယ်။ ဒါပေမယ့်ပရမတ္ထတရားသည်တကယ် ရှိတဲ့တရားသဘောဖြစ်တယ်။ဒါကြော င့်နင်၊ငါမဟုတ်ဘူး၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေမဟုတ်ဘူး။ဘာအရာဝတ္ထုတွေတစ်ခုမှ မဟုတဘူးဆိုတာအဲဒီပရမတ္ထတရား တွေကိုလေ့လာသင်ကြားကတည်းက စပြီးအောက်မေ့သိသင့်တယ်။။

အဲဒီသစ္စာတရားဖြစ်တဲ့တရားသည်အစ ကတည်းကနေအဆုံးအထိအမှန်တွေ ဖြစ်ရမယ်။ပြီးတော့တရားသဘောအ တိုင်းနားလည်ပြီးထိုးထွင်းစွာသိနိုင်တဲ့ အထိပညာတွေကိုတိုးတက်အောင်ပါွး များရမယ်။ပရမတ္ထတရားသည်တ ကယ်ရှိတဲ့အရာဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့် နင်၊ငါမဟုတ်ဘူး။ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေ မဟုတ်ဘူး။အရသာတကယ်ရှိတယ်။ မာတာလည်းတကယ်ရှိတယ်။အဲဒီအရ သာနှင့်အမာတွေကိုစပျစ်သီးလို့ပညတ် လိုက်တယ်။ဒါပေမယ့်အမှန်တကယ်ရှိ တဲ့အရာသည်ရုပ်ဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာ ကရုပ်သည်ဖြစ်ပေါ်ပြီးပျက်သွားတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေမရှိဘူး၊ စပျစ်သီးတွေလည်းမရှိဘူး။ဒါကြောင့် လျှင်မြန်စွာနဲ့ဆက်လက်ဖြစ်၊ပျက်နေတဲ့ ရုပ်တရားနှင့်နာမ်တရားသာရှိတယ်။ပရမတ္ထတရားသည်ပညတ်မဟုတဘူး။ ပရမတ္ထတရားဖြစ်တယ်။တရားတွေကို လေ့လာသင်ကြားခြင်းနှင့်ကျင့်ကြံခြင်း တွေသည်အစကနေလေ့လာသင်ကြား တဲ့အတိုင်းဖြောင့်မတ်ရမယ်။ပြီးတော့ အမှန်တကယ်ရှိတဲ့တရားသဘောရဲ့ လက္ခဏတွေနဲ့ဖြောင့်မတ်မှန်ကန်ရမယ် ။ဥပမာ-အဲဒီအနတ္တဖြစ်တဲ့ပရမတ္ထတရာ းကိုလေ့လာသင်ကြားသွားတဲ့အတိုင်း အမှန်တွေကိုထိုးထွင်းစွာနဲ့သိနိုင်တဲ့အ ထိပညာတွေတိုးတက်အောင်ပါွးများ ခြင်း၊ဝေဖန်သုံးသပ်ခြင်းနှင့်နာကြားခြင် းရဲ့အဆင့်တွေသည်ပရမတ္ထတရားရဲ့အ ဓိပ္ပါယ်တွေကိုထိရောက်စေတယ်။

အမေး–>ပညတ်သည်အမှန်ဖြစ်တယ် ဆိုတာဟုတ်ရဲ့လာလို့ခဏတုန်းကနာ ကြားသူတစ်ယောက်ကမေးလိုက် တယ်။တကယ်လို့အမှန်ပြောရမယ်ဆို ရင်ပရမတ္ထသစ္စာနှင့်သမုတိသစ္စာဆိုပြီး ခွဲခြားထားတယ်။ပညတ်သည်သမုတိသစ္စာဖြစ်လို့ရလာ? အဖြေ–>ရတယ်။ဒါပေမယ့်ပညတ် သည်ပရမတ္ထမဟုတ်ဘူး။စပျစ်သီးဆို တဲ့နာမည်သည်ဘာအရသာမှမရှိဘူး။ဒါပေမယ့်အရသာသည်အမှန်တကယ်ရှိတဲ့တရားသဘောဖြစ်တယ်။ပြီးတော့အဲ ဒီအရသာကိုပညတ်လိုက်တော့စပျစ်သီ းဖြစ်သွားတယ်။အဲဒီလောဘမူလစိတ်ရဲ့ဒိဌိခတ္တာဝိပ္ပယုတ်သည်ရုပ်ဖြစ်တဲ့အသံ၊ အနံ့၊အရသာနှင့်ထိတွေ့စရာတွေကို ကြိုက်နှစ်သက်ပြီးတစ်နေ့တာဘဝမှာ ရှိတဲ့ပညတ်တွေကိုကြိုက်နှစ်သက်တဲ့ အပြင်မိစ္ဆာသမာဓိထဲမှာလည်းကြိုက် နှစ်သက်ကြသေးတယ်။ဥပမာ-ကာယ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်းကိုကြိုက်နှစ် သက်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်သည်တကယ်လို့စိတ် ကိုတည်ကြည်စေနိုင်တဲ့(ယိုခ)လေ့ကျင့် ခန်းလုပ်ပြီးဝင်လေထွက်လေတွေကို မတ်ကာခန္ဓာကိုယ်ကိုကျန်းမာစေနိုင် တယ်လို့သိရတယ်။အဲဒီအချိန်မှာသမာ ဓိကိုကျင့်ကြံတဲ့လုပ်ရပ်တစ်မျိုးဖြစ် တယ်။ဒါကြောင့်ကုသိုလ်စိတ်မဟုတ် တဲ့အခါမှာမိစ္ဆာသမာဓိဖြစ်တဲ့လောဘမူ လစိတ်ဖြစ်တယ်။

ဒါပေမယ့်အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်တွေသည်အရိယာ သစ္စာတရားတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိစေ နိုင်တဲ့နည်းလမ်းဖြစ်တယ်လို့အမြင်မှား တာမဟုတ်ဘူး။အဲဒီအချိန်မှာသမာဓိ (တည်ကြည်ခြင်း)လုပ်ဖို့ကြိုက်နှစ် သက်ခြင်းသာဖြစ်တယ်။ပြီးတော့အဲဒီ အချိန်မှာခန္ဓာကိုယ်ကျန်းမာဖို့အတွက် သမာဓိသည်အကျိုးရှိတယ်လို့သိရ တယ်။ဒါကြောင့်သမာဓိကိုရလိုခြင်း ဖြစ်တယ်။ပြီးတော့ရုပ်တရားနှင့်နာမ် တရားတွေကိုပိုပြီးဝေဖန်သုံးသပ်ရမယ် လို့စွဲထားပြီးအမြင်မှားတာမဟုတ်ဘူး။ တကယ်လို့အဲလိုမျိုးနားလည်ရင်သမ္မာ သတိရဲ့လက္ခဏတွေကိုနားမလည်နိုင် ဘူး။ပြီးတော့သမ္မာသတိသည်အနတ္တ ဖြစ်တယ်ဆိုတာမသိဘူး။ဘာကြောင့် လဲဆိုတော့မိစ္ဆာသမာဓိကိုအရင်သွား လုပ်ခိုင်းတာမဟုတ်ဘူး။ပြီးတော့ရုပ် တရားနှင့်နာမ်တရားရဲ့လက္ခဏတွေ ကိုသိဖို့အတွက်ပညာကကူညီထောက် ပံ့ပေးရတယ်။

သတိသည်မဂ်ဂင်၈ပါးထဲကမဂ်တစ်ပါး ပါးမှာသမ္မာသတိဖြစ်နိုင်ဖို့သည်သမ္မာဒိ ဌိရှိတဲ့အချိန်မှာနှင့်ဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသ ဘောရဲ့လက္ခဏတွေကိုနားလည်တဲ့အ ခါမှာဖြစ်ရတယ်။ဒါကြောင့်မှန်ကန်စွာနဲ့ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့တရားသဘောရဲ့လက္ခ ဏတွေကိုသတိဖြစ်ပေါ်ပြီးအောက်မေ့သိဖို့ပြုပြင်ပြောင်းလဲပေးတဲ့သခါၤရက္ခ န္ဓာဖြစ်တယ်။ဥပမာ-မျက်စိမှမြင်ရခြင်း သည်ဘယ်အချိန်မှာပညတ်ဖြစ်ပြီး ဘယ်အချိန်မှာပရမတ္ထဖြစ်သလဲဆိုတာ သိနိုင်တယ်။ပြီးတော့နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ် စိတ်တွေမှလည်းထို့နည်းတူဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်T.V ပဲကြည့်ကြည့်(သို့)အား ကစားပဲကြည့်ကြည့်၊စာပဲဖတ်ဖတ်၊ပန် ချီပုံပဲကြည့်ကြည့်၊ဘာပဲလုပ်လုပ်အား လုံးသည်ဘယ်အချိန်မှာပညတ်ဖြစ်ပြီး ဘယ်အချိန်မှာပရမတ္ထဖြစ်သလဲဆိုတာ သိနိုင်တယ်။အဲလိုမှမဟုတ်ရင်T.Vထဲက အကြောင်းတွေသည်ပညတ်ဖြစ်တယ် ဆိုပြီးစဉ်းစားကြတယ်။ဒါပေမယ့်အဲဒီ T.Vထဲကအကြောင်းမဟုတ်တဲ့အချိန် မှာပညတ်မဟုတ်ဘူးဆိုတာလည်းစဉ်း စားနိုင်တယ်။တကယ်ဆိုရင်T.Vထဲက အကြောင်းပဲဖြစ်ဖြစ်၊T.Vထဲကအ ကြောင်းမဟုတ်တာပဲဖြစ်ဖြစ်အားလုံး သည်ပညတ်တွေဖြစ်တယ်။လူတွေရဲ့ နာမည်တွေလည်းပညတ်တွေဖြစ်တယ် ။ပြီးတော့ဟိုလူ၊ဒီလူတွေဖြစ်တယ်လို့ သမုတိပေးပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ်၊စေတ သိက်၊ရုပ်တွေရဲ့အဓိပ္ပါယ်တွေကိုသိဖို့ အတွက်အမည်ပေးလိုက်တဲ့စကားလုံး တွေဖြစ်တယ်။

လောဘမူလစိတ်ရဲ့ဒိဌိခတ္တဝိပ္ပယုတ် ဖြစ်တဲ့မိစ္ဆာသမာဓိသည်လောဘမူလ စိတ်ရဲ့ဒိဌိသမ္ပယုတ်နဲ့ကွာခြားတယ်။ဒါ ကြောင့်အဲဒီမိစ္ဆာသမာဓိသည်အရိယာ သစ္စာတရားတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိစေ နိုင်တဲ့နည်းလမ်းဖြစ်တယ်လို့နားလည် ကြတယ်။နိုင်ငံတိုင်းမှာမိစ္ဆာသမာဓိတွေ နေရာအနှံအပြားမှာရှိတယ်။ဘာကြော င့်လဲဆိုတော့ကုသိုလ်ဈန်သမ္ပယုတ်မ ဟုတ်တဲ့သမာဓိလုပ်တဲ့ဘယ်အချိန်မဆို ပညတ်တွေနဲ့မပေါင်းစပ်တဲ့အချိန်မှာအဲ ဒီအချိန်သည်မိစ္ဆာသမာဓိဖြစ်တယ်။တ ကယ်လို့မိစ္ဆာသမာဓိသည်ရုပ်တရားနှင့် နာမ်တရားတွေရဲ့လက္ခဏတွေကိုသတိ အောက်မေ့သိနိုင်တဲ့နည်းလမ်းဖြစ် တယ်လို့ဘယ်သူမဆိုနားလည်ထားရင် နားလည်မှုတွေမှားနိုင်တယ်။ဘာကြော င့်လဲဆိုတော့သမ္မာသတိသည်မှန်ကန်စွာ နဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသဘောရဲ့လက္ခဏ တွေကိုအောက်မေ့သိဖို့သည်အရင်ဖြစ် ပေါ်တဲ့ရုပ်တရားနှင့်နာမ်တရားရဲ့ကွာ ခြားတဲ့လက္ခဏတွေကိုနားလည်တဲ့အ ခါမှာအောက်မေ့သိရတယ်။ဒါပေမယ့် မိစ္ဆာသမာဓိကိုအရင်လုပ်ပြီးမှီခိုတဲ့အ နေနဲ့မဟုတ်ဘူး။

အမေး–>သမာဓိသည်ဝိပဿနာရဲ့အနီး ဆုံးအကြောင်းဖြစ်တယ်လို့လခဏာထိ ကမှာပြောသွားတယ်။ အဖြေ–>ဘယ်သမာဓိကိုဆိုလိုတာလဲ? အမေး–>အနီးဆုံးအကြောင်းဖြစ်နိုင်တဲ့ သမာဓိကိုဆိုလိုတယ်။အဖြေ–>သမ္မာ သတိ၊သမ္မာဒိဌိ၊သမ္မာသင်္ကပ၊သမ္မာဝါ ယာမနှင့်အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့သမ္မာသမာဓိ ဖြစ်ရတယ်။ပညတ်အာရုံသည်တစ်နေ့ တာဘဝမှာစိတ်ပရမတ္ထတရားတွေအာ ရုံမရှိတဲ့အချိန်မှာစိတ်ရဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်တစ်နေ့တာဘဝမှာပညတ် အာရုံတွေအများကြီးရှိပြီးမျက်စိမှမြင် နေတဲ့အချိန်သည်မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အ ရာရဲ့အကြောင်းတွေရှိတယ်။နားမကြာ းရတဲ့အချိန်သည်ကြားရတဲ့အသံရဲ့အ ကြောင်းတွေရှိတယ်။နှခေါင်းမှအနံ့ရ တဲ့အချိန်သည်အနံ့ရတဲ့အကြောင်း တွေရှိတယ်။ကိုယ်မှထိတွေ့တဲ့အချိန် သည်ဖောဌဗ္ဗာရုံရဲ့အကြောင်းတွေရှိ တယ်။လျှာမှအရသာရတဲ့အချိန်သည် အရသာရဲ့အကြောင်းတွေရှိတယ်။နေ့ စဉ်နဲ့အမျှအဲဒီစိတ်မှဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ် သည်အဆင်း၊အသံ၊အနံ့၊အရသာ၊အ ထိအတွေ့တွေကိုသိကြတယ်။ပြီး တော့အဲဒီအာရုံတွေရဲ့အကြောင်းအ မျိုးမျိုးတွေကိုစဉ်းစားကြတယ်။နေ့ စဉ်နဲ့အမျှပရမတ္ထအာရုံနှင့်ပညတ်အာ ရုံတွေကလွဲပြီးနောက်ထပ်တစ်ခြား အာရုံတွေရှိအုံးမလာ?

နေ့စဉ်နဲ့အမျှဒီဘဝ၊အရင်ဘဝ၊နောင် လာမယ့်ဘဝတွေပါမကျန်ဘုံတိုင်းနှင့် လောကတိုင်းမှာပရမတ္ထအာရုံနှင့်ပည တ်အာရုံတွေကလွဲပြီးတစ်ခြားအာရုံ တွေရှိနိုင်အုံးမလာ?မရှိဘူး။ဘာကြောင့် လဲဆိုတော့အာရုံ(၆)အာရုံသာရှိတယ်။ ပြီးတော့ပရမတ္ထတရားကလွဲပြီးဒီ(၆) အာရုံသည်ပညတ်ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့် နောက်ထပ်တစ်ခြားအာရုံမရှိရခြင်းဖြစ် တယ်။ကိလေသာတွေကင်းစင်တော်မူ သောဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားဆိုဆုံးမသွားတဲ့ ပညတ်သည်အာရုံဖြစ်သလာ?အဲဒီပုဂ္ဂို လ်၊သတ္တဝါတွေရဲ့ဘဝတွေသည်စက္ခုဒါွ ရဝိထီစိတ်မှအားလုံးပျက်သွားပြီးတဲ့အ ခါမှာဘဝင်စိတ်ကကြားမှာဖြစ်ပေါ် တယ်။ပြီးတော့မနောဒါွရဝိထီစိတ်လည်းပရမတ္ထအာရုံရှိပြီးကာလတစ်ခုမှာ ပျက်သွားပြီးတဲ့စက္ခုဒါွရဝိထီစိတ်နဲ့တူ တယ်။ပြီးတော့ဘဝင်စိတ်ကြားမှာဖြစ် ပေါ်ပြီးတဲ့အခါဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့မ နောဒါွရဝိထီစိတ်သည်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာ တွေရဲ့ရုပ်ပုံသဏ္ဋန်တွေကိုအောက်မေ့ တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့မျက်စိမှ ဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာတွေသည်မြေ၊ရေ၊လေ၊ မီးဓာတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့ရုပ်တစ်မျိုး ဖြစ်တယ်။အဆင်းကိုမြေ၊ရေ၊လေ၊မီ ဓာတ်တွေကနေခွဲထုတ်လို့ရလာ?မရဘူ း။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့မဟာဘူတရုပ် (၄)ရုပ်ရှိတဲ့ဘယ်နေရာမဆိုအဲဒီနေရာ မှာရုပ်ဆိုတဲ့အဆင်း၊အသံ၊အနံ့၊အရ သာနှငမ့အောဇာတွေရှိရတယ်။ဒါကြေ ာင့်အတူရှိနေကြပြီးဘယ်လိုမှခွဲလို့မရ ဘူး။

မဟာဘူတရုပ်ကနေအဆင်းကိုခွဲထုတ် လို့မရတဲ့အခါမှာအဆင်းသည်မျက်စိမှ မြင်အောင်ဖြစ်ပေါ်စေတယ်။ပြီးတော့ ရုပ်ပုံသဏ္ဋန်အဖြစ်နဲ့မှတ်သားပြီးပည တ်ကိုသိစေတယ်။ဒါကြောင့်အဲဒီမြင် အောင်ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့အရာတွေသည် ဘာဖြစ်သလဲ?တကယ်လို့အဆင်းမရှိ ဘူး(သို့)မဟာဘူတရုပ်ကနေအဆင်း အားလုံးကိုထုတ်လိုက်ရင်လူ၊သတ္တဝါ၊ အရာဝတ္ထုပစ္စည်းအမျိုးမျိုးတွေကိုမြင် လို့ရအုံးမလာ?ပြီးတော့စိတ်လည်းမျ က်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အာရုံကိုသိလို့မရ တော့ဘူး။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့စက္ခု ပသာဓာတ်ကိုထိတွေ့တဲ့အရာတွေမရှိ တဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့် ကိလေသာကင်းစင်တော်မူသောဗုဒ္ဓမြ တ်စွာဘုရားဆိုဆုံးမသွားတဲ့ပညတ် သည်အာရုံဖြစ်သလာ?အဲဒီတရားတော် တွေကိုနာကြားခြင်းတွေရှိရမယ်။ပြီး တော့တရားသဘောရဲ့အကြောင်းအ ကျိုးတွေကိုဝေဖန်သုံးသပ်ရမယ်။အာရုံ (၂)မျိုးရှိပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့ပရမတ္ထ တရားနှင့်ပညတ်တရားတို့ဖြစ်ကြတယ် ။ပရမတ္ထတရားမှာအာရုံမရှိတဲ့ဘယ်အ ချိန်မဆိုအဲဒီအချိန်မှာပညတ်မှာအာရုံရှိ တယ်။မှန်ကန်စွာနဲ့ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့တရား သဘောရဲ့လက္ခဏတွေကိုသတိအော က်မေ့ဖို့အတွက်ခဏ၊ခဏပြောရခြင်း ဖြစ်တယ်။မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်နေတဲ့အရာတွေသည်အရောင်အဆင်းအမျိုးမျိုး တွေသာဖြစ်ကြတယ်။

မဟာဘူတရုပ်ကနေအဆင်းတွေခွဲထုတ်လို့မရတဲ့အချိန်မှာမဟာဘူတရုပ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့အဆင်းသည်ပညတ်အ မျိုးမျိုးတွေကိုမြင်အောင်ဖြစ်ပေါ်ပေး ခြင်းဖြစ်တယ်။သတိပဌာန်းဖြစ်ပေါ်တဲ့ အခါမှာမှန်ကန်စွာနဲ့ဝေဖန်သုံးသပ်ပြီး သတိနဲ့အောက်မေ့သိနိုင်တယ်။အဲဒီအ ဆင်းအရောင်အမျိုးမျိုးတွေနဲ့ဖြစ်ပေါ် နေတဲ့အရာသည်မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့တ ရားသဘောတစ်မျိုးဖြစ်တယ်။ပြီးတော့ အဲဒီမျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာကိုသိတဲ့အချိန်မှာဘာတွေဖြစ်သလဲ?မနောဒါွမှ သိတဲ့ဝိထီစိတ်ဖြစ်တယ်။တရားတော် တွေကိုလေ့လာသင်ကြားပြီးနားလည် တဲ့အခါမှာပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေရဲ့တစ် နေ့တာဘဝမှာတစ်ချို့စိတ်သည်ပရမ တ္ထတရားကိုအာရုံရှိတယ်။ပြီးတော့တစ် ချို့စိတ်သည်ပညတ်ကိုအာရုံရှိပြီးဆက် လက်ဖြစ်ပေါ်တယ်။ဥပမာ-မျက်စိမှ စက္ခုဒါွရဝိထီစိတ်သာရှိတာမဟုတ်ဘူး။ ဒါကြောင့်အဆင်းရှိတဲ့အာရုံလည်းရှိ တယ်။စက္ခုဒါွရဝိထီစိတ်အားလုံးပျက် သွားတဲ့အခါမှာဘဝင်စိတ်ကြားမှာဖြစ် ပေါ်ပြီးမနောဒါွရဝိထီစိတ်သည်စက္ခုဒါွ ရဝိထီစိတ်ကနေအဆင်းကိုလက်ခံသိပြီ းဖြစ်ပေါ်တယ်။ပထမဆုံးကာလဖြစ်တဲ့ မနောဒါွရဝိထီစိတ်တွေအားလုံးပျက် သွားပြီးတဲ့အခါမှာဘဝင်စိတ်ကြားမှာ ဖြစ်ပေါ်ပြီးမနောဒါွရဝိထီစိတ်ရဲ့ကာလ တွေဆက်ပြီးဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့ပ ညတ်ကိုအာရုံရှိတယ်။အဲလိုမှမဟုတ် ရင်ဘဝမှာဘယ်လိုအသက်ရှင်နေလို့ရ မလဲ?

တကယ်လို့စားပွဲ၊ကုလာထိုင်၊ပန်ကန်၊ စလုံ၊ဇွန်း၊အစားအသောက်တွေဖြစ် တယ်ဆိုတဲ့ပညတ်ကိုမသိရင်ဘဝမှာ အသက်ရှင်နေထိုင်လို့မရတော့ဘူး။တိရိစ္ဆာန်တွေမှာပညတ်ရဲ့အာရုံတွေရှိသ လာ?ရှိရမယ်။တကယ်လို့ပညတ်အာရုံ တွေမရှိရင်တိရိစ္ဆာန်တွေလည်းအသက် ရှင်နေလို့မရဘူူး။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့ဘယ်တာကအစာဖြစ်ပြီးဘယ် တာကအစာမဟုတ်ဘူးဆိုတာမသိတဲ့ အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။

ပညတ်မှာအာရုံရှိတဲ့ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၊ ရဟန္တာတွေအားလုံး၊အနာအနာဂါမ်ပုဂ္ဂို လ်၊သဒါဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်၊သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ် နှင့်ပုထုဇဉ်စတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေသည်ဘယ်လိုတွေကွာခြားကြသလဲ?အရိယာဖြစ် တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်နှင့်ပုထုဇဉ်ဖြစ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေ သည်ပညာတွေမှာကွာခြားကြတယ်။ ပရမတ္ထတရားရဲ့အကြောင်းတွေကိုမ သိတဲ့ပုထုဇဉ်တွေကပညတ်သည်တ ကယ်ရှိတဲ့အကြောင်းဖြစ်တယ်လို့စွဲထာ းကြတယ်။ဒါပေမယ့်အရိယာသစ္စာတ ရားတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိပြီးတဲ့ပုဂ္ဂိုလ် တွေကျတော့တရားအားလုံးတွေသည် အနတ္တဖြစ်တယ်လို့သိကြတယ်။မျက်စိ ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်၊စိတ်တွေမှဖြစ်ပေါ် တဲ့တရားသဘောတွေသည်မမြဲကြဘူး။ ပြီးတော့ပညတ်သည်ပရမတ္ထတရားမ ဟုတ်ဘူး။ပညတ်ဆိုတဲ့အမည်သည်အဲ ဒီအကြောင်းအရာတွေကိုသိစေနိုင်တဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ပ ညတ်သည်အဓိပ္ပါယ်ကိုသိတဲ့အချိန်မှာ စိတ်နှင့်စေတသိက်တွေရဲ့အာရုံတွေဖြစ် ရခြင်းဖြစ်တယ်။(သို့)ဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာ တွေရဲ့အဓိပ္ပါယ်တွေဖြစ်တယ်။တကယ် လို့စိတ်၊စေတသိက်မရှိရင်ပညတ်ရှိလို့ ရလာ?

တရားသဘောတွေသည်အကြောင်းအ ကျိုးတွေနှင့်ဝေဖန်သုံးသပ်လို့ရတဲ့အရာ တွေဖြစ်တယ်။တကယ်လို့စိတ်၊စေတသိက်မရှိရင်ပညတ်တွေရှိလို့မရဘူး။တ ကယ်လို့ရုပ်တရားသာရှိတယ်၊နာမ်တ ရားမရှိဘူး၊စိတ်၊စေတသိက်တွေမရှိဘူး ဆိုရင်ပညတ်တွေရောရှိမလာ?မရှိဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ရုပ်သည်အာရုံကိုသိတဲ့သဘောမဟုတ်ဘူး။စိတ်နှင့်စေ တသိက်သည်အာရုံကိုသိတဲ့သဘော ဖြစ်တယ်။တကယ်လို့စိတ်နှင့်စေတ သိက်တွေမဖြစ်ပေါ်ဘူးဆိုရင်ပညတ် တွေသိခြင်းလည်းမရှိဘူး။ပညတ်ရှိခြင် းသည်အဲဒီအရိယာဖြစ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်နှင့်အ ရိယာမဖြစ်တဲ့သူတွေရဲ့အာရုံတွေသည် အမှန်တကယ်ရှိတဲ့အရာတွေဖြစ်တယ် လို့ပညတ်ကိုစွဲထားကြပြီးအရိယာမ ဟုတ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေနဲ့ကွာခြားကြတယ်။ ဒါပေမယ့်အရိယာပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တဲ့သူတွေကျတော့စိတ်သည်ဘယ်အချိန်မှာပရ မတ္ထတရားရဲ့အာရုံဖြစ်သလဲ?ပြီးတော့ စိတ်သည်ဘယ်အချိန်မှာပညတ်ရဲ့အာ ရုံဖြစ်သလဲဆိုတာသိကြတယ်။

ဘယ်အချိန်မဆိုပညတ်ကိုသိတဲ့စိတ် သည်(ဆိုလိုတာကပညတ်အာရုံရှိတဲ့ အချိန်)အဲဒီအချိန်မှာမိစ္ဆာဒိဌိဖြစ်သလာ ?ပညတ်ရှိပြီးအာရုံဖြစ်တဲ့စိတ်ရဲ့အမျိုး အစားပေါ်မှာမူတည်တယ်။အရိယာပုဂ္ဂို လ်တွေအားလုံးသည်ပညတ်ရှိတဲ့အာရုံ တွေဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်အရိယာပုဂ္ဂို လ်တွေအားလုံးသည်မိစ္ဆာဒိဌိတွေမရှိ ဘူး။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အရိယာပု ဂ္ဂိုလ်တွေအားလုံးသည်သမုစ္ဒေအဖြစ်နဲ့ ဒိဌိစေတသိက်တွေကိုငြိမ်းသတ်ပြီးဖြစ် တယ်။တကယ်လို့အသေးစိတ်နဲ့ဝေဖန် သုံးသပ်ခြင်းမရှိရင်လောဘမူလစိတ်ရဲ့ ဒိဌိခတ္တသမ္ပယုတ်နှင့်လောဘမူလစိတ် ရဲ့ဒိဌိခတ္တဝိပ္ပယုတ်တွေဘယ်လိုကွာ ခြားကြသလဲဆိုတာမသိနိုင်ဘူး။လော ဘမူလစိတ်ရဲ့ဒိဌိခတ္တဝိပ္ပယုတ်သည် အာရုံအားလုံးထဲမှာကြိုက်နှစ်သက်ပြီး သာယာကြတယ်။မျက်စိမှဖြစ်ပေါ်တဲ့ အရောင်အဆင်းနှင့်နားမှဖြစ်ပေါ်တဲ့အ သံတွေကိုကြိုက်နှစ်သက်ကြတယ်။ပြီး တော့နားမှကြားတဲ့အသံရဲ့ပညတ် လည်းဖြစ်တယ်။နှခေါင်း၊လျှာ၊ကိုယ်၊ စိတ်တွေမှလည်းထို့နည်းတူဖြစ်ပြီးတစ် နေ့တာဘဝမှာပုံမှန်ရှိနေတယ်။တရားသဘောရဲ့အကြောင်းတွေကိုအမြင်မှား ခြင်းမရှိတဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီအချိန် သည်လောဘမူလစိတ်ရဲ့ဒိဌိခတ္တသမ္ပ ယုတ်မဟုတ်ဘူး။

အရှင်သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်နှင့်အရှင်သဒါ ဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်သည်အာရုံ(၆)ပါးစလုံးထဲ မှာဖြစ်ပေါ်နေတဲ့လောဘမူလစိတ်ရဲ့ဒိ ဌိခတ္တဝိပ္ပယုတ်တွေရှိတယ်။ဒါကြောင့် အရှင်အနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်ရဲ့ဓမ္မာရုံထဲမှာ လောဘမူလစိတ်ရဲ့ဒိဌိခတ္တဝိပ္ပယုတ်ရှိ တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အဆင်း၊ အသံ၊အနံ့၊အရသာ၊အထိအတွေ့တွေ ရဲ့အာရုံထဲမှာကာမအာရုံဖြစ်တဲ့ကြိုက် နှစ်သက်ခြင်းတွေကိုသမုစ္ဒေအဖြင့်နဲ့ငြိမ် းသတ်နိုင်တယ်။ရဟန္တာတွေကျတော့ အာရုံ(၆)ပါးရှိပေမယ့်ကုသိုလ်တရား နှင့်အကုသိုလ်တရားတွေဘာမှမရှိဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ရဟန္တာတွေ သည်ကိလေသာနှင့်အကုသိုလ်တရား တွေအားလုံးကိုသမုစ္ဒေအဖြင့်နဲ့ငြိမ်း သတ်နိုင်ပြီးဖြစ်တယ်။အဲဒီရဟန္တာမ ဟုတ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေသည်ဘယ်အချိန် မှာပရမတ္ထတရားဖြစ်ပြီးဘယ်အချိန်မှာ ပညတ်ဖြစ်တယ်ဆိုတာအမှန်တကယ်ရှိ တဲ့အာရုံရဲ့လက္ခဏတွေကိုသိကြတယ်။ ဒါပေမယ့်ကိလေသာအားလုံးကိုမငြိမ်း သတ်ရသေးတဲ့အချိန်မှာအဲဒီပုဂ္ဂိုလ်တွေရဲ့ပရမတ္ထအာရုံနှင့်ပညတ်အာရုံမှာချမ်း သာခြင်း၊ဆင်းရဲခြင်း၊သာယာခြင်းနှင့်မ သာယာခြင်းတွေကိုဖြစ်စေတဲ့အကြော င်းတွေအစဉ်လိုက်ရှိသေးတယ်။ဒါ ကြောင့်ဘယ်အချိန်မှာမိစ္ဆာဒိဌိဖြစ်သလဲ ဆိုတာအသေးစိတ်ဝေဖန်သုံးသပ်ကြ တယ်။

ပညတ်အမျိုးမျိုးတွေကိုအမြင်မှားခြင်း နဲ့စွဲထားတဲ့အချိန်မှာအဲဒီပရမတ္ထတရား မဟုတ်တဲ့အရာသည်တကယ်ရှိတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာပညတ်သည်ပရမတ္ထတ ရားမဟုတ်တဲ့အချိန်ဖြစ်ပြီးသက္ကာယဒိဌိဖြစ်တယ်။အဲဒါအမြင်မှားတယ်။ဘာ ကြောင့်လဲဆိုတော့နင်၊ငါ၊တကယ်ရှိ တယ်။ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေရှိတယ်၊ပစ္စ ည်း၊ဥစ္စာအမျိုးမျိုးတွေကိုတကယ်ရှိ တယ်စတဲ့အရာတွေဖြစ်တဲ့ပညတ်ကို စွဲထားကြတယ်။ဒါကြောင့်သက္ကာယဒိဌိ ဖြစ်ပြီးအမြင်မှားခြင်းဖြစ်တယ်။သက္ကာ ယဒိဌိတွေကိုသမုစ္ဒေအဖြင့်နဲ့မငြိမ်းနိုင် သေးသရွေ့နောက်ထပ်ပိုပြီးအမြင်မှား ခြင်းအမျိုးမျိုးတွေကိုဖြစ်စေနိုင်တဲ့အ ကြောင်းတွေရှိသေးတယ်။ဥပမာ-ကံမ ရှိဘူး၊ကံရဲ့အကျိုးတွေမရှိဘူးလို့ထင် ကြတယ်။ပြီးတော့လောကကိုဖန်တီး ပေးတဲ့တန်ခိုးရှင်ဆိုတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်နှင့်ပုဂ္ဂိုလ် ၊သတ္တဝါတွေအများကြီးရှိတယ်လို့ထင် ကြတယ်။ဒါကြောင့်သခါၤရတရားတွေ အားလုံးဖြစ်ပေါ်စေတဲ့အကြောင်းတွေမ သိတဲ့အခါမှာအမြင်းမှားခြင်းအမျိုးမျိုး တွေကိုဖြစ်ပေါ်စေတယ်။ဒါပေမယ့် ဘယ်အချိန်မဆိုစိတ်သည်ပညတ်အာ ရုံရှိတဲ့အချိန်မှာမိစ္ဆာဒိဌိ(အမြင်မှာခြင်း)တွေမရှိဘူး။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အ မြင်မှားခြင်းအမျိုးမျိုးတွေကိုစွဲထား တဲ့အချိန်မှာသာရှိကြတယ်။

ပညတ်အကုသိုလ်စိတ်ရဲ့အာရုံဖြစ်လို့ရလာ?ရတယ်။အမြဲတမ်းလိုလိုဖြစ်နေ တယ်။လောဘမူလစိတ်သည်ပညတ် ထဲမှာဖြစ်ပေါ်ပြီးကြိုက်နှစ်သက်ကြ တယ်။ဒေါသမူလစိတ်ကတော့ပညတ် ထဲမှာကြိုက်နှစ်သက်ခြင်းမရှိဘူး။ဥပမ- ဟိုလူ၊ဒီလူတွေကိုမကြိုက်နှစ်သက်ကြ ဘူး။အဲဒီအချိန်မှာဘာတွေကိုအာရုံရှိသ လဲ?ပညတ်ကိုအာရုံရှိတယ်။ဒါကြောင့် ပညတ်သည်ဘယ်အကုသိုလ်အမျိုးအ စားမဆိုအကုသိုလ်အမျိုးအစားတိုင်း ရဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။ပညတ်သည်ကု သိုလ်စိတ်ရဲ့အာရုံဖြစ်လို့ရလာ?ရတယ် ။ရတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အမှန် တကယ်ရှိတဲ့ဘဝသည်ဘယ်လိုဖြစ်သ လဲ?ဖြစ်နေတဲ့အတိုင်းပဲဖြစ်ရတယ်။တ ရားသဘောတစ်ခုစီတွေရဲ့လက္ခဏတွေ ကိုပြောင်းလဲလို့မရဘူး။(ဒါန)ပေးကမ်း စွန့်ကျဲတဲ့အချိန်မှာတကယ်လို့အဲဒီပေး ကမ်းမယ့်အရာတွေသည်ဘာတွေလဲဆို တာမသိဘူးဆိုရင်ကုသိုလ်စိတ်လည်း ဖြစ်ပေါ်လို့မရဘူး။မကောင်းမှု(သီလ) တွေကိုရှောင်ကျဉ်တဲ့အချိန်မှာတကယ် လို့အဲဒီဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာသည်ဘာတွေ ဖြစ်သလဲဆိုတာမသိဘူးဆိုရင်မကောင် းတဲ့ရှောင်ကျဉ်ခြင်းတွေရှိလို့မရဘူး။သ မထဘဝနာဖြစ်တဲ့စိတ်ရဲ့ငြိမ်သက်ခြင်း တွေကိုတိုးတက်အောင်ပါွးများတဲ့အ ချိန်မှာပညတ်အာရုံတွေရှိလို့ရလာ?သ မထဘာဝနာရဲ့အကြောင်း(သို့)အသေး စိတ်နဲ့သမထဘာဝနာရဲ့အာရုံတွေကိုမ လေ့လာမသင်ကြားရတဲ့အချိန်မှာဖြေ လို့မရခြင်းဖြစ်တယ်လို့တစ်ချို့ကထင် ကြတယ်။ဒါပေမယ့်တကယ်လို့အမှန် ကိုမမေ့ဘူးဆိုရင်ပရမတ္ထတရားအာရုံ မရှိတဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီအချိန်မှာပ ညတ်အာရုံရှိတယ်။ပြီးတော့သမထဘာ ဝနာလည်းပညတ်အာရုံရှိလို့ရတယ်ဆို တာသိလို့ရနိုင်တယ်။

သတိပဌာန်းနှင့်ပန်ကျဒါွရဝိထီစိတ်တွေ ကလွဲပြီးစိတ်သည်တစ်ခြားအချိန်မှာပ ညတ်အာရုံရှိရတယ်။ဘယ်တရားသ ဘောမဆိုအဲဒီပရမတ္ထတရားကိုသိနိုင် ဖို့သည်သတိပဌာန်းတွေရဲ့တိုးတက်ပါွး များခြင်းကိုမှီခိုရတယ်။အဲဒါမှသိလို့ရ နိုင်တယ်။တကယ်လို့သတိပဌာန်းမဖြစ် ပေါ်တဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီအချိန်မှာပရ မတ္ထတရားဖြစ်တဲ့တရားသဘောတွေရဲ့ လက္ခဏတွေကိုလေ့လာသင်ကြားပြီးသိတဲ့ဝေဖန်သုံးသပ်ခြင်းတွေမရှိဘူး။ဒါ ကြောင့်တစ်နေ့တာပုံမှန်ဘဝမှာပရမတ္ထ တရားအာရုံနှင့်ပညတ်အာရုံတွေရှိရ ခြင်းဖြစ်တယ်။သတိပဌာန်းတွေတိုး တက်ပြီးပါွးများခြင်းသည်အရမ်းကို အသေးစိတ်တဲ့အကြောင်းဖြစ်တယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အမှန်တကယ်ရှိ ပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့တရားသဘောတွေကိုသိ ပြီးပညာတွေတိုးတက်အောင်ပါွးများရ ခြင်းဖြစ်တယ်။

အမေး–>သတိပဌာန်းသည်ပညတ်အာ ရုံတွေမရှိဘူးဆိုရင်မှန်လာ(သို့)မှားလာ ? အဖြေ–>မှန်တယ်။ အမေး–>ကြိုးစားခြင်းတွေနဲ့သတိပ ဌာန်းပါွးများပြီးပညတ်အာရုံသိဖို့စိတ် တွေမပေးဖြစ်ပေါ်ဘူးဆိုရင်မှန်လာ(သို့) မှားလာ? အဖြေ–>မှားတယ်။ဘာ ကြောင့်လဲဆိုတော့အမှန်အတိုင်းရှိတဲ့ ဘဝမဟုတ်ဘူး။ပညတ်အာရုံသိဖို့စိတ် မပေးဖြစ်ပေါ်ဘူးဆိုတာဘယ်သူကတာ းလို့ရသလဲ?ဒါပေမယ့်ပညာတွေတိုး တက်အောင်ပါွးများပြီးသိနိုင်တဲ့အထိ အဲဒီပညတ်အာရုံတွေရှိတဲ့အချိန်မှာ(ဆို လိုတာက)နာမ်တရားဖြစ်တဲ့စိတ်သည် ပညတ်ကိုသိနေတဲ့အချိန်ဖြစ်တယ်။ဒါမှ မဟုတ်ရင်အဲဒီအချိန်မှာပညတ်အာရုံရှိ လို့မရဘူး။ဒီလိုအကြောင်းကြောင့်သ တိပဌာန်းတွေကိုပါွးများအားထုတ်တဲ့ပု ဂ္ဂိုလ်တွေသည်ဘာကိုမှမစဉ်းစားရ အောင်းကြိုးစားတာမဟုတ်ဘူး။(သို့) မျက်စိမှမြင်ဖူးပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့အရာတွေ ကိုမသိအောင်ကြိုးစားတာမဟုတ်ရဘူး ။အဲဒီပုံမှန်နဲ့သိဖူးတဲ့အရာသည်ဘာတွေ ဖြစ်သလဲ?တကယ်လို့အဲလိုမျိုးကြိုးစာ းလုပ်မယ်ဆိုရင်တကယ့်နာမ်တရားရဲ့ လက္ခဏတွေကိုမသိနိုင်ဘူး။အဲဒီပညတ် အာရုံရှိနေတဲ့အချိန်မှာနာမ်တရားဖြစ် တယ်။ဆိုလိုတာကအဲဒီအချိန်မှာစိတ် နှင့်စေတသိက်တွေဖြစ်ပေါ်ပြီးပညတ် အာရုံရှိကြတယ်။

သတိပဌာန်းတွေကိုလေ့လာသင်ကြား ပြီးဝေဖန်သုံးသပ်ခြင်းဖြင့်အောက်မေ့ သိပြီးစဉ်းစားတဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီ အချိန်မှာသိတဲ့သဘောဖြစ်တဲ့နာမ်တ ရားဖြစ်တယ်။နာမ်တရားသည်သိတဲ့ ဓာတ်ဖြစ်ပြီးအခြေအနေတွေကိုသိခြင်း လည်းဖြစ်တယ်။ပြီးတော့နင်၊ငါမဟုတ် ဘူး၊ပုဂ္ဂိုလ်၊သတ္တဝါတွေမဟုတ်ဘူး။စဉ် းစားခြင်းအကြောင်းအမျိုးမျိုးတွေမ ဖြစ်ပေါ်အောင်စိတ်ကိုတားလို့မရဘူး။ ဒါကြောင့်တရားအားလုံးတွေရဲ့အနတ္တ ဖြစ်တဲ့သဘောကိုသိကြတယ်။ဒါကြော င့်ပညာသည်မျက်စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်၊ စိတ်တွေအားလုံးမှအာရုံအမျိုးမျိုးတွေ ရှိပြီးနာမ်တရားအမျိုးမျိုးတွေရဲ့လက္ခ ဏတွေကိုသိကြတယ်။ပြီးတော့နာမ်တ ရားရဲ့လက္ခဏတွေမှာသံသယရှိခြင်း တွေမှကုန်နိုင်မှာဖြစ်တယ်။တကယ်လို့ ပညတ်ကိုမပေးသိဘူး၊စဉ်းစားခြင်းတွေ မပေးရှိဘူး၊အဲလိုသွားတားမယ်ဆိုရင်ပ ညာတွေပါွးများအားထုတ်ခြင်းတွေမှမ ဖြစ်တော့ဘူး။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ တစ်နေ့တာဘဝမှာအမှန်တကယ်ရှိတဲ့ တရားသဘောအားလုံးရဲ့ဖြစ်ပေါ်ခြင်း တွေကိုဘယ်သူမှတားလို့မရဘူး။ဒါပေ မယ့်မသိမှုတွေကြောင့်စိတ်မစဉ်းစား အောင်ကြိုးစားလုပ်ကြတယ်။(သို့)ဖြစ် ပေါ်တဲ့အရာတွေကိုပညတ်မသိအောင် ကြိုးစားရတယ်လို့နားလည်ကြတယ်။

ဒါကြောင့်မို့ဘယ်တရားကိုအားထုတ်တဲ့ နည်းလမ်းတွေမဆိုပညာတွေပါွးများ အားထုတ်ခြင်းမဟုတ်တဲ့ရုပ်တရားနှင့် နာမ်တရားရဲ့လက္ခဏတွေကိုလေ့လာ သင်ကြားပြီးအားထုတ်တဲ့နည်းလမ်း တွေကနေဝေဖန်သုံးသပ်ရတယ်။ဒါပေ မယ့်အမှန်တကယ်ရှိတဲ့တစ်နေ့တာပုံမှန် ဘဝကနေမှားအောင်လုပ်စေတယ်။ဒါ ကြောင့်အဲဒီနည်းလမ်းသည်မိစ္ဆာမဂ်ဖြစ် တယ်။ဆိုလိုတာကမိစ္ဆာဒိဌိ၊မိစ္ဆာသမ်က ပ္ပ၊မိစ္ဆာဝါစာ၊မိစ္ဆာကမ္မတ၊မိစ္ဆာအာဇီဝ၊မိ စ္ဆာဝါယာမ၊မိစ္ဆာသတိ၊မိစ္ဆာသမာဓိတို့ ဖြစ်ကြတယ်။သတိပဌာန်းတွေကိုပါွး များအားထုတ်ခြင်းနှင့်ဝိပဿနာပါွးမျာ းအားထုတ်ခြင်းဖြစ်တဲ့သမ္မာမဂ္ဂင်တွေ မဟုတ်ဘူး။ဒါကြောင့်အမှန်အတိုင်းရှိ တဲ့အဲဒီတရားသဘောရဲ့အကြောင်းအ ကျိုးတွေကိုမသိခြင်းနှင့်ဖြစ်ပေါ်တဲ့တ ရားသဘောရဲ့လက္ခဏတွေကိုမသိခြင်း တွေကြောင့်အမြင်မှားပြီးစွဲလန်းတဲ့နား လည်မှုမှားတွေဖြစ်စေတယ်။ပြီးတော့ အဆင်းအရောင်အမျိုးမျိုးတွေကိုမြင် တဲ့အချိန်မှာမသိမှုတွေနဲ့မှားတဲ့နည်း လမ်းတွေကိုကြိုက်နှစ်သက်ကြတယ်။

သမ်ယုတ္တနိကာယ်၊အပိုင်း၁၂ထဲက သာဝတ္တိနိဒါန်းမှာအချက်အလက်တွေ ရှိတယ်။ဆိုလိုတာကဒီအကြောင်းတွေ သည်သာဝတ္တိမြို့မှာဖြစ်ပေါ်ခဲ့တယ်။ တစ်ချိန်တုန်းကနံနက်ပိုင်းမှာအရှင်အာ နန္ဒာသည်သင်္ကန်းရုံပြီးသပိတ်ပိုက်ကာ သာဝတ္တိမြိုးတွင်းသို့ဆွမ်းခံကြွလာ တယ်။ပြီးတော့စာနုသောနီပုဏ္ဏားသည် မြင်းဖြူလှည်းနဲ့အတူသာဝတ္တိမြို့ကနေ ထွက်သွားတာကိုမြင်လိုက်တယ်။ပြီး တော့တပ်ဆင်ထားတဲ့မြင်းသည်မြင်း ဖြူ၊အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတွေလည်း အဖြူ၊လှည်းကလည်းအဖြူ၊လှည်းဘီး အဖြူ၊ကြိုးအဖြူ၊ထီးဖြူ၊ကြိမ်လုံးအ ဖြူ၊ဝတ်တဲ့အဝတ်လည်းအဖြူ၊ဖိနပ် ကအဖြူအားလုံးအဖြူတွေပဲလို့မြင် လိုက်ရတယ်။ဒီလိုပုဂ္ဂိုလ်ကိုမြင်လိုက် တဲ့သူတွေကအဝတ်ဖြူတွေသည်မြင့် မြတ်တယ်နော်၊အဝတ်ဖြူတွေရဲ့အ ဆင်းတွေသည်တကယ့်ကိုမြင့်မြတ် တယ်နော်လို့ဒီလိုပြောသွားကြတယ်။

မှတ်ချက်//တရားသဘောတွေကိုမသိ တဲ့အခါအဖြူရောင်တွေကိုမြင်ရုံနဲ့နား လည်မှုမှားနိုင်တယ်။နင်၊ငါမဟုတ်ဘူး ဆိုတဲ့တရားသဘောတွေကိုထိုးထွင်းစွာ နဲ့မသိပဲနဲ့တစ်ခြားနည်းလမ်းတွေကိုရှာ ဖွေလာကြတယ်။ပြီးတော့အဖြူရောင် ရှိတဲ့အဝတ်သည်မြင့်မြတ်တဲ့အဝတ် ဖြစ်တယ်လို့နားလည်မှုတွေမှားကြ တယ်။အဲဒီတုန်းကအရှင်အာနန္ဒာသည် သာဝတ္တိမြို့မှာဆွမ်းခံကြွပြီးပြန်လာ တယ်။ပြီးတော့ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသီ တင်းသုံးတဲ့နေရာကိုသွားရောက်ပြီးရှိခီု းကန်တော့တယ်။ပြီးတော့သင့်တော်တဲ့ နေရာမှာထိုင်ပြီးမြတ်စွာဘုရားကိုမြင်ခဲ့ တဲ့စာနုသောနီအကြောင်းကိုလျှောက် ထားပြီးပြောပြတယ်။ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား ကအရိယာမဂ္ဂင်၈ပါးကိုဆိုဆုံးမသွား တယ်။အရိယာမဂ္ဂင်၈ပါးသည်ကိလေ သာကိုငြိမ်းတဲ့တရားသဘောဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့်အရာအားလုံးနှင့်လှည်းဖြူတွေသည်အဖြူတွေမဟုတ်ဘူး။ပြီးတော့ နောက်ထပ်ဂါထာအဆုံးအမတွေကို ဆက်ပြီးဟောကြားသွားတယ်။

အဲဒီအရိယာမဂ္ဂဈာန်မှာတရားတွေရှိ တယ်။ဆိုလိုတာကသဒ္ဒါနှင့်ပညာသည် အဓိကဖြစ်တယ်။လှည်းကိုထိန်းချုပ်ရ တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်သည်သတိရှိရတယ်။လှည်း ကိုတပ်ဆင်ထားတဲ့အသုံးအဆောင်တွေ လိုသီလရှိတယ်။လှည်းဘီးလိုမျိုးခံ နိုင်ရည်ရှိတယ်။လှည်းခေါင်မိုးလိုမျိုး လိုချင်တဲ့ဆန္ဒတွေမရှိဘူး။ဒါကြောင့်နာ ကြီးခြင်းမရှိခြင်း၊ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုမ ရှိခြင်းနှင့်ရှောင်ကျဉ်ခြင်းတွေသည် ယောကျ်ားကောင်းတွေရဲ့လကနက် တွေဖြစ်တယ်။သီးခံမှုရှိခြင်းသည်သန် မာတဲ့အင်္ကျီအကာနဲ့တူတယ်။အဲဒီယော ကျ်ားကောင်းသည်ရာဂကနေငြိမ်းသက် ခြင်းတွေရှိဖို့အတွက်ဖြစ်တယ်။ဒီလို ကောင်းမြတ်တဲ့ကျင့်ကြံခြင်းတွေသည် တစ်ဦးတစ်ယောက်ရဲ့ကိုယ်မှာရှိမယ်ဆို ရင်အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်တွေသည်သူရဲကောင်း ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်တကယ့်ကိုအောင် မြင်ခြင်းရှိပြီးလောကကနေထွက်ခါွ သွားနိုင်တယ်။ မှတ်ချက်//လှည်းအဖြူနှင့်အသုံအ ဆောင်အဖြူအားလုံးတွေသည်အရိ ယာဖြစ်စေနိုင်တဲ့လမ်းစဉ်တွေမဟုတ် ဘူးဆိုတာသိမြင်နိုင်တယ်။

အဌကာထာပုဏ္ဏားသုတ်၊အချက်အ လက်ထဲမှာစာနုသောနီပုဏ္ဏားသည် (၆)လတစ်ကြိမ်မြို့တွင်းသို့လည်ပတ် ခြင်းတွေလုပ်ဖို့လူတွေကိုကြိုတင်းပြီး ကြေငြာစေတယ်။ဒါကြောင့်အခုက တည်းကနေစပြီးဘယ်နေ့၊ဘယ်ရက်၊ ဘယ်အချိန်တွေမှာပုဏ္ဏားသည်မြို့တွင် းသို့လည်ပတ်လာမယ်ဆိုတဲ့ကြေငြာ ခြင်းကိုကြားရတဲ့သူတွေသည်မြို့တွင်း ကနေမထွက်ကြသေးဘူး။ကိစ္စရှိလို့ ထွက်သွားမဲ့သူတွေလည်းမထွက်ကြ သေးဘူး။ထွက်သွားလိုက်တဲ့သူတွေဆို လည်းအဲဒီစာနုသောနီပုဏ္ဏားမြို့တွင်း သို့လည်ပတ်လာမှာကိုကြည့်ဖို့အတွက် ပြန်လာကြတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့ကုသိုလ်ရှိတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေရဲ့မင်္ဂလာ ရှိခြင်းကိုမြင်ရဖို့ပြန်လာကြတယ်။ပုဏ္ဏ ားသည်တစ်နေကုန်မြို့တွင်းမှာလည် ပတ်သွားမဲ့ဘယ်နေ့မဆိုအဲဒီနေ့မှာမြို့ သူမြို့သားတွေအားလုံးသည်အစေား ရီးလမ်းသန့်ရှင်းရေးတွေလုပ်ကြတယ်။ လမ်းတွေတစ်ပြေးညီဖြစ်အောင်လုပ် ထားကြတယ်။ပန်းတွေနဲ့ဖြူးကြတယ်။ စပါးတိုင်(၅)နေရာနှင့်ရေအိုးစဉ်တွေ စိုက်တည်ထားကြတယ်။ပြီးတော့တစ် မြို့လုံးမှာအမွေးနံ့သာတွေနဲ့ပြန့်နံ့နေ တယ်။ပုဏ္ဏားနှင့်တပ်ဆင်ထားတဲ့လှည်း သည်မြို့တွင်းကိုလည်ပတ်လာတယ်။ လှည်းမှာတစ်ကိုယ်လုံးတစ်ကောင်းလုံး ဖြူနေတဲ့မြင်(၄)ကောင်၊လှည်းဘီးနှင့် ဝင်ရိုးပါမကျန်ကြေးသား(ငွေ)တွေနဲ့ တပ်ဆင်ထားတယ်။ကြေးသားနှင့်တပ် ဆင်ထားတဲ့အသုံးအဆောင်တွေအား လုံးသည်အဖြူတွေဖြစ်ကြတယ်။

လှည်းနှစ်မျိုးရှိပြီးဆွဲရတဲ့လှည်းတစ်မျို းနှင့်တပ်ဆင်ထားရတဲ့လှည်တစ်မျိုးတို့ ဖြစ်ကြတယ်။ဆွဲရတဲ့လှည်းသည်လေး ထောင့်ပုံသဏ္ဋန်ရှိပြီးသိပ်မကြီးဘူူး။လူ ၂(သို့)၃ယောက်လောက်ပဲတင်လို့ရနိုင် တယ်။ဒါပေမယ့်တပ်ဆင်ထားတဲ့လှည်း ကတော့လှည်းအကြီးဖြစ်ပြီးရှည်ပြီး တော့ကျယ်တယ်။အဲဒီလှည်းထဲမှာဖလား၊ထီးနှင့်ယပ်တောင်တွေကိုကိုင်ရတဲ့လူတွေ၈(သို့)၁၀ယောက်အထိရှိပြီး မတ်တပ်ရပ်ပြီးနေနိုင်တယ်။အဲဒီလှည်း ထဲမှာအိပ်လို့လည်းရတယ်။ပြီးတော့ လှည်းကိုဆွဲရတဲ့မြင်းသည်အဖြူဖြစ် တယ်။အဲဒီမြင်းရဲ့အသုံးအဆောင်တွေ လည်းငွေတွေနဲ့အားလုံးတပ်ဆင်ထား တယ်။ငွေတွေနဲ့တပ်ဆင်ထားတဲ့အ တွက်ကြောင့်ဖြူတဲ့လှည်းလို့ခေါ်ကြ တယ်။ပြီးတော့အဲဒီနေရာတွေမှာလှပ အောင်တပ်ဆင်ထားကြတယ်။

တစ်ခြားလှည်းဘီးတွေကခြင်္သေ့သ ရေ၊ကျားသရေအဝါရောင်အဝတ်တွေ နဲ့တပ်ဆင်ထားသလိုမျိုးစာနုသောနီပု ဏ္ဏားရဲ့လှည်းမှာကအဲသလိုဟုတ်ရဲ့ လာ?ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ကောင်း တဲ့အဝတ်နဲ့တပ်ဆင်ထားပြီးကြိုးက တော့ငွေနှင့်ကျောက်တွေတပ်ဆင်ထား တယ်။လှည်းရဲ့အလယ်မှာဆွဲတင်ထား တဲ့ထီးလည်းအဖြူဖြစ်တယ်။ငွေနဲ့တပ် ဆင်ထားတဲ့(၇)လက်မကျယ်တဲ့သပတ် ပုဝါလည်းအဖြူဖြစ်တယ်။ဝတ်ထားတဲ့ အဝတ်တွေလည်းအဖြူဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကအဲဒီအဝတ်တွေသည်ရေမြှပ် တုံးနဲ့တူတဲ့အရောင်ရှိတယ်။ဝတ်ထားတဲ့အဝတ်ရဲ့တန်ဖိုးမှာ(၅၀၀)ကျပ်ရှိ ပြီးခြုံထားတဲ့အဝတ်ရဲ့တန်ဖိုးက(၁၀၀ ဝ)ကျပ်ရှိတယ်။ပြီးတော့အဲဒီဖိနပ်ကျ တော့လမ်းလျှောက်တဲ့သူ(သို့)လာကြ ည့်တဲ့သူတွေစီးလို့ရတယ်။ဒါပေမယ့် လှည်းပေါ်မှာတက်မဲ့ဖိနပ်ကတော့ငွေ တွေနဲ့ရောစပ်ထားတယ်။ပုဏ္ဏားရဲ့အ သုံးအဆောင်တွေလည်းငွေနဲ့ပဲပြုလုပ် ထားကြတယ်။အဲဒီပုဏ္ဏားသည်အဖြူ ရောင်နဲ့လူးထားပြီးအဖြူရောင်ပန်းနဲ့ တပ်ဆင်ထားကြတယ်။လက်(၁၀)ချေ ာင်းမှာလည်းလက်စွပ်တွေအပြည့်ဆင်ထားတယ်။နားနှစ်ဖက်လုံးမှာနားကပ်နဲ့ ဆင်ထားတယ်။အယောက်တစ်သောင်း ရှိတဲ့ပုဏ္ဏားရဲ့ဆွေမျိုးအသိုင်းအဝိုင်း တွေလည်းအဖြူအားလုံးနဲ့ဆင်ထား ကြတယ်။အင်္ကျီနှင့်အသုံးအဆောင်တွေ အားလုံးလည်းပန်းနဲ့တန်းတူဆင်ထား ကြတယ်။

စာနုသောနီပုဏ္ဏားသည်အစောကြီး ခေါင်းလျှော်ပြီးနံနက်စာကိုသုံးဆောင် လိုက်တယ်။ပြီးတော့အဝတ်ဖြူတွေကို ဝတ်ဆင်ပြီးကိုယ်ခန္ဓာကိုပြင်ဆင်တယ်။ ပြီးတော့တိုက်အိမ်ကနေဆင်းလာပြီး လှည်ပေါ်ကိုတက်သွားတယ်။ကျန်တဲ့ အဖွဲ့တွေလည်းနံ့သာတွေလူးပြီးအဝတ် တွေနဲ့ပြင်ဆင်ကြတယ်။ပြီးတော့ပန်းအ ဖြူတွေအားလုံးနှင့်ထီးဖြူကိုကိုင်ပြီးစာ နုသောနီပုဏ္ဏားကိုဝန်းရံထားတယ်။အဲဒီ ကနေစပြီးမြို့သူမြို့သားအားလုံးသည် အများသူတွေရဲ့စည်းလုံးချင်းအတွက် လူပျိုတွေကိုအရင်ဆုံးပေါက်ပေါက် တွေကျဲကြတယ်။ဆက်လက်ပြီးတော့ အသပြာငွေတွေကိုကျဲကြတယ်။ပြီး တော့အများသူတွေကစုစည်းပြီးအော် ဟစ်ကြတယ်။ပြီးတော့ကောင်းမြတ်တဲ့ မင်္ဂလာအတွက်ပုဏ္ဏားရဲ့အဝတ်ကိုမြေ ာက်ပြီးမြို့တွင်းသို့လည်ပတ်သွားကြ တယ်။ပြည်သူပြည်သားတွေအားလုံး သည်မင်္ဂလာရှိဖို့နှင့်အန္တာရယ်ကင်းဝေး ဖို့ကိုလိုလားကြတယ်။

ကုသိုလ်ရှိတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေအားလုံးသည်နှစ်ထပ်ရှိတဲ့တိုက်အိမ်ပေါ်ကိုတက်ပြီးပြတင်းပေါက်ပွင့်ကာကြည့်ကြတယ်။ပု ဏ္ဏားသည်တောင်ဘက်ကနေဦးတည် ပြီးလည်ပတ်သွားပေမယ့်သူ့ရဲ့ပစ္စည်း ဥစ္စာတွေနှင့်အာဏာတွေသည်မြို့တစ် မြို့လုံးကိုဖုံးလွမ်းလိုက်သလိုနဲ့တူတယ် ။မြင့်မြတ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေသည်အရိယာ မဂ္ဂင်(၈)ပါးလိုမျိုးတကယ့်ကိုမြင့်မြတ် တယ်လို့အဲဒီလှည်းကိုမြင်ရတဲ့သူတွေ ကပြောကြတယ်။ဒါပေမယ့်ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဘုရားကအရှင်အာနန္ဒာနားထောင်!လူ တွေသည်ချီးမြှင့်မြောက်စားခြင်းခံရတဲ့ သူတွေကိုလက်ဆောင်ပစ္စည်းတွေပေး ကြတယ်ဆိုတာသဘာဝပဲဖြစ်တယ်။ပြီး တော့သီချင်းတွေဆိုပြီးချီးမြှင့်ပေးတဲ့ ကိုယ့်ရဲ့အလုပ်သမားတွေကိုချစ်စရာ ကောင်းပြီးကြည့်စရာတွေကောင်း တယ်၊ပစ္စည်း၊ဥစ္စာတွေအများအပြား ရှိတယ်လို့ချီးမြှင့်ကြတယ်။ဒါပေမယ့် အဲသလိုချီးမြှင့်လိုက်ရုံလောက်နဲ့အဲဒီ သား၊မြည်းတွေကပြောတဲ့အတိုင်းချစ် စရာတွေကောင်းလာတယ်၊ပစ္စည်းတွေ ရှိလာတယ်ဆိုတာဖြစ်နိုင်ပါ့မလာ?

ဒီလိုပုဏ္ဏားရဲ့လှည်းကိုအများသူတွေ မြင်ပြီးချီးမြင့်ပြောကြတယ်။ပုဂ္ဂိုလ် တွေအားလုံးကပုဏ္ဏားတွေရဲ့မြင့်မြတ် တဲ့ကျင့်စဉ်တွေသည်မြင့်မြတ်တယ်မှန် ပေမယ့်လည်းအဲဒီကျင့်စဉ်တွေကိုချီ မြှင့်ရုံလောက်နဲ့မြင့်မြတ်နိုင်တယ်ဆို တာမဖြစ်နိုင်ဘူး။အမှန်တကယ်တမ်း ကျတော့အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်တွေရဲ့ကျင့်စဉ်တွေ သည်ညံ့ဖျင်းပြီးမကောင်းတဲ့ကျင့်စဉ် တွေဖြစ်တယ်။အရှင်အာနန္ဒာနားထောင် !ပရမတ္ထအရနဲ့ဆိုရင်အဲဒီအကျင့်စဉ် တွေသည်အရိယာမဂ္ဂင်၈ပါးရဲ့အမည် ပဲဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အ ရိယာမဂ္ဂင်သည်မြင့်မြတ်ပြီးအပြစ်တွေ အားလုံးကနေကင်းဝေးတဲ့အတွက် ကြောင့်ဖြစ်တယ်။အရှင်အရိယာအား လုံးတွေသည်ဒီအရိယာမဂ္ဂင်၈ပါးနဲ့ပဲ နိဗ္ဗာန်ကိုရောက်သွားကြတယ်။ဒါ ကြောင့်ဗြဟ္မာတွေရဲ့ကျင့်စဉ်တရား တွေလို့ပြောသင့်တယ်။ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ကျင့်ရမဲ့ကျင့်စဉ်တရားတွေ ဖြစ်ပြီးစစ်ပွဲမှာထူးချွန်ပြီးအနိုင်ရတဲ့ လှည်းဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့ကိလေသာစစ်ပွဲကိုအနိုင်ရသွား ပြီးဒီထက်ပိုပြီးအောင်မြင်တဲ့အရာတွေ မရှိတော့ဘူး။

ဒါတွေအားလုံးသည်ကွာခြားတဲ့အချက် တွေဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်မြင်ရုံကနေ ဖြစ်ပေါ်ပြီးနားလည်မှုမှားနဲ့အားထုတ် တဲ့နည်းလမ်းနှင့်အမြင်မှားခြင်းတွေဖြစ် ပေါ်စေတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အ ဖြူရောင်တွေသည်မင်္ဂလာရှိပြီးကိလေသာတွေကုန်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေဖြစ်စေတယ် လို့ထင်ကြတယ်။ဒါပေမယ့်အမှန်တ ကယ်တမ်းကျတော့အဲဒီကျင့်စဉ်သည် ညံ့ဖျင်းပြီးမကောင်းတဲ့ကျင့်စဉ်တွေ ဖြစ်တယ်လို့ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားကအမှန် ကိုဆိုဆုံးမသွားတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့လူတွေကိုနားလည်မှုမှားစေပြီး မြင့်မြတ်တဲ့ကျင့်စဉ်ဖြစ်တယ်လို့ထင် ကြတဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။ဒါ ကြောင့်မို့အမှန်တကယ်ရှိတဲ့တရားသ ဘောတွေကိုသိနိုင်ဖို့သည်ဝတ်ဆင်ထား တဲ့အရောင်တွေနှင့်ပြင်ဆင်ထားတဲ့အ သုံးအဆောင်တွေနဲ့မဆိုင်ဘူး။ဒါပေ မယ့်သတိပညာတွေဖြစ်ပေါ်တဲ့ဘယ်အ ချိန်မဆိုဖြစ်ပေါ်နေတဲ့တရားသဘောရဲ့ လက္ခဏတွေကိုအောက်မေ့သိပြီးကိ လေသာတွေငြိမ်းသတ်နိုင်တဲ့ကျင့်စဉ် တွေသည်အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်တွေမှာရှိတယ်လို့ ပြောနိုင်တယ်။

** စိတ်(၈၉)ပါးသို့(၁၂၁)ပါး** စိတ်(၈၉)ပါးတွေကတော့ ကာမာဝကျလစိတ် ၅၄ ပါး၊ ရူပါဝကျလစိတ် ၁၅ ပါး၊ အရူပါဝကျလစိတ် ၁၂ ပါးနှင့် လောကုတ္တရာစိတ် ၈ ပါးတို့ဖြစ် ကြတယ်။စိတ် ၁၂၁ ပါးတွေကတော့ ကာမာဝကျလစိတ် ၅၄ ပါး၊ ရူပါဝကျလစိတ် ၁၅ ပါး၊ အရူပါဝကျလစိတ် ၁၂ ပါးနှင့် လောကုတ္တရာစိတ် ၄၀ ပါးတို့ ဖြစ်ကြတယ်။ကာမာဝကျလစိတ်သည် အိပ်ပျော်နေသည်ဖြစ်စေ(သို့)နိုးနေ သည်ဖြစ်စေနေ့တိုင်း၊အချိန်တိုင်းပုံမှန် ဖြစ်၊ပျက်နေတဲ့အရင်ဆုံးစိတ်ဖြစ်တယ် ။အဲဒီရုပ်ပရမတ္ထ၂၈ ရုပ်တွေအားလုံးထဲ မှာရုပ်ပရမတ္ထသည်ကာမအာရုံဖြစ် တယ်။ဖြစ်ပေါ်တဲ့ရုပ်ပရမတ္ထသည်မျက် စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်၊စိတ်တွေမှပုံမှန်ရှိ တဲ့အာရုံဖြစ်တယ်။အဲဒီမျက်စိ၊နား၊နှာ၊ လျှာ၊ကိုယ်၊စိတ်တွေသည် ၇ရုပ်ရှိပြီးခို ချလရုပ်(သို့)ဝိသယရုပ်လို့ခေါ်တယ်။ (ခိုကျလဖြစ်ပြီးဝိသယဖြစ်တဲ့ရုပ်ဖြစ် တယ်။ဆိုလိုတာကစိတ်ဖြစ်ပေါ်ပြီးပုံ မှန်သိတဲ့ရုပ်ဖြစ်တယ်။)ဘာတွေလဲဆို တော့ ရူပါရုံ ၁ရုပ်=စက္ခုပသာဓာတ်ရုပ် ကိုထိတွေ့တဲ့အခါဖြစ်ပေါ်တဲ့အဆင်း၊ သဒ္ဒါရုံ ၁ရုပ်=သောတပသာဓာတ်ရုပ်ကို ထိတွေ့တဲ့အခါမှာဖြစ်ပေါ်တဲ့အသံ၊ ဂန္ဓာရုံ ၁ရုပ်=ဃာနပသာဓာတ်ရုပ်ကိုထိ တွေ့တဲ့အခါမှာဖြစ်ပေါ်တဲ့အနံ့၊ ရသာရုံ ၁ရုပ်=ဇိဝါှပသာဓာတ်ရုပ်ကိုထိ တွေ့တဲ့အခါမှာဖြစ်ပေါ်တဲ့အရသာ၊ ဖောဌဗ္ဗာရုံ ၃ရုပ်=ကာယပသာဓာတ် ရုပ်ကိုထိတွေ့တဲ့အခါမှာဖြစ်ပေါ်ပြီး မြေဓာတ်ဖြစ်တဲ့မာ(သို့)ပျော့ ၁ရုပ်၊ မီးဓာတ်ဖြစ်တဲ့အေး(သို့)ပူ ၁ရုပ်၊လေ ဓာတ်ဖြစ်တဲ့တင်း(သို့)လှုပ်ရှား ၁ရုပ်တို့ ဖြစ်ကြတယ်။အဲဒီအချိန်တိုင်းဘဝမှာပုံ မှန်ဖြစ်၊ပျက်နေတဲ့စိတ်သည်ဒီရုပ်တွေနဲ့ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ကာမာဝကျလစိတ်ရဲ့အ ရင်ဆုံးစိတ်ဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကဒီရုပ် တွေရှိတဲ့အာရုံကိုဆိုလိုတယ်။(သို့)ဒီရုပ် တွေရဲ့အကြောင်းကိုစဉ်းစားတယ်။

ကာမာဝကျလစိတ် ၅၄ပါးတွေကတော့ အကုသိုလ်စိတ် ၁၂ပါး၊အဟေတုက စိတ် ၁၈ပါးနှင့်ကာမသောမနစိတ် ၂၄ ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ *အကုသိုလ်စိတ် ၁၂ပါး* အကုသိုလ်စိတ်သည်မကောင်းမြတ်တဲ့ စိတ်ဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အကုသိုလ်စေတသိက်တွေအတူဖြစ် ပေါ်တဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။အကု သိုလ်စိတ်၁၂ပါးရှိပြီးဘာတွေလဲဆို တော့လောဘမူလစိတ်၈ပါး၊ဒေါသမူ လစိတ်၂ပါး၊မောဟမူလစိတ်၂ပါးတို့ ဖြစ်ကြတယ်။မူလဆိုတာကတော့အကု သိုလ်တရားအားလုံးရဲ့အကြောင်းရင်း ဖြစ်တယ်။အဲဒီအကုသိုလ်တရားသည် ၃ပါးရှိပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့ လောဘ စေတသိက် ၁ ပါး၊ဒေါသစေတသိက် ၁ ပါး၊မောဟစေတသိက် ၁ပါးတို့ဖြစ်ကြ တယ်။စုစုပေါင်းအကုသိုလ်အကြောင်း (သို့) အကုသိုလ်မူလစိတ် ၃ပါးတို့ဖြစ် ကြတယ်။လောဘမူလစိတ်ဆိုတာက တော့လောဘစေတသိက်တွေနဲ့အတူ ဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ဖြစ် ပေါ်တဲ့အာရုံထဲမှာကြိုက်နှစ်သက်ပြီးငြိ တွယ်စေတယ်။လောဘမူလစိတ် ၈ပါး တွေကတော့ ၁။သောမနဿသဟခတ္တံ ဒိဌိခတ္တသမ္ပယုတ္တံ အသံခါလိ–>သောမ နဿဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့လောဘ မူလစိတ်သည်ပျော်ရွှင်မှုကိုခံစားခြင်း ဖြင့်အမြင်မှားခြင်းနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ် ။ဆိုလိုတာကဒိဌိစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ် ပေါ်ပြီးစွဲဆောင်ခြင်းတွေကိုမမှီခိုပဲနဲ့ဖြစ် ပေါ်တဲ့အားကောင်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။

၂။သောမနဿသဟခတ္တံ ဒိဌိခတ္တသမ္ပ ယုတ္တံ သသံခါလိ–>သောမနဿဝေဒ နာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့လောဘမူလစိတ် သည်အမြင်မှားခြင်းနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ပြီးတော့စွဲဆောင်ခြင်းတွေကိုမှီ ခိုပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့အားနည်းတဲ့စိတ်ဖြစ် တယ်။ ၃။သောမနဿသဟခတ္တံ ဒိဌိ ခတ္တဝိပ္ပယုတ္တံ အသံခါလိ–>သောမန ဿဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့လောဘ မူလစိတ်သည်အမြင်မှားခြင်းတွေနဲ့မ ဖြစ်ပေါ်ဘူး။ဆိုလိုတာကဒိဌိစေတသိက် နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။ပြီးတော့စွဲ ဆောင်ခြင်းကိုမမှီခိုပဲဖြစ်ပေါ်တဲ့အား ကောင်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။၄။သောမန သဟခတ္တံ ဒိဌိခတ္တဝိပ္ပယုတ္တံသသံခါလိ –>သောမနဿဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တဲ့လောဘမူလစိတ်သည်အမြင်မှား ခြင်းတွေနဲ့ဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။ပြီးတော့ စွဲဆောင်ခြင်းတွေကိုမှီခိုပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့ အားနည်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။

၅။ဥပေက္ခာသဟခတ္တံ ဒိဌိခတ္တသမ္ပ ယုတ္တံ အသံခါလိ–>ဥပေက္ခာဝေဒနာ (ပျော်ရွှင်မှု၊ဆင်းရဲမှုမရှိတဲ့ခံစားခြင်း) နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့လောဘမူလစိတ် သည်အမြင်မှားခြင်းနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ပြီးတော့စွဲစောင်ခြင်းတွေကိုမမှီ ခိုပဲဖြစ်ပေါ်တဲ့အားကောင်းတဲ့စိတ်ဖြစ် တယ်။ ၆။ဥပေက္ခာသဟခတ္တံ ဒိဌိခတ္တ သမ္ပယုတ္တံ သသံခါလိ–>ဥပေက္ခာဝေဒ နာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့လောဘမူလစိတ် သည်အမြင်မှားခြင်းနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ပြီးတော့စွဲစောင်မှုကိုမှီခိုပြီး ဖြစ်ပေါ်တဲ့အားနည်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၇။ဥပေက္ခာသဟခတ္တံ ဒိဌိခတ္တဝိပ္ပယုတ္တံ အသံခါလိ–>ဥပေက္ခာဝေဒနာနဲ့အတူ ဖြစ်ပေါ်တဲ့လောဘမူလစိတ်သည်အ မြင်မှားခြင်းတွေနဲ့ဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။ ပြီးတော့စွဲစောင်မှုကိုမမှီခိုပဲဖြစ်ပေါ်တဲ့ အားကောင်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၈။ဥ က္ခောသဟခတ္တံ ဒိဌိခတ္တဝိပ္ပယုတ္တံ သသံ ခါလိ–>ဥပေက္ခာဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တဲ့လောဘမူလစိတ်သည်အမြင်မှားခြင် းတွေနဲ့ဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။ပြီးတော့စွဲ စောင်မှုကိုမှီခိုပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့အားနည်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။

ဒေါသမူလစိတ်ဆိုတာကတော့အာရုံထဲ မှာမနှစ်သက်တဲ့ကြမ်းတမ်းတဲ့တရားသ ဘောဖြစ်ပြီးဒေါသစေတသိက်နဲ့အတူ ဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ဒေါသစေတ သိက်၂မျိုးရှိပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့ ၁။ဒေါမနဿသဟခတ္တံ ပဋီခသမ္ပယုတ္တံ အသံခါလိ–>ဒေါမနဿဝေဒနာ(စိတ်မ ချမ်းသာတဲ့ခံစားခြင်း)နှင့်ကြမ်းတမ်း တဲ့တရားသဘောဖြစ်တဲ့ဒေါသစေတ သိက်သည်ဒေါသမူလစိတ်နဲ့အတူဖြစ် တယ်။စွဲစောင်ခြင်းကိုမမှီခိုပဲဖြစ်ပေါ် တဲ့အားကောင်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၂။ ဒေါမနဿသဟခတ္တံ ပါဋီခသမ္ပယုတ္တံ သသံခါလိ–>ဒေါမနဿဝေဒနာနှင့်ဒေါ သစေတသိက်သည်ဒေါသမူလစိတ်နှင့် အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့စွဲစောင် ခြင်းကိုမှီခိုပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့အားနည်းတဲ့ စိတ်ဖြစ်တယ်။

မောဟမူလစိတ်ဆိုတာကတော့တရား သဘောအားလုံးရဲ့အမှန်တွေကိုမသိတဲ့ တရားသဘောဖြစ်ပြီးမောဟစေတ သိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ မောဟမူလစိတ်၂မျိုးရှိပြီးဘာတွေလဲ ဆိုတော့ ၁။ဥပေက္ခာသဟခတ္တံဝိစိကိစ္စာ သမ္ပယုတ္တံ–>တရားသဘောအားလုံးရဲ့ အမှန်တွေကိုသံသယရှိပြီး(ဝိစိကိစ္စာစေ တသိက်)ဥပေက္ခာဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ် ပေါ်တဲ့မောဟမူလစိတ်ဖြစ်တယ်။ ၂။ ဥပေက္ခာသဟခတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တံ–> တွေဝေခြင်း(ဥဒ္ဓစ္စစေတသိက်)တွေဖြစ် ပေါ်ပြီးဥပေက္ခာဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တဲ့မောဟမူလစိတ်ဖြစ်တယ်။အဲဒီစိတ် တစ်ပါးပါးသည်စေတသိက်တွေများ စွာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့စိတ် တစ်ပါးပါးသည်အဲဒီစိတ်ရဲ့အမျိုးအ စားအရအနည်းအများကွာခြားပြီးစေ တသိက်တွေနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။စိတ် အပါးတိုင်းသည်အဲဒီစိတ်ရဲ့အမျိုးအ စားအရဝေဒနာစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ် ပေါ်ခြင်းရှိရတယ်။

အကုသိုလ်စိတ်အပါးတိုင်းသည်အကု သိုလ်သဌာရနစေတသိက်(၄)ပါးနဲ့အတူ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိရတယ်။(အကုသိုလ်စိတ် အပါးတိုင်းနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့စေတ သိက်)အကုသိုလ်သဌာရနစေတသိက် ၄ပါးရှိပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့မောဟစေ တသိက် ၁ပါး၊အဟိရိစေတသိက် ၁ပါး( မကောင်းမှုထဲမှာအရှက်မရှိတဲ့တရား သဘော)၊ဩတပ္ပစေတသိက် ၁ပါး(အ ကုသိုလ်တရားတွေရဲ့အပြစ်တွေကိုမ ကြောက်တဲ့တရားသဘော)၊ဥဒ္ဓစ္စစေတ သိက် ၁ပါး(အကုသိုလ်တရားအရတွေ ဝေတဲ့တရားသဘော)တို့ဖြစ်ကြတယ်။

မူလ(အကုသိုလ်အကြောင်းဖြစ်တဲ့ လောဘ၊ဒေါသ၊မောဟ)အရနဲ့အကု သိုလ်စိတ် ၁၂ပါးရဲ့ကွာခြားခြင်းတွေ ကတော့ *မောဟမူလစိတ်သည်လော ဘစေတသိက်နှင့်ဒေါသစေတသိက်တွေ နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းတွေမရှိဘူး။ *ဒေါသမူလစိတ်သည်လောဘစေတ သိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။ *လောဘမူလစိတ်သည်ဒေါသစေတ သိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။ ဝေဒနာ ၃ပါး(ဥပေက္ခာဝေဒနာ၊သောမ နဿဝေဒနာ၊ဒေါမနဿဝေဒနာ)အရနဲ့ အကုသိုလ်စိတ် ၁၂ပါးရဲ့ကွားခြားခြင်း တွေကတော့ *ဥပေက္ခာဝေဒနာသည် လောဘမူလစိတ်နှင့်မောဟမူလစိတ် တွေအတူဖြစ်ပေါ်လို့ရပြီးဒေါသမူလ စိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်လို့မရဘူး။ *သောမနဿဝေဒနာသည်လောဘမူလ စိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်လို့ရပြီးဒေါသမူလစိတ်နှင့်မောဟမူလစိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်လို့မရဘူး။ *ဒေါမနဿဝေဒနာသည်ဒေါသမူလ စိတ်၂ပါးနဲ့သာဖြစ်ပေါ်လို့ရပြီးတစ်ခြား စိတ်တွေနဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။

အကုသိုလ်စိတ်နောက်ဆုံးအပါးက တော့မောဟမူလစိတ် ၂ပါးဖြစ်တဲ့အဲဒီ ဥပေက္ခာသဟခတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တံသည် ဝိစိကိစ္စစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်း မရှိတဲ့မောဟမူလစိတ်ဖြစ်တယ်။ပြီး တော့အကုသိုလ်စိတ်အမျိုးအစားတစ် မျိုးလည်းဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့အကုသိုလ်စေတသိက်နဲ့အတူဖြစ် ပေါ်တဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။လော ဘမူလစိတ် ၈ပါးမဖြစ်တဲ့ဘယ်အချိန်မ ဆိုဒေါသမူလစိတ်၂ပါးနှင့်မောဟမူလ စိတ်သည်ဝိစိကိစ္စသမ္ပယုတ်ဖြစ်တယ်။ အဲဒီအချိန်မှာအကုသိုလ်စိတ်သည်မော ဟမူလစိတ်ဖြစ်ပြီးဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ်ဖြစ် တယ်။ဘယ်အချိန်မဆိုအကုသိုလ်စိတ် တွေအားကောင်းတဲ့အခါမှာအကုသိုလ် ကိရိယာပုဒ် ၁၀ပါးကိုလုပ်နိုင်တဲ့အ ကြောင်းတွေဖြစ်စေတယ်။ဘာတွေ လဲဆိုတော့ *ကာယကံ ၃ပါး* ၁။ပါဏာတိပါတာ–>သေစေစိတ်ဖြင့် အသက်ရှိတဲ့တိရိစ္ဆာန်တွေကိုသတ်ခြင်း ၁ပါး၊၂။အဒိန်နာဒါနာ–>အရှင်မပေး သောသူတစ်ပါး၏ဥစ္စာကိုခိုးယူခြင်း ၁ပါး၊၃။ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ–>သူ တစ်ပါးသားမယားကိုပြစ်မှားခြင်း၁ပါး တို့ဖြစ်ကြတယ်။

**ဝစီကံ ၄ပါး** မုသာဝါဒါ–>လိမ်လည်လှည့်ဖြားမမှန် သောစကားကိုပြောဆိုခြင်း ၁ပါး၊ဖရုသ ဝါစာ–>ကြမ်းတမ်းသောစကားကိုပြော ဆိုခြင်း ၁ပါး၊ပိသုဏဝါစာ–>ဂုန်းချော စကား၊ကုန်းတိုက်ပြောဆိုခြင်း ၁ပါး၊ သမ္ဖပ္ပလာပဝါစာ–>လွန်ကဲစွာနဲ့ကြွားဝါ ပြောဆိုခြင်း(အနှစ်အဆံမရှိသိမ်ဖျင်း သောစကား)၁ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ **မနောကံ ၃ပါး** အဘိချဏာ–>သူတစ်ပါးပစ္စည်းကို ကိုယ့်ပစ္စည်းအဖြင့်နဲ့ရအောင်ကြံစည် ခြင်း ၁ပါး၊ဖရာဘာ–>သူတစ်ပါးကို လုပ်ကြံဖို့စဉ်းစားခြင်း၁ပါး၊မိစ္ဆာဒိဌိ–> အမြင်မှားခြင်း(ကံရဲ့အကျိုးတွေမရှိ ဘူးလို့အမြင်မှားတဲ့စိတ်နဲ့စဉ်းစားခြင်း) တို့ဖြစ်ကြတယ်။အကုသိုလ်ကိရိယာပုဒ် ကိုအကြောင်းဖြစ်စေတဲ့အကုသိုလ်စိတ် နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့စေတနာစေတသိက် သည်သင့်တော်တဲ့အချိန်ကာလရောက်ရင်အဲဒီကံရဲ့အကျိုးကိုဖြစ်ပေါ်စေတဲ့အ ကုသိုလ်ဝိပက်စိတ်၇ပါးသည်ကံအ ကြောင်း(ကမ္မပစ္စယော)ကိုဖြစ်စေတယ် ။

* အဟေတုကစိတ် ၁၈ပါး* အဟေတုကစိတ်၁၈ပါးတွေကတော့အ ကြောင်း၆ပါးဖြစ်တဲ့စေတသိက်နဲ့အတူ မဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။အကြောင်း ၆ပါးဖြစ်တဲ့စေတသိက်တွေကတော့ * အကုသိုလ်အကြောင်း၃ပါး* လောဘစေတသိက်၁ပါး၊ဒေါသစေတ သိက်၁ပါး၊မောဟစေတသိက်၁ပါးတို့ ဖြစ်ကြတယ်။ဒီအကုသိုလ်အကြောင်း ၃ပါးသည်အကုသိုလ်စိတ်၁၂ပါးနဲ့သာ ဖြစ်ပေါ်ပြီးတစ်ခြားစိတ်တွေနဲ့မဖြစ် ပေါ်ဘူး။ *သောမနဿအကြောင်း၃ပါး* အလောဘစေတသိက်၁ပါး၊အဒေါသ စေတသိက်၁ပါး၊ပညာစေတသိက်(အ မောဟ)၁ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။သောမန ဿအကြောင်းတွေနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်း ရှိတဲ့ဘယ်စိတ်မဆိုအဲဒီစိတ်သည်သော မနဿစိတ်ဖြစ်ပြီးကောင်းမြတ်တဲ့စိတ် ဖြစ်တယ်။စိတ်၁၈ပါးသည်အကြောင်း ၆ပါးဖြစ်တဲ့စေတသိက်နဲ့အတူမဖြစ်ပေါ် ဘူး။ဒါကြောင့်စိတ်၁၈ပါးသည်အဟေ တုကစိတ်ဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ပြီးတော့ အသောမနဿစိတ်လည်းဖြစ်တယ်။အဲ ဒီကျန်တဲ့တစ်ခြားစိတ်၇၁ပါးသည်အ ကြောင်းဖြစ်တဲ့စေတသိက်၆ပါးနဲ့အတူ ဖြစ်ပေါ်တယ်။ဒါကြောင့်စိတ်၇၁ပါး သည်သဟေတုကစိတ်ဖြစ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။

*အကုသိုလ်ဝိပက်စိတ် ၇ပါး* ၁။မကောင်းတဲ့အဆင်းကိုမြင်တဲ့စိတ် သည်ဥပေက္ခာဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ ၂။မကောင်းတဲ့အသံကိုကြားတဲ့ စိတ်သည်ဥပက္ခာဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ ၃။မကောင်းတဲ့အနံ့ကိုရတဲ့စိတ် သည်ဥပေက္ခာဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ ၄။မကောင်းတဲ့အရသာကိုသိတဲ့ စိတ်သည်ဥပေက္ခာဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ် ပေါ်တယ်။ ၅။မကောင်းတဲ့အထိအ တွေ့တွေကိုသိတဲ့စိတ်သည်ဒုက္ခဝေဒ နာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ပဉ္စဝိညာဉ်၅ပါး သည်ကိုယ်စီ၊ကိုယ်စီရဲ့အာရုံ ၅ပါးကို သာသိတယ်။၆။စိတ်သည်အကုသိုလ် ဝိပက်ဖြစ်တဲ့ပဉ္စဝိညာဉ်ကနေအာရုံ ၅ ပါးကိုလက်ခံသိတယ်။ ၇။စိတ်သည်အ ကုသိုလ်ဝိပါက်ဖြစ်တဲ့သမ္ပတီချဏစိတ် ကနေအာရုံ ၅ပါးကိုဝေဖန်သုံးသပ်တယ် ။အကုသိုလ်ဝိပါက်အားလုံးသည်အကု သိုလ်ကံရဲ့အကျိုးဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့် မကြိုက်မနှစ်သက်တဲ့(အနစ်ထာရုံ)အာ ရုံဖြစ်ပေါ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။

အဟေတုကကုသိုလ်ဝိပါက်စိတ် ၈ပါး သည်ကာမာဝကျလကုသိုလ်စိတ် ၈ပါး ရဲ့အကျိုးတွေဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ကု သိုလ် ၁၀ပါးထဲမှာအောင်မြင်တဲ့ကု သိုလ်ဖြစ်တဲ့စေတနာတွေရှိတယ်။ကု သိုလ် ၁၀ပါးတွေကတော့ဒါန၊သီလ၊ ဘာဝနာတို့ဖြစ်ကြတယ်။ကုသိုလ်စေတနာဖြစ်ပေါ်ပြီးကုသိုလ်ကံကိုအောင်မြင် စွာပြုလုပ်ပြီးတဲ့အခါမှာအဲဒီကုသိုလ် စေတနာသည်အကျိုးကိုဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ ကမ္မအကြောင်းဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာက ကာမာဝကျလကုသိုလ်ဝိပါက်စိတ် ၁၆ ပါးဖြစ်တဲ့ကာမာဝကျလသဟေတုက ကုသိုလ်ပါက်စိတ် ၈ပါးဖြစ်တယ်။ပြီး တော့အဟေတုကကုသိုလ်ဝိပက်စိတ် ၈ပါးလည်းဖြစ်တယ်။ကြိုက်နှစ်သက် တဲ့အာရုံနှစ်မျိုးရှိပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့ (အီထာရုံ)ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့အာရုံနှင့်( အတီအီထာရုံ)အရမ်းကိုကြိုက်နှစ် သက်တဲ့အာရုံတို့ဖြစ်ကြတယ်။ကုသိုလ်ကံရဲ့(သောမနဿ)အကျိုးဖြစ်တဲ့ဘယ် အချိန်မဆိုကုသိုလ်ဝိပါက်သည်အရမ်း ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့အာရုံကိုဖြစ်ပေါ်ပြီး သိတယ်။ပြီးတော့အဲဒီအရမ်းကြိုက် နှစ်သက်တဲ့အားရုံကိုသိပြီးဝေဖန်သုံး သပ်တဲ့သမ်တီလနစိတ်သည်သောမန ဿဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။တ ကယ်လို့ဘယ်အချိန်မဆိုကုသိုလ်ဝိ ပါက်စိတ်သည်ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့အာရုံ ကိုဖြစ်ပေါ်ပြီးသိမယ်ဆိုရင်အဲဒီကြိုက် နှစ်သက်တဲ့အာရုံကိုသိပြီးဝေဖန်သုံး သပ်တဲ့သမ်တီလနစိတ်သည်ဥပေက္ခာ ဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။

*အဟေတုကကိရိယာစိတ် ၃ပါး* ကိရိယာစိတ်ဆိုတာကတော့စိတ်သည် အကြောင်းဖြစ်တဲ့ကုသိုလ်စိတ်နှင့်အကု သိုလ်စိတ်တွေမရှိ/ဟုတ်ဘူး။ပြီးတော့ အကျိုးဖြစ်တဲ့ဝိပါက်စိတ်မဟုတ်ဘူး။ အဟေတုကကိရိယာစိတ်ဆိုတာက တော့အကြောင်းဖြစ်တဲ့စေတသိက်နဲ့ အတူမဖြစ်ပေါ်တဲ့ကိရိယာစိတ်ဖြစ် တယ်။အဟေတုကကိရိယာစိတ် ၃ပါး ရှိပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့ ၁။ဥပေက္ခာသ ဟခတ္တံ ပဉ္စဒါွရလာဝချနစိတ် ၁ပါး၊ ၂။ ဥပေက္ခာသဟခတ္တံ မနောဒါွရလာဝချန စိတ် ၁ပါး၊ ၃။သောမနဿသဟခတ္တံ စိ တုပါဒစိတ် ၁ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ပဉ္စဒါွ ရလာဝချနစိတ်(ပဉ္စ+ဒါွရ+အာဝချန) ဆိုတာကတော့ပထမဆုံးဖြစ်ပေါ်တဲ့ဝိ ထီစိတ်ဖြစ်ပြီးမျက်စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ ကိုယ်တွေမှထိတွေ့တဲ့အာရုံကိုသိတယ်။ကိရိယာစိတ်နှင့်ဝိပက်စိတ်တွေကွာခြာ းကြတယ်။ဆိုလိုတာကကိရိယာစိတ် သည်ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့အာရုံနှင့်မ ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့အာရုံတွေကိုသိနိုင် တယ်။အဲဒီဝိပက်စိတ်ကျတော့ကုသိုလ် ဝိပက်စိတ်သည်ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့အာ ရုံကိုသာသိနိုင်တယ်။အကုသိုလ်ဝိပက် စိတ်သည်မကြိုက်မနှစ်သက်တဲ့အာရုံ ကိုသာသိနိုင်တယ်။

ပဉ္စဒါွရလာဝချနစိတ်သည်ဘယ်အာရုံ မဆိုသိပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာမျက်စိ(နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်)တွေကိုထိတွေ့ပြီး ပျက်သွားတယ်။စက္ခုဝိညာဉ်သည် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးအဲဒီအာရုံတစ်ခု ကိုလက်ခံပြီးတော့ပျက်သွားတယ်။ပြီး တော့သံတီလနစိတ်သည်ဆက်လက် ဖြစ်ပေါ်ပြီးအဲဒီအာရုံတစ်ခုကိုဝေဖန်သုံး သပ်ပြီးတော့ပျက်သွားတယ်။စက္ခုဝိ ညာဉ်၊သောတဝိညာဉ်၊ဃာနဝိညာဉ်၊ဇိ ဝါှဝိညာဉ်၊ကာယဝိညာဉ်တွေသည်မျက် စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်တွေမှကံရဲ့အကျို းတွေကိုလက်ခံပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာအဲ ဒီကာလတစ်ခုစီတွေမှာပဉ္စဒါွရလာဝချ နစိတ်တွေအရင်ဖြစ်ပေါ်ရတယ်။ဘာ ကြောင့်လဲဆိုတော့ဘယ်ဒါွရကိုအာရုံ တွေအရင်ထိတွေ့ရမလဲဆိုတာဖြစ်ပေါ် ပြီးသိတဲ့ဝိထီစိတ်တွေရှိရတယ်။အဲဒီ အာဝချနလို့ခေါ်တဲ့စိတ်နာမည်ရဲ့အဓိပ္ပါ ယ်ကတော့ဘဝင်ဖြစ်တဲ့အကျင့်စာရိတ္တ ကနေခွဲထုတ်လိုက်ခြင်းဖြစ်တယ်။ပြီး တော့ဒါွရမှထိတွေ့တဲ့အာရုံဆီကို ရောက်ရှိသွာတယ်။ပဉ္စဒါွရလာဝချန စိတ်ပျက်သွားတဲ့အခါမှာစက္ခုဝိညာဉ်၊ သောတဝိညာဉ်၊ဃာနဝိညာဉ်၊ဇိဝါှဝိညာ ဉ်နှင့်ကာယဝိညာဉ်တွေဖြစ်ပေါ်ပြီးအဲဒီ ဒါွရတွေမှမြင်၊ကြား၊အနံ့၊အရသာနှင့်အ ထိအတွေ့တွေကိုရတယ်။

မနောဒါွရလာဝချနစိတ်(မနော+ဒါွရ+ အာဝချန)သည်စိတ်မှအာရုံကိုသိပြီး ဖြစ်ပေါ်တဲ့ပထမဦးဆုံးဝိထီစိတ်ဖြစ် တယ်။ပြီးတော့အကုသိုလ်စိတ်(သို့) ကာမာဝကျလစိတ်ထက်အရင်ဖြစ်ပေါ် တဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။တကယ်လို့ရဟန္တာပုဂ္ဂိ ုလ်တွေဖြစ်ရင်ကုသိုလ်စိတ်အစားကာ မာဝကျလကိရိယာစိတ်တွေဖြစ်တယ်။ ပြီးတော့အဲဒီပဉ္စဒါွရမှသံတီလနစိတ် ပျက်သွားတဲ့အခါမှာမနောဒါွရလာဝချ နစိတ်သည်ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးဝို့ထဖ နတာဝန်ကိုလုပ်ဆောင်တယ်။ဒါကြောင့် ဝို့ထဖနစိတ်ဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ဘာ ကြောင့်လဲဆိုတော့မနောဒါွရမှအာရုံ ဖြစ်ပေါ်ပြီးမသိတဲ့အတွက်ကြောင့်အာ ဝချနတာဝန်ကိုမလုပ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ ဆိုလိုတာကအကုသိုလ်စိတ်နဲ့မထိရော က်တဲ့မနသိကာရတွေဆက်လက်ဖြစ် ပေါ်ပြီးစိတ်တွေမှပြုလုပ်ပေးတဲ့စိတ် ဖြစ်တယ်။(သို့)ကုသိုလ်စိတ်ဖြစ်ပြီးသေ ချာတဲ့မနသိကာရတွေနဲ့စိတ်ရဲ့စုစောင်း ခြင်းအတိုင်းဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ (သို့)ရဟန္တာတွေရဲ့ကိရိယာစိတ်တွေ ဖြစ်တယ်။ပဉ္စဒါွရမှဖြစ်ပေါ်တဲ့ဘယ် စိတ်မဆိုသံတီလနစိတ်ကနေဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့ဝို့ထဖနစိတ်တွေဖြစ်တယ် ။(သို့)စိတ်မှပထမဆုံးအာရုံကိုသိပြီး ဖြစ်ပေါ်တဲ့မနောဒါွရလာဝချနစိတ်တွေ ဖြစ်ပြီးအဲဒီစိတ်တစ်ပါးပါးပျက်သွားတဲ့ အခါမှာအကုသိုလ်စိတ်(သို့)ကာမာဝ ကျလကုသိုလ်စိတ်(ရဟန္တာရဲ့ကာမာဝ ကျလကိရိယာစိတ်)တွေသည်ဖြစ်ပေါ် လို့ရတယ်။ဒါကြောင့်ဒီစိတ်တစ်ပါးရဲ့ ၆ ဒါွရစလုံးမှာအကုသိုလ်စိတ်နှင့်ကာ မာဝကျလကုသိုလ်စိတ်(ရဟန္တာရဲ့ကာမာဝကျလကိရိယာစိတ်)ထက်အရင် ဖြစ်ပေါ်ရတယ်။စိတုပါဒတ်စိတ်သည် ၆ ဒါွရမှအာရုံ ၆ပါးထဲမှာရဟန္တာတွေကို ပြုံးယုံသာဖြစ်စေတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။

*ကာမာဝချလစိတ်၂၄ပါး* ကာမာဝကျလသောမနစိတ်၂၄ပါး သည်ကာမာဝကျလအဆင့်မှာကောင်း မြတ်တဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ကောင်းမြတ်တဲ့စေတသိက်( သောမနဿစေတသိက်)တွေနဲ့အတူ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိတဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ် တယ်။ကာမာဝကျလသောမနဿစိတ် ၂၄ပါးတွေကတော့ကာမာဝကျလကု သိုလ်စိတ်(မဟာကုသိုလ်)၈ပါး၊ကာမာ ဝကျလဝိပက်စိတ်(မဟာဝိပက်)၈ပါး၊ ကာမာဝကျလကိရိယာစိတ်(မဟာကိရိ ယာ)၈ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ *ကာမာဝကျလကုသိုလ်စိတ် ၈ပါး* ၁။ကုသိုလ်စိတ်သည်ပညာနဲ့ပေါင်းစပ် ပြီးသောမနဿဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ဆိုလိုတာကပညာစေတသိက်( အမောဟ)နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိပြီးစွဲ စောင်ခြင်းကိုမမှီခိုပဲဖြစ်ပေါ်တဲ့အား ကောင်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၂။ကုသိုလ်စိတ်သည်ပညာနဲ့ပေါင်းစပ် ပြီးသောမနဿဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ပြီးတော့စွဲစောင်ခြင်းကိုမှီခီုပြီး ဖြစ်ပေါ်တဲ့အားနည်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၃။ကုသိုလ်စိတ်သည်ပညာနဲ့မပေါင်းစပ် တဲ့သောမနဿဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ပြီးတော့စွဲစောင်မှုကိုမမှီခိုပဲဖြစ် ပေါ်တဲ့အားကောင်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၄။ကုသိုလ်စိတ်သည်ပညာနဲ့မပေါင်းစပ် တဲ့သောမနဿဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ပြီးတော့စွဲစောင်ခြင်းကိုမှီခိုပြီး ဖြစ်ပေါ်တဲ့အားနည်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၅။ကုသိုလ်စိတ်သည်ပညာနဲ့ပေါင်းစပ် ပြီးဥပေက္ခဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ ပြီးတော့စွဲစောင်ခြင်းကိုမမှီခိုပဲဖြစ်ပေါ် တဲ့အားကောင်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၆။ကုသိုလ်စိတ်သည်ပညာနဲ့ပေါင်းစပ် ပြီးဥပေက္ခဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ ပြီးတော့စွဲစောင်ခြင်းကိုမှီခိုပြီးဖြစ်ပေါ် တဲ့အားနည်းတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၇။ကုသိုလ်စိတ်သည်ပညာနဲ့မပေါင်း စပ်တဲ့ဥပေက္ခာဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ပြီးတော့စွဲစောင်ခြင်းကိုမမှီခိုပဲ ဖြစ်ပေါ်တဲ့အားကောင်းတဲ့စိတ်ဖြစ် တယ်။ ၈။ကုသိုလ်စိတ်သည်ပညာနဲ့မ ပေါင်းစပ်တဲ့ဥပေက္ခာဝေဒနာနဲ့အတူ ဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့စွဲစောင်ခြင်းကို မှီခိုပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့အားနည်းတဲ့စိတ်ဖြစ် တယ်။

ကာမာဝကျလကုသိုလ်စိတ် ၈ပါးထဲမှာ စေတနာစေတသိက်သည်ကုသိုလ်ကိရိ ယာဝတ္ထု ၁၀ပါးမှာကုသိုလ်ကံအဖြစ်နဲ့ အောင်မြင်တယ်။ကုသိုလ်ကိရိယာဝတ္ထု (၁၀)ပါးတွေကတော့ ဒါနကုသိုလ်–> ပေးကမ်းစွန့်ကျဲခြင်းအဖြစ်နဲ့အောင်မြင် တဲ့ကုသိုလ်၊သူတစ်ပါးအကျိုးတွေဖြစ် ဖို့အတွက်ပစ္စည်းတွေကိုစွန့်လွတ်ခြင်း။ သီလကုသိုလ်–>ကျင့်ကြံခြင်းမှအောင် မြင်တဲ့ကုသိုလ်၊ဒုစရိုက်ကံတွေမှရှောင် ကျဉ်ခြင်း။ ဘာဝနာကုသိုလ်–>သမထ နှင့်ဝိပဿနာတွေကိုပါွးများခြင်းဖြင့် အောင်မြင်တဲ့ကုသိုလ်။ အပါကျရနကု သိုလ်–>ရိုသေထိုက်သူကိုရိုသေခြင်း ဖြင့်အောင်မြင်တဲ့ကုသိုလ်။ ဝေရာဝဇ္ဇ ကုသိုလ်–>လုပ်သင့်တဲ့လုပ်ငန်းတွေကို ကူညီခြင်းဖြင့်အောင်မြင်တဲ့ကုသိုလ်။ ပတိဒါနကုသိုလ်–>တစ်ပါးသူတွေသာဓု ခေါ်နိုင်ဖို့အတွက်ရှိတဲ့ကုသိုလ်တွေကိုအ မျှပေးဝေခြင်းဖြင့်အောင်မြင်တဲ့ကု သိုလ်။ ပတ္တာနုမောဓနကုသိုလ်–>သူ တစ်ပါးရဲ့ကောင်းမှုကုသိုလ်တွေကိုဝမ်း မြောက်စွာနဲ့သာဓုခေါ်ခြင်းဖြင့်အောင် မြင်တဲ့ကုသိုလ်။ ဒေသနာကုသိုလ်–>တ ရားဟောပြောခြင်း၊တရားဆွေးနွေးခြင် းဖြင့်အောင်မြင်တဲ့ကုသိုလ်။ သာဝနကု သိုလ်–>တရားနာကြားခြင်းဖြင့်အောင် မြင်တဲ့ကုသိုလ်။ဒိဌိဇုကမ္မ–>အမြင်မှန် ခြင်းဖြင့်အောင်မြင်တဲ့ကုသိုလ်တို့ဖြစ် ကြတယ်။ကုသိုလ်ကိရိယာဝတ္ထု(၁၀)ပါ းထဲမှာစိတ်တွေမဖြစ်ပေါ်တဲ့ဘယ်အချိန် မဆိုအဲဒီအချိန်မှာကုသိုလ်စိတ်မဖြစ်ဘူး။

ကာမာဝကျလကုသိုလ်စိတ်သည်မျက် စိ၊နား၊နှာ၊လျှာ၊ကိုယ်၊စိတ်တွေမှဒါနဖြစ် ပေးကမ်းစွန့်ကျဲခြင်း၊သီလဖြစ်တဲ့ဒုစရို က်မှရှောင်ကျဉ်ခြင်း၊ဘာဝနာဖြစ်တဲ့ဝိပ ဿနာပါွးများခြင်း၊ရိုသေထိုက်သူကိုရို သေခြင်း၊ဝေရာဝဇ္ဇပြုလုပ်ပေးခြင်း၊တ ရားဆွေးနွေးခြင်း၊တရားနာကြားခြင်း နှင့်အမြင်မှန်ခြင်းတွေအားလုံးသည်ကု သိုလ်တွေဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ကာမာဝ ကျလကုသိုလ်သည်မဟာကုသိုလ်လို့ ခေါ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ကာမာဝကျလကု သိုလ်စိတ် ၈ပါးဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာကု သိုလ်ကံတွေအောင်မြင်သွားပြီးဖြစ်တ ယ်။အဲဒီကုသိုလ်ကံကိုလုပ်ဆောင်တဲ့စေ တနာသည်ကမ္မပစ္စယအကြောင်းဖြစ်ပြီ းကာမာဝကျလကုသိုလ်ဝိပက်စိတ် ၁၆ ပါးကိုဖြစ်ပေါ်စေတယ်။အကြောင်းနှင့် အချိန်ကာလတွေသင့်တော်သလောက် အဲဒီကံရဲ့အကျိုးပေးတွေဖြစ်တယ်။ ကာမာဝကျလကုသိုလ်ဝိပက် ၁၆ပါး တွေကတော့အဟေတုကကုသိုလ်ဝိ ပက် ၈ပါးနှင့်ကာမာဝကျလသဟေတု ကကုသိုလ်ဝိပက်(မဟာဝိပက် ၈ပါး) တို့ဖြစ်ကြတယ်။

ဒီမဟာဝိပက်စိတ် ၈ပါးသည်သောမန ဿစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့အ ကြောင်းတွေရှိပြီးသဟေတုကကုသိုလ် ဝိပက်စိတ်ဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။သောမ နဿစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့အ ကြောင်းတွေမရှိတဲ့အဟေတုကကု သိုလ်ဝိပက်စိတ် ၈ပါးနဲ့ကွာခြားတယ်။ ကာမာဝကျလသောမနဿကိရိယာ စိတ်(မဟာကိရိယာစိတ်) ၈ပါးသည်အ ချိန်ကာလမရောက်ခင်မှာအကြောင်း ဖြစ်စေတဲ့ကုသိုလ်နှင့်အကုသိုလ်တွေ အားလုံးကိုငြိမ်းသတ်ပြီးတဲ့ရဟန္တာတွေ ရဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။အဲဒီကုသိုလ်အရင် ဖြစ်တဲ့ရဟန္တာရဲ့သောမနဿစိတ်ရဲ့သ ဘောသည်ရဟန္တာတွေဖြစ်ပြီးတဲ့အခါ မှာနောက်ထပ်ဝိပက်စိတ်အကြောင်း တွေမဖြစ်ပေါ်တဲ့ကိရိယာစိတ်ဖြစ်တယ် ။ဒါကြောင့်ရဟန္တာတွေသည်ဝိပက်စိတ် နှင့်ကိရိယာစိတ်တွေသာရှိတယ်။ဆိုလို တာကရဟန္တာမဖြစ်ခင်အတိတ်ကံရဲ့အ ကျိုးပေးဖြစ်တဲ့ဝိပက်စိတ်ရှိတယ်။ပြီး တော့ကုသိုလ်စိတ်မဟုတ်တဲ့ကိရိယာ စိတ်လည်းရှိတယ်။ဒါကြောင့်နောက် ထပ်ဘယ်တော့မှဝိပက်စိတ်ဖြစ်ဖို့အ ကြောင်းတွေမရှိတော့ဘူူး။

*ရူပါဝကျလစိတ် ၁၅ပါး* ရူပါဝကျလစိတ် ၁၅ပါးတွေကတော့ရူ ပါဝကျလကုသိုလ်စိတ်၅ပါး၊ရူပါဝကျ လဝိပက်စိတ် ၅ပါးနှင့်ရူပါဝကျလကိရိ ယာစိတ် ၅ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ရူပါဝ ကျလစိတ်သည်ကာမာဝကျလစိတ် ထက်ပိုပြီးမြင့်တဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။ကာမ အာရုံကနေလွတ်မြောက်တဲ့အထိပိုပြီး တိုးတက်အောင်ပါွးများရတဲ့စိတ်ဖြစ် တယ်။ကာမာဝကျလကုသိုလ်စိတ် သည်တိုးတက်ပါွးများလာခြင်းကိုမှီခို ခြင်းဖြင့်ပို၍ခိုင်မာလာပြီးငြိမ်သက်ခြင်း ရှိလာတဲ့အထိသမထဘာဝနာဖြစ်လာ တယ်။ကာမာဝကျလကုသိုလ်စိတ်တွေ ငြိမ်သက်လာတဲ့အခါမှာသမာဓိတွေအ ဆင့်ဆင့်ဖြစ်လာပြီးအာရုံထဲမှာစိတ် တွေခိုင်မာလာတဲ့အထိအပ္ပဏာသမာ ဓိဖြစ်လာတယ်။အပ္ပဏာသမာဓိတွေ ဖြစ်တဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီအချိန်မှာ ကာမာဝကျလစိတ်ရဲ့သဘောကနေ လွတ်မြောက်တဲ့ရူပါဝကျလကုသိုလ် စိတ်ဖြစ်တယ်။

*ရူပါဝကျလကုသိုလ်စိတ် ၅ပါး* ပထမဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၅ပါးရှိပြီးဘာ တွေလဲဆိုတော့ ပူဆွေးသောကဖြစ်ခြင် း(ဝိတော်)၊ကဲ့ရဲ့ဆှုတ်ချခြင်း(ဝိကြား)၊ ဝမ်းမြောက်ခြင်း(ပီတိ)၊ချမ်းသာခြင်း(သုခ)နှင့်အာရုံတစ်ခုထဲကိုစူးစိုက်ခြင်း( ဧကခတ္တ)တို့ဖြစ်ကြတယ်။ဒုတိယဈာန် ကုသိုလ်စိတ် ၄ပါးရှိပြီးဘာတွေလဲဆို တော့ဝိကြား၊ပီတိ၊သုခနှင့်ဧကခတ္တာတို့ ဖြစ်ကြတယ်။တတိယဈာန်ကုသိုလ် ၃ပါးတွေကတော့ပီတိ၊သုခနှင့်ဧကခတ္တ ာတို့ဖြစ်ကြတယ်။စတုတ္ထဈာန်ကုသိုလ် စိတ် ၂ပါးတွေကတော့သုခနှင့်ဧက ခတ္တာတို့ဖြစ်ကြတယ်။ပဉ္စမဈာန်ကု သိုလ်စိတ် ၂ပါးကတော့ဥပေက္ခာနှင့် ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြတယ်။အဲဒီပိုပြီး မြင့်မြင့်လာတဲ့ဈာန်စိတ်သည်အဲဒီရုပ် ဈာန် ၄ပါးရဲ့အဆင့်လိုက်အားဖြင့်ဈာန် ရဲ့အပါးတွေကိုစွန့်လွတ်ခြင်းသည်ဒုတိ ယဈာန်မှာမရှိဘူး။ဒါကြောင့်တတိယ ဈာန်စိတ်သည်ဒုတိယဈာန်ဖြစ်ရခြင်း ဖြစ်တယ်။စတုတ္ထဈာန်စိတ်သည်တတိ ယဈာန်ဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ပြီးတော့ ပဉ္စမဈာန်စိတ်သည်စတုတ္ထဈာန်ဖြစ်ရ ခြင်းဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်တစ်ချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်တွေသည်ဝိတော်နှင့်ဝိကြားတွေ ကိုတစ်ပြိုင်ထဲစွန့်လွတ်နိုင်ကြတယ်။

*ရူပါဝကျလဝိပက်စိတ် ၅ပါး* ပထမဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၅ပါးရှိပြီးဘာ တွေလဲဆိုတော့ ဝိတော်၊ဝိကြား၊ပီတိ၊ သုခ၊ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြတယ်။ဒုတိယ ဈာန်ကုသိုလ်စိတ်၄ပါးတွေကတော့ ဝိ ကြား၊ပီတိ၊သုခ၊ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြ တယ်။တတိယဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၃ပါး တွေကတော့ပီတိ၊သုခ၊ဧကခတ္တာတို့ဖြစ် ကြတယ်။စတုတ္ထဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၂ ပါးကတော့သုခနှင့်ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြ တယ်။ပဉ္စမဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၂ပါးက တော့ဥပေက္ခာနှင့်ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြတယ်။ရူပါဝကျလစိတ်အားကောင်းပြီး နှုတ်နဲ့တစ်ပြိုင်တည်းဖြစ်တဲ့အခါမှာဆို လိုတာကသတ်မှတ်ထားတဲ့အချိန်အ တိုင်းကျွမ်းကျင်စွာနဲ့ဖြစ်ပေါ်လို့ရတယ်။ ပြီးတော့သတ်မတ်ထားတဲ့အချိန်အ တိုင်းအဆက်မပြတ်ပဲဆက်လက်ဖြစ်၊ ပျက်နေတယ်။ပြီးတော့ဈာန်ကနေ ထွက်သွားတယ်။ဆိုလိုတာကသတ် မှတ်ထားတဲ့အတိုင်းနောက်ထပ်ဈာန် စိတ်ဆက်မဖြစ်တော့ဘူး။အဲဒီဈာန်စိတ် သည်ဘယ်အဆင့်မဆိုဈာန်ကုသိုလ် စိတ်တွေမစောကျတဲ့အခါမှာစုတိစိတ် ထက်အရင်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အကြောင်းတွေ ရှိတယ်။စုတိစိတ်ထက်အရင်ဖြစ်ပေါ်တဲ့ ဈာန်ကုသိုလ်စိတ်သည်ဈာန်ဝိပက်စိတ် တွေပဋိသန္ဓေဖြစ်ပေါ်ဖို့အတွက်အ ကြောင်းဖြစ်ပေးရပြီးအဲဒီဈာန်စိတ်ရဲ့ ဘုံအတိုင်းရူပဗြဟ္မာပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်လာ တယ်။

*ရူပါဝကျလကိရိယာစိတ် ၅ပါး* ပထမဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၅ပါးရှိပြီးဘာ တွေလဲဆိုတော့ဝိတော်၊ဝိကြား၊ပီတိ၊သု ခ နှင့်ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြတယ်။ဒုတိယ ဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၄ပါးတွေကတော့ ဝိ ကြား၊ပီတိ၊သုခ၊ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြ တယ်။တတိယဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၃ပါး တွေကတော့ ပီတိ၊သုခ၊ဧကခတ္တာတို့ ဖြစ်ကြတယ်။စတုတ္ထဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၂ပါးကတော့ သုခ၊ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ပြီး ပဉ္စမဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၂ပါးကတော့ ဥပေက္ခာနှင့်ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြတယ်။ ရူပါဝကျလကိရိယာစိတ်သည်အပ္ပဏာ သမာဓိဖြစ်တဲ့အချိန်မှာရဟန္တာတွေရဲ့ စိတ်ဖြစ်တယ်။ရူပါဝကျလကိရိယာ စိတ်သည်ရူပါဝကျလဝိပက်စိတ်ဖြစ် ပေါ်ဖို့အကြောင်းမဖြစ်ပေးဘူး။

*အရူပါဝကျလစိတ် ၁၂ပါး* အရူပါဝကျလဈာန်စိတ်ဆိုတာကတော့ ရုပ်ကမ္မဌာန်းမှာအာရုံမရှိတဲ့ပဉ္စမဈာန် စိတ်ဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အာရုံအဖြစ်နဲ့ရုပ်ရှိနေသေးတယ်ဆိုရင် အာရုံဖြစ်တဲ့ကံတွေရှိပြီးနီးစပ်ခြင်းတွေ ရှိသေးတယ်။ရုပ်ပဉ္စမဈာန်ကိုအောင်တဲ့ အခါမှာအဆုံးမရှိတဲ့အာရုံရှိပြီးရုပ်နိ မိတ်မရှိတဲ့သဘောကိုအောက်မေ့သိ ခြင်းဖြင့်အာရုံဖြစ်တဲ့ရုပ်ကိုမှတ်နေ တယ်။အရူပါဝကျလစိတ် ၁၂ပါးတွေ ကတော့ အရူပါဝကျလကုသိုလ်စိတ် ၄ပါး၊အရူပါဝကျလဝိပက်စိတ် ၄ပါး နှင့်အရူပါဝကျလကိရိယာစိတ် ၄ပါးတို့ ဖြစ်ကြတယ်။

*အရူပါဝကျလကုသိုလ်စိတ် ၄ပါး* ၁။အာကာစာဏာကျရတနကုသိုလ် စိတ်သည်အာရုံတွေအဆုံးမရှိတဲ့ကြီး မားကျယ်ပြန့်တဲ့ဟင်းလင်းပြင်(အာ ကာ)ကိုအောက်မေ့တဲ့အရူပပဉ္စမဈာန် စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၂။ဝိညာဉ်ဏကျရတန ကုသိုလ်စိတ်သည်အဆုံးမရှိတဲ့ဝိညာဉ် ရှိပြီးအရူပပဉ္စမဈာန်စိတ်ဖြစ်တယ်။ဆို လိုတာကအာကာစာဏကျရတနစိတ် သည်အာရုံဖြစ်တယ်။ ၃။အာကီကျရာ ရတနကုသိုလ်စိတ်သည်အာရုံဖြစ်တဲ့ ဘာဆိုဘာမှမရှိတဲ့အရူပပဉ္စမဈာန်စိတ် ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်အာကာစာဏာကျ ရတနစိတ်သည်ဘာအာရုံတွေမှမရှိတာ ကိုသိလိုက်တဲ့အတွက်ကြောင့်အာကာ စာဏကျရတနစိတ်သည်အာရုံရှိတာ ထက်ပိုပြီးမြင့်မြတ်တယ်။ ၄။ဏေဝသ ညာဏာသညာရတနကုသိုလ်စိတ်သည် အာကီကျရာရတနစိတ်တွေမှာအာရုံရှိ တဲ့အရူပပဉ္စမဈာန်စိတ်ဖြစ်တယ်။ဘာမှ မရှိတဲ့အဲဒီအာရုံရဲ့အချိန်တောင်မှအာကီကျရာရတနစိတ်ရှိသေးတယ်ဆိုတာ သိတဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။ဒါကြေ ာင့်အရူပဈာန်အမြင့်ဆုံးအဆင့်မှာဏေ ဝသညာဏာသညာရတနစိတ်သည်အ ရမ်းအသေးစိတ်တဲ့မြင့်မြတ်တဲ့သဘော ဖြစ်ပြီးအာကီကျရာရတနစိတ်တွေအာ ရုံရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။အဲဒီအချိန်မှာသ ညာရှိတယ်လို့ပြောလည်းမဟုတ်ဘူး၊ သညာမရှိဘူူးလို့ပြောလည်းမဟုတ်ဘူး ။ဒီအရူပါဝကျလကုသိုလ်စိတ် ၄ပါး သည်နှုတ်မစောတဲ့အချိန်နဲ့တိုက်ဆိုင်တဲ့ အချိန်မှာဘယ်အရူပဈာန်ကုသိုလ်တစ် ပါးပါးမဆိုစုတိစိတ်ထက်အရင်ဖြစ်ပေါ် ဖို့အကြောင်းဖြစ်ပေးရတယ်။ပြီးတော့ စုတိစိတ်ပျက်သွားတဲ့အခါမှာစုတိစိတ် ထက်အရင်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အရူပဈာန်ကု သိုလ်စိတ်သည်အဲဒီအရူပဈာန်စိတ်ရဲ့ အဆင့်အတိုင်းအရူပဈာန်ဘုံမှာအရူပ ဗြဟ္မာပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပြီးအရူပါဝကျလဝိ ပက်စိတ်ပဋိသန္ဓေဖြစ်ဖို့အကြောင်း ဖြစ်ပေးရတယ်။

*အရူပါဝကျလဝိပက်စိတ် ၄ပါး* အာကာစာဏကျရတနဝိပက်စိတ်၊ဝိ ညာဉ်ဏကျရတနဝိပက်စိတ်၊အာကီကျ ရာရတနဝိပက်စိတ်နှင့်ဏေဝသညာ ဏာသညာရတနဝိပက်စိတ်တွေထဲက ဘယ်အရူပါဝကျလဝိပက်စိတ်တစ်ပါး ပါးမဆိုပဋိသန္ဓေဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာအဲဒီ အရူပဈာန်စိတ်ရဲ့အဆင့်အတိုင်းအရူပ ဗြဟ္မာဘုံထဲမှာအရူပဗြဟ္မာပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်လာပြီးစုတိကျတဲ့အထိအဲဒီအရူပဗြဟ္မ ာပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ်နဲ့နေရတယ်။အဲဒီဗြဟ္မာ ဘုံရဲ့သက်တမ်းကုန်သွားတဲ့အထိအဲဒီ အရူပဗြဟ္မာပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်နေတဲ့အချိန်မှာ ဘယ်ရုပ်ခန္ဓာတွေမှဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။ အဲဒီနာမ်ခန္ဓာ ၄ပါးသာရှိတဲ့အရူပဗြဟ္မာ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ရတယ်။ * အရူပါဝကျလကိရိယာစိတ်၄ပါး* အာကာစာဏကျရတနကိရိယာစိတ်၊ဝိ ညာဉ်ဏကျရတနကိရိယာစိတ်၊အာကီ ကျရာရတနကိရိယာစိတ်နှင့်ဏေဝသ ညာဏာသညာရတနကိရိယာစိတ်ဖြစ် ကြတယ်။အရူပါဝကျလကိရိယာစိတ် သည်အရူပဈာန်ရောက်တဲ့အထိသမထ ဘာဝနာတွေကိုတိုးတက်အောင်ပါွးများ ပြီးရဟန္တာတွေရဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။အရိ ယာသစ္စာတရားတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိ ပြီးရဟန္တာဖြစ်သွားတဲ့အခါမှာဖြစ်ပေါ် တဲ့အရူပါဝကျလစိတ်သည်ကိရိယာ စိတ်ဖြစ်တယ်။နောက်ထပ်ဆက်ပြီး တော့အရူပါဝကျလကုသိုလ်စိတ်မ ဟုတ်တော့ဘူး။

*လောကုတ္တရာစိတ် ၈ပါး* လောကုတ္တရာစိတ်သည်နိဗ္ဗာန်ရဲ့လက္ခ ဏတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိတဲ့စိတ်ဖြစ် တယ်။ကိလေသာတွေကိုငြိမ်းတဲ့စိတ် အဖြင့်နဲ့လောကုတ္တရာကုသိုလ်စိတ် ၄ပါ းဖြစ်ပြီးအမျိုးအစားတစ်မျိုးမျိုးနှင့်ကိ လေသာတွေကိုငြိမ်းသတ်ပြီးတဲ့စိတ်အ ဖြင့်နဲ့လောကုတ္တရာဝိပက်စိတ် ၄ပါးဖြစ် တဲ့အမျိုးအစားတစ်မျိုးတို့ဖြစ်ကြတယ် ။လောကုတ္တရာ ၈ပါးတွေကတော့ သောတာပတ္တိမဂ္ဂစိတ်(ကုသိုလ်)၁ပါး၊ သောတာပတ္တိဖိုလ်စိတ်(ဝိပက်)၁ပါး၊သ ဒ္ဒါဂါမိမဂ္ဂစိတ်(ကုသိုလ်)၁ပါး၊သဒ္ဒါဂါမိ ဖိုလ်စိတ်(ဝိပက်)၁ပါး၊အနာဂါမိမဂ္ဂစိတ် (ကုသိုလ်)၁ပါး၊အနာဂါမိဖိုလ်စိတ်(ဝိ ပက်)၁ပါး၊အရဟန္တမဂ္ဂစိတ်(ကုသိုလ်) ၁ပါးနှင့်အရဟန္တဖိုလ်စိတ်(ဝိပက်)၁ပါး တို့ဖြစ်ကြတယ်။ကာမာဝကျလကု သိုလ်ဈာန်သမ္ပယုတ္တစိတ်သည်ဖြစ်ပေါ် ပြီးအောက်မေ့သိတဲ့အခါမှာရုပ်တရား နှင့်နာမ်တရားရဲ့လက္ခဏတွေကိုထိုး ထွင်းစွာသိတဲ့အထိဝေဖန်သုံးသပ်ရ တယ်။ပြီးတော့ဝိပဿနာဈာန်တွေကို အစဉ်လိုက်ထိုးထွင်းစွာသိပြီးတဲ့အထိ တရားထဲကအမြင်မှားတဲ့အစွဲတွေကို စွန့်လွတ်ရတယ်။ပြီးတော့လောကုတ္တ ရာစိတ်သည်ဖြစ်ပေါ်တဲ့နိဗ္ဗာန်ရဲ့လက္ခ ဏတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိပြီးကိလေသာ တွေကိုတစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့်အစဉ်လိုက် ငြိမ်းသတ်သွားတယ်။

သောတပတ္တိမဂ္ဂစိတ်သည်လောကုတ္တ ရာကုသိုလ်စိတ်ဖြစ်ပြီးသံသရာထဲမှာ တစ်ခဏသာဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့ကိ လေသာဖြစ်တဲ့မိစ္ဆာဒိဌိ၊ဝိစိကိစ္စနှင့်အကု သိုလ်တရားတွေကိုငြိမ်းတဲ့တာဝန်ကို လုပ်ဆောင်တယ်။ဒါကြောင့်နောက် ထပ်အပါယ်ဘုံမှာဖြစ်ပေါ်(မွေး)ဖို့အ ကြောင်းမရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။သောတာ ပတ္တိမဂ္ဂစိတ်ငြိမ်းပြီးတဲ့အခါမှာလောကု တ္တရာဝိပက်စိတ်ဖြစ်တဲ့သောတာပတ္တိ ဖိုလ်စိတ်သည်တစ်ခြားစိတ်တွေကြား မှာဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိပဲနဲ့ချက်ချင်းဆက် လက်ပြီးဖြစ်ပေါ်တယ်။သောတာပတ္တိ မဂ္ဂစိတ်သည်ဖြစ်ပေါ်တဲ့လောကုတ္တရာ ဝိပက်စိတ်(သောတာပတ္တိဖိုလ်စိတ်)ကို အကြောင်းဖြစ်ပေးခြင်းဖြင့်ချက်ချင်း အကျိုးပေးတဲ့ကုသိုလ်ကံဖြစ်တယ်။ ပြီးတော့ချက်ချင်းပဲသောတာပတ္တိမဂ္ဂ စိတ်ကနေဆက်လက်ပြီးနိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံ ရှိတယ်။ကိလေသာကိုငြိမ်းပြီးဖြစ်ပေါ် တဲ့သောတာပတ္တိမဂ္ဂစိတ်သည်သဘော အရနဲ့ကွာခြားကြတယ်။ဒါကြောင့်နိဗ္ဗာ န်ကိုအာရုံရှိတဲ့အခါမှာသောတာပတ္တိ ဖိုလ်စိတ်သည်ဖြစ်ပေါ်ပြီးအကျိုးကို လက်ခံတယ်။ဆိုလိုတာကကိလေသာ ကိုငြိမ်းပြီးတဲ့စိတ်အဖြင့်နဲ့နိဗ္ဗာန်ကိုအာ ရုံရှိတယ်။

သဒ္ဒါဂါမိမဂ္ဂစိတ်လည်းထို့နည်းတူပဲ ဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကသံသရာထဲမှာ တစ်ခဏသာဖြစ်ပေါ်ပြီးအပေါ်ယံ(အ ကြမ်း)ဖြစ်တဲ့အဆင်း၊အသံ၊အနံ့၊အရ သာ၊အထိအတွေ့တွေမှကြိုက်နှစ်သက် ခြင်းတွေကိုငြိမ်းတဲ့တာဝန်ကိုလုပ်ဆော င်တယ်။သဒ္ဒါဂါမိမဂ္ဂစိတ်ငြိမ်းပြီးတဲ့အ ခါမှာသဒ္ဒါဂါမိဖိုလ်စိတ်သည်ဆက်လက် ဖြစ်ပေါ်ပြီးကိလေသာကိုငြိမ်းပြီးတဲ့ စိတ်အဖြင့်နဲ့နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံရှိတယ်။အ နာဂါမ်မိမဂ္ဂစိတ်သည်သံသရာထဲမှာ တစ်ခဏသာဖြစ်ပေါ်ပြီးအသေးစိတ် ဖြစ်တဲ့အဆင်း၊အသံ၊အနံ့၊အရသာ၊အ ထိအတွေ့တွေမှကြိုက်နှစ်သက်ခြင်း တွေကိုငြိမ်းသတ်တဲ့တာဝန်ကိုလုပ် ဆောင်တယ်။အနာဂါမ်မိမဂ္ဂစိတ်ငြိမ်း ပြီးတဲ့အခါမှာအနာဂါမ်မိဖိုလ်စိတ်ဆက် လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးကိလေသာကိုငြိမ်းတဲ့ စိတ်အဖြင့်နဲ့နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံရှိတယ်။အ ရဟန္တမဂ္ဂစိတ်သည်သံသရာထဲမှာတစ်ခ ဏသာဖြစ်ပေါ်ပြီးကျန်ရှိနေသေးတဲ့ကိ လေသာတွေကိုငြိမ်းသတ်တဲ့တာဝန်ကို လုပ်ဆောင်တယ်။အရဟန္တမဂ္ဂစိတ်ငြိမ်း ပြီးတဲ့အခါမှာအရဟန္တဖိုလ်စိတ်သည် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးအားလုံးရှိတဲ့ကိ လေသာတွေကိုငြိမ်းတဲ့စိတ်အဖြင့်နဲ့ နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံရှိတယ်။

*လောကုတ္တရာစိတ် ၄၀ပါး* အဲဒီပိုပြီးကျွမ်းကျင်စွာနဲ့သမထဘာဝနာ ကိုတိုးတက်အောင်ပါွးများတဲ့ပုဂ္ဂိုလ် သည်ဈာန်စိတ်တွေဘယ်အဆင့်တစ် ဆင့်မဆိုဖြစ်ပေါ်တဲ့အချိန်မှာကာမာဝ ကျလကုသိုလ်ဈာန်သမ္ပယုတ္တစိတ်တွေ တစ်လှည့်စီဖြစ်ပေါ်တယ်။အဲဒီအချိန်မှာ ရုပ်တရားနှင့်နာမ်တရားရဲ့လက္ခဏတွေ ကိုအောက်မေ့သိရတယ်။ရုပ်တရားနှင့် နာမ်တရားတွေရဲ့လက္ခဏတွေပိုထင် ရှားလာပြီးပညာကဝေဖန်သုံးသပ်တဲ့အ ခါမှာအမြင်မှားတဲ့ငါဆိုတဲ့စွဲလန်းခြင်း တွေလျော့နည်းသွားအောင်စွန့်လွတ် ကြတယ်။ဘယ်အဆင့်မှာဈာန်တစ်ပါး ပါးနဲ့အတူလောကုတ္တရာစိတ်တွေဘယ် အဆင့်မဆိုဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာအဲဒီဈာန် အဆင့်ရှိခြင်းဖြင့်အဲဒီလောကုတ္တရာ ဈာန်အဆင့်ဖြစ်တဲ့မဂ္ဂစိတ်နှင့်ဖိုလ်စိတ် တွေဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်လောကုတ္တရာ ၄၀ပါးဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။သောတာ ပတ္တိမဂ္ဂသည်ပထမဈာန် ၁၊ဒုတိယဈာန် ၁၊တတိယဈာန် ၁၊စတုတ္ထဈာန်၁၊ပဉ္စမ ဈာန် ၁တို့ဖြစ်ကြတယ်။သောတာပတ္တိ ဖိုလ်၊သဒ္ဒါဂါမိမဂ္ဂ၊သဒ္ဒါဂါမိဖိုလ်၊အနာ ဂါမိမဂ္ဂ၊အနာဂါမိဖိုလ်၊အရဟန္တမဂ္ဂ၊အ ရဟန္တဖိုလ်တွေလည်းထို့နည်းတူပဲဖြစ် ကြတယ်။

အဲဒီမဂ္ဂစိတ် ၄ပါးစလုံးသည်သံသရာထဲ မှာတစ်ခဏသာဖြစ်ပေါ်လို့ရတယ်။ဒါ ပေမယ့်လောကုတ္တရာဈာန်ဝိပက်ဖြစ် တဲ့ဖိုလ်စိတ်သည်နောက်ထပ်ဖြစ်ပေါ် လို့ရသေးတယ်။အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်ရဲ့ဈာန်စိတ် တွေကျွမ်းကျင်ခြင်းတွေရှိလာတဲ့အခါ မှာလောကုတ္တရာဈာန်ဝိပက်စိတ်တွေသ ည်တစ်ခြားကာလတွေမှာနောက်ထပ် ဖြစ်ပေါ်ဖို့အကြောင်းဖြစ်ပေးတယ်။ နောက်ထပ်ကာလတွေမှာဖြစ်ပေါ်တဲ့ လောကုတ္တရာဈာန်စိတ်သည်အဲဒီကိ လေသာကိုငြိမ်းတဲ့မဂ္ဂဝိထီထဲကမဟုတ် ဘူး။အဲဒီသမာပတ်အကျိုးရှိနေတဲ့အချိ န်မှာကြားဖြတ်ဖြစ်ပေါ်ပြီးတစ်ခြားစိတ် မရှိပဲဆက်လက်ပြီးဖြစ်ပေါ်တဲ့လောကု တ္တရာဈာန်ဝိပက်စိတ်(အကျိုးစိတ်)ဖြစ် တဲ့အတွက်ကြောင့်သမာပတ်အကျိုး ဖြစ်တယ်။

*စေတသိက် ၅၂ပါး* စေတသိက် ၅၂ပါးတွေကတော့ အန်ရသမာဏစေတသိက် ၁၃ပါး၊အကု သိုလ်စေတသိက် ၁၄ပါးနှင့်သောမနစေ တသိက် ၂၄ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ *အန်ရသမာဏစေတသိက်ဆို တာကတော့အန်ရသမာစေတသိက်နဲ့အ တူဖြစ်ပေါ်တဲ့တစ်ခြားစေတသိက်အမျို းအစားနဲ့တူညီတဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။ အန်ရသမာဏစေတသိက်သည်အကု သိုလ်စေတသိက်နှင့်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာ အန်ရသမာဏစေတသိက်လည်းအကု သိုလ်ဖြစ်သွားတယ်။အန်ရသမာဏစေ တသိက်သည်သောမနစေတသိက်နဲ့ဖြစ် ပေါ်တဲ့အခါမှာအန်ရသမာဏစေတ သိက်လည်းအကုသိုလ်ဖြစ်သွားတယ်။ အန်ရသမာဏစေတသိက်သည်အကု သိုလ်စေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်လို့ရ ပြီးသောမနစေတသိက်နဲ့လည်းအတူ ဖြစ်ပေါ်လို့ရတယ်။ဒါပေမယ့်အကုသို လ်စေတသိက်သည်သောမနစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်လို့မရဘူး။အန်ရသ မာဏစေတသိက် ၁၃ပါးသည်၂မျိုးရှိ ပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့သဗ္ဗစိတ္တသထာ ရဏစေတသိက် ၇ပါးနှင့်ပါကီဏကာ စေတသိက် ၆ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။

သဗ္ဗစိတ္တသထာရဏစေတသိက် ရပါး တွေကတော့စိတ်အပါးတိုင်းနဲ့အတူဖြစ် ပေါ်တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။အဲဒီအချိန် တိုင်းဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ်အမျိုးအစားတိုင်း သည်ဒီစေတသိက် ၇ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် ရတယ်။ထဝိပန်ကျဝိညာဉ် ၁၀ပါးက တော့ဒီသဗ္ဗစိတ္တသထာရဏစေတသိက် ၇ပါးနဲ့သာအတူဖြစ်ပေါ်ရတယ်။တစ် ခြားစေတသိက်တွေနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်း မရှိဘူး။ဒါကြောင့်ထဝိပန်ကျဝိညာဉ်၁၀ ပါးသည်စေတသိက်အနည်းဆုံးနဲ့ဖြစ် ပေါ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကဒီစေ တသိက်၇ပါးနဲ့သာအတူဖြစ်ပေါ်ရတယ် ။တစ်ခြားစိတ်တွေကတော့အဲဒီစိတ်ရဲ့ အမျိုးအစားအရစေတသိက်၇ပါးထက် ပိုပြီးများတဲ့စေတသိက်တွေနဲ့အတူဖြစ် ပေါ်ခြင်းရှိကြတယ်။

*သဗ္ဗစိတ္တသထာရဏစေတသိက်၇ပါး* ၁။ဖဿစေတသိက်သည်အာရုံကို ထိတွေ့တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။ဖဿ စေတသိက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးဘယ်အာရုံကိုထိ တွေ့နေပါစေအတူဖြစ်ပေါ်တဲ့တစ်ခြား စိတ်နှင့်စေတသိက်တွေကိုအကြောင်း ဖြစ်ပေးတယ်။အဲဒီအချိန်မှာစိတ်နှင့်စေ တသိက်တွေရဲ့အလုပ်တာဝန်တွေကို လုပ်ဆောင်ကြတယ်။ဖဿစေတသိက် ထိတွေ့တဲ့အာရုံထဲမှာစိတ်၊စေတသိက် နှင့်တစ်ခြားစေတသိက်တွေဖြစ်ပေါ်ပြီး ကိုယ်စီကိုယ်စီရဲ့အလုပ်တာဝန်တွေကို လုပ်ဆောင်ကြတယ်။ပြီးတော့အတူ ဖြစ်ပေါ်ပြီးလျှင်မြန်စွာနဲ့ပျက်သွား တယ်။ဖဿစေတသိက်ရဲ့အာရုံကိုထိ တွေ့ခြင်းသည်အဲဒီအာရုံထဲမှာဖြစ်ပေါ် နေတဲ့စေတသိက်အမျိုးမျိုးရဲ့အခြေအ နေတွေနဲ့အတူအာရုံကိုဖြစ်ပေါ်စေခြင်း ဖြစ်တယ်။ဥပမာ-အဲဒီအာရုံထဲမှာနှစ် သက်ခြင်း(လောဘ)(သို့)မနှစ်သက်ခြင် း(ဒေါသ)စသည်တို့ဖြစ်ကြတယ်။ဒါ ကြောင့်ဖဿစေတသိက်သည်အကျိုး ဖြစ်တဲ့အာဟာရကိုယူဆောင်လာခြင်း ဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကစိတ်နှင့်စေတ သိက်အမျိုးမျိုးတွေအတူဖြစ်ပေါ်ပြီးအဲ ဒီအချိန်မှာဖြစ်ပေါ်နေတဲ့တရားသဘော တွေသည်ဖြစ်ပေါ်ပြီးတာဝန်ကိုလုပ် ဆောင်ကြတယ်။ဒါကြောင့်ဖဿစေတ သိက်သည်အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့တစ်ခြား စိတ်နှင့်စေတသိက်ရဲ့အကြောင်း(အာ ဟာရ)ဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။

၂။ဝေဒနာစေတသိက်သည်ခံစားတဲ့စေ တသိက်ဖြစ်တယ်။ဘယ်အာရုံကိုစိတ် ဖြစ်ပေါ်ပြီးသိတဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီ အချိန်မှာစိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့ဝေဒနာ စေတသိက်သည်အဲဒီအာရုံထဲမှာစိတ် ပျော်ရွှင်ခြင်း၊စိတ်ဆင်းရဲခြင်း(သို့)ချမ်းသာခြင်းနှင့်ပုံမှန်ရှိခြင်းတွေကိုခံစားရ တယ်။ဝေဒနာစေတသိက်သည်စိတ်အ ပါးတိုင်းနဲ့ဖြစ်ပေါ်ပြီးအဲဒီစိတ်ရဲ့အမျိုး အစားအရကွာခြားကြတယ်။ဥပမာ- ဒေါမနဿဝေဒနာသည်ဒေါဿမူလ စိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ဥပေက္ခာဝေဒ နာသည်မောဟမူလစိတ်နှင့်လောဘမူ လစိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။

၃။သညာစေတသိက်သည်အာရုံကိုမှတ် သားတဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။သညာစေ တသိက်သည်သတ္တဝါတွေ၊ပုဂ္ဂိုလ်အမျို းမျိုးတွေရဲ့အကြောင်းတွေနှင့်ဆက် လက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အာရုံအားလုံးတွေကို မှတ်သားတယ်။သညာစေတသိက် သည်အာရုံအားလုံးထဲကချမ်းသာခြင်း၊ ဆင်းရဲခြင်း၊ပျော်ရွှင်ခြင်း၊ဝမ်းသာခြင်း၊ ဝမ်းနည်းခြင်းနှင့်ပုံမှန်ရှိခြင်းစတဲ့ခံစား ခြင်းတွေကိုမှတ်သားတယ်။သညာစေ တသိက်သည်တစ်နေ့တာဘဝမှာငြိ တွယ်ပြီးစွဲလန်းခြင်းတွေကိုအားပေးတဲ့ အဓိကအကြောင်းဖြစ်တယ်။ပြီးတော့ ဝေဒနာစေတသိက်နဲ့လည်းတူတယ်။ဒါ ကြောင့်ဝမ်းသာခြင်း(သို့)ဝမ်းနည်းခြင်း တွေခံစားရတဲ့အခါမှာပုံမှန်ခံစားလိုတဲ့ ငြိတွယ်ပြီးစွဲလန်းခြင်းတွေသည်အဓိက ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ဝေဒနာစေတသိက် သည်ဝေဒနက္ခန္ဓာ၁ပါးဖြစ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။ပြီးတော့သညာစေတသိက် သည်သညက္ခန္ဓာ၁ပါးဖြစ်တယ်။အဲဒီ ကျန်ရှိနေတဲ့နောက်ထပ်စေတသိက်အ မျိုးအစား(၅၀)သည်အဲဒီစေတသိက်ရဲ့ သဘောအတိုင်းစိတ်ကိုပြုပြင်ပြောင်း လဲစေတယ်။ဒါကြောင့်အဲဒီစေတသိက် (၅၀)သည်သင်္ခာရက္ခန္ဓာဖြစ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။

၄။စေတနာစေတသိက်သည်စေ တသိက်ရဲ့အမျိုးအစားအတိုင်းစိတပါ လက်ပါနဲ့ကြိုးစားပြီးတာဝန်ကိုလုပ် ဆောင်တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။ပြီး တော့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့သမ္ပယုတ္တတရား သည်အဲဒီအချိန်မှာစေတနာစေတသိက် သည်ကမ္မပစ္စယဖြစ်တယ်။ဝိပက်စိတ်နဲ့ အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့စေတနာစေတသိက် သည်သဟဇာတကမ္မပစ္စယဖြစ်တယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ဝိပက်ဖြစ်တဲ့စေ တနာရဲ့တာဝန်ကိုလုပ်ဆောင်ပြီးဝိပက် စိတ်နှင့်တစ်ခြားဝိပက်စေတသိက်လည် းအတူဖြစ်ပေါ်ပြီးပျက်သွားတယ်။ကိရိ ယာဖြစ်တဲ့စေတနာစေတသိက်သည်ကိ ရိယာစိတ်နှင့်တစ်ခြားကိရိယာစေတ သိက်နဲ့အတူစေတနာတွေဖြစ်ပေါ်ပြီး တာဝန်ကိုလုပ်ဆောင်တယ်။ပြီးတော့ ပျက်သွားတယ်။ဒါကြောင့်သဟဇာတကမ္မပစ္စယဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်အဲဒီကု သိုလ်စိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့ကုသိုလ်စေတနာ (သို့)အကုသိုလ်စိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့အကု သိုလ်စေတနာသည်ဘယ်အကုသိုလ်က မ္မပုဒ်တစ်မျိုးမျိုးနဲ့မဆို(သို့)ဘယ်ကု သိုလ်ကမ္မပုဒ်တစ်မျိုးမျိုးနဲ့မဆိုအောင် မြင်ပြီးတဲ့အခါမှာပျက်သွားတယ်။ဒါ ကြောင့်နာဏခဏိကကမ္မပစ္စယဖြစ် တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အဲဒီကံ ကိုလုပ်ဆောင်ပေးတဲ့အကုသိုလ်စေတ နာနှင့်ကုသိုလ်စေတနာသည်နောက်တစ် ချိန်မှာဝိပက်စိတ်နှင့်စေတသိက်တွေဖြ စ်ပေါ်ဖို့လုပ်ဆောင်ပေးတယ်။ဒါကြောင့် အကျိုးပေးကွာခြားတဲ့အချိန်မှာအကြေ ာင်းပျက်သွားပြီးဖြစ်တဲ့အကုသိုလ်စေ တနာ(သို့)ကုသိုလ်စေတနာကနေနော က်ထပ်ဖြစ်ပေါ်ဖို့ဝိပက်စိတ်နှင့်စေတသိ က်ကိုလုပ်ဆောင်ပေးတယ်။ဒါကြောင့်အဲဒီကုသိုလ်စေတနာ(သို့)အကုသိုလ် စေတနာတွေဖြစ်တဲ့စေတနာကံသည် နာဏခဏိကကမ္မပစ္စယဖြစ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။

၅။အေကခတ္တာစေတသိက်သည်အာ ရုံထဲမှာတည်ကြည်တဲ့စေတသိက်ဖြစ် ပြီးစိတ်ဖြစ်ပေါ်ပြီးဘယ်အာရုံကိုသိနေ ပါစေအေကခတ္တာစေတသိက်သည်အဲ ဒီအာရုံထဲမှာတည်ကြည်နေတယ်။ဒါပေ မယ့်အကုသိုလ်စိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့ အေကခတ္တာစေတသိက်သည်ကုသိုလ် စိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့အေကခတ္တာစေ တသိက်လောက်အာရုံထဲမှာတည်ကြ ည်ခိုင်မြဲတဲ့အားတွေမရှိဘူး။ပြီးတော့ အကြာကြီးဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အာ ရုံတစ်ခုကိုသိပြီးစိတ်ဖြစ်၊ပျက်တဲ့ဘယ် အချိန်မဆိုအဲဒီစိတ်တစ်ခဏစီရဲ့အာရုံ ထဲမှာတည်ကြည်တဲ့အေကခတ္တာစေတ သိက်ရဲ့လက္ခဏသည်သမာဓိအဆင့်အ အမျိုးမျိုးအဖြင့်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တယ်။အာရုံ ထဲမှာကုသိုလ်အေကခတ္တာတည်ကြည် တဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီအချိန်မှာအဲဒီ ကုသိုလ်ရဲ့အစဉ်လိုက်သမ္မာသမာဓိ တွေအဆင့်ဆင့်ဖြစ်ပေါ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။

*အရူပါဝကျလစိတ် ၁၂ပါး* အရူပါဝကျလဈာန်စိတ်ဆိုတာကတော့ ရုပ်ကမ္မဌာန်းမှာအာရုံမရှိတဲ့ပဉ္စမဈာန် စိတ်ဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အာရုံအဖြစ်နဲ့ရုပ်ရှိနေသေးတယ်ဆိုရင် အာရုံဖြစ်တဲ့ကံတွေရှိပြီးနီးစပ်ခြင်းတွေ ရှိသေးတယ်။ရုပ်ပဉ္စမဈာန်ကိုအောင်တဲ့ အခါမှာအဆုံးမရှိတဲ့အာရုံရှိပြီးရုပ်နိ မိတ်မရှိတဲ့သဘောကိုအောက်မေ့သိ ခြင်းဖြင့်အာရုံဖြစ်တဲ့ရုပ်ကိုမှတ်နေ တယ်။အရူပါဝကျလစိတ် ၁၂ပါးတွေ ကတော့ အရူပါဝကျလကုသိုလ်စိတ် ၄ပါး၊အရူပါဝကျလဝိပက်စိတ် ၄ပါး နှင့်အရူပါဝကျလကိရိယာစိတ် ၄ပါးတို့ ဖြစ်ကြတယ်။

*ရူပါဝကျလကိရိယာစိတ် ၅ပါး* ပထမဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၅ပါးရှိပြီးဘာ တွေလဲဆိုတော့ဝိတော်၊ဝိကြား၊ပီတိ၊သု ခ နှင့်ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြတယ်။ဒုတိယ ဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၄ပါးတွေကတော့ ဝိ ကြား၊ပီတိ၊သုခ၊ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြ တယ်။တတိယဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၃ပါး တွေကတော့ ပီတိ၊သုခ၊ဧကခတ္တာတို့ ဖြစ်ကြတယ်။စတုတ္ထဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၂ပါးကတော့ သုခ၊ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ပြီး ပဉ္စမဈာန်ကုသိုလ်စိတ် ၂ပါးကတော့ ဥပေက္ခာနှင့်ဧကခတ္တာတို့ဖြစ်ကြတယ်။ ရူပါဝကျလကိရိယာစိတ်သည်အပ္ပဏာ သမာဓိဖြစ်တဲ့အချိန်မှာရဟန္တာတွေရဲ့ စိတ်ဖြစ်တယ်။ရူပါဝကျလကိရိယာ စိတ်သည်ရူပါဝကျလဝိပက်စိတ်ဖြစ် ပေါ်ဖို့အကြောင်းမဖြစ်ပေးဘူး။

*အရူပါဝကျလဝိပက်စိတ် ၄ပါး* အာကာစာဏကျရတနဝိပက်စိတ်၊ဝိ ညာဉ်ဏကျရတနဝိပက်စိတ်၊အာကီကျ ရာရတနဝိပက်စိတ်နှင့်ဏေဝသညာ ဏာသညာရတနဝိပက်စိတ်တွေထဲက ဘယ်အရူပါဝကျလဝိပက်စိတ်တစ်ပါး ပါးမဆိုပဋိသန္ဓေဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာအဲဒီ အရူပဈာန်စိတ်ရဲ့အဆင့်အတိုင်းအရူပ ဗြဟ္မာဘုံထဲမှာအရူပဗြဟ္မာပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်လာပြီးစုတိကျတဲ့အထိအဲဒီအရူပဗြဟ္မ ာပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ်နဲ့နေရတယ်။အဲဒီဗြဟ္မာ ဘုံရဲ့သက်တမ်းကုန်သွားတဲ့အထိအဲဒီ အရူပဗြဟ္မာပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်နေတဲ့အချိန်မှာ ဘယ်ရုပ်ခန္ဓာတွေမှဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။ အဲဒီနာမ်ခန္ဓာ ၄ပါးသာရှိတဲ့အရူပဗြဟ္မာ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ရတယ်။ * အရူပါဝကျလကိရိယာစိတ်၄ပါး* အာကာစာဏကျရတနကိရိယာစိတ်၊ဝိ ညာဉ်ဏကျရတနကိရိယာစိတ်၊အာကီ ကျရာရတနကိရိယာစိတ်နှင့်ဏေဝသ ညာဏာသညာရတနကိရိယာစိတ်ဖြစ် ကြတယ်။အရူပါဝကျလကိရိယာစိတ် သည်အရူပဈာန်ရောက်တဲ့အထိသမထ ဘာဝနာတွေကိုတိုးတက်အောင်ပါွးများ ပြီးရဟန္တာတွေရဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။အရိ ယာသစ္စာတရားတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိ ပြီးရဟန္တာဖြစ်သွားတဲ့အခါမှာဖြစ်ပေါ် တဲ့အရူပါဝကျလစိတ်သည်ကိရိယာ စိတ်ဖြစ်တယ်။နောက်ထပ်ဆက်ပြီး တော့အရူပါဝကျလကုသိုလ်စိတ်မ ဟုတ်တော့ဘူး။

*အရူပါဝကျလကုသိုလ်စိတ် ၄ပါး* ၁။အာကာစာဏာကျရတနကုသိုလ် စိတ်သည်အာရုံတွေအဆုံးမရှိတဲ့ကြီး မားကျယ်ပြန့်တဲ့ဟင်းလင်းပြင်(အာ ကာ)ကိုအောက်မေ့တဲ့အရူပပဉ္စမဈာန် စိတ်ဖြစ်တယ်။ ၂။ဝိညာဉ်ဏကျရတန ကုသိုလ်စိတ်သည်အဆုံးမရှိတဲ့ဝိညာဉ် ရှိပြီးအရူပပဉ္စမဈာန်စိတ်ဖြစ်တယ်။ဆို လိုတာကအာကာစာဏကျရတနစိတ် သည်အာရုံဖြစ်တယ်။ ၃။အာကီကျရာ ရတနကုသိုလ်စိတ်သည်အာရုံဖြစ်တဲ့ ဘာဆိုဘာမှမရှိတဲ့အရူပပဉ္စမဈာန်စိတ် ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်အာကာစာဏာကျ ရတနစိတ်သည်ဘာအာရုံတွေမှမရှိတာ ကိုသိလိုက်တဲ့အတွက်ကြောင့်အာကာ စာဏကျရတနစိတ်သည်အာရုံရှိတာ ထက်ပိုပြီးမြင့်မြတ်တယ်။ ၄။ဏေဝသ ညာဏာသညာရတနကုသိုလ်စိတ်သည် အာကီကျရာရတနစိတ်တွေမှာအာရုံရှိ တဲ့အရူပပဉ္စမဈာန်စိတ်ဖြစ်တယ်။ဘာမှ မရှိတဲ့အဲဒီအာရုံရဲ့အချိန်တောင်မှအာကီကျရာရတနစိတ်ရှိသေးတယ်ဆိုတာ သိတဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။ဒါကြေ ာင့်အရူပဈာန်အမြင့်ဆုံးအဆင့်မှာဏေ ဝသညာဏာသညာရတနစိတ်သည်အ ရမ်းအသေးစိတ်တဲ့မြင့်မြတ်တဲ့သဘော ဖြစ်ပြီးအာကီကျရာရတနစိတ်တွေအာ ရုံရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။အဲဒီအချိန်မှာသ ညာရှိတယ်လို့ပြောလည်းမဟုတ်ဘူး၊ သညာမရှိဘူူးလို့ပြောလည်းမဟုတ်ဘူး ။ဒီအရူပါဝကျလကုသိုလ်စိတ် ၄ပါး သည်နှုတ်မစောတဲ့အချိန်နဲ့တိုက်ဆိုင်တဲ့ အချိန်မှာဘယ်အရူပဈာန်ကုသိုလ်တစ် ပါးပါးမဆိုစုတိစိတ်ထက်အရင်ဖြစ်ပေါ် ဖို့အကြောင်းဖြစ်ပေးရတယ်။ပြီးတော့ စုတိစိတ်ပျက်သွားတဲ့အခါမှာစုတိစိတ် ထက်အရင်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အရူပဈာန်ကု သိုလ်စိတ်သည်အဲဒီအရူပဈာန်စိတ်ရဲ့ အဆင့်အတိုင်းအရူပဈာန်ဘုံမှာအရူပ ဗြဟ္မာပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပြီးအရူပါဝကျလဝိ ပက်စိတ်ပဋိသန္ဓေဖြစ်ဖို့အကြောင်း ဖြစ်ပေးရတယ်။

သောတပတ္တိမဂ္ဂစိတ်သည်လောကုတ္တ ရာကုသိုလ်စိတ်ဖြစ်ပြီးသံသရာထဲမှာ တစ်ခဏသာဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့ကိ လေသာဖြစ်တဲ့မိစ္ဆာဒိဌိ၊ဝိစိကိစ္စနှင့်အကု သိုလ်တရားတွေကိုငြိမ်းတဲ့တာဝန်ကို လုပ်ဆောင်တယ်။ဒါကြောင့်နောက် ထပ်အပါယ်ဘုံမှာဖြစ်ပေါ်(မွေး)ဖို့အ ကြောင်းမရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။သောတာ ပတ္တိမဂ္ဂစိတ်ငြိမ်းပြီးတဲ့အခါမှာလောကု တ္တရာဝိပက်စိတ်ဖြစ်တဲ့သောတာပတ္တိ ဖိုလ်စိတ်သည်တစ်ခြားစိတ်တွေကြား မှာဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိပဲနဲ့ချက်ချင်းဆက် လက်ပြီးဖြစ်ပေါ်တယ်။သောတာပတ္တိ မဂ္ဂစိတ်သည်ဖြစ်ပေါ်တဲ့လောကုတ္တရာ ဝိပက်စိတ်(သောတာပတ္တိဖိုလ်စိတ်)ကို အကြောင်းဖြစ်ပေးခြင်းဖြင့်ချက်ချင်း အကျိုးပေးတဲ့ကုသိုလ်ကံဖြစ်တယ်။ ပြီးတော့ချက်ချင်းပဲသောတာပတ္တိမဂ္ဂ စိတ်ကနေဆက်လက်ပြီးနိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံ ရှိတယ်။ကိလေသာကိုငြိမ်းပြီးဖြစ်ပေါ် တဲ့သောတာပတ္တိမဂ္ဂစိတ်သည်သဘော အရနဲ့ကွာခြားကြတယ်။ဒါကြောင့်နိဗ္ဗာ န်ကိုအာရုံရှိတဲ့အခါမှာသောတာပတ္တိ ဖိုလ်စိတ်သည်ဖြစ်ပေါ်ပြီးအကျိုးကို လက်ခံတယ်။ဆိုလိုတာကကိလေသာ ကိုငြိမ်းပြီးတဲ့စိတ်အဖြင့်နဲ့နိဗ္ဗာန်ကိုအာ ရုံရှိတယ်။

*လောကုတ္တရာစိတ် ၈ပါး* လောကုတ္တရာစိတ်သည်နိဗ္ဗာန်ရဲ့လက္ခ ဏတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိတဲ့စိတ်ဖြစ် တယ်။ကိလေသာတွေကိုငြိမ်းတဲ့စိတ် အဖြင့်နဲ့လောကုတ္တရာကုသိုလ်စိတ် ၄ပါ းဖြစ်ပြီးအမျိုးအစားတစ်မျိုးမျိုးနှင့်ကိ လေသာတွေကိုငြိမ်းသတ်ပြီးတဲ့စိတ်အ ဖြင့်နဲ့လောကုတ္တရာဝိပက်စိတ် ၄ပါးဖြစ် တဲ့အမျိုးအစားတစ်မျိုးတို့ဖြစ်ကြတယ် ။လောကုတ္တရာ ၈ပါးတွေကတော့ သောတာပတ္တိမဂ္ဂစိတ်(ကုသိုလ်)၁ပါး၊ သောတာပတ္တိဖိုလ်စိတ်(ဝိပက်)၁ပါး၊သ ဒ္ဒါဂါမိမဂ္ဂစိတ်(ကုသိုလ်)၁ပါး၊သဒ္ဒါဂါမိ ဖိုလ်စိတ်(ဝိပက်)၁ပါး၊အနာဂါမိမဂ္ဂစိတ် (ကုသိုလ်)၁ပါး၊အနာဂါမိဖိုလ်စိတ်(ဝိ ပက်)၁ပါး၊အရဟန္တမဂ္ဂစိတ်(ကုသိုလ်) ၁ပါးနှင့်အရဟန္တဖိုလ်စိတ်(ဝိပက်)၁ပါး တို့ဖြစ်ကြတယ်။ကာမာဝကျလကု သိုလ်ဈာန်သမ္ပယုတ္တစိတ်သည်ဖြစ်ပေါ် ပြီးအောက်မေ့သိတဲ့အခါမှာရုပ်တရား နှင့်နာမ်တရားရဲ့လက္ခဏတွေကိုထိုး ထွင်းစွာသိတဲ့အထိဝေဖန်သုံးသပ်ရ တယ်။ပြီးတော့ဝိပဿနာဈာန်တွေကို အစဉ်လိုက်ထိုးထွင်းစွာသိပြီးတဲ့အထိ တရားထဲကအမြင်မှားတဲ့အစွဲတွေကို စွန့်လွတ်ရတယ်။ပြီးတော့လောကုတ္တ ရာစိတ်သည်ဖြစ်ပေါ်တဲ့နိဗ္ဗာန်ရဲ့လက္ခ ဏတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိပြီးကိလေသာ တွေကိုတစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့်အစဉ်လိုက် ငြိမ်းသတ်သွားတယ်။

*လောကုတ္တရာစိတ် ၄၀ပါး* အဲဒီပိုပြီးကျွမ်းကျင်စွာနဲ့သမထဘာဝနာ ကိုတိုးတက်အောင်ပါွးများတဲ့ပုဂ္ဂိုလ် သည်ဈာန်စိတ်တွေဘယ်အဆင့်တစ် ဆင့်မဆိုဖြစ်ပေါ်တဲ့အချိန်မှာကာမာဝ ကျလကုသိုလ်ဈာန်သမ္ပယုတ္တစိတ်တွေ တစ်လှည့်စီဖြစ်ပေါ်တယ်။အဲဒီအချိန်မှာ ရုပ်တရားနှင့်နာမ်တရားရဲ့လက္ခဏတွေ ကိုအောက်မေ့သိရတယ်။ရုပ်တရားနှင့် နာမ်တရားတွေရဲ့လက္ခဏတွေပိုထင် ရှားလာပြီးပညာကဝေဖန်သုံးသပ်တဲ့အ ခါမှာအမြင်မှားတဲ့ငါဆိုတဲ့စွဲလန်းခြင်း တွေလျော့နည်းသွားအောင်စွန့်လွတ် ကြတယ်။ဘယ်အဆင့်မှာဈာန်တစ်ပါး ပါးနဲ့အတူလောကုတ္တရာစိတ်တွေဘယ် အဆင့်မဆိုဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာအဲဒီဈာန် အဆင့်ရှိခြင်းဖြင့်အဲဒီလောကုတ္တရာ ဈာန်အဆင့်ဖြစ်တဲ့မဂ္ဂစိတ်နှင့်ဖိုလ်စိတ် တွေဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်လောကုတ္တရာ ၄၀ပါးဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။သောတာ ပတ္တိမဂ္ဂသည်ပထမဈာန် ၁၊ဒုတိယဈာန် ၁၊တတိယဈာန် ၁၊စတုတ္ထဈာန်၁၊ပဉ္စမ ဈာန် ၁တို့ဖြစ်ကြတယ်။သောတာပတ္တိ ဖိုလ်၊သဒ္ဒါဂါမိမဂ္ဂ၊သဒ္ဒါဂါမိဖိုလ်၊အနာ ဂါမိမဂ္ဂ၊အနာဂါမိဖိုလ်၊အရဟန္တမဂ္ဂ၊အ ရဟန္တဖိုလ်တွေလည်းထို့နည်းတူပဲဖြစ် ကြတယ်။

သဒ္ဒါဂါမိမဂ္ဂစိတ်လည်းထို့နည်းတူပဲ ဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကသံသရာထဲမှာ တစ်ခဏသာဖြစ်ပေါ်ပြီးအပေါ်ယံ(အ ကြမ်း)ဖြစ်တဲ့အဆင်း၊အသံ၊အနံ့၊အရ သာ၊အထိအတွေ့တွေမှကြိုက်နှစ်သက် ခြင်းတွေကိုငြိမ်းတဲ့တာဝန်ကိုလုပ်ဆော င်တယ်။သဒ္ဒါဂါမိမဂ္ဂစိတ်ငြိမ်းပြီးတဲ့အ ခါမှာသဒ္ဒါဂါမိဖိုလ်စိတ်သည်ဆက်လက် ဖြစ်ပေါ်ပြီးကိလေသာကိုငြိမ်းပြီးတဲ့ စိတ်အဖြင့်နဲ့နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံရှိတယ်။အ နာဂါမ်မိမဂ္ဂစိတ်သည်သံသရာထဲမှာ တစ်ခဏသာဖြစ်ပေါ်ပြီးအသေးစိတ် ဖြစ်တဲ့အဆင်း၊အသံ၊အနံ့၊အရသာ၊အ ထိအတွေ့တွေမှကြိုက်နှစ်သက်ခြင်း တွေကိုငြိမ်းသတ်တဲ့တာဝန်ကိုလုပ် ဆောင်တယ်။အနာဂါမ်မိမဂ္ဂစိတ်ငြိမ်း ပြီးတဲ့အခါမှာအနာဂါမ်မိဖိုလ်စိတ်ဆက် လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးကိလေသာကိုငြိမ်းတဲ့ စိတ်အဖြင့်နဲ့နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံရှိတယ်။အ ရဟန္တမဂ္ဂစိတ်သည်သံသရာထဲမှာတစ်ခ ဏသာဖြစ်ပေါ်ပြီးကျန်ရှိနေသေးတဲ့ကိ လေသာတွေကိုငြိမ်းသတ်တဲ့တာဝန်ကို လုပ်ဆောင်တယ်။အရဟန္တမဂ္ဂစိတ်ငြိမ်း ပြီးတဲ့အခါမှာအရဟန္တဖိုလ်စိတ်သည် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးအားလုံးရှိတဲ့ကိ လေသာတွေကိုငြိမ်းတဲ့စိတ်အဖြင့်နဲ့ နိဗ္ဗာန်ကိုအာရုံရှိတယ်။

*သဗ္ဗစိတ္တသထာရဏစေတသိက်၇ပါး* ၁။ဖဿစေတသိက်သည်အာရုံကို ထိတွေ့တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။ဖဿ စေတသိက်ဖြစ်ပေါ်ပြီးဘယ်အာရုံကိုထိ တွေ့နေပါစေအတူဖြစ်ပေါ်တဲ့တစ်ခြား စိတ်နှင့်စေတသိက်တွေကိုအကြောင်း ဖြစ်ပေးတယ်။အဲဒီအချိန်မှာစိတ်နှင့်စေ တသိက်တွေရဲ့အလုပ်တာဝန်တွေကို လုပ်ဆောင်ကြတယ်။ဖဿစေတသိက် ထိတွေ့တဲ့အာရုံထဲမှာစိတ်၊စေတသိက် နှင့်တစ်ခြားစေတသိက်တွေဖြစ်ပေါ်ပြီး ကိုယ်စီကိုယ်စီရဲ့အလုပ်တာဝန်တွေကို လုပ်ဆောင်ကြတယ်။ပြီးတော့အတူ ဖြစ်ပေါ်ပြီးလျှင်မြန်စွာနဲ့ပျက်သွား တယ်။ဖဿစေတသိက်ရဲ့အာရုံကိုထိ တွေ့ခြင်းသည်အဲဒီအာရုံထဲမှာဖြစ်ပေါ် နေတဲ့စေတသိက်အမျိုးမျိုးရဲ့အခြေအ နေတွေနဲ့အတူအာရုံကိုဖြစ်ပေါ်စေခြင်း ဖြစ်တယ်။ဥပမာ-အဲဒီအာရုံထဲမှာနှစ် သက်ခြင်း(လောဘ)(သို့)မနှစ်သက်ခြင် း(ဒေါသ)စသည်တို့ဖြစ်ကြတယ်။ဒါ ကြောင့်ဖဿစေတသိက်သည်အကျိုး ဖြစ်တဲ့အာဟာရကိုယူဆောင်လာခြင်း ဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကစိတ်နှင့်စေတ သိက်အမျိုးမျိုးတွေအတူဖြစ်ပေါ်ပြီးအဲ ဒီအချိန်မှာဖြစ်ပေါ်နေတဲ့တရားသဘော တွေသည်ဖြစ်ပေါ်ပြီးတာဝန်ကိုလုပ် ဆောင်ကြတယ်။ဒါကြောင့်ဖဿစေတ သိက်သည်အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့တစ်ခြား စိတ်နှင့်စေတသိက်ရဲ့အကြောင်း(အာ ဟာရ)ဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။

သဗ္ဗစိတ္တသထာရဏစေတသိက် ရပါး တွေကတော့စိတ်အပါးတိုင်းနဲ့အတူဖြစ် ပေါ်တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။အဲဒီအချိန် တိုင်းဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ်အမျိုးအစားတိုင်း သည်ဒီစေတသိက် ၇ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် ရတယ်။ထဝိပန်ကျဝိညာဉ် ၁၀ပါးက တော့ဒီသဗ္ဗစိတ္တသထာရဏစေတသိက် ၇ပါးနဲ့သာအတူဖြစ်ပေါ်ရတယ်။တစ် ခြားစေတသိက်တွေနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်း မရှိဘူး။ဒါကြောင့်ထဝိပန်ကျဝိညာဉ်၁၀ ပါးသည်စေတသိက်အနည်းဆုံးနဲ့ဖြစ် ပေါ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကဒီစေ တသိက်၇ပါးနဲ့သာအတူဖြစ်ပေါ်ရတယ် ။တစ်ခြားစိတ်တွေကတော့အဲဒီစိတ်ရဲ့ အမျိုးအစားအရစေတသိက်၇ပါးထက် ပိုပြီးများတဲ့စေတသိက်တွေနဲ့အတူဖြစ် ပေါ်ခြင်းရှိကြတယ်။

၂။ဝေဒနာစေတသိက်သည်ခံစားတဲ့စေ တသိက်ဖြစ်တယ်။ဘယ်အာရုံကိုစိတ် ဖြစ်ပေါ်ပြီးသိတဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီ အချိန်မှာစိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့ဝေဒနာ စေတသိက်သည်အဲဒီအာရုံထဲမှာစိတ် ပျော်ရွှင်ခြင်း၊စိတ်ဆင်းရဲခြင်း(သို့)ချမ်းသာခြင်းနှင့်ပုံမှန်ရှိခြင်းတွေကိုခံစားရ တယ်။ဝေဒနာစေတသိက်သည်စိတ်အ ပါးတိုင်းနဲ့ဖြစ်ပေါ်ပြီးအဲဒီစိတ်ရဲ့အမျိုး အစားအရကွာခြားကြတယ်။ဥပမာ- ဒေါမနဿဝေဒနာသည်ဒေါဿမူလ စိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ဥပေက္ခာဝေဒ နာသည်မောဟမူလစိတ်နှင့်လောဘမူ လစိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။

၃။သညာစေတသိက်သည်အာရုံကိုမှတ် သားတဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။သညာစေ တသိက်သည်သတ္တဝါတွေ၊ပုဂ္ဂိုလ်အမျို းမျိုးတွေရဲ့အကြောင်းတွေနှင့်ဆက် လက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အာရုံအားလုံးတွေကို မှတ်သားတယ်။သညာစေတသိက် သည်အာရုံအားလုံးထဲကချမ်းသာခြင်း၊ ဆင်းရဲခြင်း၊ပျော်ရွှင်ခြင်း၊ဝမ်းသာခြင်း၊ ဝမ်းနည်းခြင်းနှင့်ပုံမှန်ရှိခြင်းစတဲ့ခံစား ခြင်းတွေကိုမှတ်သားတယ်။သညာစေ တသိက်သည်တစ်နေ့တာဘဝမှာငြိ တွယ်ပြီးစွဲလန်းခြင်းတွေကိုအားပေးတဲ့ အဓိကအကြောင်းဖြစ်တယ်။ပြီးတော့ ဝေဒနာစေတသိက်နဲ့လည်းတူတယ်။ဒါ ကြောင့်ဝမ်းသာခြင်း(သို့)ဝမ်းနည်းခြင်း တွေခံစားရတဲ့အခါမှာပုံမှန်ခံစားလိုတဲ့ ငြိတွယ်ပြီးစွဲလန်းခြင်းတွေသည်အဓိက ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ဝေဒနာစေတသိက် သည်ဝေဒနက္ခန္ဓာ၁ပါးဖြစ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။ပြီးတော့သညာစေတသိက် သည်သညက္ခန္ဓာ၁ပါးဖြစ်တယ်။အဲဒီ ကျန်ရှိနေတဲ့နောက်ထပ်စေတသိက်အ မျိုးအစား(၅၀)သည်အဲဒီစေတသိက်ရဲ့ သဘောအတိုင်းစိတ်ကိုပြုပြင်ပြောင်း လဲစေတယ်။ဒါကြောင့်အဲဒီစေတသိက် (၅၀)သည်သင်္ခာရက္ခန္ဓာဖြစ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။

၄။စေတနာစေတသိက်သည်စေ တသိက်ရဲ့အမျိုးအစားအတိုင်းစိတပါ လက်ပါနဲ့ကြိုးစားပြီးတာဝန်ကိုလုပ် ဆောင်တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။ပြီး တော့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့သမ္ပယုတ္တတရား သည်အဲဒီအချိန်မှာစေတနာစေတသိက် သည်ကမ္မပစ္စယဖြစ်တယ်။ဝိပက်စိတ်နဲ့ အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့စေတနာစေတသိက် သည်သဟဇာတကမ္မပစ္စယဖြစ်တယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ဝိပက်ဖြစ်တဲ့စေ တနာရဲ့တာဝန်ကိုလုပ်ဆောင်ပြီးဝိပက် စိတ်နှင့်တစ်ခြားဝိပက်စေတသိက်လည် းအတူဖြစ်ပေါ်ပြီးပျက်သွားတယ်။ကိရိ ယာဖြစ်တဲ့စေတနာစေတသိက်သည်ကိ ရိယာစိတ်နှင့်တစ်ခြားကိရိယာစေတ သိက်နဲ့အတူစေတနာတွေဖြစ်ပေါ်ပြီး တာဝန်ကိုလုပ်ဆောင်တယ်။ပြီးတော့ ပျက်သွားတယ်။ဒါကြောင့်သဟဇာတကမ္မပစ္စယဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်အဲဒီကု သိုလ်စိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့ကုသိုလ်စေတနာ (သို့)အကုသိုလ်စိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့အကု သိုလ်စေတနာသည်ဘယ်အကုသိုလ်က မ္မပုဒ်တစ်မျိုးမျိုးနဲ့မဆို(သို့)ဘယ်ကု သိုလ်ကမ္မပုဒ်တစ်မျိုးမျိုးနဲ့မဆိုအောင် မြင်ပြီးတဲ့အခါမှာပျက်သွားတယ်။ဒါ ကြောင့်နာဏခဏိကကမ္မပစ္စယဖြစ် တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အဲဒီကံ ကိုလုပ်ဆောင်ပေးတဲ့အကုသိုလ်စေတ နာနှင့်ကုသိုလ်စေတနာသည်နောက်တစ် ချိန်မှာဝိပက်စိတ်နှင့်စေတသိက်တွေဖြ စ်ပေါ်ဖို့လုပ်ဆောင်ပေးတယ်။ဒါကြောင့် အကျိုးပေးကွာခြားတဲ့အချိန်မှာအကြေ ာင်းပျက်သွားပြီးဖြစ်တဲ့အကုသိုလ်စေ တနာ(သို့)ကုသိုလ်စေတနာကနေနော က်ထပ်ဖြစ်ပေါ်ဖို့ဝိပက်စိတ်နှင့်စေတသိ က်ကိုလုပ်ဆောင်ပေးတယ်။ဒါကြောင့်အဲဒီကုသိုလ်စေတနာ(သို့)အကုသိုလ် စေတနာတွေဖြစ်တဲ့စေတနာကံသည် နာဏခဏိကကမ္မပစ္စယဖြစ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။

၅။အေကခတ္တာစေတသိက်သည်အာ ရုံထဲမှာတည်ကြည်တဲ့စေတသိက်ဖြစ် ပြီးစိတ်ဖြစ်ပေါ်ပြီးဘယ်အာရုံကိုသိနေ ပါစေအေကခတ္တာစေတသိက်သည်အဲ ဒီအာရုံထဲမှာတည်ကြည်နေတယ်။ဒါပေ မယ့်အကုသိုလ်စိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့ အေကခတ္တာစေတသိက်သည်ကုသိုလ် စိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့အေကခတ္တာစေ တသိက်လောက်အာရုံထဲမှာတည်ကြ ည်ခိုင်မြဲတဲ့အားတွေမရှိဘူး။ပြီးတော့ အကြာကြီးဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အာ ရုံတစ်ခုကိုသိပြီးစိတ်ဖြစ်၊ပျက်တဲ့ဘယ် အချိန်မဆိုအဲဒီစိတ်တစ်ခဏစီရဲ့အာရုံ ထဲမှာတည်ကြည်တဲ့အေကခတ္တာစေတ သိက်ရဲ့လက္ခဏသည်သမာဓိအဆင့်အ အမျိုးမျိုးအဖြင့်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တယ်။အာရုံ ထဲမှာကုသိုလ်အေကခတ္တာတည်ကြည် တဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီအချိန်မှာအဲဒီ ကုသိုလ်ရဲ့အစဉ်လိုက်သမ္မာသမာဓိ တွေအဆင့်ဆင့်ဖြစ်ပေါ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။

၆။ချီဝိအိန္ဒြိယစေတသိက်သည်မပျက်သွားသေးတဲ့သမ္ပယုတ္တတရားတွေဆက် လက်ပြီးအသက်ရှင်နေနိုင်ဖို့နှင့်တည်တံ့ ခိုင်မြဲဖို့အတွက်စောင့်ရှောက်ပေးတဲ့စေ တသိက်ဖြစ်တယ်။အဲဒီဖြစ်ပေါ်ပြီးတဲ့ နာမ်တရားတွေတောင်မှတစ်ခဏနဲ့သာ အသက်ရှင်နေနိုင်ဖို့သည်အကြောင်းကို မှီခိုရသေးတယ်။ဆိုလိုတာကအဲဒီအချိန် မှာအတူဖြစ်ပေါ်တဲ့ချီဝိအိန္ဒြိယစေတသိက်ရဲ့စောင့်ရှောက်မှုကြောင့်အသက်ရှင် နေနိုင်ရခြင်းဖြစ်တယ်။ချီဝိအိန္ဒြိယစေတသိက်သည်အိန္ဒြိယအကြောင်းဖြစ် ခြင်းအရနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့စိတ်နဲ့စေတ သိက်တွေရဲ့အကြောင်းဖြစ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။ဆိုလိုတာကတစ်ခဏနဲ့သာအသက်ရှင်နေနိုင်ဖို့အတွက်အတူဖြစ်ပေါ်ပြီးမပျက်သွားသေးတဲ့သမ္ပယုတ္တတရားကို စောင့်ရှောက်တဲ့နေရာမှာအကြီးအကဲ ဖြစ်တယ်။

၇။မနသိကာရစေတသိက်သည်အာရုံထဲမှာစိတ်ဝင်စားခြင်းနှင့်စိတ်တွေပါတဲ့ စေတသိက်ဖြစ်တယ်။အာရုံထဲမှာစိတ် ဝင်စားခြင်းသည်တစ်ခြားစေတသိက် တွေကိုအကြောင်းဖြစ်စေတယ်။အာရုံ ကိုအောက်မေ့ခြင်းနှင့်လောကထဲမှာမ ဆုံးနိုင်တဲ့အမျိုးမျိုးသောဆန်းကြယ် ခြင်းတွေကိုပြုပြင်ပြောင်းလဲစေတယ်။ အဲဒီတရားဘက်မှာကျတော့လောကနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်တယ်။ဒီသဗ္ဗစိတ္တသာ ထာရဏစေတသိက် ၇ပါးသည်ဘယ် စိတ်အမျိုးအစားနဲ့ဖြစ်တဲ့ဘယ်အချိန် မဆိုအဲဒီစိတ်အမျိုးအစားနဲ့တန်းတူ ဖြစ်တယ်။ဆိုလိုတာကကုသိုလ်စိတ်နဲ့ ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာကုသိုလ်ဖြစ်ပြီးအကု သိုလ်စိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာအကုသို လ်ဖြစ်တယ်။ဝိပက်စိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့အ ခါမှာဝိပက်ဖြစ်ပြီးကိရိယာစိတ်နဲ့ဖြစ် ပေါ်တဲ့အခါမှာကိရိယာဖြစ်တယ်။ကာ မာဝကျလစိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာကာ မာဝကျလဖြစ်တယ်။ရူပါဝကျလစိတ်နဲ့ ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာရူပါဝကျလဖြစ် တယ်။အရူပါဝကျလစိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့ အခါမှာအရူပါဝကျလဖြစ်တယ်။လောကုတ္တရာစိတ်နဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာလော ကုတ္တရာဖြစ်တယ်။

ပကီဏကာစေတသိက် ၆ပါးဆိုတာက တော့အကုသိုလ်စေတသိက်နဲ့အတူဖြစ် ပေါ်လို့ရပြီးသောမနစေတသိက်နဲ့လည်း အတူဖြစ်ပေါ်လို့ရတဲ့စေတသိက်ဖြစ် တယ်။ဒါပေမယ့်အဲဒီစိတ်ရဲ့အမျိုးအစာ းအရတစ်ချို့စိတ်တွေနဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။ *ပကီဏကာစေတသိက် ၆ပါး* ၁။ဝိသာကာစေတသိက်(ဝိတက်စေတ သိက်)သည်ထိတွေ့တဲ့ဖဿစေတသိက် ရဲ့အာရုံထဲမှာစူးစိုက်တဲ့စေတသိက်ဖြစ် တယ်။ဝိတက်စေတသိက်သည်စိတ် ၅၅ ပါးနဲ့ဖြစ်ပေါ်ရတယ်။ဘာတွေလဲဆို တော့ကာမာဝကျလစိတ် ၄၄ပါးနှင့်ပထ မဈာန်စိတ် ၁၁ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ထဝိ ပန်ကျဝိညာဉ် ၁၀ပါးနှင့်ဒုတိယဈာန်၊တ တိယဈာန်၊စတုတ္ထဈာန်၊ပဉ္စမဈာန်တွေ နဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။ဝိတက်စေတသိက် သည်အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့စေတသိက်နှင့် စိတ်ရဲ့သဘောအရအာရုံထဲမှာစူးစိုက် နေတယ်။အဲဒီအာရုံထဲမှာစူးစိုက်နေတဲ့ ဝိတက်စေတသိက်သည်လောကရဲ့ခြေ ထောက်နဲ့တူတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့အဲဒီ(စိတ်ဖြစ်ပေါ်ခြင်းအရ)ဝိတက်စေတသိက်အရလောကကိုလျှောက်လှမ်းစေတဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။

၆။ဆန္ဒစေတသိက်သည်စိတ်၆၉ပါးနဲ့ ဖြစ်ပေါ်ပြီးအလုပ်တာဝန်ကိုလုပ်ဆောင် ဖို့ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တ ယ်။အဟေတုကစိတ် ၁၈ပါးနှင့်မောဟမူလစိတ်၂ပါးတို့နဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။ဒါကြောင့်အဟေတုကစိတ် သည်အကြောင်းစေတသိက်နဲ့ဖြစ်ပေါ် ခြင်းမရှိတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။အဲဒီမောဟမူ လစိတ်ကတော့မောဟမူလစိတ်တွေအ တူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိပေမယ့်လောဘစေတသိက်(သို့)ဒေါသစေတသိက်တွေအတူ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိတဲ့အခါမှာဆန္ဒစေတ သိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိရခြင်းဖြစ် တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ဆန္ဒစေတ သိက်သည်ဆန္ဒစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ် ပေါ်တဲ့တစ်ခြားစိတ်(သို့)ဒေါသမူလ စိတ်(သို့)လောဘမူလစိတ်တွေရဲ့သ ဘောအရကြိုက်နှစ်သက်တဲ့တရားသ ဘောတွေဖြစ်တယ်။

၄။ဝိရိယစေတသိက်သည်သဟဇာတ တရားကိုနောက်မဆုတ်ပဲကြိုးစားပန်း စားနဲ့ဆွဲဆောင်ပေးတဲ့စေတသိက်ဖြစ် တယ်။ဝိရိယစေတသိက်သည်စိတ် ၇၃ ပါးနဲ့ဖြစ်ပေါ်တယ်။အဟေတုကစိတ် ၁၆ပါးနဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။ဘာတွေလဲဆို တော့ပန်ကျဒါွရလာဝချနစိတ် ၁ပါး၊ထ ဝိပန်ကျဝိညာဉ်၁၀ပါး၊သံပတီချနစိတ် ၂ပါးနှင့်သံတီလနစိတ် ၃ပါးတို့ဖြစ်ကြ တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ဒီစိတ်၁၆ ပါးသည်ဝိရိယစေတသိက်တွေအကြော င်းဖြစ်ဖို့မရှိအောင်ကိုယ်စီ၊ကိုယ်စီရဲ့ တာဝန်တွေကိုလုပ်ဆောင်ကြတယ်။ ၅။ပီတိစေတသိက်သည်ပျှော်ရွှင်၊ချမ်း မြေ့စွာနဲ့ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာရှိတဲ့စေတ သိက်ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်အဲဒီသောမန ဿဝေဒနာနဲ့သာအတူဖြစ်ပေါ်ရခြင်း ဖြစ်တယ်။တစ်ခြားဝေဒနာနဲ့အတူမဖြစ် ပေါ်ဘူး။ပီတိစေတသိက်သည်သောမန ဿဝေဒနာ ၅၁ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်း ရှိပြီးစိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ဆိုလိုတာကကာမသောမနဿစိတ် ၁၈ပါး၊ပထ မဈာန်စိတ် ၁၁ပါး၊ဒုတိယဈာန်စိတ် ၁၁ ပါး၊တတိယဈာန်စိတ် ၁၁ပါးတို့ဖြစ်ကြ တယ်။သောမနဿဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ် ပေါ်ခြင်းရှိတဲ့စိတ်သည်အဲဒီပီတိစေတ သိက်တွေအတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိတဲ့စိတ် ၁၁ပါးရှိတယ်။ဆိုလိုတာကစတုတ္ထဈာန် စိတ်၁၁ပါးဖြစ်တယ်။ဒီလိုဖြစ်ရတဲ့အ ကြောင်းကတော့စတုတ္ထဈာန်စိတ်သည် ပီတိစေတသိက်တွေအတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိတဲ့တတိယဈာန်စိတ်ထက်ပိုပြီးမြင့် မြတ်တဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။

၂။ဝိစာရစေတသိက်သည်ဝိတက်အ တိုင်းကိုထိန်းပေးတဲ့စေတသိက်ဖြစ် တယ်။ဝိတက်ဘယ်လိုပဲစူစိုက်နေပါစေ ဝိစာရစေတသိက်လည်းအဲသလိုနဲ့ပဲ ထိန်းသိမ်းပေးတယ်။ဝိစာရစေတသိက် သည်စိတ် ၆၆ပါးနဲ့ဖြစ်ပေါ်တယ်။ဘာ တွေလဲဆိုတော့ကာမာဝကျလစိတ် ၄၄ ပါး၊ပထမဈာန်စိတ် ၁၁ပါးနှင့်ဒုတိယ ဈာန်စိတ် ၁၁ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ထဝိ ပန်ကျဝိညာဉ် ၁၀ပါးနှင့်တတိယဈာန်၊ စတုတ္ထဈာန်၊ပဉ္စမဈာန်တွေနဲ့မဖြစ်ပေါ် ဘူး။ဝိတက်စေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တဲ့ဘယ်စိတ်မဆိုအဲဒီစိတ်သည်ဝိစာရ စေတသိက်လည်းအတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိ ရတယ်။ဝိတက်စေတသိက်နဲ့အတူဖြစ် ပေါ်ခြင်းမရှိတဲ့ဝိစာရစေတသိက်ရှိတဲ့ စိတ် ၁၁ပါးနဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။ဆိုလိုတာက ဒုတိယဈာန်စိတ် ၁၁ပါးနဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။ ၃။အထိမောက္ခစေတသိက်သည်အာရုံ ထဲမှာသံသယမရှိတဲ့စိတ်ကိုထိုးစိုက်တဲ့ စေတသိက်ဖြစ်တယ်။အထိမောက္ခစေ တသိက်သည်စိတ် ၇၈ပါးနဲ့ဖြစ်ပေါ် တယ်။ထဝိပန်ကျဝိညာဉ် ၁၀ပါးနှင့် မောဟမူလစိတ်၊ဝိချီကီချာသမ္ပယုတ် ၁ပါးနဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။အထိမောက္ခစေတ သိက်သည်အာရုံထဲမှာသံသယမရှိတဲ့ စိတ်ကိုထိုးစိုက်တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ် ။ဒါကြောင့်မောဟမူလစိတ်နှင့်ဝိချီကီ ချာသမ္ပယုတ်တွေမဖြစ်ပေါ်ရခြင်းဖြစ် တယ်။

၄။ဝိရိယစေတသိက်သည်သဟဇာတ တရားကိုနောက်မဆုတ်ပဲကြိုးစားပန်း စားနဲ့ဆွဲဆောင်ပေးတဲ့စေတသိက်ဖြစ် တယ်။ဝိရိယစေတသိက်သည်စိတ် ၇၃ ပါးနဲ့ဖြစ်ပေါ်တယ်။အဟေတုကစိတ် ၁၆ပါးနဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။ဘာတွေလဲဆို တော့ပန်ကျဒါွရလာဝချနစိတ် ၁ပါး၊ထ ဝိပန်ကျဝိညာဉ်၁၀ပါး၊သံပတီချနစိတ် ၂ပါးနှင့်သံတီလနစိတ် ၃ပါးတို့ဖြစ်ကြ တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ဒီစိတ်၁၆ ပါးသည်ဝိရိယစေတသိက်တွေအကြော င်းဖြစ်ဖို့မရှိအောင်ကိုယ်စီ၊ကိုယ်စီရဲ့ တာဝန်တွေကိုလုပ်ဆောင်ကြတယ်။ ၅။ပီတိစေတသိက်သည်ပျှော်ရွှင်၊ချမ်း မြေ့စွာနဲ့ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာရှိတဲ့စေတ သိက်ဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်အဲဒီသောမန ဿဝေဒနာနဲ့သာအတူဖြစ်ပေါ်ရခြင်း ဖြစ်တယ်။တစ်ခြားဝေဒနာနဲ့အတူမဖြစ် ပေါ်ဘူး။ပီတိစေတသိက်သည်သောမန ဿဝေဒနာ ၅၁ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်း ရှိပြီးစိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ဆိုလိုတာကကာမသောမနဿစိတ် ၁၈ပါး၊ပထ မဈာန်စိတ် ၁၁ပါး၊ဒုတိယဈာန်စိတ် ၁၁ ပါး၊တတိယဈာန်စိတ် ၁၁ပါးတို့ဖြစ်ကြ တယ်။သောမနဿဝေဒနာနဲ့အတူဖြစ် ပေါ်ခြင်းရှိတဲ့စိတ်သည်အဲဒီပီတိစေတ သိက်တွေအတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိတဲ့စိတ် ၁၁ပါးရှိတယ်။ဆိုလိုတာကစတုတ္ထဈာန် စိတ်၁၁ပါးဖြစ်တယ်။ဒီလိုဖြစ်ရတဲ့အ ကြောင်းကတော့စတုတ္ထဈာန်စိတ်သည် ပီတိစေတသိက်တွေအတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိတဲ့တတိယဈာန်စိတ်ထက်ပိုပြီးမြင့် မြတ်တဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။

၆။ဆန္ဒစေတသိက်သည်စိတ်၆၉ပါးနဲ့ ဖြစ်ပေါ်ပြီးအလုပ်တာဝန်ကိုလုပ်ဆောင် ဖို့ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တ ယ်။အဟေတုကစိတ် ၁၈ပါးနှင့်မောဟမူလစိတ်၂ပါးတို့နဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။ဒါကြောင့်အဟေတုကစိတ် သည်အကြောင်းစေတသိက်နဲ့ဖြစ်ပေါ် ခြင်းမရှိတဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။အဲဒီမောဟမူ လစိတ်ကတော့မောဟမူလစိတ်တွေအ တူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိပေမယ့်လောဘစေတသိက်(သို့)ဒေါသစေတသိက်တွေအတူ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိတဲ့အခါမှာဆန္ဒစေတ သိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိရခြင်းဖြစ် တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ဆန္ဒစေတ သိက်သည်ဆန္ဒစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ် ပေါ်တဲ့တစ်ခြားစိတ်(သို့)ဒေါသမူလ စိတ်(သို့)လောဘမူလစိတ်တွေရဲ့သ ဘောအရကြိုက်နှစ်သက်တဲ့တရားသ ဘောတွေဖြစ်တယ်။

*အကုသိုလ်စေတသိက် ၁၄ပါး* အကုသိုလ်စေတသိက်ဆိုတာကတော့မ ကောင်းမြတ်တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။ ဘယ်စိတ်တွေနဲ့ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာအဲဒီ စိတ်သည်အကုသိုလ်ဖြစ်တယ်။ဒါ ကြောင့်အကုသိုလ်စေတသိက်သည်အဲ ဒီအကုသိုလ်စိတ် ၁၂ပါးနဲ့သာဖြစ်လို့ရ တယ်။ကုသိုလ်စိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်လို့ မရဘူး။ဝိပက်စိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်လို့မ ရဘူး။အကုသိုလ်စေတသိက်တစ်ပါးစီ တွေသည်အဲဒီအကုသိုလ်စိတ်ရဲ့အမျိုး အစားအရအကုသိုလ်စိတ်နဲ့သာအတူ ဖြစ်ပေါ်ရတယ်။ဒါပေမယ့်အကုသိုလ် စိတ်အပါးတိုင်းသည်အကုသိုလ်စေတ သိက် ၄ပါးရှိရတယ်။ဘာတွေလဲဆို တော့မောဟစေတသိက်၊ဟီရိစေတ သိက်၊ဩတပ္ပစေတသိက်၊ဥဒ္ဓစ္စစေတ သိက်တွေနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ရတယ်။ဒါ ကြောင့်ဒီအကုသိုလ်စိတ် ၄ပါးသည်အ ကုသိုလ်သာထာရဏစေတသိက်ဖြစ်ရ တယ်။ဒီအကုသိုလ်သာထာရဏစေတ သိက် ၄ပါးကလွဲပြီးတစ်ခြားအကုသိုလ် စေတသိက်လည်းအဲဒီအကုသိုလ်စိတ်နဲ့ သင့်တော်သလောက်အကုသိုလ်စိတ်နဲ့ အတူဖြစ်ပေါ်ရတယ်။

၁။မောဟစေတသိက်သည်အမှန်တ ကယ်ရှိတဲ့တရားသဘောရဲ့လက္ခဏ တွေကိုမသိတဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။ မောဟစေတသိက်သည်အကုသိုလ် စိတ် ၁၂ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ ၂။အဟီရိစေတသိက်သည်အကုသိုလ် တရားတွေနဲ့ရှက်ခြင်းမရှိတဲ့စေတသိက် ဖြစ်ပြီးအကုသိုလ် ၁၂ပါးနဲ့အတူဖြစ် ပေါ်တယ်။ ၃။အနောတ္တပ္ပစေတသိက် သည်အကုသိုလ်တရားတွေရဲ့အန္တရယ် တွေကိုခြောက်ခြင်းမရှိတဲ့စေတသိက် ဖြစ်ပြီးအကုသိုလ်စိတ် ၁၂ပါးနဲ့အတူ ဖြစ်ပေါ်တယ်။ ၄။ဥဒ္ဓစ္စစေတသိက်သည် အာရုံထဲမှာငြိမ်သက်ခြင်းမရှိတဲ့စေတ သိက်ဖြစ်ပြီးအကုသိုလ်စိတ် ၁၂ပါးနဲ့အ တူဖြစ်ပေါ်တယ်။ ၅။လောဘစေတ သိက်သည်အာရုံကိုလိုလာပြီးငြိတွယ် တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။ပြီးတော့လော ဘမူလစိတ် ၈ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ ၆။ဒိဌိစေတသိက်သည်တရားသဘော ထဲမှာအမြင်မှားတဲ့စေတသိက်ဖြစ် တယ်။ဒါကြောင့်တရားသဘောရဲ့အ ကြောင်းအကျိုးအရမမှန်ကန်တဲ့ကျင့် ကြံအားထုတ်မှုနည်းလမ်းတွေထဲမှာစွဲ လန်းခြင်းဖြစ်တယ်။ပြီးတော့မှားနေတဲ့ လုပ်ရပ်အမျိုးမျိုးတွေကိုကြိုးစားလုပ် ဆောင်ကြတယ်။ကိုယ်၊နှုတ်၊စိတ်တွေမှ မှားတဲ့ကျင့်ကြံမှုတွေကိုကြိုးစားလုပ် ဆောင်ပြီးအမြင်မှားတဲ့ဘယ်အချိန်မ ဆိုအဲဒီအချိန်မှာဒိဌိစေတသိက်သည် လောဘမူလစိတ်၄ပါးနှင့်ဒိဌိခတ္တာသမ္ပ ယုတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့ သောတာပတ္တိမဂ္ဂစိတ်တွေဖြစ်ပေါ်ပြီး အရိယာသစ္စာတရားတွေကိုထိုးထွင်း စွာသိတဲ့အခါမှာဒိဌိစေတသိက်သည် သမုစ္ဒေအဖြစ်နဲ့ငြိမ်းပြီးနောက်ထပ်မ ဖြစ်ပေါ်တော့ဘူး။ဒါကြောင့်သောတာ ပန်းဖြစ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေသည်နောက်ထပ် လောဘမူလစိတ်မှာဒိဌိခတ္တာသမ္ပယုတ် ၄ပါးတွေမရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။

ရ။မာနစေတသိက်သည်ကိုယ့်ကိုယ်ကို မာန်တက်ပြီးအထင်ကြီးနေတဲ့စေတ သိက်ဖြစ်တယ်။လောဘမူလစိတ်သည် ဒိဌိခတ္တာဝိပ္ပယုတ် ၄ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။အဲဒီလောဘမူလဒိဌိခတ္တာဝိပ္ပ ယုတ်၄ပါးသည်တစ်ချို့ကာလတွေမှာ မာနစေတသိက်အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိပြီး တစ်ချို့ကာလတွေမှာတစ်ချို့ကာလ တွေမှာမာနစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ် ခြင်းမရှိဘူး။အရိယာသစ္စာတရားတွေ ကိုထိုးထွင်းစွာသိပြီးရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ် တဲ့အခါမှာမာနစေတသိက်သည်သမုစ္ဒေ အဖြစ်နဲ့ငြိမ်းပြီးနောက်ထပ်မဖြစ်ပေါ် တော့ဘူး။ ၈။ဒေါသစေတသိက်သည် ကြမ်းတမ်းတဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။ ဖျက်ဆီးခြင်း၊ပူလောင်ခြင်းနှင့်စိတ်မ သာမယာတဲ့တရားသဘောတွေဖြစ်ပြီး ဒေါသစေတသိက် ၂ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။အရိယာသစ္စာတရားကိုထိုးထွင်း စွာသိပြီးအရှင်အနာဂါမ်ပုဂ္ဂိုလ်အဆင့် ရောက်တဲ့အခါမှာဒေါသစေတသိက်သည်သမုစ္ဒေအဖြစ်နဲ့ငြိမ်းသတ်နိုင်တယ်။ ဒါကြောင့်အရှင်သောတာပန်းပုဂ္ဂိုလ် သည်စိတ်ဆင်းရဲခြင်းတွေရှိရသေး တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ဒေါသမူ လစိတ် ၂ပါးစလုံးကျန်ရှိနေသေးတဲ့အ တွက်ကြောင့်ဖြစ်တယ်။

၉။ဧဿာစေတသိက်သည်ရုဏ်ပကာ သဏ၊အမွေဆိုင်ပစ္စည်း၊ရုပ်ပစ္စည်းတွေ အားလုံးဖြစ်တဲ့တစ်ပါးသူတွေရဲ့ပစ္စည်း ဥစ္စာတွေကိုမနာလိုတဲ့စေတသိက်ဖြစ် တယ်။ဧဿာစေတသိက်သည်ဒေါသမူ လစိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။အဲဒီဒေါသ မူလစိတ် ၂ပါးသည်တစ်ချို့ကာလမှာဧ ဿာစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိ ပြီးတစ်ချို့ကာလမှာဧဿာစေတသိက် နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။အရိယာသ စ္စာတရားကိုထိုးထွင်းစွာသိပြီးသောတာ ပတ္တိမဂ္ဂစိတ်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာဧဿာ စေတသိက်ကိုသမုစ္ဒေအဖြစ်နဲ့ငြိမ်းသ တ်နိုင်တယ်။ဒါကြောင့်အရှင်အရိယာ ပုဂ္ဂိုလ်တွေသည်နောက်ထပ်ဧဿာစေ တသိက်တွေမရှိရခြင်းဖြစ်တယ်။

မစ္ဆေရိယစေတသိက်သည်ကိုယ့်ရဲ့ပစ္စ ည်းဥစ္စာတွေကိုပေးဖို့ကပ်စေးနဲတဲ့စေ တသိက်ဖြစ်တယ်။ကိုယ်ကိုယ့်ပစ္စည် တွေကိုတစ်ခြားသူတွေအတွက်အကျိုးရှိပြီးသုံးဆောင်ဖို့ဆိုရင်ပေးဖို့အလိုမရှိ ဘူး။မစ္ဆေရိယစေတသိက်သည်ဒေါသမူ လစိတ်၂ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ရတယ်။ဒါ ပေမယ့်လောဘမူလစိတ်နဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့မစ္ဆေရိယစေတ သိက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့ဘယ်အချိန်မဆိုအဲဒီအ ချိန်မှာစိတ်သည်ပူလောင်ပြီးမပျှော်ရွှင် ဘူး။ဒါကြောင့်မစ္ဆေရိယစေတသိက် သည်လောဘမူလစိတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ် လို့မရခြင်းဖြစ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့လောဘမူလစိတ်သည်အဲဒီဥပေက္ခာဝေဒနာနှင့်သောမနဿဝေဒနာနဲ့သာ အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။မစ္ဆေရိယစေတ သိက်သည်ဒေါမနဿဝေဒနာနဲ့အချိန် တိုင်းဖြစ်ပေါ်ရတယ်။အဲဒီဒေါသမူလစိ တ်၂ပါးသည်တစ်ချို့ကာလမှာမစ္ဆေရိယစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိပြီး တစ်ချို့ကာလမှာမစ္ဆေရိယစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။အရိယာသ စ္စာတရားတွေကိုထိုးထွင်းစွာသိပြီး သောတာပတ္တိမဂ္ဂစိတ်ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါ မှာမစ္ဆေရိယစေတသိက်သည်သမုစ္ဒေ အဖြစ်နဲ့ငြိမ်းသတ်နိုင်တယ်။အရိယာပု ဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေသည်နောက် ထပ်မစ္ဆေရိယစေတသိက်တွေမရှိတော့ ဘူး။ဒါပေမယ့်ပုထုဇဉ်ဖြစ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ် တွေကတော့ပစ္စည်း၊ဥစ္စာအားလုံးတွေကိုမစွန့်လွတ်နိုင်ရသေးခြင်းသည်လော ဘစေတသိက်တွေရှိနေသေးတဲ့အတွက် ကြောင့်ဖြစ်တယ်။ဒါပေမယ့်မစ္ဆေရိယ ကနေကင်းမဲ့နေတဲ့ပုထုဇဉ်(အရှင်စေခ ပုဂ္ဂိုလ်)တွေသည်ကောင်းမြတ်ပြီးသင့် တော်တဲ့နည်းလမ်းတွေကိုရောက်တဲ့အ ခါမှာအဲဒီပစ္စည်းတွေကိုဒါန(စွန့်ကျဲ)အ ဖြစ်နဲ့စွန့်လွတ်လို့ရတယ်။ဘာကြောင့် လဲဆိုတော့သောတာပတ္တိမဂ္ဂစိတ်သည် မစ္ဆေရိယကိုသမုစ္ဒေအဖြစ်နဲ့ငြိမ်းသတ် နိုင်တယ်။

ကုက္ကုစ္စစေတသိက်သည်မလုပ်ဖြစ်တဲ့ ကုသိုလ်နှင့်လုပ်ပြီးသွားတဲ့အကုသိုလ် တွေထဲစိတ်အနှောက်အယှက်ဖြစ်ပြီးပူ ပြင်သောကဖြစ်တဲ့စေတသိက်ဖြစ် တယ်။ကုက္ကုစ္စစေတသိက်သည်ဒေါသ မူလစိတ် ၂ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ်လို့ရတယ် ။တစ်ချို့ကာလတွေမှာဒေါသမူလစိတ် သည်ကုက္ကစ္စစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ပြီးတစ်ချို့ကာလတွေမှာဒေါသမူလစိတ်သည်ကုက္ကစ္စစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ် ပေါ်ခြင်းမရှိဘူး။အနာဂါမိမဂ္ဂစိတ်နဲ့ကု က္ကစ္စစေတသိက်ကိုသမုစ္ဒေအဖြစ်နဲ့ငြိမ်း သတ်နိုင်တယ်။ ၁၂။ထိနစေတသိက် သည်စိတ်ပျက်ခြင်း၊စိတ်နှလုံးမသာမ ယာခြင်းတွေဖြစ်စေတဲ့စေတသိက်ဖြစ် တယ်။အကုသိုလ်သသံခါလိစိတ်၅ပါးနဲ့ ဖြစ်ပေါ်ပြီးလောဘမူလစိတ်သသံခါလိ ၄ပါးနှင့်ဒေါသမူလစိတ်သသံခါလိတစ် ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။တစ်ချို့ကာလမှာ အကုသိုလ်သသံခါလိသည်ထိနစေတ သိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိပြီးတစ်ချို့ ကာလတွေမှာအကုသိုလ်သသံခါလိ သည်ထိနစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ် ခြင်းမရှိဘူး။

၁၃။မိတ္တစေတသိက်သည်အတူဖြစ်ပေါ်တဲ့ထိုင်းမိုင်းခြင်း၊ငိုက်မျဉ်းခြင်းစတဲ့စေ တသိက်ကိုဖြစ်ပေါ်စေတဲ့စေတသိက် ဖြစ်တယ်။မိတ္တစေတသိက်သည်အကု သိုလ်သသံခါလိ ၅ပါးနဲ့ဖြစ်ပေါ်တယ်။ မိတ္တစေတသိက်သည်ထိနစေတသိက်နဲ့ အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ဘာကြောင့်လဲဆို တော့ထိနစေတသိက်နှင့်မိတ္တစေတ သိက်သည်အချိန်တိုင်းမှာအတူဖြစ် ပေါ်ကြတယ်။ခွဲထုတ်လို့မရဘူး။ထိနစေ တသိက်နှင့်မိတ္တစေတသိက်သည်အရဟန္တမဂ္ဂစိတ်နဲ့သမုစ္ဒေအဖြစ်ငြိမ်းသတ် နိုင်တယ်။ ၁၄။ဝိစိကိစ္စာစေတသိက် သည်ရတနာသုံးပါး၊အရိယာသစ္စာတ ရား၊ရုပ်တရားနှင့်နာမ်တရားရဲ့လက္ခ ဏတွေထဲမှာသံသယရှိတဲ့စေတသိက် ဖြစ်တယ်။ဝိစိကိစ္စာစေတသိက်သည် မောဟမူလစိတ်၁ပါးနဲ့အတူဖြစ်ပေါ် တယ်။ဝိစိကိစ္စာစေတသိက်ကိုသော တာပတ္တိမဂ္ဂစိတ်နဲ့သမုစ္ဒေအဖြစ်ငြိမ်း သတ်နိုင်တယ်။အကုသိုလ်စေတသိက် ၁၄ပါးကိုလွယ်ကူစွာမှတ်သားဖို့အတွက် ဒီလိုအဖွဲ့အဖြစ်နဲ့ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရခြင်း ဖြစ်တယ်။မိုကျတူကာ(စေတသိက်၄ပါးရှိတဲ့မောဟစေတသိက်)တွေကတော့ အကုသိုလ်သာထာရဏစေတသိက်၄ပါးဖြစ်ပြီးဘာတွေလဲဆိုတော့မောဟစေတသိက်၁ပါး၊အဟီရိစေတသိက်၁ပါး၊ အနောတ္တပ္ပစေတသိက်၁ပါး၊ဥဒ္ဓစ္စစေ တသိက်၁ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။လိုတီကာ (စေတသိက်၃ပါးရှိတဲ့လောဘစေတသိက်)တွေကတော့လောဘစေတသိက် ၁ပါး၊ဒိဌိစေတသိက်၁ပါး၊မာနစေတ သိက်၁ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ဒိဌိစေတ သိက်သည်လောဘစေတသိက်နဲ့အတူ ဖြစ်ပေါ်ပြီးမာနစေတသိက်လည်းလော ဘစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ဒါ ပေမယ့်ဒိဌိစေတသိက်နှင့်မာနစေတ သိက်သည်အတူမဖြစ်ပေါ်ကြဘူး။ဒါ ကြောင့်မာနစေတသိက်သည်မသေချာ တဲ့အနေနဲ့လောဘမူလစိတ်ဒိဌိခတ္တဝိပ္ပ ယုတ်၄ပါးနဲ့ဖြစ်ရတယ်။ဆိုလိုတာက တစ်ခါတစ်လေမှာလောဘမူလစိတ် ဖြစ်ပြီးမာနစေတသိက်မရှိတဲ့ဒိဌိခတ္တ ဝိပ္ပယုတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီးတော့ တစ်ခါတစ်လေမှာလောဘမူလစိတ်ဖြစ် ပြီးမာနစေတသိက်ရှိတဲ့ဒိဌိခတ္တဝိပ္ပ ယုတ်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။

ထိုကျတူကာ(စေတသိက်၄ပါးရှိတဲ့ဒေါ သစေတသိက်)တွေကတော့ဒေါသစေ တသိက်၁ပါး၊ဧဿာစေတသိက်၁ပါး၊ မစ္ဆေရစေတသိက်၁ပါး၊ကုက္ကုစ္စစေတ သိက်၁ပါးတို့ဖြစ်ကြတယ်။ဧဿာစေ တသိက်၊မစ္ဆေရစေတသိက်၊ကုက္ကုစ္စစေ တသိက်တို့သည်မသေချာတဲ့အနေနဲ့ဒေါ သစေတသိက်နဲ့အတူဖြစ်ပေါ်တယ်။ပြီး တော့တစ်ပြိုင်တည်းနဲ့မဖြစ်ပေါ်ဘူး။ဒါ ကြောင့်အဲဒီဒေါသမူလစိတ် ၂ပါးသည် တစ်ချို့ကာလမှာဧဿာစေတသိက်၊ မစ္ဆေရစေတသိက်နှင့်ကုက္ကုစ္စစေတ သိက်တွေအတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိဘူူး။ ပြီးတော့တစ်ချို့ကာလတွေမှာဧဿာ စေတသိက်(သို့)မစ္ဆေရစေတသိက်(သို့) ကုက္ကုစ္စစေတသိက်တွေသည်တစ်ခဏ မှာတစ်ပါးသာအတူဖြစ်ပေါ်ခြင်းရှိတယ်။ထီထုကာ(စေတသိက် ၂ပါးရှိတဲ့ထိန စေတသိက်)တွေကတော့ထိနစေတသိက်၁ပါးနှင့်မိတ္တစေတသိက်၁ပါးတို့ဖြစ် ကြတယ်။ဒီစေတသိက်၂ပါးသည်မခွဲ ကြဘူး။ဘယ်အချိန်မှာဖြစ်ပေါ်နေပါစေ အချိန်တိုင်းမှာအတူဖြစ်ပေါ်ရတယ်။စုစု ပေါင်းအကုသိုလ်စေတသိက်၄ဖွဲ့သည် အကုသိုလ်စေတသိက်၁၃ပါးဖြစ်တယ်။ ပြီးတော့ဝိစိကိစ္စာစေတသိက်၁ပါးနဲ့ ပေါင်းလိုက်ရင်အကုသိုလ်စေတသိက် ၁၄ပါးဖြစ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။

*သောမနစေတသိက် ၂၅ပါး* သောမနစေတသိက်သည်ကောင်းမြတ် တဲ့စေတသိက်ဖြစ်တယ်။ဘယ်စိတ်နဲ့မဆိုအတူဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါမှာအဲဒီစိတ် သည်သောမနစိတ်ဖြစ်ပြီးကောင်းမြတ် တဲ့စိတ်ဖြစ်တယ်။သောမနစေတသိက် သည်အကုသိုလ်စေတသိက်နဲ့ကွာခြားတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့အကု သိုလ်စေတသိက်သည်အဲဒီအကုသိုလ် စိတ်၁၂ပါးနဲ့သာအတူဖြစ်ပေါ်ရတယ်။ ဒါပေမယ့်သောမနစေတသိက်သည်ကု သိုလ်စိတ်၊ကုသိုလ်ဝိပက်စိတ်နှင့်သောမ နကိရိယာစိတ်တွေနဲ့လည်းအတူဖြစ် ပေါ်လို့ရတယ်။ဒါကြောင့်သောမနစေ တသိက်သည်ကာမာဝကျလကုသိုလ် (မဟာကုသိုလ်)ရူပါဝကျလကုသိုလ်၊ အရူပါဝကျလကုသိုလ်၊လောကုတ္တရာ ကုသိုလ်၊ကာမာဝကျလသဟေတုကဝိ ပါက်(မဟာဝိပါက်)၊ရူပါဝကျလဝိပါက်၊ အရူပါဝကျလဝိပါက်၊လောကုတ္တရာဝိ ပါက်၊ကာမာဝကျလသဟေတုကကိရိ ယာ(မဟာကိရိယာ)ရူပါဝကျလကိရိ ယာနှင့်အရူပါဝကျလကိရိယာတွေနဲ့ အတူဖြစ်ပေါ်ရခြင်းဖြစ်တယ်။

သောမနစတေသိကျသညျဒီသောမနစတေသိကျရဲ့အမြိုးအစားအရသောမနစိတျနဲ့အတူ ဖွဈပေါျရတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။သောမနသာထာရဏစတေသိကျ၁၉ပါးသညျသောမန စိတျအပါးတိုငျးနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။၂။ဝိရတီစတေသိကျ၃ပါးသညျစိတျ၁၆ပါးနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။ ဘာတှလေဲဆိုတော့မဟာကုသိုလျ၈ပါးနှငျ့လောကုတ်တရာ၈ပါး(သို့)၄၀ပါးတို့ဖွဈကွတယျ။ ၃။အပ်ပမရာ၂ပါးသညျစိတျ၂၈ပါးနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့မဟာကုသိုလျစိတျ၈ပါး၊မဟာ ကိရိယာ၈ပါးနှငျ့ရူပါဝကလြကုသိုလျ၄ပါး၊ရူပါဝကလြဝိပကျ၄ပါး၊ရူပါဝကလြကိရိယာ၄ပါးတို့ဖွဈကွ တယျ။ပဉ်စမစြာနျနဲ့မဖွဈပေါျဘူး။ပညာစတေသိကျ၁ပါးသညျစိတျ၄၇ပါးနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။ဘာတှလေဲဆို တော့ကာမာဝကလြဉာဏသမ်ပယုတျ၁၂ပါး၊မဟာခတ်တစိတျ၂၇ပါးနှငျ့လောကုတ်တရာစိတျ၈ပါးတို့ဖွဈကွ တယျ။

*သောမနသာထာရဏစတေသိကျ၁၉ပါး* ၁။သဒ်ဒါစတေိကျသညျသနျ့ရှငျးပွီးကွညျလငျတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။နှိုငျယှဉျလိုကျရငျကြောကျ ခဉြျ(သို့)ကွညျလငျပွီးမနှောကျတဲ့ရနေဲ့တူတယျ။သဒ်ဒါစတေသိကျဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာအကုသိုလျ တရားအားလုံးသညျရှံ့နှနျပှကျထဲမှာနှဈမွှပျတာနဲ့နှိုငျးယှဉျထားတယျ။ဆိုလိုတာကအကုသိုလျတှအေား လုံးဖွဈပေါျလို့မရဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီအခြိနျမှာသဒ်ဒါသညျကုသိုလျတရားထဲမှာကွညျလငျး တဲ့သဘောတှဖွေဈနတေဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ ၂။သတိစတေသိကျသညျကုသိုလျအားလုံးထဲ မှာအောကျမေ့နိုငျတဲစတေသိကျဖွဈတယျ။အဲဒီနေ့စဉျနဲ့အမြှအကုသိုလျဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာအဲဒီ အခြိနျသညျဒါန၊သီလ၊ဘာဝနာတှထေဲမှာသတိအောကျမေ့ဖွဈပေါျခွငျးတှမေရှိဘူး။ဒါန၊သီလ၊ ဘာဝနာထဲမှာကုသိုလျစိတျတှဖွေဈပေါျတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာသတိစတေသိကျသညျ အဲဒီကုသိုလျအမြိုးမြိုးတှကေိုဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့တယျ။

ဟိရိစတေသိကျသညျအကုသိုလျတရားတှမှောရှကျခွငျးရှိတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျကုသိုလျစိတျဖွဈ ပေါျတဲ့အခါမှာအကုသိုလျတရားတှကေိုရှကျတယျ။ဒါကွောငျ့ဟီရိစတေသိကျရဲ့လက်ခဏသညျမသနျ့ ရှငျးတဲ့အရာတှကေိုရှံပွီးမကိုငျတှယျခွငျးဖွငျ့နိုငျးယှဉျထားတယျ။ ၄။ဩတပ်ပစတေသိကျသညျအကု သိုလျတရားအားလုံးတှရေဲ့အပွဈတှကေိုကွောကျတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ဘယျအခြိနျမဆိုသေး ငယျတဲ့အကုသိုလျတရားအမြိုးမြိုးတှဖွေဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာအဲဒီအကုသိုလျတရားရဲ့အပွဈတှကေို ကွောကျခွငျးတှမေရှိဘူး။ဒါကွောငျ့ဩတပ်ပစတေသိကျရဲ့လက်ခဏတှသေညျသံပူမီးတုံးကွီးကိုမ ကိုငျတှယျခွငျးနဲ့နိုငျးယှဉျထားတယျ။ ၅။အလောဘစတေသိကျသညျအာရုံထဲမှာငွိတှယျခွငျးမရှိ တဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ဘယျအခြိနျမဆိုတကယျလို့အာရုံထဲမှာငွိတှယျပွီးသာယာခွငျးတှရှေိ တဲ့အခြိနျမှာဒါန၊သီလ၊ဘာဝနာတှဖွေဈပေါျလို့မရဘူး။ဒါကွောငျ့အကုသိုလျစိတျအမြိုးမြိုး တှသေညျအကွောငျးဖွဈတဲ့အလောဘစတေသိကျရှိခွငျးဖွငျ့ဖွဈပေါျရခွငျးဖွဈတယျ။အဲဒီအလောဘစတေသိကျရဲ့လက်ခဏသဘောတှသေညျကွာရှကျပေါျမှာရစေကျတှမေတငျနိုငျတာနဲ့နိုငျယှဉျထားတယျ ။ ၆။အဒေါသစတေသိကျသညျကွမျးတမျးမှုတှမေရှိခွငျးနှငျ့စိတျအနှောကျအယှကျတှမေရှိတဲ့စတေ သိကျဖွဈတယျ။အကြိုးတှဝေမြှေပွီးသတ်တဝါအားလုံးတှကေိုကူညီခွငျးဖွငျ့မတေ်တာထားပွီမိတျဆှေ အဖွဈနဲ့လက်ခဏသဘောတှရှေိတယျ။ ၇။တတ်တာမခတြတ်တာစတေသိကျသညျအလယျသဘောဖွဈ ပွီးမရိမျးယိုငျတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။အဂတိကနကေငျးမဲ့ခွငျးတှကွေောငျ့အာရုံထဲမှာဉပကေ်ခာ ပွုတဲ့သဘောတှဖွေဈရခွငျးဖွဈတယျ။

ဉပကေ်ခာပွုခွငျး၁၀မြိုးရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။ခလြူခူးပခေါသညျကိလသောတှအေားလုံးကိုငွိမျးသတျပွီးတဲ့ရဟန်တာပုဂ်ဂိုလျတှရေဲ့အာရုံ၆ပါးတှကေိုဉပကေ်ခာပွုတဲ့သဘောဖွဈပွီးတတ်တာမခတြတ်တာ စတေသိကျဖွဈတယျ။ ၂။ဖလုံဝိဟနျလုပခေါသညျသတ်တဝါတှအေားလုံးကိုအလယျအလတျအ ဖွဈနဲ့ဉပကေ်ခာပွုတဲ့တတ်တာမခတြတ်တာစတေသိကျဖွဈတယျ။ ၃။ဖို့ခနြျခုပခေါသညျအရိယာသစ်စာ တရားတှကေိုသိအောငျပွုပေးတဲ့အဖှဲ့အစညျးတဈခုဖွဈတဲ့တတ်တာမခတြတ်တာစတေသိကျဖွဈတယျ။ ၄။ဝိရိယုပခေါသညျဘာဝနာပှါးမြားခွငျးတှမှောမတငျး၊မလြော့တဲ့ကွိုးစားမှုမှနျကနျခွငျးရှိတဲ့ဝိရိယ စတေသိကျဖွဈတယျ။ ၅။သငျခါလုပခေါသညျသငျခါရတရားတှရေဲ့လက်ခဏသဘောတှကေိုထိုး ထှငျးစှာသိတဲ့အခါမှာဉပကေ်ခာပွုတဲ့ပညာစတေသိကျဖွဈတယျ။ ၆။ဝဒေနူပခေါသညျဆငျးရဲခွငျး (သို့)ခမြျးသာခွငျးတှကေိုခံစားခွငျးမရှိတဲ့ဝဒေနါစတေသိကျဖွဈတယျ။ ၇။ဝိပသနူပခေါသညျအ ကွောငျးအရဖွဈပေါျတဲ့အာရုံတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျတဲ့ထဲမှာအလယျအလတျဖွဈတဲ့ပညာစတေ သိကျဖွဈတယျ။ ၈။တတ်တာမခတြတ်တာပခေါသညျအဂတိတှမှောမရိမျးယိုငျတဲ့အလယျအလတျ ဖွဈတဲ့တတ်တာမခတြတ်တာစတေသိကျဖွဈတယျ။ ၉။စာနူပခေါသညျမတညျမွဲ၊မငွိမျသကျခွငျးတှေ ကိုဖွဈစပွေီးတဈခွားတရားတှမှောစူးစိုကျခွငျးတှလြေော့နညျးသှားတဲ့စြာနျသညျတတ်တာမခတြတ်တာ စတေသိကျဖွဈတယျ။ ၁၀။ပါလိစိုထုပခေါသညျရနျသူတှအေားလုံးကနကေုနျဆုံးငွိမျသကျပွီးတဲ့ စတုတ်ထစြာနျမှာတတ်တာမခတြတ်တာစတေသိကျဖွဈပွီးနောကျထပျဘယျစြာနျတှကေိုမှစှနျ့လှတျရမယျ့ တာဝနျတှမေလုပျရတော့ဘူး။

၈။ကာယပသတိစတေသိကျသညျအတူဖွဈပေါျတဲ့စတေသိကျကိုငွိမျသကျစပွေီးမတှဝေေ အောငျလုပျပေးတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ ၉။စိတ်တပသတိစတေသိကျသညျအတူဖွဈပေါျတဲ့ စိတျကိုငွိမျသကျအောငျပွုလုပျပေးတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။အဲဒီရှုပျထှေးခွငျးတှမေရှိတဲ့ တိတျဆိတျပွီးတဈယောကျထဲနခွေငျးကိုနှဈသကျတဲ့အခါမှာတကယျလို့စိတျသညျဒါန၊သီလ၊ ဘာဝနာတှနေဲ့မရှိဘူးဆိုရငျအဲဒီအခြိနျမှာငွိမျသကျခွငျးတှမေဟုတျဘူး။သမထဘာဝနာဆို တာကအကုသိုလျကနငွေိမျသကျအောငျပညာနဲ့တိုးတကျပှါးမြားရခွငျးကိုဆိုလိုတယျ။ဝိပသနာ ဆိုတာကပညာတှတေိုးတကျအောငျပှါးမြားခွငျးနှငျ့အမှနျတကယျရှိပွီးဖွဈပေါျတဲ့တရားသ ဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိခွငျးဖွဈတယျ။တကယျလို့ဒါန၊သီလ၊ဘာဝနာတှမေရှိတဲ့အခြိနျ မှာတိတျဆိတျစှာနဲ့တဈယောကျထဲနခွေငျးကိုနှဈသကျပွီးတောထဲမှာနပေမေယျ့လောဘမူလ စိတျတှဖွေဈသေးတယျ။# မှတျခကြျ#ကာယပသတိနှငျ့စိတ်တပသတိသညျဉဒ်ဓစ်စစတေသိကျနဲ့ ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတဲ့စတေသိကျရဲ့သဘောဖွဈတယျ။

၁၀။ကာယလှဟူးတာသညျအတူဖွဈပေါျတဲ့စတေသိကျအားလုံးတှကေိုပေါ့ပါးစတေဲ့စတေသိကျ ဖွဈတယျ။အကုသိုလျလိုမြိုးမလေးလံဘူး။ ၁၁။စိတ်တလှဟူးတာသညျအတူဖွဈပေါျတဲ့စိတျတှကေို မလေးအောငျပွုလုပျပေးတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ #မှတျခကြျ#ကာယလှဟူးတာနှငျ့စိတ်တလှဟူး တာသညျထီနစတေသိကျနှငျ့မိတ်တစတေသိကျတှရေဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတဲ့စတေသိကျဖွဈသညျ။ ၁၂။ကာယမုထုတာသညျနူ့ညံ့သိမျမှေ့တဲ့စတေသိကျဖွဈပွီးအတူဖွဈပေါျတဲ့စတေသိကျအားလုံး တှကေိုမကွမျးတမျးအောငျပွုလုပျပေးတယျ။ ၁၃။စိတ်တမုထုတာသညျအတူဖွဈပေါျတဲ့စိတျကို သိမျမှေ့စပွေီးမကွမျးတမျးအောငျပွုလုပျပေးတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ #မှတျခကြျ#ကာယမုထု တာနှငျ့စိတ်တမုထုတာသညျဒိဌိစတေသိကျနှငျ့မာနစတေသိကျတှရေဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတဲ့စတေ သိကျဖွဈတယျ။

၁၄။ကာယကမ်မန်တာသညျအတူဖွဈပေါျတဲ့စတေသိကျအားလုံးတှကေိုသောမနတရားရဲ့ အလုပျတှနေဲ့သငျ့တောျအောငျပွုလုပျပေးတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ ၁၅။စိတ်တကမ်မန်တာသညျ အတူဖွဈပေါျတဲ့စိတျကိုသောမနတရားရဲ့အလုပျတှမှောသငျ့တောျသလောကျနဲ့သာပွုလုပျ ပေးတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။# မှတျခကြျ#ကာယကမ်မန်တာနှငျ့စိတ်တကမ်မန်တာသညျစိတျတှကေို ကောငျးမွတျတဲ့တရားထဲမှာမသငျ့တောျအောငျပွုလုပျပေးတဲ့အကုသိုလျတရားနဲ့ဆနျ့ကငြျ ဘကျဖွဈတဲ့တရားဖွဈတယျ။ ၁၆။ကာယပါခူးတာသညျအလှယျတကူနဲ့ရှိတဲ့စတေသိကျ ဖွဈပွီးအတူဖွဈပေါျတဲ့စတေသိကျအားလုံးတှကေိုကောငျးမွတျတဲ့တရားတှထေဲမှာလှယျ ကူစှာနဲ့ပွုလုပျပေးတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ ၁၇။စိတ်တပာခူတာသညျကောငျးမွတျတဲ့တရား တှထေဲမှာအတူဖွဈပေါျတဲ့စိတျကိုလှယျကူစှာနဲ့ပွုလုပျပေးတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ #မှတျခကြျ#ကာယပါခူတာနှငျ့စိတ်တပါခူတာသညျကောငျးမွတျတဲ့တရားတှထေဲမှာ မယုံကွညျခွငျးနဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ ၁၈။ကာယုစုတာသညျရိုးသား ဖွောငျ့မတျတဲ့စတေသိကျဖွဈပွီးအတူဖွဈပေါျတဲ့စတေသိကျတှကေိုခိုငျမာစပွေီးကောငျမွတျ တဲ့တရားတှထေဲမှာမလိမျညာပဲနဲ့မှနျကနျပွီးဖွောငျ့မတျအောငျပွုလုပျစတေယျ။ ၁၉။စိတ်တုစုတာ သညျကောငျးမွတျတဲ့တဲ့တရားတှထေဲမှာမှနျကနျပွီးဖွောငျ့မတျအောငျစိတျကိုပွုလုပျပေးတဲ့စေ တသိကျဖွဈတယျ။# မှတျခကြျ#ကာယုစုတာနှငျ့စိတ်တုစုတာသညျလိမျညာပွီးမဖွောငျ့မတျတဲ့ စိတျကိုပွုလုပျပေးပွီးမာယာစတဲ့ဉပကိလသောနဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ ဒီစတေသိကျ၁၉ပါးသညျသောမနစိတျအပါးတိုငျးနဲ့အတူဖွဈပေါျပွီးအကုသိုလျစိတျ၁၂ပါးနှငျ့ အဟတေုကစိတျ၁၈ပါးနဲ့မဖွဈပေါျဘူး။ဒါကွောငျ့သောမနစိတျသညျထဝိဟတေုက(သို့)တီဟေ တုကဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့အဟေတေုကဖွဈခွငျးတှမေရှိဘူး။အဲဒီအကုသိုလျစိတျ ၁၂ပါးကတော့အဟေတေုက၂ပါးနှငျ့ထဝိဟတေုက၁၀ပါးတှဖွေဈတယျ။တီဟတေုကဖွဈ ခွငျးမရှိဘူး။

** ဝိရတီစတေသိကျ ၃ပါး** ဝိရတီစတေသိကျသညျဖွဈပေါျတဲ့ဒုစရိုကျတှကေိုရှောငျကဉြျတဲ့တာဝနျကိုလုပျတဲ့စတေသိကျ ဖွဈတယျ။ဝိရတီစတေသိကျ ၃ပါးရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁(၂၀)။သမ်မာဝါစာစတေသိကျသညျ ဖွဈပေါျတဲ့ဝစီဒုစရိုကျ၄ပါးကိုရှောငျကဉြျတဲ့တာဝနျကိုလုပျတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲ ဆိုတော့မုသာဝါဒါ-လိမျလညျလှညျ့ဖွားမမှနျသောစကားကိုပွောဆိုခွငျး၊ပိသုဏဝါစာ-ကုနျးတိုကျ ခွငျး၊ဖရုသဝါစာ-ကွမျးတမျးသောစကားကိုပွောဆိုခွငျး၊သမ်ဖပ်ပလာပဝါစာ-အနှဈအဆံမရှိသိမျ ဖငြျးသောစကားကိုပွောဆိုခွငျးတို့ဖွဈကွတယျ။ဝစီဒုစရိုကျကိုမပွဈမှားတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲ ဒီအခြိနျမှာသမ်မာဝါစာစတေသိကျသညျအဲဒီဝစီဒုစရိုကျအမြိုးမြိုးတှကေိုဖွဈပေါျပွီးရှောငျကဉြျ တယျ။ ၂(၂၁)။သမ်မာကမ်မန်တစတေသိကျသညျဖွဈပေါျတဲ့ကာယဒုစရိုကျ၃ပါးကိုရှောငျကဉြျတဲ့စေ တသိကျဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ပါဏာတိပါတာ၊အဒိန်နာဒါနာ၊ကာမသေုမိစ်ဆာစာရာတို့ဖွဈ ကွတယျ။ကာယဒုစရိုကျ၃ပါးကိုရှောငျကဉြျတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာသမ်မာကမ်မန်တစတေ သိကျသညျအဲဒီကာယဒုစရိုကျတှကေိုဖွဈပေါျပွီးရှောငျကဉြျတဲ့တာဝနျကိုလုပျတယျ။

၃(၂၂)။သမ်မာအာဇီဝစတေသိကျသညျဖွဈပေါျတဲ့မိစ်ဆာအာဇီဝကိုဝစီဒုစရိုကျ၄ပါးနှငျ့ကာယဒုစရိုကျ၃ပါးတှကေိုရှောငျကဉြျတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။မိစ်ဆာအာဇီဝကိုရှောငျကဉြျတဲ့ဘယျ အခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာသမ်မာအာဇီဝစတေသိကျသညျဖွဈပေါျတဲ့အဲဒီမိစ်ဆာအာဇီဝကိုရှောငျ ကဉြျတဲ့တာဝနျကိုလုပျဆောငျတယျ။

**အပ်ပမယေစြတေသိကျ ၂ပါး** အပ်ပမယေစြတေသိကျသညျအာရုံအဖွဈနဲ့ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တာဝါတှရှေိတဲ့တသေိကျဖွဈတယျ။မဟာ ဝိပကျစိတျနဲ့မဖွဈပေါျဘူး။ရူပါဝကလြပဉ်စမစြာနျမှာအရူပါဝကလြစိတျ၊လောကုတ်တစိတျိတှေ သညျအပ်ပမယေစြတေသိကျ၂ပါးဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့၁(၂၃)။ကရုဏာစတေသိကျ သညျဒုက်ခဆငျးရဲဖွဈတဲ့သတ်တဝါတှကေိုသနားကွငျနာတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။နှိပျစကျခွငျး မရှိတဲ့သဘောတရားဖွစိတယျ။၂(၂၄)။မုတိတာစတေသိကျသညျသုခခမြျးသာဖွဈတဲ့သတ်တဝါ တှနေဲ့ဝမျးမွောကျဝမျးသာဖွဈတဲ့စတေသကျဖွဈတယျ(ဧသာ)မနာလို၊ဝနျတိုးခွငျးနဲ့ဆနျ့ကငြျ ဘကျဖွဈတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။

** ပညာစတေသိကျ ၁ပါး** ၂၅။ပညာစတေသိကျသညျအဲဒီတရားသဘောရဲ့အကွောငျးအကြိုးထဲမှာနှငျ့တရားသဘော ထဲကနားလညျမှုမှနျ၊အမွငျမှနျတဲ့စတေသိကျဖွဈတယျ။သောမနစတေသိကျ၂၅ပါးသညျဒီသော မနစိတျနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။သောမနသာထာရဏစတေသိကျ၁၉ပါးသညျကုသိုလျစိတျ၊ဝိပကျစိတျ၊ ကိရိယာစိတျနှငျ့ကာမာဝကလြစိတျ၊အရူပါဝကလြစိတျနှငျ့လောကုတ်တရာစိတျတှပေါသောမန စိတျအပါးတိုငျးနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။ဝိရတီစတေသိကျ၃ပါးသညျမဟာကုသိုလျစိတျ၈ပါးနှငျ့လော ကုတ်တရာစိတျ၈ပါး(သို့)၄၀ပါးနဲ့သာဖွဈပေါျရတယျ။တဈခြို့မဟာကုသိုလျစိတျသညျဝိရတီစေ တသိကျနဲ့အတူဖွဈပေါျခွငျးမရှိဘူး။ဝိရတီစတေသိကျဘယျတဈပါးပါးမဆိုဘယျအမြိုးအ စားတှမေဆိုဒုစရိုကျကိုရှောငျကဉြျနတေဲ့မဟာကုသိုလျစိတျသညျအဲဒီအခြိနျနဲ့သာဖွဈပေါျရ တယျ။ဝိရတီစတေသိကျ၃ပါးစလုံးသညျမဟာကုသိုလျစိတျထဲမှာတဈပွိုငျတညျးဖွဈပေါျလို့ မရဘူး။ဒါပမေယျ့အဲဒီလောကုတ်တရာစိတျဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာဝိရတီစတေသိကျ၃ပါးစလုံးသညျ အဲဒီလောကုတ်တရာစိတျရဲ့အဆငျ့လိုကျအားဖွငျ့သမုစ်ဒအေဖွငျ့နဲ့ဒုစရိုကျကိုရှောငျကဉြျပွီးတာဝနျ အရနဲ့တဈပွုငျတညျးဖွဈပေါျတယျ။လောကုတ်တရာစိတျ၈ပါး(သို့)၄၀ပါးတှသေညျဝိရတီစတေ သိကျ၃ပါးစလုံးနဲ့အတူဖွဈပေါျကွတယျ။

ဝိရတီစတေသိကျသညျမဟာကိရိယာစိတျနဲ့အတူမဖွဈပေါျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ရဟန်တာ တှသေညျသမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ကိလသောအမြိုးမြိုးတှကေိုငွိမျသတျတဲ့အခါမှာဝိရတီစတေသိကျ သညျဘယျဒုစရိုကျကိုမှရှောငျကဉြျဖို့မဖွဈပေါျတော့ဘူး။ဝိရတီစတေသိကျသညျမဟာဝိပကျ စိတျနဲ့မဖွဈပေါျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့မဟာဝိပကျသညျရူပါဝကလြဝိပါကျ၊အရူပါဝကြ လဝိပါကျနှငျ့လောကုတ်တရာဝိပါကျနဲ့ကှာခွာတယျ။ဆိုလိုတာကရူပါဝကလြကုသိုလျသညျရူပါဝ ကလြဝိပကျအဖွဈနဲ့အကြိုးဖွဈစတေဲ့ကမ်မအကွောငျးဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့အဲဒီရူပါဝကလြကု သိုလျနဲ့မကှာခွားဘူး။ဉပမာ-ကိုယျနဲ့အရိပျတို့ဖွဈကွတယျ။ရူပါဝကလြကုသိုလျသညျဘယျစေ တသိကျတှရှေိပွီးဘယျလောကျနဲ့အတူဖွဈပေါျသလဲ?ရူပါဝကလြဝိပကျလညျးအဲဒီစတေသိကျ တှရှေိပွီးအဲလောကျနဲ့အတူဖွဈပေါျတယျ။ရူပါဝကလြကုသိုလျသညျဘာအာရုံတှရှေိသလဲ?ရူပါ ဝကလြဝိပကျလညျးအဲဒီအာရုံတှရှေိတယျ။အရူပါဝကလြကုသျုလျနှငျ့အရူပါဝကလြဝိပကျ၊လောကုတ်တရာကုသိုလျနှငျ့လောကုတ်တရာဝိပကျတှလေညျးထို့နညျးတူပဲဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့ မဟာကုသိုလျသညျအဲသလိုမြိုးဖွဈသလာ?ဝိရတီစတေသိကျသညျဒုစရိုကျကိုရှောငျကဉြျတဲ့ အခြိနျမှသာမဟာကုသိုလျစိတျနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီမဟာကုသိုလျစိတျရဲ့အကြိုးဖွဈ တဲ့မဟာဝိပကျဖွဈတယျ။ဝိရတီစတေသိကျနှငျ့အပ်ပမယေစြတေသိကျတှအေတူဖွဈပေါျခွငျး မရှိဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့မဟာဝိပါကျသညျမဟာကုသိုလျလိုမြိုးဒုစရိုကျကိုရှောငျကဉြျ တဲ့တာဝနျကိုမလုပျဘူး။ဝိရတီစတေသိကျသညျရူပါဝကလြစိတျနှငျ့အရူပါဝကလြစိတျနဲ့မ ဖွဈပေါျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီမဟာခတ်တစိတျဖွဈတဲ့အခြိနျမှာကိုယျ၊နှုတျတှမှေဘာ ပွုလုပျခွငျးတှမှေမရှိဘူး။ဝိရတီစတေသိကျသညျကိုယျ(သို့)နှုတျတှမှေဒစရိုကျတှကေိုရှောငျ ကဉြျဖို့ဖွဈပေါျရတယျ။

** အပ်ပမယေစြတေသိကျ၂ပါး** အပ်ပမယေစြတေသိကျ၂ပါးသညျတဈပွိုငျတညျးမဖွဈပေါျဘူး။ဘယျအပ်ပမယေတြဈပါးပါးမဆိုအဲဒီအာရုံ(သုခသို့ဒုက်ခ)ဖွဈပွီးပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါစိတျရှိတဲ့အခြိနျမှာဖွဈပေါျတယျ။အပ်ပမယေစြတေသိကျသညျဝိရတီစတေသိကျနဲ့ထပျတူဖွဈပွီးမဟာဝိပါကျစိတျနဲ့အတူမဖွဈပေါျဘူး။ ဒါပမေယျ့ဘယျအပ်ပမယေတြဈပါးပါးမဆိုအာရုံဖွဈပွီးသတ်တဝါရှိတဲ့အခါမှာမဟာကုသိုလျ စိတျနှငျ့မဟာကိရိယာစိတျတှဖွေဈပေါျလို့ရတယျ။ပွီးတော့ဗွဟ်မာစိုတရားဘာဝနာပှါးမြားတဲ့ အခြိနျမှာဆိုလိုတာကမတေ်တာဘာဝနာဆိုတာကအဒေါသစတေသိကျဖွဈပွီး၊ကရုဏာဘာဝနာဆိုတာကကရုဏာစတေသိကျဖွဈပွီးဉပကေ်ခါဘာဝနာကတော့တတ်တာမခတြတ်တာစတေသိကျတို့ဖွဈ ကွတယျ။အဲဒီဗွဟ်မာစိုတရားဖွဈတဲ့သမထဘာဝနာကိုပှါးမြားတဲ့အခါမှာမတေ်တာ(သို့)ကရုဏာ (သို့)မုဒိတာတှနေဲ့ပါဝငျတဲ့မဟာကုသိုလျတှသေညျခိုငျမာခွငျးရှိပွီးငွိမျသကျခွငျးရှိတဲ့အထိ ပိုပွီးတိုးတကျလာတယျ။ပွီးတော့ဉပစာရသမာဓိ(အာရုံထဲမှာခိုငျမာခွငျးနှငျ့နီးတဲ့သမာဓိ)နှငျ့ အပ်ပဏာသမာဓိ(အာရုံထဲမှာခိုငျမာတဲ့သမာဓိ)တို့ဖွဈကွတယျ။

ဒါကွောငျ့ပထမစြာနျစိတျအဆငျ့ဖွဈပွီးဆကျလကျပှါးမြားတဲ့အခါမှာအစဉျလိုကျအားဖွငျ့ဒုတိယ၊တတိယ၊စတုတ်ထစြာနျစိတျထိရောကျရှိသှားတယျ။ဒါပမေယျ့မတေ်တာ၊ကရုဏာ၊မုဒိတာ တှသေညျရုပျစြာနျ(၅)ပါးဖွဈတဲ့ပဉ်စမစြာနျအဆငျ့ထိမရောကျနိုငျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ ပထမ၊ဒုတိယ၊တတိယ၊စတုတ်ထစြာနျစိတျဖွဈတဲ့အဆငျ့တှသေညျသောမနူဝဒေနာနဲ့အတူ ဖွဈပေါျတယျ။ဒါကွောငျ့ပဉ်စမစြာနျရောကျတဲ့အထိဗွဟ်မာစိုတရားဘာဝနာကိုပှါးမြားမယျဆို ရငျအဲဒီဉပကေ်ခာဗွဟ်မာစိုတရားသာဖွဈရတယျ။ဒါကွောငျ့မတေ်တာ၊ကရုဏာ၊မုဒိတာတှသေညျ ပထမစြာနျ၊ဒုတိယစြာနျ၊တတိယစြာနျနှငျ့စတုတ်တစြာနျလောကျသာဖွဈရတယျ။အဲဒီဉပကေ်ခာ ဗွဟ်မာစိုကတော့ပဉ်စမစြာနျနဲ့ပဲဖွဈရတယျ။အပ်ပမယေစြတေသိကျ၂ပါးသညျအရူပါဝကလြစိတျ နှငျ့မဖွဈပေါျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အရူပါဝကလြစိတျသညျအာရုံဖွဈတဲ့ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါ တှမေရှိဘူး။အပ်ပမယေစြတေသိကျ၂ပါးသညျလောကုတ်တရာစိတျနဲ့မဖွဈပေါျဘူး။ဘာကွောငျ့ လဲဆိုတော့လောကုတ်တရာစိတျသညျအာရုံဖွဈတဲ့နိဗ်ဗာနျရှိတယျ။

**ပညာစတေသိကျတဈပါးသညျဉာဏသမ်ပယုတျအားလုံးဖွဈတဲ့ကာမာဝကလြစိတျနဲ့အတူဖွဈပေါျတယျ။ပွီးတော့ရူပါဝကလြစိတျ၊အရူပါဝကလြစိတျနှငျ့လောကုတ်တရာစိတျတှနေဲ့အတူဖွဈပေါျတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဒီစိတျတှအေားလုံးသညျပညာစတေသိကျတှနေဲ့ပါ ဝငျရတယျ။ကာမာဝကလြကုသိုလျစိတျသညျမြားသောအားဖွငျ့သောမနသာထာရနစတေသိကျ နဲ့သာအတူဖွဈပေါျတာတှေ့ရတယျ။ဒါပမေယျ့တဈခြို့ကာလတှမှောဒုစရိုကျကိုရှောငျကွဉျတဲ့ အခါမှာဝိရတီစတေသိကျ၁ပါးနဲ့အတူဖွဈပေါျတယျ။ပွီးတော့တဈခြို့ကာလတှမှောပညာစေ တသိကျနဲ့အတူဖွဈပေါျတယျ။အဲဒီသမထဘာဝနာနှငျ့ဝိပူနာဘာဝနာတှကေိုတိုးတကျ အောငျပှါးမြားတဲ့အခြိနျမှာအတူဖွဈပေါျတဲ့ပညာစတေသိကျသညျမဟာကုသိုလျစိတျဖွဈ တယျ။ဒါကွောငျ့မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျဖွဈတယျ။

**ရုပျအမြိုးအစား ၂၈ပါး** ရုပျသညျသိတဲ့သဘောမဟုတျတဲ့ပရမတ်ထတရားဖွဈတယျ။ရုပျသညျသငျခတတရားဖွဈပွီး ဖွဈ၊ပကြျတဲ့တရားသဘောဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ရုပျဖွဈပေါျစဖေို့ပွုပွငျပွောငျးလဲတဲ့အ ကွောငျးရှိရတယျ။အူပါထာရရုပျသညျမဟာဘူတရုပျကိုမှီခိုပွီးဖွဈပေါျရတယျ။ဒါပမေယျ့အူပါထာရရုပျနှငျ့မဟာဘူတရုပျတှဖွေဈပေါျနိုငျဖို့သညျသမုတ်ထာရှိရတယျ။ဆိုလိုတာကအဲဒီရုပျအား လုံးတှကေိုတညျထောငျတဲ့တရားတှဖွေဈပေါျဖို့အတှကျဖွဈတယျ။အဲလိုမှမဟုတျရငျရုပျတှေ အားလုံးလညျးဖွဈပေါျလို့မရဘူး။သမုတ်ထာဆိုတာကရုပျတှကေိုတညျထောငျပွီးဖွဈပေါျစတေဲ့ တရားဖွဈပွီးအာလုံး၄ပါးရှိတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ကံ၁ပါး၊စိတျ၁ပါး၊ဉတု၁ပါး၊အာဟာရ ၁ပါးတို့ဖွဈကွတယျ။ *သမုတ်ထာဖွဈပွီးစိတျကနဖွေဈပေါျတဲ့ရုပျသညျကမ်မခရြုပျ၊ *သမုတ်ထာ ဖွဈပွီးစိတျကနဖွေဈပေါျတဲ့စိတျသညျစိတ်တခရြုပျ၊ *သမုတ်ထာဖွဈပွီးဉတုကနဖွေဈပေါျတဲ့ဉတု သညျဉတုခရြုပျနှငျ့သမုတ်ထာဖွဈပွီးအာဟာရကနဖွေဈပေါျတဲ့အာဟာရရုပျသညျအာဟာရခရြုပျ တို့ဖွဈကွတယျ။

** ကမ်မခရြုပျ** ကမ်မခရြုပျသညျသမုတ်ထာဖွဈပွီးကံကနဖွေဈပေါျတဲ့ရုပျဖွဈတယျ။အထူးသဖွငျ့တဈခွားသမုတ်ထာ ကနမေဖွဈပေါျတဲ့ရုပျ၉ရုပျရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။စက်ခုပသာဓာတျရုပျ ၂။သောတပသာ ဓာတျရုပျ ၃။ဃာနပသာဓာတျရုပျ ၄။ဇိဝှါပသာဓာတျရုပျ ၅။ကာယပသာဓာတျရုပျ ၆။အီထီးဘာ ဝရုပျ ၇။ပူရိစဘာဝရုပျ ၈။ဟာထိုငျရရုပျ ၉။ခြီဝိတီန်ဒွိရရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။အသကျရှိခွငျးနဲ့တူ တဲ့ဘယျအရာမဆိုအကုသိုလျ(သို့)ကုသိုလျဘယျကံမဆိုသမုတ်ထာကနမေဖွဈပေါျဘူး။ဉပမာ-ပြိုး ပငျအမြိုးမြိုးတှသေညျဒီကမ်မခရြုပျ၉ရုပျစလုံးတှမေရှိဘူး။

တဈခြို့ပုဂ်ဂိုလျတှမှောစက်ခုပသာဓာတျရုပျ၊သောတပသာဓာတျရုပျ၊ဃာနပသာဓာတျရုပျ၊ဇိဝှါပ သာဓာတျရုပျ၊ကာယပသာဓာတျရုပျ၊အီတီဘာဝရုပျ၊ပူရိစဘာဝရုပျတှဖွေဈပေါျဖို့ကံကသမုတ်ထာ မဖွဈပေးဘူး။ဒါပမေယျ့ခန်ခာငါးပါးရှိတဲ့ဘုံမှာပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါဖွဈတဲ့အခါစိတျရဲ့ဖွဈပေါျခွငျး သညျဟာထိုငျရရုပျရှိရတယျ။ပွီးတော့ကမ်မခရြုပျရဲ့ကာလာလအားလုံးထဲမှာတဈခွားကမ်မခြ ရုပျနဲ့အတူဖွဈပေါျတဲ့ခြီဝိတိန်ဒွိယရုပျတှရှေိတယျ။ရုပျသာရှိပွီးဗွဟ်မာပုဂ်ဂိုလျဖွဈတဲ့အသည သတ်တာဗွဟ်မာပုဂ်ဂိုလျအတှကျကတော့နာမျတရားတှမေရှိဘူး။ဆိုလိုတာကအဲဒီအသညသတ်တာ ဗွဟ်မာဖွဈတဲ့အခြိနျမှာစိတျ၊စတေသိကျတှမေဖွဈပေါျဘူး။ဒါကွောငျ့ကမ်မခရြုပျတဈကာလသာရှိ ရတယျ။ဆိုလိုတာကအဲဒီခြီဝိတိန်ဒွိယရုပျသာရှိတဲ့ကာလာလဖွဈတယျ။စက်ခုပသာဓာတျရုပျ၊ သောတပသာဓာတိရုပျ၊ဃာနပသာဓာတျရုပျ၊ဇိဝှါပသာဓာတျရုပျ၊ကာယပသာဓာတျရုပျ၊အီတီး ဘာဝရုပျ၊ပူရိစဘာဝရုပျနှငျ့ဟာထိုငျရရုပျတှမေရှိကွဘူး။

ဒီကမ်မခရြုပျ၉ရုပျသညျအူပါထာရရုပျဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့အဝိနိဖိုခရုပျ၈ရုပျနဲ့အတူဖွဈ ပေါျရတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။စက်ခုအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၀ရုပျရှိတဲ့ စက်ခုပသာဓာတျရုပျရဲ့အစုဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနိဖိုခရုပျ၈+စက်ခုပသာဓာတျရုပျ+ ခြီဝိတိန်ဒွိယရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ ၂။သောတအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၀ရုပျရှိတဲ့ သောတပသာဓာတျရုပျရဲ့အစုဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနိဖိုခရုပျ၈+သောတပသာ ဓာတျရုပျ+ခြီဝိတိန်ဒွိယရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ ၃။ဃာနအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၀ရုပျ ရှိတဲ့ဃာနပသာဓာတျရုပျရဲ့အစုဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနိဖိုခရုပျ၈+ဃာနပသာဓာတျ ရုပျ+ခြီဝိတိန်ဒွိယရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ ၄။ဇိဝှါအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၀ရုပျရှိတဲ့ဇိဝှါပ သာဓာတျရုပျရဲ့အစုဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနိဖိုခရုပျ၈+ဇိဝှါပသာဓာတျရုပျ+ခြီဝိတိန်ဒွိ ယရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ ၅။ကာယအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၀ရုပျရှိတဲ့ကာယပသာ ဓာတျရုပျရဲ့အစုဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနိဖိုခရုပျ၈+ကာယပသာဓာတျရုပျ+ခြီဝိ တိန်ဒွိယရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ ၆။အီတီးဘာဝအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၀ရုပျရှိတဲ့ အီတီးဘာဝရုပျရဲ့အစုဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနိဖိုခရုပျ၈+အီတီးဘာဝရုပျ+ခြီဝိ တိန်ဒွိယရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ ၇။ပူရိစဘာဝကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၀ရုပျရှိတဲ့ပူရိစ ဘာဝရုပျရဲ့အစုဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနိဖိုခရုပျ၈+ပူရိစဘာဝရုပျ+ခြီဝိတိန်ဒွိယ ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ ၈။ဟာထိုငျရအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၀ရုပျရှိတဲ့ဟာထိုငျရ ရုပျရဲ့အစုဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနိဖိုခရုပျ၈+ဟာထိုငျရရုပျ+ခြီဝိတိန်ဒွိယရုပျတို့ ဖွဈကွတယျ။ ၉။ခြီဝိအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၉ရုပျရှိတဲ့ခြီဝိရုပျရဲ့အစုဖွဈတယျ။ ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနိဖိုခရုပျ၈+ခြီဝိတိန်ဒွိယရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။

ဒီကမ်မခရြုပျကာလာလတှသေညျအဲဒီဘုံဘဝနဲ့သငျ့တောျသလောကျပဋိသန်ဓစေိတျရဲ့အူပါထခဏာ နဲ့တဈပွိုငျတညျးဖွဈပေါျတယျ။ပွီးတော့စိတျအပါးတိုငျးရဲ့အနူးခဏာတိုငျးနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။ဆို လိုတာကစိတျတဈပါးပါးရဲ့အူပါထခဏာ၊ထီးတီခဏာနှငျ့ဖနျခါးခဏာသညျစိတျ၏ဇာတိမဖွဈ မှီကခြုပျငွိမျးသှားတဲ့စိတျ၁၆ကွိမျဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ကမ်မခရြုပျအားလုံးသညျစုတိစိတျနဲ့တဈ ပွိုငျတညျးငွိမျးသှားရတယျ။ခလြာဖူခြာ့မှေးခွငျးဖွဈတဲ့မနုူဘုံထဲမှာပဋိသန်ဓစေိတျနဲ့တဈ ပွိုငျတညျးဖွဈပေါျတဲ့ကမ်မခရြုပျသညျ၃ကာလာရှိတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ဟာထိုငျရအစု ကာလာ၊ကာယအစုကာလာ၊ဘာဝအစုကာလာတို့ဖွဈပွီးကွီးပွငျးလာတဲ့အခါမှာစက်ခုအစုကာ လာ၊သောတအစုကာလာ၊ဃာနအစုကာလာ၊ဇိဝှါအစုကာလာတှသေညျအဲဒီကာလာရဲ့အခြိနျ ကာလနဲ့သငျ့တောျသလောကျဖွဈပေါျကွတယျ။

အိုပါပါတီကာမှေးခွငျးအဖွဈနဲ့ပဋိသန်ဓတေညျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျခန်ဓာကိုယျတှပွေညျ့စုံစှာ နဲ့ခကြျခငြျးပဲမှေးလာတယျ။ပွီးတော့နတျ၊ဗွဟ်မာ၊အသူရကယျနှငျ့ငရဲထဲမှာမှေးတဲ့သူတှေ သညျကမ်မခရြုပျ(၇)ကာလာလစလုံးရှိပွီးပဋိသန်ဓယေူတဲ့အခြိနျမှာတဈပွိုငျတညျးခကြျခငြျး ပဲပွညျ့စုံသှားတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ဟာထိုငျရအစုကာလာလ၊ကာယအစုကာလာလ၊ဘာဝ အစုကာလာလ၊စက်ခုအစုကာလာလ၊သောတအစုကာလာလ၊ဃာနအစုကာလာလနှငျ့ဇိဝှါအစု ကာလာလတို့ဖွဈကွတယျ။ဒါပမေယျ့တကယျလို့ဘယျကံအမြိုးအစားနှငျ့ဘယျရုပျအမြိုးအစား တှမေဆိုဖွဈပေါျဖို့အကွောငျးမဖွဈပေးဘူးဆိုရငျအဲဒီပဋိသန်ဓယေူတဲ့အခြိနျမှာ(ပဋိသန်ဓစေိတျ ဖွဈတဲ့အခြိနျ)နှငျ့ပဋိသန်ဓယေူပွီးတဲ့နောကျပိုငျး(ပဝတီအခြိနျ)တှပေါကာလာလရုပျမဖွဈပေါျ ဘူး။ရုပျဗွဟ်မာဘုံမှာဗွဟ်မာပုဂ်ဂိုလျအဖွဈနဲ့ပဋိသန်ဓတေညျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျအိုပါပါတီကာနဲ့မှေး ပွီးအဲဒီကမ်မခရြုပျ၄ကာလာလနဲ့သာရှိတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ဟာထိုငျရအစုကာလာလ၊ စက်ခုအစုကာလာလ၊သောတအစုကာလာလနှငျ့ခြီဝိအစုကာလာလတို့ဖွဈကွတယျ။ဃာန ပသာဓာတျရုပျ၊ဇိဝှါပသာဓာတျရုပျ၊ကာယပသာဓာတျရုပျနှငျ့ဘာဝရုပျတှမေဖွဈပေါျဘူး။ဒါ ကွောငျ့ဗွဟ်မာပုဂ်ဂိုလျဖွဈဖို့အကွောငျးဖွဈပေးတဲ့စြာနျစိတျရဲ့အငျအားတှနေဲ့ကာမအာရုံထဲ မှာသာယာနှဈသကျခွငျးတှကေိုရပျတနျးခွငျးရဲ့အကြိုးတှဖွေဈတယျ။

အနညာတိဗွဟ်မာပုဂ်ဂိုလျဖွဈတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျနာမျတရားမရှိပဲရုပျတရားသာရှိတဲ့ဗွဟ်မာဖွဈပွီးကမ်မခရြုပျ၁ကာလာလပဲရှိတယျ။ဆိုလိုတာကအဲဒီအနညာတိဗွဟ်မာမှေးခွငျးရဲ့ခြီဝိအစုကာလာလ ကိုဆိုလိုတယျ။ဒါကွောငျ့နာမျတရားထဲမှာသာယာနှဈသကျမှုတှလြေော့နညျးသှားတဲ့ပဉ်စမစြာနျရဲ့ အကြိုးတှဖွေဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ကိလသောတှနေဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့နာမျတရားရဲ့အပွဈ တှကေိုမွငျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ပဉ်စမစြာနျကုသိုလျစိတျမစောတဲ့အခါမှာနာမျ တရားမရှိခွငျးကျိုလိုလားရခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့ပဉ်စမစြာနျကုသိုလျစိတျသညျနာမျတရားထဲမှာ ငွိတှယျခွငျးတှလြေော့နညျးပွီးစုတိစိတျထကျအရငျဖွဈပေါျတယျ။ဒါကွောငျ့သကျတမျး၅၀၀ ကမ်ဘာ(ကဒျ)ရှိတဲ့အနညာတိဗွဟ်မာဘုံထဲမှာရုပျပဋိသန်ဓတေညျခွငျးကိုအကွောငျးဖွဈပေးရခွငျး ဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့နာမျတရားဖွဈပေါျခွငျးမရှိတဲ့အခါမှာဘာလှုပျရှားခွငျးတှမှေမရှိရခွငျး ဖွဈတယျ။ဘယျကိရိယာပုဒျတှနေဲ့စုတိ(အနညာတိဗွဟ်မာမဖွဈခငျ)ကတြဲ့အခါမှာအနညာတိ ဗွဟ်မာရဲ့ပဋိသန်ဓရေုပျသညျစုတိရုပျကတြဲ့အထိအဲဒီကိရိယာပုဒျပဲဖွဈရတယျ။ပွီးတော့ကုသိုလျ ကံတဈခုကပဋိသန်ဓစေိတျတညျဖို့အကွောငျးဖွဈပေးရခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့ကမ်မခရြုပျသညျ ကာမသုဂတိဘုံမှာမှေးလာတယျ။ပွီးတော့သမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ကိလသောတှကေိုမငွိမျးသတျနိုငျသေး သ၍တော့ကိလသော၊ကံ၊ဝိပါကျတှနေဲ့လှညျပတျနရေတယျ။

**စိတ်တခရြုပျ** စိတျမှဖွဈပေါျတဲ့ရုပျသညျသမုတ်ထာ(မူလနရော)ဖွဈပွီး၆ကာလာလရှိတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။ဆူတနျထာကာလာလသညျအဲဒီအဝိနိဖိုခရုပျ(၈)ရုပျသာရှိတဲ့ကာလာလဖွဈတယျ။တဈခွား ရုပျတှနေဲ့အတူဖွဈပေါျခွငျးမရှိဘူး။ပဋိသန်ဓစေိတျပကြျသှားပွီးတဲ့အခြိနျမှာဘဝငျစိတျတှေ ဆကျလကျပွီးဖွဈပေါျတယျ။ဆူတနျထာကာလာလဖွဈတဲ့စိတ်တခရြုပျသညျပထမဘဝငျစိတျ ရဲ့အူပါထအခြိနျနဲ့တဈပွိုငျတညျးဖွဈပေါျတယျ။ပွီးတော့စိတျရဲ့အူပါထအခြိနျတိုငျးသညျထဝိ ပနျကဝြိဉာဉျ(၁၀)ပါးနဲ့မဖွဈပေါျဘူး။ဒါကွောငျ့ရုပျဖွဈပေါျနိုငျဖို့လုံလောကျတဲ့အားတှမေရှိတဲ့ သမုတ်ထာဖွဈတယျ။စိတ်တခရြုပျဖွဈပေါျဖို့သမုတ်ထာမရှိတဲ့စိတျသညျ၁၆ပါးရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ အရုပျစြာနျဝိပကျစိတျ၄ပါး၊ပဋိသန်ဓစေိတျ၁ပါး၊ထဝိပနျကဝြိဉာဉျ၁၀ပါးနှငျ့ရဟန်တာရဲ့စုတိစိတျ၁ပါး တို့ဖွဈပွီးစုစုပေါငျး၁၆ပါးတို့ဖွဈကွတယျ။အရုပျစြာနျဝိပါကျစိတျ၄ပါးသညျရုပျဖွဈပေါျစဖေို့ သမုတ်ထတှမေဖွဈဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အရုပျစြာနျကုသိုလျရဲ့အကြိုးပေးဖွဈတယျ။ဒါ ကွောငျ့ရုပျရဲ့အပွဈကိုမွငျပွီးကိလသောတှကေိုပံ့ဖိုးပေးတဲ့တရားဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ဘယျ ရုပျကိုမှအာရုံမရှိတဲ့အရုပျစြာနျကုသိုလျတှကေိုပှါးမြားရခွငျးဖွဈတယျ။အရုပျဗွဟ်မာဘုံထဲမှာအ ရုပျစြာနျဝိပါကျတှပေဋိသန်ဓတောဝနျကိုလုပျတဲ့အခါမှာဘယျရုပျကိုမှဖွဈပေါျဖို့အကွောငျးမပေး ရခွငျးဖွဈတယျ။

ပဋိသန်ဓစေိတျသညျစိတ်တခရြုပျဖွဈပေါျဖို့သမုတ်ထာမဖွဈဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဘုံဘဝတဈခု မှာပထမဉီးဆုံးစိတျဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့စိတ်တခရြုပျဖွဈပေါျဖို့နှငျ့သမုတ်ထာဖွဈပေးဖို့လုံလောကျ တဲ့အားတှမေရှိရသေးခွငျးဖွဈတယျ။အရှငျရဟန်တာရဲ့စုတိစိတျသညျရုပျဖွဈပေါျဖို့သမုတ်ထာတှေ မဖွဈဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ရုပျဖွဈပေါျဖို့လုပျပေးတဲ့အကွောငျးဖွဈခွငျးသဘောတှဆေုံး သှားတဲ့သံသရာရဲ့နောကျဆုံးစိတျအပါးဖွဈတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ ၂။ကာယဝိရတီအစု ကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၉ရုပျရှိတဲ့ကာယဝိရတီရုပျရဲ့အဖှဲ့တှဖွေဈတယျ။ဘာတှလေဲဆို တော့အဝိနီဖိုခရုပျ၈+ကာယဝိရတီရုပျ၁ရုပျတို့ဖွဈပွီးအဓိပ်ပါယျကိုပွဖို့ရုပျကိုအလိုရှိတဲ့စိတျရဲ့ အူပါထအခြိနျနဲ့တဈပွိုငျးတညျးဖွဈပေါျတယျ။ ၃။ဝဇီဝီရတီသဒ်ဓါအစုကာလာလသညျစုစု ပေါငျးရုပျ၁၀ရုပျရဲ့အဖှဲ့ဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနီဖိုခရုပျ၈+ဝဇီဝိရတီရုပျ၁+သဒ်ဓါ ရုပျ၁ရုပျတို့ဖွဈပွီးအသံ(ဝဇီ)ရဲ့သမုတ်ထာဖွဈတဲ့စိတျရဲ့အူပါထအခြိနျနဲ့တဈပွိုငျတညျးဖွဈပေါျ တယျ။

၄။လဟူတာထီအကေအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ(၁၁)ရုပျရဲ့အဖှဲ့ဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲ ဆိုတော့အဝိနီဖိုခရုပျ၈+ဝိကာလရုပျ၃တို့ဖွဈပွီးကိရိယာပုဒျအမြိုးမြိုးထဲမှာရုပျဖွဈခွငျးကိုအ လိုရှိတဲ့စိတျရဲ့အူပါထအခြိနျနဲ့တဈပွိုငျတညျးဖွဈပေါျတယျ။၅။ကာယဝီရတီလဟူတာထီတအစု ကာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၂ရုပျရဲ့အဖှဲ့ဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနီဖိုခရုပျ၈+ဝိကာလ ရုပျ၃+ကာယဝီရရုပျ၁တို့ဖွဈပွီးအဓိပ်ပါယျကိုပွတဲ့ကိရိယာပုဒျအမြိုးမြိုးထဲမှာရုပျဖွဈခွငျးကိုအ လိုရှိတဲ့စိတျရဲ့အူပါထအခြိနျနဲ့တဈပွုငျတညျးဖွဈပေါျတယျ။ ၆။ဝဇီဝီရတီသဒ်ဓါလဟူတာထီတေ လအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၃ရုပျရဲ့အဖှဲ့ဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနီဖိုခရုပျ၈+ ဝိကာလရုပျ၃+ဝဇီဝီရတီရုပျ၁+သဒ်ဓါရုပျ၁တို့ဖွဈကွတယျ။ဝိကာလရုပျကိုမှီခိုရတဲ့အသံသညျအ ထူးဖွဈပေါျဖို့အလိုရှိတဲ့စိတျရဲ့အူပါထအခြိနျနဲ့တဈပွုငျတညျးဖွဈပေါျတယျ။ဒါကွောငျ့အသံရဲ့ တညျရာဖွဈတဲ့အဲဒီအသံတှဖွေဈပေါျရခွငျးဖွဈတယျ။ဉးသ

စိတ်တခကြာလာလသညျအဲဒီစိတ်တခကြာလာလကိုဖွဈပေါျစတေဲ့သမုတ်ထာဖွဈတဲ့စိတျရဲ့အူပါထအ ခြိနျနဲ့ကာလာလတိုငျးသညျတဈပွုငျတညျးဖွဈပေါျရတယျ။စိတ်တခကြာလာလသညျထီတီအခြိနျ နှငျ့စိတျရဲ့ဖနျခအခြိနျတှထေဲမှာမဖွဈပေါျဘူး။

** ဉတုခရြုပျ * * ဉတုကနဖွေဈပေါျတဲ့ရုပျ၄ကာလာလရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။ဆူထနျထာကာလာလသညျအဝိ နီဖိုခရုပျ၈ရုပျသာရှိတယျ။ပွီးတော့အဲဒီစိတျကိုကာကှယျပွီးရှိတဲ့ရုပျထဲမှာတဈခွားရုပျတှနေဲ့အတူ ဖွဈပေါျခွငျးမရှိဘူး။အဲဒီပဋိသန်ဓစေိတျရဲ့အူပါထအခြိနျ၊ထီးတီအခြိနျနှငျ့ဖနျခါးအခြိနျထဲမှာကမ်မ ခရြုပျတှဖွေဈပေါျတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီပဋိသန်ဓစေိတျရဲ့ထီးတီအခြိနျထဲမှာသာဉတုတှရှေိတယျ။ဉ တုဆိုတာကမီးဓာတျဖွဈပွီးအဲဒီဖွဈပေါျတဲ့ကမ်မခကြာလာလထဲမှာဆူထနျထာကာလာလဖွဈပေါျ ပွီးဉတုခရြုပျကိုသမုတ်ထာဖွဈပေးတယျ။ပွီးတော့ဒီဉတုဆူထနျတာကာလာလသညျနောကျထပျ ရုပျရဲ့ထီးတီအခြိနျတှမှောဖွဈပေါျဖို့အတှကျဖွဈတယျ။

၂။သဒ်ဓါအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၉ရုပျရှိတဲ့အသံရဲ့အဖှဲ့ဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ အဝိနီဖိုခရုပျ၈+သဒ်ဓါရုပျ၁တို့ဖွဈကွတယျ။အသံရဲ့တညျနရောဖွဈတဲ့ဝဇီဝီရတီရုပျကိုထိတှေ့ပေး တဲ့သမုတ်ထာဖွဈပွီးစိတျကနမေဖွဈပေါျတာမဟုတျဘူး။အသံရုပျဖွဈတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအ ခြိနျသညျသမုတ်ထာဖွဈပွီးဉတုကနအေသံဖွဈပေါျတယျ။ဉပမာ-ကားသံ၊ရတေံခှနျသံစသညျတို့ ဖွဈကွတယျ။၃။လဟူတာထီအကောအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၁ရုပျရှိတဲ့ဝိကာလရုပျ ရဲ့အဖှဲ့ဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနီဖိုခရုပျ၈+ဝိကာလရုပျ၃တို့ဖွဈကွတယျ။ဉတုသညျ ပြော့တဲ့ရုပျ၊ပေါ့တဲ့ရုပျတှကေိုဖွဈပေါျစတေဲ့သမုတ်ထာတဈခုဖွဈတယျ။ပွီးတော့စိတျကိုကာကှယျ တဲ့ခန်ဓာကိုယျထဲမှာအလုပျတှနေဲ့သငျ့တောျတဲ့ရုပျဖွဈတယျ။တကယျလို့ဉတုတှမေညီမြှရငျရော ဂါတှဖွေဈပေါျတယျ။ပွီးတော့ဝိကာလရုပျမရှိတဲ့ဘယျရုပျခန်ဓာကိုယျအစိတျအပိုငျးနှငျ့ဘယျစိတျ တှမေဆိုအဲဒီခန်ဓာကိုယျရဲ့အစိတျအပိုငျးတှကေိုသမုတ်ထာဖွဈပေးပွီးလိုခငြျတဲ့အတိုငျးလှုပျရှား သှားလာလို့မရဘူး။၄။သဒ်ဓါလဟူတာထီထာဝါ့အစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျအားလုံး၁၂ရုပျ ဖွဈပွီးအသံနှငျ့ဝိကာလရုပျရဲ့အဖှဲ့ဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အဝိနီဖိုခရုပျ၈+ဝိကာလရုပျ၃+ သဒ်ဓါရုပျ၁တို့ဖွဈကွတယျ။အဲဒီဝိကာလရုပျရဲ့အဖှဲ့ဖွဈတဲ့အခြိနျမှာအသံဖွဈပေါျတာလညျးရှိ တယျ။ဉပမာ-လကျဖွောငျ့တီးခွငျး၊လကျခုတျတီးခွငျးတို့ဖွဈကွတယျ။

**အာဟာရခရြုပျ** အာဟာရထဲမှာတဈလုတျခွငျးနဲ့မြိုခစြားလိုကျတဲ့သွဇာရုပျကနဖွေဈပေါျတဲ့ရုပျသညျ(၂)ကာလာလရှိတယျ။ဒီအာဟာရခကြာလာလသညျအဲဒီပုဂ်ဂိုလျသတ်တဝါရဲ့ခန်ဓာကိုယျထဲမှာသာဖွဈပေါျနိုငျ တယျ။အာဟာရခကြာလာလ(၂)ကာလာလတှကေတော့ ၁။ဆူထနျထာကာလာလသညျအဲဒီ အဝိနီဖိုခရုပျ(၈)ရုပျသာရှိပွီးတဈခွားရုပျတှအေတူဖွဈပေါျခွငျးမရှိဘူး။ ၂။လဟူတာထီအေ ကာအစုကာလာလသညျစုစုပေါငျးရုပျ၁၁ရုပျရှိတဲ့ဝိကာလရုပျရဲ့အဖှဲ့ဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆို တော့အဝိနီဖိုခရုပျ၈+ဝိကာလရုပျ၃ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။စိတျနှငျ့ဉတုကလှဲပွီးဝိကာလရုပျ၃ပါး ကိုဖွဈပေါျစတေဲ့သမုတ်ထာဖွဈတယျ။ပွီးတော့အာဟာရရုပျသညျဝိကာလရုပျ၃ပါးကိုဖွဈပေါျပေး တဲ့နောကျထပျသမုတ်ထာတဈခုဖွဈတယျ။တကယျလို့အဲဒီဉတုကနဖွေဈပေါျတဲ့ဝိကာလရုပျတှရှေိ ပမေယျ့အာဟာရရုပျတှပေကြျတယျ။ဆိုလိုတာကရာသီဉတုကောငျးပမေယျ့အာဟာရပကြျတယျ။ ဒါကွောငျ့ဝိကာလရုပျသညျလြှငျမွနျစှာနဲ့လှုပျရှားနိုငျဖို့လုံလောကျတဲ့အားတှမေရှိဘူး။

အာဟာရခရြုပျသညျအဲဒီမြိုခစြားလိုကျတဲ့အာဟာရထဲကသွဇာရဲ့ပြံ့နှံ့ခွငျးကိုမှီခိုပွီးသမုတ်ထာ ဖွဈတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာသမုတ်ထာဖွဈတဲ့သွဇာရုပျရဲ့ထီးတီအခြိနျမှာဖွဈပေါျတယျ။ ရုပျစုစုပေါငျးတဈရုပျစီတှသေညျသမုတ်ထာ၄ထဲကသမုတ်ထာတဈခုခုမှာဖွဈပေါျတယျ။ဘာတှလေဲ ဆိုတော့အဝိနီဖိုခရုပျ၈ရုပျသညျသမုတ်ထာ၄ရုပျကနဖွေဈပေါျပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့တဈခြို့ကာ လာလသညျသမုတ်ထာအဖွဈနဲ့ကံရှိတယျ။တစိခြို့ကာလာလသညျသမုတ်ထာရှိတဲ့စိတျဖွဈတယျ။ တဈခြို့ကာလာလသညျသမုတ်ထာရှိတဲ့ဉတုဖွဈတယျ။တဈခြို့ကာလာလသညျသမုတ်ထာရှိတဲ့ အာဟာရဖွဈတယျ။ ပသာဓာတျရုပျ၅ပါး၊ဘာဝရုပျ၂ပါး၊ဟာထိုငျရရုပျ၁ပါး၊ခြီဝိတိန်ဒွိယရုပျ၁ရုပျ တှသေညျအဲဒီသမုတ်ထာအဖွဈနဲ့ကံကနဖွေဈပေါျတယျ။ဝိကာလရုပျ၃ရုပျသညျသမုတ်ထာ၃ကနေ ဖွဈပေါျပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့တဈခြို့ကာလာလသညျသမုတ်ထာရှိတဲ့စိတျကနဖွေဈပေါျတယျ။ တဈခြို့ကာလာလရုပျသညျသမုတ်ထာရှိတဲ့ဉတုကနဖွေဈပေါျတယျ။တဈခြို့ကာလာလသညျသမုတ်ထာရှိတဲ့အာဟာရကနဖွေဈပေါျတယျ။ဝိရတီရုပျ၂ရုပျသညျအဲဒီသမုတ်ထာဖွဈတဲ့စိတျကနဖွေဈ ပေါျတယျ။သဒ်ဓါရုပျ၂ရုပျသညျသမုတ်ထာ၂ကနဖွေဈပေါျပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့တဈခြို့ကာလာ လသညျသမုတ်ထာရှိတဲ့စိတျကနဖွေဈပေါျတယျ။တဈခြို့ကာလာလသညျသမုတ်ထာရှိတဲ့ဉတုက နဖွေဈပေါျတယျ။ပရိစ်ဒရေုပျ၁ရုပျသညျသမုတ်ထာ၄ရုပျကနဖွေဈပေါျပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ သမုတ်ထာအဖွဈနဲ့ကံကနဖွေဈပေါျပွီးကာလာလကွားမှာဖွဈပေါျတဲ့အခါသမုတ်ထာအဖွဈနဲ့ ကံကနဖွေဈပေါျတယျ။လက်ခဏရုပျ၄ပါးသညျဘယျသမုတ်ထာနဲ့မှမဖွဈပေါျဘူး။ဘာကွောငျ့ လဲဆိုတော့သဘာဝရုပျ၁၈ရုပျရဲ့လက်ခဏအခွအေနသောဖွဈတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။

**ရုပျ ၂၈ပါး** ရုပျ၂၈ရုပျသညျအမြိုးမြိုးခှဲခွမျးစိတျဖွာလို့ရတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ *သဘာဝရုပျ၁၈ရုပျဆိုတာကတော့ကိုယျရဲ့ကိုယျပိုငျလက်ခဏရှိတဲ့ရုပျဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆို တော့အဝိနီဖိုခရုပျ၈+ပသာဓာတျရုပျ၅+ဘာဝရုပျ၂+ဟာထိုငျရရုပျ၁+ခြီဝိတိန်ဒွိယရုပျ၁+သဒ်ဒါရုပျ၁ ရုပျတို့ဖွဈပွီးစုစုပေါငျး၁၈ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ *အသဘာဝရုပျ၁၀ဆိုတာကတော့နောကျထပျ သကျသကျကိုယျပိုငျလက်ခဏာမရှိတဲ့ရုပျဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ဝိကာလရုပျ၃+ဝိရတီရုပျ၂ +ပရိစ်ဒရေုပျ၁+လက်ခဏရုပျ၄ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ *အနျရတီရုပျ၅ဆိုတာကတော့အတှငျးရုပျဖွဈ ပွီးပသာဓာတျရုပျ၅ရုပျဖွဈတယျ။ *ဖာဟီလာရုပျ၂၃ဆိုတာကတော့အပွငျရုပျဖွဈပွီးကနြျရှိနတေဲ့ ရုပျ၂၃ရုပျဖွဈတယျ။ *ဝတ်ထုရုပျ၆ဆိုတာကတော့စိတျရဲ့ဖွဈပေါျခွငျးဖွဈတဲ့ရုပျဖွဈပွီးပသာဓာတျရုပျ၅ရုပျနှငျ့ဟာထိုငျရရုပျ၁ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။

အဝတ်ထုရုပျ(၂၂)ဆိုတာကတော့ကနြျရှိနတေဲ့ရုပျ(၂၂)တို့ဖွဈကွတယျ။ဒှါရရုပျ(၇)ဆိုတာကတော့အာရုံကိုလကျခံတဲ့ရုပျဖွဈပွီးပသာဓာတျရုပျ၅ရုပျနှငျ့ကာယကံမှဖွဈတဲ့ရုပျ(ကာယဝီရတီရုပျ၁)နှငျ့ ဝဇီကံမှဖွဈတဲ့ရုပျ(ဝဇီဝီရတီရုပျ၁)တို့ဖွဈကွတယျ။အဒှါရရုပျ(၂၁)တှကေတော့ကနြျရှိတဲ့ရုပျ၂၁ ရုပျဖွဈတယျ။အိန်ဒွိယရုပျ(၈)တှကေတော့ကိုယျရဲ့အလုပျတာဝနျထဲမှာအကွီးဆုံးဖွဈတဲ့ရုပျ၈ရုပျဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ပသာဓာတျရုပျ၅+ဘာဝရုပျ၂+ခြီဝိတိန်ဒွိယရုပျ၁တို့ဖွဈကွတယျ။ အဏီထရိယရုပျ(၂၀)တှကေတော့ကနြျရှိနတေဲ့ရုပျ(၂၀)ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။အိုလာလိကရုပျ (၁၂)ရုပျသညျရုပျအကွမျးပွငျး၁၂ရုပျဖွဈပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ဝိသရရုပျ၇ရုပျ(မကြျစိ၊နား၊ နှာ၊လြှာ၊ကိုယျတှမှေအာရုံဖွဈတဲ့ရုပျ)နှငျ့ပသာဓာတျရုပျ၅ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ဆူခူမရုပျ(၁၆) သညျအသေးစိတျတဲ့ရုပျဖွဈပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ကနြျရှိနတေဲ့ရုပျ၁၆ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ

**သမျတီကရေုပျ(၁၂)သညျနီးတဲ့ရုပျဖွဈပွီးဝဖေနျသုံးသပျခွငျးဖွငျ့သိနိုငျတဲ့ရုပျဖွဈတယျ။ ဘာတှလေဲဆိုတော့ပသာဓာတျရုပျ၅ရုပျနှငျ့ဝိသရရုပျ၇ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ **ထူလရေုပျ၁၆ရုပျ သညျဝေးတဲ့ရုပျဖွဈပွီးဝဖေနျသုံးသပျဖို့ခဲယှဉျးတဲ့ရုပျဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ကနြျရှိနတေဲ့ ရုပျ၁၆ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။**သမျပတီခရုပျ၁၂သညျထိတှေ့နိုငျတဲ့ရုပျဖွဈပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ ပသာဓာတျရုပျ၅ရုပျနှငျ့ဝိသာရရုပျ၇တို့ဖွဈကွတယျ။ **အပ်ပတီခရုပျ၁၆ရုပျသညျထိတှေ့လို့မရတဲ့ ရုပျဖွဈပွီးကနြျရှိနတေဲ့ရုပျ၁၆ရုပျဖွဈတယျ။ **ခိုကလြခါဟိကရုပျ၅ရုပျသညျအာရုံကိုထိတှေ့လို့ ရတဲ့ရုပျဖွဈပွီးပသာဓာတျရုပျ၅ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။**အခိုကလြခါဟိကရုပျ၂၃ရုပျသညျအာရုံ ကိုထိတှေ့လို့မရတဲ့ရုပျဖွဈပွီးကနြျရှိနတေဲ့ရုပျ၂၃ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။

သမထဘာဝနာသညျသမာဓိပွုလုပျခွငျးတှမေဟုတျဘူး။သမာဓိသညျအာရုံထဲမှာတညျကွညျတဲ့ တရားသဘောဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့စိတျအပါးတိုငျးနဲ့ဖွဈပေါျတဲ့အကေခတ်တာစတေသိကျဖွဈတယျ။ဘယျအာရုံတဈခုခုမဆိုစိတျအကွာကွီးရှိတဲ့အခါမှာအကေခတ်တာ စတေသိကျရဲ့လက်ခဏသညျသမာဓိအဖွဈနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။ဆိုလိုတာကအာရုံတဈခုထဲကို သာတညျကွညျပွီးရှိနတေယျ။အကုသိုလျစိတျနဲ့ဖွဈပေါျတဲ့အကေခတ်တာစတေသိကျသညျ မိစ်ဆာသမာဓိဖွဈပွီးကုသိုလျစိတျနဲ့ဖွဈပေါျတဲ့အကေခတ်တာစတေသိကျသညျသမ်မာသမာဓိ ဖွဈတယျ။စိတျကိုအာရုံထဲမှာအကွာကွီးစူးစိုကျပွီးသမာဓိပွုလုပျခွငျးသညျပညာနဲ့မပေါငျး စပျတဲ့အခါမှာမိစ်ဆာသမာဓိဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီအခြိနျမှာစိတျသညျတညျကွညျ စှာနဲ့အာရုံတဈခုထဲကိုသာနှဈသကျစတေဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ပညာတှကေနကေငျးမဲ့တဲ့အ ခါမှာလောဘမူလစိတျနှငျ့ကာမာဝကလြကုသိုလျစိတျတှသေညျဝဒေနာခငြျးတှအေတူဖွဈပေါျ ကွတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့လောဘမူလစိတျ၈ပါးသညျဉပကေ်ခာဝဒေနာ၄ပါးနှငျ့အတူဖွဈပေါျ ပွီးသောမနဝဒေနာ၄ပါးနဲ့အတူဖွဈပေါျကွတယျ။ကာမာဝကလြကုသိုလျစိတျ၈ပါးသညျဉပကေ်ခာ ဝဒေနာ၄ပါးနဲ့အတူဖွဈပေါျပွီးသောမနဝဒေနာ၄ပါးနဲ့အတူဖွဈပေါျကွတယျ။ဒါကွောငျ့ဉပကေ်ခာ ဝဒေနာ(သို့)သောမနဝဒေနာတှဖွေဈပေါျတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီပူပငျသောကတှမေရှိတဲ့စိတျ(သို့)သာယာပွီးခမြျးသာခွငျးရှိတဲ့စိတျတှသေညျခကျခဲစှာနဲ့သိရခွငျးဖွဈတယျ။ဒါ ကွောငျ့စိတျသညျလောဘမူလစိတျ(သို့)မဟာကုသိုလျစိတျတှဖွေဈတယျ။

လောဘမူလစိတျ၈ပါးနှငျ့မဟာကုသိုလျစိတျ၈ပါးရဲ့ကှာခွားခွငျးတှကေတော့လောဘမူလစိတျ သညျအကုသိုလျစတေသိကျနဲ့အတူဖွဈပေါျပွီးမဟာကုသိုလျစိတျသညျသောမနစတေသိကျနဲ့အ တူဖွဈပေါျတယျ။လောဘမူလစိတျနှငျ့မဟာကုသိုလျစိတျရဲ့ကှာခွားခွငျးတှကေိုပွတဲ့အကုသိုလျ စတေသိကျသညျအမွငျမှားခွငျးဖွဈတဲ့(မိစ်ဆာဒိဌိ)ဖွဈတယျ။ပွီးတော့လောဘမူလစိတျနှငျ့မဟာ ကုသိုလျစိတျရဲ့ကှာခွားခွငျးတှကေိုပွတဲ့သောမနစတေသိကျသညျပညာစတေသိကျဖွဈတဲ့သမ်မာ ဒိဌိဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့လောဘမူလစိတျ၈ပါးနှငျ့မဟာကုသိုလျ၈ပါးတှကှောခွားကွတယျ။ ဘာတှလေဲဆိုတော့လောဘမူလစိတျ၈ပါးသညျဒိဌိစတေသိကျ၄ပါးနဲ့အတူဖွဈပေါျပွီး နောကျဒိဌိစတေသိကျ၄ပါးနဲ့အတူမဖွဈပေါျဘူး။မဟာကုသိုလျစိတျ၈ပါးသညျပညာစတေသိကျ ၄ပါးနဲ့အတူဖွဈပေါျပွီးနောကျပညာစတေသိကျ၄ပါးနဲ့အတူမဖွဈပေါျဘူး။ဒါကွောငျ့သမထဘာ ဝနာကိုပှါးမြားမယျ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျလောဘမူလစိတျနှငျ့ကုသိုလျစိတျရဲ့ကှာခွားခွငျးတှကေိုသိရ ခွငျးဖွဈတယျ။အဲလိုမှမဟုတျရငျလောဘမူလစိတျနဲ့သမာဓိလုပျမယျဆိုရငျပညာနဲ့မပေါငျးစပျတဲ့အခါမှာမိစ်ဆာသမာဓိဖွဈတယျ။သမာဓိလုပျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျစိတျတှရှေုပျထှေးပွီးပူပွငမသောကတှအေမြိုးမြိုးဖွဈတဲ့အကွောငျးတှရှေိခွငျးကိုမလိုလာကွဘူး။ဒါကွောငျ့အာရုံတဈ ခုခုထဲမှာစိတျတညျကွညျမှုရှိခွငျးကိုလိုလားကွတယျ။အဲဒီအာရုံမှာလိုလားတဲ့စိတျကိုမသိမှုတှနေဲ့ စူးစိုကျခွငျးသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျတှမေဟုတျဘူး။

သမထဘာဝနာကိုပှါးမြားခွငျးသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျကိုပှါးမြားခွငျးဖွဈတယျ။ သမာထဘာဝနာကိုပှားမြားမယျ့ပုဂ်ဂိုလျသညျပညာရှိတဲ့သူဖွဈရတယျ။လောဘနှငျ့ဒေါသဖွဈ တဲ့အကုသိုလျနှဈခုစလုံးရဲ့အပွဈတှကေိုမွငျရတယျ။ပူပငျသောကအမြိုးမြိုးတှကေိုဖွဈစတေဲ့ စိတျသညျဒေါသမူလစိတျရဲ့အပွဈကိုသာမွငျတာမဟုတျဘူး။ကိလသောတှကေိုမသိတဲ့သူနှငျ့ လောဘရဲ့အပွဈတှကေိုမမွငျတဲ့သူတှသေညျသမထဘာဝနာတှကေိုမပှားမြားကွဘူး။ဒါကွောငျ့ သမထဘာဝနာကိုပှားမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျဖွောငျ့မတျတဲ့သူတှဖွေဈရတယျ။ဒါကွောငျ့လောဘရဲ့အပွဈတှကေိုမွငျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျပညာရှိပွီးသတိသမ်ပခရြတှရှေိကွတယျ။ပွီးတော့လောဘမူလစိတျနှငျ့မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတ်တစိတျရဲ့ကှာခွားတဲ့အခြိနျတှကေိုသိကွတယျ။ ဒါကွောငျ့ဉပါစာရသမာဓိဖွဈတဲ့အထိနှငျ့အကုသိုလျစိတျတှကွေားဖွတျဖွဈပေါျလို့မရတဲ့အထိ မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျကိုပိုပွီးပှားမြားရခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့အပ်ပနာသမာဓိကို ထိုးထှငျးစှာနဲ့သိမွငျကွတယျ။ဆိုလိုတာကပထမစြာနျကုသိုလျစိတျသညျစြာနျ၅ပါးတှနေဲ့ပေါငျး .စပျထားတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ဝိတကျ၊ဝိစာရ၊ပီတိ၊သုခနှငျ့ဧကခတ်တာတို့ဖွဈကွတယျ။

အဲဒီရူပါဝကလြကုသိုလျဖွဈတဲ့ပထမစြာနျကုသိုလျစိတျသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပ ယုတ်တစိတျတှပေိုပွီးပှါးမြားစတေဲ့သမထဘာဝနာကိုပှါးမြားခွငျးသညျလုပျရခကျခဲတဲ့အရာ ဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့သမထ(သို့)ဝိပသနာပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှတေောငျမှစြာနျစိတျ (သို့)လောကုတ်တရာစိတျတှထေိုးထှငျးစှာနဲ့မသိနိုငျတဲ့အတှကျကွောငျ့{အံဖတျဖာ}ပုဂ်ဂိုလျမဖွဈရ ခွငျးဖွဈတယျ။ဖတျဖာပုဂ်ဂိုလျဖွဈတဲ့သူတှသေညျသမထဘာဝနာ(သို့)ဝိပသနာဘာဝနာတှကေို ပှားမြားတဲ့အခါမှာစြာနျစိတျ(သို့)လောကုတ်တရာစိတျတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိနိုငျမယျ့ပုဂ်ဂိုလျတှေ သညျ ၁။အတားအဆီးဖွဈတဲ့ဝိပကျမရှိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျဖွဈရတယျ။ဆိုလိုတာကပဋိသန်ဓစေိတျသညျ တီဟတေုကဖွဈပွီးအတူဖွဈပေါျတဲ့ပညာစတေသိကျတှရှေိတယျ။ ၂။အတာအဆီးဖွဈတဲ့ကံမရှိ ပုဂ်ဂိုလျဖွဈရတယျ။မဂျ၊ဖိုလျ၊နိဗ်ဗာနျတှကေိုအတာအဆီးဖွဈစတေဲ့အနန်တရိယကံ၅ပါးထဲကဘယျအ နန်တရိယကံတဈပါးပါးကိုမှမလုပျရဘူး။အနန်တရိယကံ၅ပါးတှကေတော့အမကေိုသတျခွငျး၊အဖကေိုသတျခွငျး၊ရဟန်တာတှကေိုသတျခွငျး၊မွတျစှာဘုရားကိုသှေးခွဉေကစြခွေငျးနှငျ့ရဟနျးတှေ ကိုသငျးခှဲစခွေငျးတို့ဖွဈကွတယျ။

၃။အတားအဆီးဖွဈတဲ့ကိလသောတှမေရှိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှဖွေဈရတယျ။ဆိုလိုတာကနိယတ မိစ်ဆာဒိဋ်ဌိ(၃)ပါးတှမေရှိရဘူး။ဘာတှလေဲဆိုတော့နတ်ထီဒိဋ်ဌိ၊အဟတေုကဒိဋ်ဌိနှငျ့အကီလိရဒိဋ်ဌိ တို့ဖွဈကွတယျ။ပညာတှနေဲ့ပေါငျးစပျထားတဲ့တီဟတေုကဖွဈတဲ့ပဋိသန်ဓစေိတျသညျအပွဈ ကိုမမွငျပဲအဆငျး၊အသံ၊အနံ့၊အရသာ၊အထိအတှေ့ထဲမှာသာယာနှဈမွောမယျဆိုရငျသီလ စောငျ့ထိနျးခွငျး၊ဘာဝနာပှားမြားခွငျးတှနှေငျ့အဆငျး၊အသံ၊အနံ့၊အရသာ၊အထိအတှေ့တှထေဲ မှာသာယာနှဈမွောခွငျးတှလြေော့နညျးဖို့မစဉျးစားကွဘူး။ဒါကွောငျ့ဉပါစာရသမာဓိနှငျ့အပ်ပနာ သမာဓိတှရေောကျတဲ့အထိသမထဘာဝနာကိုပှားမြားခွငျးသညျမလှယျကူရခွငျးဖွဈတယျ။ဉပါ စာရသမာဓိကိုရောကျဖို့ပွုလုပျပေးတဲ့မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျဖွဈဖို့သညျလိုလားတဲ့ အာရုံတဈခုခုထဲမှာသာအာရုံတှစေူးစိုကျရတာမဟုတျဘူး။တကယျလို့နားလညျမှုတှမှေားနတေဲ့ အခြိနျမှာလောဘမူလစိတျသညျမဟာကုသိုလျစိတျဖွဈတယျလို့ထငျကွတယျ။စိတျသညျပွုပွငျ ပွောငျးလဲပွီးမွငျခွငျးကိုဖွဈပေါျစတေဲ့နိမိတျအမြိုးမြိုးတှသေညျငရဲဘုံ၊နတျဘုံနှငျ့အဲဒီအ ကွောငျးအမြိုးမြိုးရှိတဲ့နရောတှမှောဖွဈပေါျပွီးဉပါစာရသမာဓိနှငျ့အပ်ပနာသမာဓိတှေ သညျအစဉျလိုကျဖွဈတဲ့စြာနျစိတျတှဖွေဈတယျ။ဒါကွောငျ့သမထဘာဝနာသညျတကယျမှနျ ကနျပွီးနားလညျဖို့အတှကျအသေးစိတျလေ့လာသငျကွားရမယျ့အကွောငျးတှဖွေဈရခွငျးဖွဈ တယျ။

နေ့စဉျနဲ့အမြှမွငျခွငျး၊ကွားခွငျး၊အနံရခွငျး၊အရသာရခွငျး၊ထိတှေ့သိခွငျးနှငျ့စဉျးစားနတေဲ့ အခြိနျတှမှောအကုသိုလျစိတျသညျကုသိုလျစိတျထကျပိုပွီးဖွဈပေါျတာမြားတယျ။အဲဒီနေ့စဉျနဲ့ အမြှဖွဈပေါျတဲ့ကုသိုလျစိတျသညျဒါန၊သီလတှအေနညျးငယျသာဖွဈပေါျတယျ။ဒါကွောငျ့တဈ နေ့စီတဈလစီတှမှောအကုသိုလျရဲ့အပွဈတှကေိုမွငျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျကုသိုလျတှပေိုပွီးဖွဈ ပေါျအောငျစိတျကိုပှားမြားရခွငျးဖွဈတယျ။ဒါနနှငျ့သီလတှမေဟုတျတဲ့အခြိနျမှာအဲဒီနေ့စဉျနဲ့ အမြှစိတျကိုအကုသိုလျအားလုံးကနငွေိမျသကျအောငျပှါးမြားခွငျးသညျသမထဘာဝနာကု သိုလျရဲ့အဆငျ့တှဖွေဈတယျ။ဉပါစာရသမာဓိနှငျ့အပ်ပနာသမာဓိအဆငျ့ထိမရောကျနိုငျပမေယျ့ ပှါးမြားသငျ့တဲ့အရာတှဖွေစတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီစိတျကိုအကုသိုလျကနငွေိမျသကျအောငျတား ဆီးခွငျးသညျမွငျ၊ကွား၊အနံ့၊အရသာ၊အထိတှေ့သိခွငျးနှငျ့စဉျးစားတဲ့အခြိနျတှမှောဘယျလိုနဲ့ စိတျငွိမျသကျမလဲဆိုတာပညာနဲ့သိရတယျ။အဲလိုမှမဟုတျရငျကုသိုလျစိတျလညျးဖွဈပေါျလို့မရဘူး။အကုသိုလျစိတျကနငွေိမျသကျပွီးအဲဒီသမထဘာဝနာသညျအာရုံ၄၀ထဲမှာကုသိုလျစိတျတှေ ဖွဈရတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ကစညျ၁၀၊အသုဘ၁၀၊အနုတျသတိ၁၀၊အာဟာလပေတီကူလ သညာ၁၊ကတြူထာ့ဝဝါးထနျ၁၊ဗွဟ်မာစိုရျ၄နှငျ့အရုပျစြာနျ၄တို့ဖွဈကွတယျ။

**ကစညျ (၁၀)** အာရုံအားလုံးကိုပွုလုပျတဲ့အဓိပ်ပါယျဖွဈတဲ့အတှကျကွောငျ့ကစညျလို့ခေါျတယျ။ကစညျ ၁ဝမြိုးရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။ပထဝီကစညျသညျမွကွေီးကိုသာအောကျမေ့တယျ။ ၂။အာ ပေါကစညျသညျရကေိုသာအောကျမေ့တယျ။ ၃။တဇေောကစညျသညျမီးကိုသာအောကျမေ့ တယျ။ ၄။ဝာယောကစညျသညျလကေိုသာအောကျမေ့တယျ။ ၅။နီလကစညျသညျအစိမျး ရောငျကိုသာအောကျမေ့တယျ။ ၆။ပီတကစညျသညျအဝါရောငျကိုသာအောကျမေ့တယျ။ ၇။လိုဟီကစညျသညျအနီရောငျကိုသာအောကျမေ့တယျ။ ၈။အိုထာတကစညျသညျအဖွူ ရောငျကိုသာအောကျမေ့တယျ။ ၉။အာလိုကကစညျသညျအလငျးရောငျကိုသာအောကျမေ့ သညျ။ ၁၀။အာကာသကစညျသညျဟငျးလငျးပွငျကိုသာအောကျမေ့တယျ။

မွကွေီးကိုသာအောကျမေ့တဲ့စိတျသညျကုသိုလျစိတျသလာ?(သို့)အကုသိုလျစိတျဖွဈသလာ?မွေ ကွီးကိုအောကျမေ့ပွီးပညာမဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာမွကွေီးကိုစူးစိုကျပွီးလိုလာခွငျး(သို့)အောကျမေ့ လိုလာခွငျးတှသေညျအကုသိုလျဖွဈတယျ။ပညာဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာမွကွေီးကိုအောကျမေ့တဲ့စိတျသညျဖွဈပေါျတဲ့ရုပျအားလုံးနှငျ့မွဓောတျတှကေနကေငျးမဲ့လို့မရဘူးဆိုတာသိလိုကျတဲ့အ ခါမှာကုသိုလျဖွဈတယျ။အဲဒီနှဈသကျဖူးတဲ့အရာတှအေားလုံးသညျမွကွေီးသာဖွဈတယျ။ဒါ ကွောငျ့တှေ့မွငျနရေတဲ့အရာတှအေားလုံးသညျမွကွေီးတှသောဖွဈတယျလို့အောကျမေ့သိ လိုကျတဲ့အခါမှာကွိုကျနှဈသကျတဲ့အရာတှကေိုစှနျ့လှတျနိုငျတယျ။

အဲဒီမွကွေီးကိုပဲအောကျမေ့ပွီးကုသိုလျဖွဈမယျ့စိတျသညျဖွဈနိုငျဖို့အရမျးခကျခဲတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျတှသေညျအာရုံကိုထိတှေ့တဲ့အခါမှာ အဲဒီအာရုံထဲမှာခကြျခငြျးလိုကျပါသှားတယျ။ဒါကွောငျ့ခိုငျမွဲပွီးမြားလာတဲ့အကုသိုလျတှကေ နစေိတျငွိမျသကျစဖေို့သမထဘာဝနာကိုပှါးမြားခွငျးသညျအနှောကျအရှကျရှိတဲ့သူတှရေဲ့အသံတှကေနကေငျးဝေးပွီးတိတျဆိတျငွိမျသကျတဲ့နရောတှကေိုမှီခိုရခွငျဖွဈတယျ။ပွီးတော့မွကွေီး ကိုအဝိုငျးလုပျပွီး(ပထဝီကစညျ)ရုပျပုံသဏ်ဍနျအမြိုးမြိုးထဲမှာစိတျကိုကွိုကျနှဈသကျအောငျလုပျ ပေးတဲ့အပွဈတှကေနကေငျးစငျးစတေယျ။အဲဒီပထဝီကစညျကိုကွညျ့နတေဲ့အခြိနျနှငျ့ပညာနဲ့ပါ ဝငျပွီးမွကွေီးကိုစိတျအောကျမေ့တဲ့အခါမှာမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျဖွဈပွီးစိတျတှငွေမျ သကျနိုငျခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့တဈခွားအာရုံမှာစိတျမသိအောငျနှငျ့ပုံမှနျနဲ့အဲဒီမွကွေီးကိုသာ အောကျမေ့ဖို့အတှကျပထဝီကစညျကိုကွညျ့ကွတယျ။မသေး၊မကွီး၊မနီး၊မဝေး၊မမွငျ့၊မနိမျ့တဲ့ ပထဝီကစညျကိုကွညျ့ပွီးပုံမှနျနဲ့အကုသိုလျအားလုံးကနငွေိမျသကျတဲ့စိတျတှနေဲ့မွကွေီးကို အောကျမေ့ဖို့သညျဘယျလောကျခကျခဲသလဲ?ဒါကွောငျ့ဝီတကျစတေသိကျသညျမရှိမဖွဈတဲ့ စြာနျတဈပါးဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့အူခဟနိမိတျရောကျတဲ့အထိမကြျလုံးပိတျခွငျးနှငျ့မကြျလုံး ဖှငျ့တဲ့အခြိနျမှာအကုသိုလျအားလုံးကနငွေိမျသကျတဲ့စိတျတှနေဲ့ဖွဈပေါျပွီးဝိတကျစတေသိကျ နှငျ့မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျသညျပထဝီကစညျမှာရူးစိုကျရတယျ။

အူခဟနိမိတျဆိုတာကတော့မကြျလုံးဖှငျ့တဲ့အခြိနျနဲ့တူပွီးမနောဒှါရမှဖွဈပေါျမယျ့ပထဝီကစညျ ရဲ့နိမိတျဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့တဈခြို့သူတှရေဲ့ပဋိသန်ဓစေိတျသညျတီဟတေုကဖွဈပမေယျ့အူခ ဟနိမိတျတှမေဖွဈပေါျဘူး။ပထဝီကစညျမှာမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျတှခေိုငျမာပွီး ငွိမျသကျခွငျးတှမြေားလာတဲ့အခါမှာအူခဟနိမိတျတှဖွေဈပေါျတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီအူခဟ နိမိတျတှဖွေဈပေါျတဲ့အခါမှာဉပါစာရသမာဓိအထိမရောကျသေးဘူး။ဆကျပွီးတော့အူခဟ နိမိတျထဲမှာမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျခိုငျမာဖို့အတှကျထိနျးသိမျးစောငျ့ရှောကျပေး ခွငျးနှငျ့ပိုပွီးခိုငျမာလာဖို့သညျမလှယျကူဘူး။စိတျကိုအုပျခြုပျတဲ့အကုသိုလျတရားအားလုံး တှအေစဉျလိုကျငွိမျးသှားတဲ့အခါမှာဉပါစာရသမာဓိဖွဈပွီးစိတျတှခေိုငျမာပွီးငွိမျသကျလာ တယျ။ပါတီဖနိမိတျဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာအူခဟနိမိတျကိုထုတျလိုကျသလိုနဲ့တူတယျ။ပါတီဖနိမိတျ သညျအူခဟနိမိတျထကျပိုပွီးကွညျလငျတဲ့နိမိတျဖွဈတယျ။အဲဒီပါတီဖနိမိတျဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာ မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျသညျဉပါစာရသမာဓိအဆငျ့ထိခိုငျမာပွီးငွိမျသကျလာတယျ။ ဆိုလိုတာကအပ်ပဏာသမာဓိအဆငျ့ဖွဈတဲ့အာရုံထဲမှာခိုငျမာပွီးငွိမျသကျခွငျးသညျနီးကပျတဲ့သ မာဓိဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ပထမစြာနျစိတျဖွဈတယျ။

ငွိမျသကျတဲ့မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျကိုထိနျးသိမျးပေးခွငျးသညျဉပါစာရသမာဓိ အဆငျ့ရောကျတဲ့အထိနောကျထပျဆကျပွီးပုံမှနျနဲ့ငွိမျသကျနိုငျတယျ။ပွီးတော့အဲဒီပထမစြာနျ စိတျဖွဈပေါျဖို့သညျရူပါဝကလြစိတျအဆငျ့ဖွဈတဲ့အပ်ပနာသမာဓိအဆငျ့ရောကျတဲ့အထိခိုငျမာပွီးငွိမျသကျခွငျးတှပေိုမြားလာဖို့သညျရပွီးတဲ့ဉပါစာရသမာဓိကိုထိနျးသိမျးရတယျ။မှေးဖှား လာမယျ့ဗွဟ်မဒတျမငျးရဲ့သန်ဓကေိုစောငျ့ရှောကျတဲ့မိခငျနဲ့တူတယျ။ပွီးတော့ဒီသပ်ပါယ ၇မြိုး(ဘာ ဝနာပှါးမြားခွငျးကိုလှယျကူစှာနဲ့ကူညီပေးတဲ့တရား)မဖွဈတဲ့အကွောငျးကိုရှောငျရတယျ။သပ်ပရ ၇မြိုးတှကေတော့ ၁။အာဝရှောငျခွငျးသညျနရောကိုဆိုလိုတယျ။မဖွဈပေါျသေးတဲ့နိမိတျသညျနပွေီးတဲ့အခါမှာမဖွဈပေါျဘူး။ဖွဈပေါျပွီးတဲ့နိမိတျသညျနပွေီးတဲ့အခါမှာပြောကျသှားတယျ။ ၂။ခိုကလြရှောငျခွငျးသညျရဟနျးတှကေိုလှယျကူစှာနဲ့ရှာလို့မရတဲ့နရောကနကှောဝေးတဲ့(သို့) နရောနဲ့နီးကပျတဲ့လမျး၊သှားတဲ့လမျးတှဖွေဈတယျ။ ၃။မဟုတျမမှနျတဲ့အသိထဲမှာနှဈမွှပျနတေဲ့ မသာယာစကားတှကေိုရှောငျခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကဖွဈပေါျတဲ့နိမိတျတှကေိုပြောကျ အောငျလုပျပေးတဲ့ပညာနဲ့မပါဝငျတဲ့အသိဖွဈတယျ။၄။ကိလသောတှကေိုရှာဖှပွေီးကိလသော မြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျကိုရှောငျကဉြျတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့စိတျကိုညဈနှမျးအောငျလုပျပေးတဲ့ကိ လသောဖွဈတယျ။ ၅+၆။ဖြား၊နာပွီးနမေကောငျးခွငျးကိုဖွဈစပွေီးခန်ဓာကိုယျနဲ့မညီမြှတဲ့ဉတုနှငျ့ အာဟာရအစားအသောကျတှကေိုရှောငျရတယျ။ ၇။စိတျကိုငွိမျသကျအောငျမလုပျပေးတဲ့ကိရိယာပုဒျ(လှုပျရှားမှု)ကိုရှောငျရတယျ။

ရှောငျသငျ့တဲ့အရာတှကေိုရှောငျပွီးသုံးသငျ့တဲ့အရာတှကေိုသုံးပွီးတဲ့အခါမှာအပ်ပနာသ မာဓိသညျမဖွဈပေါျသေးဘူး။ဒါကွောငျ့အပ်ပနာကုသိုလျတှကေိုအပွညျ့အဝနဲ့ပှါးမြားရမယျ။ ဆိုလိုတာကအပ်ပနာကုသိုလျနဲ့ပါဝငျရမယျ။ဒါကွောငျ့တရားထဲမှာအသိအလိမ်မာရှိခွငျးသညျစြာနျ စိတျ၁၀မြိုးကိုဖွဈပေါျအောငျကူညီထောကျပံ့ပေးတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။ပစ်စညျးတှကေို သနျ့ရှငျးအောငျလုပျပေးခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကခန်ဓာကိုယျအဝတျအစားနှငျ့မှီခိုတဲ့နရောတှေ မှာသနျ့ရှငျးအောငျလုပျပေးရတယျ။အဲလိုမှမဟုတျရငျစိတျတှသေညျမကွညျလငျဘူး။ ၂။အငျစီ (၅)ပါးရဲ့ထပျတူရှိတဲ့အရာဖွဈပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့သဒ်ဓါနှငျ့ပညာ၊ဝိရိယနှငျ့သမာဓိတှသေညျ သတိတှနေဲ့ထပျတူရှိကွတယျ။ ၃။နိမိတျတှနေဲ့ကြှမျးကငြျလိမ်မာကွတယျ။ ၄။ခတျေကာလတှနေဲ့ ထိနျးသိမျးသငျ့တဲ့စိတျကိုထိနျးသိမျးကွတယျ။ ၅။ခတျေကာလတှနေဲ့ထိနျးခြုပျသငျ့တဲ့စိတျကို ထိနျးခြုပျကွတယျ။ ၆။ခတျေကာလတှနေဲ့ရှှငျလနျးသငျ့တဲ့စိတျကိုရှှငျလနျးစတေယျ။ ၇။ခတျေ ကာလတှနေဲ့လစြျလြူရူသငျ့တဲ့စိတျကိုလစြျလြူရူစတေယျ။ ၈။မတညျမွဲတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှကေိုရှောငျ ကဉြျကွတယျ။ ၉။တညျမွဲတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှကေိုမှီဝဲဆညျးကပျကွတယျ။ ၁၀။အဲဒီဂုဏျကြေးဇူးတှထေဲမှာဂါရဝပွုဖို့အကငြျ့စာရိတ်တရှိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျဖွဈခွငျးတို့ဖွဈကွတယျ။တကယျလို့ဒီအပ်ပနာကိုစို (၁၀)တှမှောလိမ်မာပါးနပျခွငျးမဖွဈတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှဆေိုရငျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျ သညျအပ်ပနာသမာဓိဖွဈပေးတဲ့အထိနောကျထပျပိုပွီးခိုငျမာတဲ့ငွိမျသကျခွငျးတှမေမြားလာ နိုငျဘူး။ဆိုလိုတာကရူပါဝကလြပထမစြာနျစိတျတှဖွေဈပေါျတယျ။

နောကျထပျစိတျတဈဆငျ့ဖွဈတဲ့ရူပါဝကလြပထမစြာနျစိတျဖွဈတဲ့အခြိနျမှာဖွဈပေါျမယျ့နောကျ ဘုံတဈခုရဲ့စိတျဖွဈတယျ။အဲဒီကာမာဝကလြဖွဈတဲ့စိတျသဘောတှကေနလှေှတျမွောကျပွီးဝိထီ စိတျတှသေညျမနောဒှါရမှအစဉျလိုကျဖွဈပေါျပွီးစြာနျဝိထီဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ဘဝငျ စိတျသညျမဟာဝိပါကျဉာဏသမ်ပယုတျဖွဈတယျ။ဘဝငျခကလြနသညျမဟာဝိပါကျဉာဏသမ်ပ ယုတျဖွဈတယျ။ဘဝငျခုပခြထေသညျမဟာဝိပါကျဉာဏသမ်ပယုတျဖွဈတယျ။မနောဒှါရလာဝခနြ သညျအဟတေုကကိရိယာဖွဈတယျ။ပေါလိကမျသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျဖွဈတယျ။ ဉပါစာရသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျဖွဈတယျ။အနုလိုသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပ ယုတျဖွဈတယျ။ခိုတလဘုံသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျဖွဈတယျ။ပထမစြာနျကုသိုလျ စိတျသညျရူပါဝကလြကုသိုလျစိတျဖွဈတယျ။ဘဝငျစိတျသညျမဟာဝိပါကျဉာဏသမ်ပယုတျ ဖွဈတယျ။

အဲဒီပထမဆုံးဖွဈပေါျတဲ့ရူပါဝကလြနှငျ့ပထမစြာနျကုသိုလျစိတျသညျတဈခဏသာဖွဈပေါျ တယျ။နောကျမှကြှမျးကငြျလာတဲ့အခါမှာစြာနျစိတျသညျသတျမှတျထားတဲ့အခြိနျအတိုငျး ဘဝငျစိတျကွားဖွတျဖွဈပေါျခွငျးမရှိတဲ့အနနေဲ့ပိုပွီးဆကျလကျဖွဈ၊ပကြျရခွငျးဖွဈတယျ။ အဲဒီဆကျလကျဖွဈ၊ပကြျနတေဲ့စြာနျဝိထီစိတျသညျစြာနျသမာပတျဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကသတျမှတျထားတဲ့အခြိနျအတိုငျးစြာနျရဲ့အာရုံထဲမှာခိုငျမာပွီးငွိမျသကျတဲ့စိတျသဘောတှေ ကိုထိုးထှငျးစှာနဲ့သိမွငျခွငျးဖွဈတယျ။စြာနျဝိထီစိတျတှအေရငျဖွဈပေါျဖို့သညျအမွဲတမျး မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျတှအေရငျဖွဈပေါျပွီးရှိရတယျ။

မဟာကုသိုလျခဝြနနံပါတျ၁အကွိမျသညျဘောလိကာဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကအပ်ပနာသမာဓိရဲ့ ဘောလိကာ(အစောငျ့ရှောကျ)ဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အပ်ပနာကိုပွုပွငျပွောငျးလဲတဲ့ အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။တကယျလို့ဘောလိကာဖွဈတဲ့မဟာကုသိုလျမဖွဈပေါျဘူးဆိုရငျ နောကျထပျစိတျနှငျ့အပ်ပနာသမာဓိဖွဈတဲ့စြာနျစိတျတှလေညျးဖွဈပေါျလို့မရဘူး။မဟာကုသိုလျ ခဝြနနံပါတျ၂အကွိမျသညျဉပါစာရဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အပ်ပနာသမာဓိနဲ့နီးကပျတဲ့ အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။မဟာကုသိုလျခဝြနနံပါတျ၃အကွိမျသညျအနုလုံ(သဘောတူညီခကြျ) ဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အပ်ပနာသမာဓိတှနေဲ့မိတျဖှဲ့တဲ့(အနုကူ)အတှကျကွောငျ့ဖွဈ တယျ။မဟာကုသိုလျခဝြနနံပါတျ၄အကွိမျသညျခိုတလဖူဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ရူပါဝကလြဘုံဆီကိုရောကျရှိဖို့အတှကျကာမာဝကလြဘုံကိုလှှတျမွောကျသှားတယျ။မဟာကုသိုလျခဝြနနံပါတျ၄အကွိမျပကြျသှားတဲ့အခါမှာနောကျထပျခဝြနဝိထီစိတျသညျရူပါဝကလြပထမစြာနျကု သိုလျစိတျဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။ရူပါဝကလြစြာနျကုသိုလျစိတျသညျ၅ပါးနဲ့ပါဝငျပွီးဘာတှလေဲဆို တော့ဝိတကျ၊ဝိစာရ၊ပီတိ၊သုခနှငျ့ဧကခတ်တာတို့ဖွဈကွတယျ။သောမနစတေသိကျတှအေတူဖွဈပေါျခွငျးတှရှေိပမေယျ့အဲဒီရူပါဝကလြပထမစြာနျစိတျတှဖွေဈပေါျစတေဲ့အဖှဲ့တှကေတော့နိဝေါ ရနတရားနဲ့ကငြျ့ကွံခွငျးဖွဈတဲ့ဒီစတေသိကျ၅ပါးတှဖွေဈတယျ။ဆိုလိုတာကစိတျကိုအနှောကျအ ယှကျပေးတဲ့အကုသိုလျတရားဖွဈပွီးငွိမျသကျတဲ့ဘကျမှမဆောငျရှကျပေးဘူး။နိဝေါရနတရား ၅ပါးတှကေတော့ **ကာမဆန်ဒနိဝေါရနသညျအဆငျး၊အသံ၊အနံ့၊အရသာ၊အထိအတှေ့ထဲမှာ သာယာနှဈသကျခွငျးဖွဈတယျ။ **ဖရာပါထနိဝေါရနသညျစိတျမရှှငျလနျးခွငျးတှဖွေဈတယျ။ **မိတ်တ၊ထိန၊နိဝေါရနတှသေညျထိုငျးမှိုငျးခွငျးတှဖွေဈတယျ။**ဉဒ်ဓစ်စ၊ကုက်ကုစ်စနိဝေါရနတှသေညျ ပြံ့လှငျ့ခွငျး၊စိတျအနှောကျအယှကျဖွဈခွငျးတှဖွေဈတယျ။**ဝိစိကိစ်စာနိဝေါရနသညျတရားသဘောရဲ့အကွောငျးနှငျ့အကြိုးတှကေိုယုံမှားသံသယရှိခွငျးဖွဈတယျ။

စြာနျ(၅)ပါးသညျစိတျကိုငွိမျသကျအောငျလုပျပေးနိုငျတဲ့ဝိတကျစတေသိကျဖွဈပွီးအာရုံထဲမှာ စူးစိုကျခွငျးဖွငျ့နိဝေါရနတရား(၅)ပါးကိုအကြိုးဆောငျခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့ဝိစာရစတေ သိကျသညျဝိတကျစတေသိကျရဲ့စူးစိုကျတဲ့အာရုံတှကေိုထိနျးသိမျးပေးပွီးတဈခွားအာရုံထဲမှာစိတျမပွနျ့လှငျ့အောငျလုပျဆောငျပေးတယျ။ပီတိစတေသိကျသညျပွညျ့ဝတဲ့သဘောဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ပွညျ့ဝခွငျးအရသုခဝဒေနာတှပေိုပွီးမြားလာတယျ။ပွီးတော့စြာနျ၄ပါးဖွဈတဲ့ဧကခတ်တ သညျအားပေးကူညီပွီးစြာနျ၅ပါးတှနေဲ့ပါဝငျတဲ့ပထမစြာနျရဲ့အခွအေနအေရအာရုံထဲမှာတညျမွဲ ခိုငျမာတယျ။စြာနျ၅ပါးသညျနိဝေါရနတရား၅ပါးနဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတယျ။ ၁။ဝိတကျစတေ သိကျသညျထိန၊မိတ်တ(တှနျ့ဆုတျခွငျး)နိဝေါတှနေဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆို တော့ဝိတကျစတေသိကျသညျပုံမှနျနဲ့ပိုမြားလာတဲ့သမထဘာဝနာရဲ့အာရုံထဲမှာသာစူးစိုကျတဲ့ အခါမှာထိုငျးမှုငျးခွငျးနှငျ့အိပျငိုကျခွငျးတှဖွေဈပေါျလို့မရဘူး။ ၂။ဝိစာရစတေသိကျသညျဝိစိ ကိစ်ဆာ(ပြံ့လှငျ့ခွငျး)နိဝေါတှနေဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတယျ။ဝိစာရစတေသိကျသညျပုံမှနျနဲ့သမထဘာဝနာရဲ့အာရုံထဲမှာစူးစိုကျပွီးဝိတကျစတေသိကျအရအာရုံတှကေိုထိနျးသိမျးတဲ့အခါမှာတရားသဘောရဲ့အကွောငျးအကြိုးတှထေဲမှာယုံမှားသံသယရှိခွငျးတှဖွေဈပေါျလို့မရဘူး။ ၃။ပီတိစေ တသိကျသညျဖရာပါထနိဝေါနဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတယျ။ပွီးတော့ပိုမြားလာတဲ့သမထဘာဝနာရဲ့ အာရုံထဲမှာငွိမျသကျလာတဲ့အခါပီတိသညျအဲဒီငွိမျသကျခွငျးထဲမှာပိုပွီးပွညျ့ဝလာတယျ။အဲဒီကွားတှမှောနာကွီးခွငျး၊စိတျမရှှငျလနျးခွငျးတှမေဖွဈပေါျအောငျပွုလုပျပေးတယျ။

၄။သုခ(သောမန)ဝဒေနာသညျဉဒ်ဓစ်စ၊ကုက်ကုစ်စနိဝေါနဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတယျ။သမထဘာဝနာရဲ့ အာရုံထဲမှာသုခဝဒေနာခံစားနတေဲ့အခြိနျမှာပူပွငျသောကဖွဈခွငျးနှငျ့တဈခွားအာရုံထဲမှာတှေ ဝခွေငျးတှဖွေဈပေါျလို့မရဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီအခြိနျမှာသမထအာရုံထဲမှာသုခဝေ ဒနာတှခေံစားနခွေငျးဖွဈတယျ။ ၅။ဧကခတ်တာစတေသိကျသညျကာမဆန်ဒနိဝေါနဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျ ဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့သမထဘာဝနာရဲ့အာရုံထဲမှာသမာဓိ(တညျကွညျ)တဲ့အခါမှာ ဘယျကာမအာရုံထဲမှာမှမသာယာတော့ဘူး။ရူပါဝကလြပထမစြာနျကုသိုလျစိတျသညျအာရုံထဲမှာစြာနျ၅ပါးတှနေဲ့ခိုငျမာတဲ့အပ်ပနာသမာဓိဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ရူပါဝကလြစြာနျကုသိုလျစိတျသညျ ပထမဉီးဆုံးတဈကွိမျသာဖွဈပေါျပွီးဘဝငျစိတျတှကွေားမှာအကွိမျမြားစှာပကြျသှားပွီးတဲ့အ ခါမှာမနောဒှါရဝိထီစိတျသညျဆကျလကျဖွဈပေါျတယျ။မနောဒှါရလာဝခနြစိတျဖွဈပေါျပွီး စြာနျတဈကွိမျကိုအောကျမေ့ပွီးတော့ပကြျသှားတယျ။ပွီးတော့မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျ စိတျသညျအဲဒီစြာနျ(၇)ကွိမျကိုဝဖေနျသုံးသပျတယျ။ပွီးတော့ဘဝငျစိတျသညအကွားမှာဖွဈ ပေါျတယျ။

မနောဒှါရဝိထီစိတျသညျဖွဈပေါျပွီးစြာနျရဲ့တဈပါးစီတဈကာလစီတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျတယျ။ မနောဒှါရဝိထီစိတျဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာအဲဒီစြာနျရဲ့တဈပါးစီတဈကာလစီတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျ ခွငျးသညျအမွဲတမျးစြာနျဝိထီကနဆေကျပွီးဖွဈပေါျရတဲ့ပခြဝေေ့ခဏဝိထီဖွဈတယျ။ရူပါဝကြ လစြာနျကုသိုလျစိတျကိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှရေဲ့ပညာသညျစြာနျ၅ပါးစလုံးရဲ့ကှားခွားခွငျးတှကေိုသိခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကဝိတကျစတေသိကျနှငျ့ဝိစာရစတေသိကျရဲ့ကှာခွား မှုကိုသိခွငျး၊ပီတိစတေသိကျနှငျ့သုခ(သောမန)ဝဒေနာစတေသိကျရဲ့ကှာခွားမှုကိုသိခွငျးနှငျ့ အပ်ပနာသမာဓိဖွဈတဲ့ဧကခတ်တာစတေသိကျရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိခွငျးတို့ဖွဈကွတယျ။သမထဘာဝနာကိုပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျသတိသမ်ပဇဉျတှပေုံမှနျရှိရတယျ။ပွီးတော့လဲလှယျပွီးဖွဈပေါျ တဲ့ကုသိုလျနှငျ့အကုသိုလျဖွဈတဲ့စိတျရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိပွီးမှနျကနျပွီးလြှနျမွနျစှာနဲ့ကွားမှာ ဖွဈပေါျတယျ။အဲဒါမှမဟုတျရငျသောမနဝဒေနာနဲ့အတူဖွဈပေါျတဲ့လောဘမူလစိတျသညျကု သိုလျနှငျ့ငွိမျသကျခွငျးတှဖွေဈတယျလို့နားလညျမှုတှမှေားစနေိုငျတယျ။

သမထဘာဝနာကိုပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျဘယျလိုမှမမှားနိုငျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့သမထဘာဝနာကိုပှားမြားခွငျးသညျစိတျမှကုသိုလျတှကေိုပှါးမြားခွငျးဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့စိတျငွိမျ သကျပွီးတဲ့အခါမှာစိတျကိုကုသိုလျဘကျမှာပိုပွီးခိုငျမာအောငျလုပျပေးတဲ့အာရုံရဲ့နိမိတျတှသော ဖွဈပေါျတယျ။ဉပမာ-အာဘောကစညျကိုပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျအာဘောကစညျရဲ့နိမိတျအာရုံ ရှိတယျ။ဒါကွောငျ့ငရဲပွညျ၊နတျပွညျရဲ့အကွောငျးအမြိုးမြိုးတှကေိုမမွငျရဘူး။သမာဓိလုပျပွီး အရာတှအေမြိုးမြိုးကိုမွငျတဲ့အခြိနျမှာအဲဒီအခြိနျသညျသမထဘာဝနာမဟုတျဘူး။သမထဘာဝနာကိုပှါးမြားခွငျးသညျအာရုံ(၄၀)ထဲမှာဘယျအာရုံတဈခုခုမဆိုသမထဘာဝနာရဲ့အာရုံ ကိုအောကျမေ့တဲ့အတှကျကွောငျ့ငွိမျသကျတဲ့မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျဖွဈရတယျ။လောဘမူလစိတျ(သို့)မဟာကုသိုလျဉာဏဝိပ်ပယုတျစိတျသညျအာရုံ(၄၀)ထဲမှာဘယျအာရုံတဈ ခုခုရှိတယျဆိုရငျသမထဘာဝနာတှမေဟုတျဘူး။ဉပမာ-ဘုရားရုဏျတောျအမြိုးမြိုးတှကေို အောကျမေ့ခွငျးမရှီပဲနဲ့” ဗုဒ်ဓေါ”လို့ရှတျဆိုတဲ့ကလေး(သို့)လူကွီးတှသေညျမဟာကုသိုလျ ဉာဏသမ်ပယုတျစိတျတှမေဟုတျဘူး။လူသလေောငျးကိုမွငျပွီးတဲ့သူတှသေညျထိနျ့လနျ့ပွီး ကွောကျသှားရငျဒေါသမူလစိတျဖွဈပွီးမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျမဟုတျဘူး။ပွီးတော့ဘယျလိုနဲ့စိတျတှငွေိမျသကျနိုငျမလဲဆိုတာမသိပဲနဲ့ထှကျလေ၊ဝငျလမှောကွိုးစားပွီးစူးစိုကျ နတေဲ့သူတှသေညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျတှမေဟုတျဘူး။အဲဒီသမထဘာဝနာရဲ့ တဈခွားအာရုံနှငျ့တဈခွားကစညျတှသေညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျကိုမှနျကနျစှာနဲ့ ဝဖေနျသုံးသပျရတယျ။အဲဒါမှစိတျတှငွေိမျသကျနိုငျမယျ။ပထဝီကစညျကိုပှားမြားခွငျးနဲ့အတူတူ ပဲဖွဈတယျ။

အာရုံထဲမှာစူးစိုကျတဲ့ဝိတကျစတေသိကျရဲ့အပွဈကိုမွငျပွီးပထမစြာနျကုသိုလျကိုထှငျး ထှငျးစှာသိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျဖွဈတဲ့အခါမှာကာမအာရုံသညျအာရုံထဲမှာပုံမှနျနဲ့စူးစိုကျနတေယျ။ဆိုလိုတာကအဆငျး၊အသံ၊အနံ့၊အရသာ၊အထိတှေ့တှသေညျအကုသိုလျတရားအားလုံးတှနေဲ့နီးကပျခွငျး တှရှေိနသေေးတယျ။တကယျလို့အဲဒီစြာနျစိတျကိုဝိတကျစတေသိကျကနလှေတျမွောကျအောငျ လုပျပေးနိုငျပွီးဝိစာရစတေသိကျ၊ပီတိ၊သုခနှငျ့ဧကခတ်တာစတေသိကျတှပေဲရှိမယျဆိုရငျပိုပွီးငွိမျ သကျတယျ။ဒါကွောငျ့ထိုးထှငျးသှားတဲ့ပထမစြာနျကုသိုလျရဲ့အာရုံကိုရောကျတဲ့အထိကွိုးစား ပွီးအောကျမေ့ရခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့အဲဒီအာရုံထဲမှာဝိတကျစတေသိကျကိုမစူးစိုကျပဲပထမ စြာနျရဲ့အာရုံထဲမှာစိတျတှငွေိမျသကျပွီးခိုငျမာဖို့အတှကျကွိုးစားပွီးထိနျးသိမျးပေးတယျ။ဒါ ကွောငျ့ဝစီ(၅)ပါးတှနေဲ့ပွညျ့စုံတဲ့အခါမှာအောငျမွငျနိုငျတယျ။ဆိုလိုတာကဝစီ(၅)ပါးရဲ့အရငျ စြာနျအကွောငျး(၅)ပါးထဲမှာကြှမျးကငြျခွငျးတှရှေိတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။အာဝခနြဝစီ သညျအလိုရှိတဲ့အခြိနျနှငျ့နရောတှမှောပထမစြာနျကိုအောကျမေ့ခွငျးမှာကြှမျးကငြျတယျ။

၂။သမာပတျခနြဝစီသညျစြာနျဝငျစားခွငျးမှာကြှမျးကငြျတယျ။ဆိုလိုတာကအလိုရှိတဲ့အခြိနျနှငျ့ နရောတှမှောစြာနျစိတျတှဖွေဈပေါျလို့ရတယျ။ ၃။အဓိဌာနျဝစီသညျအလိုရှိတဲ့အခြိနျနှငျ့နရော တှမှောစြာနျစိတျကိုဆကျလကျပွီးအနညျးအမြားနဲ့ဖွဈ၊ပကြျပေးခွငျးမှာဖွဈပေါျတယျ။ ၄။ ဝဋျထနျဝစီသညျအလိုရှိတဲ့အခြိနျနှငျ့နရောတှမှောစြာနျကနထှေကျခွငျးမှာကြှမျးကငြျတယျ။ ၅။ပဉ်စဝေ့ခနဝစီသညျအလိုရှိတဲ့အခြိနျနှငျ့နရောတှမှောစြာနျတဈပါးစီကိုအောကျမေ့ခွငျးမှာ ကြှမျးကငြျတယျ။အဲဒီစြာနျစိတျအဆငျ့တှပေိုပွီးထိုးထှငျးစှာသိနိုငျခွငျးသညျပထမဆုံးစြာနျ အဆငျ့ရဲ့အပွဈတှကေိုမွငျရမယျ။ပွီးတော့စြာနျအဆငျ့တှကေိုအစဉျလိုကျစှနျ့လှတျနိုငျရတယျ။

ဒုတိယစြာနျသညျဝိတကျကိုစှနျ့လှတျပွီးစြာနျ၄ပါးတှပေါဝငျတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ဝိစာရ၊ ပီတိ၊သုခနှငျ့ဧကခတ်တာတို့ဖွဈကွတယျ။ တတိယစြာနျသညျဝိစာရကိုစှနျ့လှတျပွီးစြာနျ၃ပါး တှပေါဝငျရခွငျးဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ပီတိ၊သုခနှငျ့ဧကခတ်တာတို့ဖွဈကွတယျ။ စတုတ်ထစြာနျသညျပီတိကိုစှနျ့လှတျပွီးစြာနျ၂ပါးတှနေဲ့ပါဝငျရခွငျးဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆို တော့သုခနှငျ့ဧကခတ်တာတို့ဖွဈကွတယျ။ပဉ်စမစြာနျသညျသုခကိုစှနျ့လှတျပွီးစြာနျ၂ပါးတှေ ပါဝငျရခွငျးဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ဉပကေ်ခာနှငျ့ဧကခတ်တာတို့ဖွဈကွတယျ။အဲဒီစြာနျ တဈပါးစီတှကေိုစှနျ့လှတျခွငျးသညျစြာနျ၅ပါးရဲ့ပနျကကြနိုငျအရနဲ့စြာနျဖွဈတယျ။တဈပွိုငျ ထဲမှာပဲအဲဒီဝိတကျနှငျ့ဝိစာရကိုစှနျ့လှတျနိုငျပွီးပညာရှိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျအတှကျကတြော့စြာနျ၄ပါး အရနဲ့စြာနျဖွဈတယျ။

ဒုတိယစြာနျသညျဝိတကျ၊ဝိစာရကိုစှနျ့လှတျပွီးစြာနျ၃ပါးနဲ့ပါဝငျရခွငျးဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ပီတိ၊သုခနှငျ့ဧကခတ်တာတို့ဖွဈကွတယျ။တတိယစြာနျသညျပီတိကိုစှနျ့လှတျပွီးစြာနျ၂ပါး နဲ့ပါဝငျရခွငျးဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့သုခနှငျ့ဧကခတ်တာတို့ဖွဈကွတယျ။စတုတ်ထစြာနျသညျ သုခကိုစှနျ့လှတျပွီးစြာနျ၂ပါးနဲ့ပါဝငသညျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ဉပကေ်ခနှငျ့ဧကတ်တာတို့ဖွဈကွတယျ။ကတြူကနိုငျအရတတိယစြာနျဖွဈပွီးဆိုလိုတာကပနျကကြနိုငျအရနဲ့စတုတ်ထစြာနျဖွဈ တယျ။ကတြူကနိုငျအရနဲ့စတုတ်ထစြာနျဖွဈပွီးပနျကကြနိုငျအရနဲ့ပဉ်စမစြာနျဖွဈတယျ။တကယျ လို့ဝစီကိုကြူလှနျခဲ့ရငျပထမစြာနျအဆငျ့ကိုစှနျ့လှတျဖို့သညျပုံမှနျနဲ့စြာနျအဆငျ့တှပေိုမွငျ့လာပွီး ထိုးထှငျးဖို့အတှကျသညျဘယျလိုမှမဖွဈနိုငျဘူး။စြာနျဝိထီစိတျပကြျသှားတဲ့အခါမှာပဉ်စဝေ့ခဏဝိ ထီသညျအခြိနျတိုငျးဆကျလကျဖွဈပေါျရတယျ။

သမထဘာဝနာကိုပှားမြားခွငျးဖွင့ျကိလသောကိုတားဆီးခွငျးသညျသမုစေ်ဒ အဖွဈနဲ့ကိလသောတှကေိုငွိမျးသတျတာ မဟုတျဘူး။ဒါကွောင့ျဈာနျစိတျစောရခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကဖွဈပေါျခွငျးတှနှေေးပွီးပုံမှနျနဲ့မကြှမျးကငြျဘူး။သို့) နောကျထပျမဖွဈပေါျလို့လညျးရတယျ။ဒါ ကွောငျ့စြာနျစိတျတှကြှေမျးကငြျစှာနဲ့ဖွဈ ပေါျနိုငျဖို့သညျစြာနျတိုငျးမှာအမွဲတမျးဝစီတှရှေိနရေတယျ။အဲဒီသမထဘာဝနာ ရဲ့အာရုံ(၄၀)အာရုံသညျတဈခြို့အာရုံမှာ ဥကစာရသမာဓိမရောကျပဲစိတျတှငွေိမျ သကျနိုငျတယျ။တဈခြို့အာရုံမှာဥပစာရသမာဓိရောကျတဲ့အထိစိတျတှငွေိမျ သကျနိုငျတယျ။တဈခြို့အာရုံမှာပထမစြာနျရောကျရုံလောကျပဲငွိမျသကျနိုငျတယျ။ ပွီးတော့တဈခြို့အာရုံမှာပဉ်စမစြာနျ လောကျသာအာရုံဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့မို့အနုသတိ(၆)မြိုးရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ဗုဒ်ဓနုသတိ၁၊ဓမ်မာနုသတိ၁၊သံဃာ နုသတိ၁၊စာခါနုသတိ၁၊သီလနုသတိ၁ နှငျ့ဒဝေတာနုသတိ၁တို့ဖွဈကွတယျ။ဒီအနုသတိ၆ပါးကိုအောကအမေ့တဲ့အရှငျအရိယာပု ဂ်ဂိုလျတှမေဟုတျတဲ့သူတှသေညျဥပစာရသမာဓိရောကျတဲ့အထိစိတျငွိမျသကျလို့မရဘူး။အဲဒီ အရိယာပုဂ်ဂိုလျတှမေဟုတျတဲ့သူတှသေညျဥပစာရသမာဓိရောကျတဲ့အထိစိတျငွိမျသကျလို့မရ ဘူး။အဲဒီအရိယာပုဂ်ဂိုလျတှအေတှကျကတြော့ဥပစာရသမာဓိလောကျပဲငွိမျသကျနိုငျပွီးအပ်ပနာ သမာဓိအထိတော့မရောကျဘူး။

အနုသတိ၂မြိုးတှကေတော့နိဗ်ဗာနျကိုအောကျမေ့ခွငျးဖွဈတဲ့ဥပသမာနုသတိနှငျ့သခွေငျး တရားကိုအောကျမေ့ခွငျးဖွဈတဲ့မရဏနုသတိတို့ဖွဈကွတယျ။မရဏနုသတိသညျဥပစာရ သမာဓိလောကျသာငွိမျသကျနိုငျတယျ။ဒါကွောငျ့ဥပသမာနုသတိသညျအရှငျအရိယာပုဂ်ဂိုလျ ဖွဈတဲ့ပုဂ်ဂိုလျလောကျသာဥပစာရသမာဓိအထိငွိမျသကျနိုငျတယျ။အာဟာလပေါတီကူလသညာ တဈပါးကတော့အစားအစာတှရေဲ့အညဈအကွေး(မသနျ့ရှငျးမှု)တှကေိုအောကျမေ့ခွငျးဖွဈပွီး ဥပစာရသမာဓိအထိစိတျငွိမျသကျနိုငျတယျ။ကတြူဓာတုဝါထနျတဈပါးကတော့ကိုယျခန်ဓာရဲ့ရေ ဓာတျ၊မွဓောတျ၊မီးဓာတျနှငျ့လဓောတျတှကေိုအောကျမေ့နိုငျပွီးဥပစာရသမာဓိအထိစိတျငွိမျ သကျနိုငျတယျ။အသုဘ၁၀ပါးတှကေတော့လူသလေောငျး၁၀မြိုးရဲ့သဘောကိုအောကျမေ့ပွီး ပထမစြာနျရောကျတဲ့အထိစိတျငွိမျသကျနိုငျတယျ။ကာယခတ်တာသတိ(အနုသတိ)တဈပါးက တော့အပိုငျးအစအမြိုးမြိုးတှရေဲ့မနှဈသကျခွငျးကိုအောကျမေ့ခွငျးဖွဈပွီးတဈပိုငျးစီမှာရှိတဲ့ ကိုယျခန်ဓာရဲ့၃၂ပါးတှကေတော့ဆံပငျ၊၊လကျသညျး၊အမှေး၊သှား၊သရစေသညျတို့ဖွဈကွပွီး ပထမစြာနျအထိစိတျငွိမျသကျနိုငျတယျ။အာနာပါဏသတိတဈပါးသညျဝငျလေ၊ထှကျလကေို အောကျမေ့ခွငျးဖွဈပွီးပထမစြာနျအထိစိတျငွိမျသကျနိုငျတယျ။ကစညျ၁ဝပါးသညျပထမစြာနျ အထိစိတျငွိမျသကျနိုငျတယျ။

ဗွဟ်မာစိုရျ၃ပါးတှကေတော့မတေ်တာ၁၊ကရုဏာ၁၊မုဒိတာ၁တို့ဖွဈကွပွီးပနျကကြနိုငျအရနဲ့စတုတ်ထ စြာနျအထိစိတျငွိမျသကျနိုငျတယျ။ဗွဟ်မာစိုရျတဈပါးတှကေတော့စတုတ်ထစြာနျရောကျတဲ့ဥ ပကေ်ခာဗွဟ်မာစိုရျဖွဈပွီးဗွဟ်မာစိုရျ၃ပါးကနစေိတျငွိမျသကျတဲ့အခါမှာဥပကေ်ခာဗွဟ်မာစိုရျတှေ ကိုဆကျပွီးတော့ပှားမြားနိုငျခွငျးဖွဈတယျ။ဗွဟ်မာစိုရျ၄ပါးတှထေဲမှာဥပကေ်ခာဗွဟ်မာစိုရျသညျ ပဉ်စမစြာနျတဈခုထဲရဲ့အာရုံဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။အရုပျစြာနျ၄ပါးတှကေတော့အာရုံအဖွဈနဲ့ရုပျ မရှိတဲ့ပဉ်စမစြာနျဖွဈတယျ။အဲဒီအရုပျစြာနျကိုပှားမြားနိုငျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျရုပျပဉ်စမစြာနျကိုထိုးထှငျးစှာအရငျသိရတယျ။ရုပျပဉ်စမစြာနျရဲ့အပွဈကိုမွငျတဲ့အခါမှာရုပျစြာနျရဲ့အမွငျ့ဆုံးအဆငျ့ဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကရုပျပဉ်စမစြာနျအဆငျ့မှနျပမေယျ့အာရုံအဖွဈနဲ့ရုပျရှိနသေေးတဲ့အခါမှာကာမ အာရုံဖွဈတဲ့ရုပျထဲမှာလှယျကူစှာနဲ့တုနျလှုပျပွီးနီးကပျနိုငျသေးတယျ။အာရုံဖွဈတဲ့ရုပျကိုရုပျသိမျး သငျ့ပွီးရုပျထကျပိုကောငျးပွီးငွိမျသကျတဲ့ရုပျမဟုတျတဲ့အာရုံထဲမှာစိတျကိုဦးညှတျစတေယျ။အ ရုပျရဲ့အစှနျးဆုံးမရှိတဲ့အာရုံကိုအောကျမေ့ခွငျးနှငျ့ရုပျကိုရုပျသိမျးတဲ့အခါမှာအပ်ပဏာသမာဓိ ဖွဈပေါျတဲ့အထိသညျမနောဒှါရမှဝိထီစိတျတှဆေကျလကျဖွဈ၊ပကြျတဲ့အနနေဲ့အရုပျစြာနျကု သိုလျဖွဈတယျ။စြာနျဝိထီနဲ့အတူတူပဲဖွဈတယျ။ပွီးတော့ဝဝီ၅ပါးနဲ့ပါဝငျပွီးပိုပွီးမွငျ့လာတဲ့အ ရုပျစြာနျရောကျတဲ့အထိထိုးထှငျးစှာနဲ့သိနိုငျတယျ။

အရုပျစြာနျ၄ဆငျ့ရှိပွီးပဉ်စမစြာနျ၄ဆငျ့စလုံးဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့အဆငျ့လိုကျနှငျ့ပိုပွီးအသေး စိတျတဲ့အာရုံတှမှောကှာခွားကွတယျ။ နံပါတျ(၁)အရုပျစြာနျသညျအာကာစာနာကွာရတနစြာနျ စိတျဖွဈပွီးအဆုံးမရှိတဲ့အာရုံဖွဈပွီးအာကာသတှရှေိတယျ။နံပါတျ(၂)အရုပျစြာနျသညျဝိဉာဉျနာကွာရတနစြာနျစိတျဖွဈပွီးအာကာစာနာကွာရတနအဖွဈနဲ့အာရုံရှိတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဆုံးမရှိတဲ့အဲဒီအာရုံဖွဈတဲ့အာကာသကိုမွငျပွီးဝဖေနျသုံးသပျခွငျးသညျအာကာစာနာကွာရနတစိတျလောကျအသေးစိတျမရှိသေးဘူး။ဒါကွောငျ့အဆုံးမရှိတဲ့အာကာသရဲ့အာရုံတှရှေိတယျ။ ဒါကွောငျ့အဆုံးမရှိတဲ့အာကာသရဲ့အာရုံကိုရုပျသိမျးရခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့အာရုံအဖွဈနဲ့ အာကာစာနာကွရတနစိတျကိုဦးညှတျသှားတယျ။ဒါကွောငျ့အပ်ပနာသမာဓိဖွဈပေါျတဲ့အထိနံပါတျ (၂)အရုပျစြာနျဖွဈတယျ။ပွီးတော့ဝိဉာဉျရှိတဲ့အရုပျစြာနျစိတျဖွဈပွီးဝိဉာဉျနာကွာရတနစြာနျစိတျ ဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကအာကာစာနာကွာရတနစိတျသညျအာရုံဖွဈတယျ။

နံပါတျ(၃)အရုပျစြာနျသညျအာကီကရြာရတနစြာနျစိတျဖွဈပွီးဘာမှမရှိတဲ့အာရုံဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အာကာစာနာကရြတနစိတျမရှိတဲ့အာရုံဖွဈတဲ့သဘာဝဖွဈတဲ့အတှကျ ကွောငျ့ဖွဈတယျ။အာကာစာနာကရြတနစိတျရှိတဲ့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးမွငျတဲ့အခါနှငျ့အာရုံအ ဖွဈနဲ့ရှိနတေဲ့အခါမှာငွိမျသကျခွငျးတှမေရှိသေးဘူး။အာရုံအဖွဈနဲ့ဘာမှမရှိတာထကျအသေးစိတျခွငျးမရှိတဲ့အတှကျကွောငျ့အာရုံဖွဈတဲ့အာကာစာနာကရြတနစိတျကိုဖွတျ ကြောျရခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့အာကာစာနာကရြတနစိတျမရှိတဲ့အာရုံဖွဈတဲ့သဘာဝကို ဦညှတျသှားတယျ။ဒါကွောငျ့အပ်ပနာသမာဓိဖွဈပေါျတဲ့အထိအရုပျစြာနျ၃ဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာ ကအာကီကရြာရတနစြာနျစိတျသညျဘာမှမရှိတဲ့အာရုံဖွဈတဲ့သဘာဝရှိတယျ။ဘာကွောငျ့လဲ ဆိုတော့အာရုံအဖွဈနဲ့အာကာစာနာကရြတနစိတျမရှိတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။

နံပါတျ(၄)အရုပျစြာနျသညျနဝေသညာနာသညာရတနစြာနျစိတျဖွဈပွီးအာရုံအဖွဈနဲ့အာကီ ကရြာရတနစြာနျရှိတယျ။ဘာမှမရှိတဲ့အဲဒီအာရုံအဖွဈနဲ့ဘာဝရှိပွီးအာကီကရြာရတနစြာနျ စိတျကိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးမွငျတဲ့အခါမှာအရမျးအသေးစိတျတဲ့သဘာဝဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ အဲဒီအသေးစိတျတဲ့အာကီကရြာရတနစိတျရဲ့ဘာဝကိုဦးညှတျရခွငျးဖွဈတယျ။အရုပျစြာနျ (၄)ပါးဖွဈတဲ့အပ်ပနာသမာဓိဖွဈပေါျတဲ့အထိနဝေသညာနာသညာရတနစြာနျစိတျဖွဈတယျ။ဒါ ကွောငျ့ရှိလာ(သို့)မရှိဘူးလာဆိုတာပွောလို့မရတဲ့အထိအသေးစိတျနဲ့အတူဖွဈပေါျတဲ့သမ်ပယုတ်တ တရားအားလုံးနှငျ့သညာတှရေဲ့သဘောဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့သမ်ပယုတ်တတရားအား လုံးရဲ့တာဝနျကိုပွညျ့ဝစှာနဲ့မလုပျရတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။အဲဒီသမ်ပယုတ်တတရားတှရှေိလာ (သို့)မရှိဘူးလာဆိုတာပွောလို့မရခွငျးဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့အရုပျစြာနျ(၄)ကိုနဝေသညာနာသညာရတနလို့ခေါျရခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကသညာရှိတာလညျးမဟုတျ၊မရှိတာလညျး မဟုတျဘူး။

အဲဒီအရုပျစြာနျအဆငျ့ရောကျတဲ့အထိအကုသိုလျတရားအားလုံးကနစေိတျငွိမျသကျပွီး သမထဘာဝနာကိုပှါးမြားခွငျးသညျအားကောငျးတဲ့စိတျဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့အလိုရှိတဲ့အ တိုငျးအကြိုးဖွဈအောငျလေ့ကငြျ့ပေးနိုငျတယျ။ဥပမာ-အရငျဘဝကိုပွနျအောကျမေ့လို့ရခွငျး၊ အဝေးမှာရှိတဲ့အရာအမြိုးမြိုးကိုမွငျတဲ့ဉာဏျမကြျစိဖွဈပေါျအောငျအဓိဌာနျပွုခွငျးနှငျ့တနျခိုး အမြိုးမြိုးတှကေိုပွသနိုငျခွငျး၊ကိုယျရောငျဖွောငျ့နိုငျခွငျး၊အဝေးအနီးမှာရှိတဲ့အသံအမြိုးမြိုး ကိုကွားနိုငျတဲ့သောတဉာဏျဖွဈပေါျအောငျအဓိဌာနျပွုနိုငျခွငျးတို့ဖွဈကွတယျ။ဥပမာ-ရပေေါျ မှာလမျးလြှောကျခွငျး၊မွစေိုးခွငျး၊မိုးပြံခွငျးနှငျ့အရာအမြိုးမြိုးတှကေိုဖနျတီးလို့ရနိုငျခွငျးတို့ဖွဈကွတယျ။ဒါပမေယျ့ဒီလိုတနျခိုးအာနုဘောျတဈမြိုးစီတှကေိုဖွဈပေါျအောငျလေ့ကငြျ့ဖို့သညျ စြာနျသမာပတျ(၈)ပါးစလုံးနှငျ့ကစညျအားလုံးတှကေိုလေ့ကငြျ့နိုငျတဲ့သူဖွဈရတယျ။

စိတျကိုအကောငျးဆုံးနှငျ့အကွောငျး၁၄မြိုးအရနဲ့လေ့ကငြျ့ရတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။ကစညျအရအစဉျလိုကျစြာနျဝငျခွငျး၊ ၂။ကစညျနဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျစြာနျဝငျခွငျး၊ ၃။ကစညျ အရအစဉျလိုကျစြာနျဝငျပွီးဆနျ့ကငြျဘကျနဲ့လညျးစြာနျဝငျတယျ။ ၄။ပထမစြာနျကတညျးက နဝေသညာနာသညာရတနစြာနျအထိစြာနျအစဉျလိုကျဝငျခွငျး။ ၅။နဝေသညာနာသညာရတန စြာနျကတညျးကပထမစြာနျအထိစြာနျအစဉျလိုကျဆနျ့ကငြျဘကျအရနဲ့စြာနျဝငျခွငျး။ ၆။အစဉျ လိုကျစြာနျဝငျပွီးအစဉျလိုကျနဲ့ဆနျ့ကငြျဘကျစြာနျဝငျးခွငျး။၇။စြာနျကြောျခွငျးဖွငျ့စြာနျဝငျပွီး တော့ကစညျကိုတော့မကြောျဘူး။ ၈။ကစညျကြောျခွငျးဖွငျ့စြာနျဝငျပွီးတော့စြာနျကိုတော့မ ကြောျဘူး။ ၉။စြာနျကိုကြောျခွငျးဖွငျ့စြာနျဝငျပွီးတော့ကစညျကိုလညျးကြောျတယျ။ ၁၀။စြာနျ အပါးကိုလှနျကြူးခွငျးဖွငျ့စြာနျဝငျခွငျး။ ၁၁။အာရုံတှကေိုလှနျကြူးခွငျးဖွငျ့စြာနျဝငျခွငျး၊ ၁၂။ စြာနျအပါးနှငျ့အာရုံနှဈပါးစလုံးတှကေိုလှနျကြူးခွငျးဖွငျ့စြာနျဝငျခွငျး၊ ၁၃။စြာနျတဈစြာနျစီရဲ့စြာနျအပါးကိုသတျမှတျခွငျးဖွငျ့စြာနျဝငျခွငျး။ ၁၄။စြာနျတဈစြာနျစီရဲ့အာရုံကိုသတျမှတျခွငျး ဖွငျ့စြာနျဝငျခွငျးတို့ဖွဈကွတယျ။ဘယျလုပျရပျတှေ၊ဘယျအကငြျ့တှမေဆိုကွညျ့လိုကျရငျအဲ ဒီဂုဏျအထူးအားလုံးတှနှေငျ့တူခွငျးသညျအကွောငျးအကြိုးတှနေဲ့မအပျစပျတဲ့အခါမှာတကယျ့ ဂုဏျအထူးတှဟေုတျမှဟုတျရဲ့လာ?

ကွိုးစားခွငျးဖွငျ့စပွီးအားထုတျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျဒီအကွောငျး(၁၄)တှနေဲ့စိတျကိုမကငြျ့ရသေးဘူး။ဒါကွောငျ့တနျခိုးအာနုဘောျအမြိုးမြိုးတှအေောငျမွငျနိုငျဖို့သညျဖွဈနိုငျတဲ့အရာ တှမေဟုတျဘူးဆိုတာဝိစိုထီမဂျအခကြျအလကျထဲမှာပွောသှားတယျ။ကစညျကိုကာကှယျပေး တဲ့အဲဒီသမထဘာဝနာကိုစပွီးကငြျ့ကွံခွငျးသညျလူအယောကျတဈရာ(သို့)အယောကျတဈ ထောငျတှမှောတဈယောကျလောကျပဲအောငျမွငျစှာလုပျနိုငျမယျ။ပွီးတော့သမထဘာဝနာကို ပှါးမြားတဲ့အခြိနျမှာကစညျကိုကာကှယျပွီးအူခဟနိမိတျဖွဈပေါျနိုငျဖို့သညျအဲဒီလူအ ယောကျတဈရာ(သို့)အယောကျတဈထောငျထဲမှာတဈယောကျလောကျပဲဖွဈပေါျနိုငျတယျ။ အူခဟနိမိတျဖွဈပေါျပွီးတဲ့အခါမှာနိမိတျတှကေိုထိနျးသိမျးခွငျးနှငျ့စိတျကိုပိုပွီးခိုငျမာစှာနဲ့ငွိမျသကျအောငျကာကှယျစောငျ့ရှောငျ့ပွီးပါတီဖနိမိတျဖွဈပေါျတဲ့အထိအဲဒီအပ်ပနာသမာဓိတှထေိုး ထှငျးစှာနဲ့သိခွငျးသညျလူအယောကျတဈ ရာ(သို့)လူအယောကျတဈထောငျထဲမှာ တဈယောကျလောကျပဲရှိနိုငျတယျ။အဲဒီ စြာနျသမာပါတျ၈ပါးကိုထိုးထှငျးသှားတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှအေားလုံးထဲမှာလူအယောကျ တဈရာ၊တဈထောငျထဲမှာစိတျကိုဒီအကွောငျး၁၄ပါးနဲ့ကငြျ့ကွံနိုငျဖို့သညျ တဈယောကျလောကျပဲရနိုငျတယျ။

အရငျဘဝကိုအောကျမေ့ခွငျးအကွောငျးမှာလညျးထို့နညျးတူပဲဖွဈတယျ။ဥပစာရသမာဓိ တှဘေယျသူကရမလဲ?မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျတှနေဲ့ငွိမျသကျတဲ့စိတျမဟုတျတဲ့အခါမှာ ပထမစြာနျဖွဈတဲ့အပ်ပနာသမာဓိတှဘေယျသူကရမလဲ?ဒုတိယစြာနျ၊တတိယစြာနျ၊စတုတ်ထစြာနျ၊ ပဉ်စမစြာနျနှငျ့အရုပျစြာနျတှဘေယျသူကရမလဲ?အခုကတညျးကစပွီးနောကျပွနျအောကျမေ့ပွီး ပဋိသန်ဓရေောကျတဲ့အထိခိုငျမာပွီးငွိမျသကျတဲ့စိတျတှနေဲ့အရငျဘဝကိုဘယျသူကအောကျမေ့ အောငျပှားမြားကငြျ့ကွံမလဲ?ပွီးတော့အရငျဘဝရဲ့နောကျဆုံးရကျ၊နောကျဆုံးအခြိနျထိရောကျနိုငျမယျ့အားအဖွငျ့နဲ့လြှငျမွနျစှာပှားမြားကငြျ့ကွံတဲ့စြာနျစိတျရဲ့အားတှနေဲ့အစဉျလိုကျအားဖွငျ့ နောကျပွနျပွီးအောကျမေ့ရတယျ။မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျသညျတဈခဏကနေ အောကျမေ့ဖွဈပေါျပွီးအောငျမွငျတဲ့အခါမှာနောကျထပျတဈခဏစီနဲ့နောကျပွနျဆုတျရတယျ။အသေးစိတျနဲ့အထူးဂုဏျအားလုံးရဲ့အကွောငျးနှငျ့အကြိုးတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးနား လညျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျဘယျအကငြျ့မြိုးနဲ့အမှနျတကယျအထူးဂုဏျတှဟေုတျသလာ?ပွီး တော့ဘယျအကငြျ့မြိုးသညျအမှနျတကယျအထူးဂုဏျတှမေဟုတျသလဲ?ဆိုတာသိနိုငျတယျ။

သမထဘာဝနာကိုပှါးမြားခွငျးသညျသမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ကိလသောကိုငွိမျးသတျတာမဟုတျဘူး။ဘာ ကွောငျ့လဲဆိုတော့အမှနျတကယျရှိပွီးပုံမှနျအတိုငျးရှိတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးမဟုတျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။စြာနျစိတျမစောတဲ့အခါမှာစုတိစိတျ ထကျအရငျဖွဈပေါျတဲ့စြာနျဝိထီစိတျသညျဗွဟ်မာဘုံအဆငျ့အမြိုးမြိုးထဲမှာစြာနျဝိပကျစိတျတှေ ပဋိသန်ဓတေညျဖို့ကံအကွောငျးဖွဈပေးတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒွီဗဟ်မာဘုံမှာသကျတမျးကုနျတဲ့အခါ နောကျထပျဒီလိုမြိုးပွနျဖွဈလာရတယျ။ဆိုလိုတာကကိုယျထဲမှာအဆငျး၊အသံ၊အနံ့၊အရသာ၊အထိအတှေ့ထဲမှာနှငျ့သာယာခွငျး၊နှဈသကျခွငျးနှငျ့ငွိတှယျခွငျးတှရှေိရတယျ။သံသရာထဲမှာ နှငျ့အတိတျဘဝတှထေဲမှာသမထဘာဝနာပှားမြားခွငျးတှစေုစောငျးခဲ့ဘူးတယျ။ဒါကွောငျ့တဈ ခြို့သူတှကေိုနိမိတျတှဖွေဈစတေယျ။အဲဒီအကွောငျးအမြိုးမြိုးနှငျ့အရာအမြိုးမြိုးတှကေိုမွငျ ပွီးသမာဓိတှကေိုပွုလုပျတဲ့သူတှကေတြော့ဖွဈနိုငျဖို့ခဲယှဉျးတဲ့စြာနျစိတျအမြိုးမြိုးဖွဈတဲ့အထိ အစဉျလိုကျနဲ့အာရုံထဲမှာခိုငျမာပွီးငွိမျသကျတဲ့မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျတှသေညျသမ ထဘာဝနာကိုပှာမြားခွငျးမဟုတျတဲ့အခါမှာ အူတလဈမနုတျသတရား ဖွဈတဲ့ဂုဏျအထူးတှမေ ဟုတျဘူး။ဆိုလိုတာကမနုတျသလူသားအားလုံးတှရေဲ့ပုံမှနျထကျပိုတဲ့တရားဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ သမာဓိလုပျပွီးတဲ့အခါမှာအဲဒီအကွောငျးအမြိုးမြိုးကိုမွငျခွငျး၊အရာအမြိုးမြိုးတှကေိုမွငျခွငျး တှသေညျသမလဘာဝနာကိုပှားမြားခွငျးမဟုတျတဲ့အတှကျကွောငျ့သမာဓိရဲ့အမှနျ၊အမှားတှေ သညျအကြိုးအနညျးငယျသာဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။

ဥပစာရသမာဓိရသှားတဲ့အထိသမထဘာဝနာကိုပှားမြားခွငျးသညျအရမျးကိုခကျခဲတယျ။ဘာ ကွောငျ့လဲဆိုတော့ဘယျအာရုံမဆိုမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျတှကေိုပုံမှနျနဲ့ထိတှေ့တဲ့အ ခါမှာလောဘ၊ဒေါသ၊မောဟတှသေညျအဲဒီအာရုံရဲ့နောကျကိုပါသှားတယျ။နေ့စဥျနဲ့အမြှဒါန၊သီ လ၊ဘာဝနာတှထေဲမှာဖွဈပေါျတဲ့ကုသိုလျတှသေညျမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျတှမှေပုံမှနျ ဖွဈပွီးလြှငျမွနျစှာဖွဈပေါျတဲ့အကုသိုလျနဲ့နှိုငျးယှဥျလိုကျရငျအနညျးငယျသာရှိတယျ။ပွီးတော့ အဲဒီသမထဘာဝနာကိုပှားမြားခွငျးသညျကိလသောကိုငွိမျးသတျလို့မရဘူး။ဘယျအခြိနျမဆို ကိလသောတှဖွေဈပေါျပွီးစိတျကိုအုပျခြုပျတဲ့အခါမှာတနျဖိုးအမြိုးမြိုးတှကေိုပွနိုငျတဲ့အဆငျ့ နှငျ့ပှါးမြားလာခဲ့တဲ့သမထဘာဝနာတှအေားလုံးသညျပြောကျဆုံးသှားတယျ။

ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားတရားမသိခငျကနဝေသညာနာသညာရတနစြာနျရောကျတဲ့အထိသမထဘာ ဝနာတှကေိုပှါးမြားကငြျ့ကွံတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှရှေိတယျ။ပွီးတော့အကွား၊အမွငျရှိခွငျးအတိတျဘဝ ကိုအောကျမေ့နိုငျတဲ့အထိစိတျကိုပှါးမြားကငြျ့ကွံကွတယျ။ပွီးတော့တနျခိုးတှကေိုပွနိုငျကွ တယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီပုဂ်ဂိုလျတှတေောငျမှအရိယာသစ်စာတရားတှကေိုထိုးထှငျးစှာနဲ့မသိနိုငျ သေးဘူး။ဒါကွောငျ့အကွောငျးတှကေိုတိုးတကျအောငျပှါးမြားပွီးကငြျ့ကွံခွငျးမရှိတဲ့အခါမှာ ဝိပသနာဘာဝနာကိုပွညျ့စုံတဲ့အထိအရိယာသစ်စာတရားတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိစတေဲ့အကွောငျး တှဖွေဈတယျ။ပွီးတော့တဈခြို့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျအရိယာသစ်စာတရားတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ နညျးလမျးတှမေဟုတျတဲ့ကငြျ့ကွံခွငျးတှထေဲမှာစှဲလနျးပွီးအမွငျမှားသေးတယျ။ဗုဒ်ဓမွတျစှာ ဘုရားတရားသိတောျမူပွီးတရားတောျတှကေိုဟောကွားဆုံးမသှားပမေယျ့စြာနျစိတျတှမေရ သေးတဲ့အရှငျအရိယာသာဝကထကျမြားစှာရှိတယျ။စြာနျအဆငျ့အမြိုးမြိုးရဲ့အပါးတှနေဲ့ပွညျ့စုံ ပွီးအရိယာသစှာတရားကိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျအရှငျအရိယာသာဝကထကျမြား စှာရှိတယျ။ဒါကွောငျ့အဲဒီမှနျကနျဖွောငျ့မတျတဲ့သမထဘာဝနာကိုပှါးမြားခွငျးသညျဘယျ လောကျလုပျရခကျတဲ့အရာဖွဈသလဲဆိုတာမွငျတှေ့နိုငျတယျ။

**ဝိပသနာဘာဝနာ** ကိလသော(၃)ဆငျ့ရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့အနုသယကိလသော၊ပရိယုတျဌာနျကိလသော နှငျ့မှဒစရိုကျကိဝီတီကာမကိလသောတို့ဖွဈကွတယျ။ဝီထီကာမကိလသောသညျကွမျးတမျးတဲ့ကိလသောမြိုးဖွဈပွီးကိုယျ၊နှုတျတှမှေဒုစရိုကျကံတှဖွေဈစတေယျ။ ဝိလ ဆိုတာကသီလတှနေဲ့ ဝီထီကာမကိလသောတှကေိုရှောငျကဉြျခွငျးဖွဈတယျ။ပရိယုတျဌာနျကိလသောသညျအကုသိုလျ စိတျနဲ့အတူဖွဈပေါျတဲ့အလယျအလတျကိလသောမြိုးဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့ဒုစရိုကျကံဖွဈတဲ့အ ဆငျ့ထိတော့မရောကျဘူး။စြာနျကုသိုလျစိတျတှနေဲ့ပရိယုတျဌာနျကိလသောကိုတဈခဏသာတား ဆီးနိုငျတယျ။အနုသယကိလသောသညျအသေးစိတျတဲ့ကိလသောဖွဈတယျ။ကိလသောတှကေို မငွိမျးသတျရသေးတဲ့အခါမှာအနုသယကိလသောသညျဖွဈ၊ပကြျနတေဲ့စိတျထဲမှာဆကျလကျပွီး နှဈမွှပျနတေယျ။ပရိယုတျဌာနျကိလသောတှဖွေဈပေါျအောငျအကွောငျးဖွဈပေးတဲ့အဆိပျစာ ဖွဈတယျ။တကယျလို့သမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ကိလသောတှအေားလုံးငွိမျးသှားပွီးနောကျထပျမဖွဈ ပေါျတော့ဘူး။လောကုတ်တရာမဂ်ဂစိတျသညျမဂ်ဂစိတျရဲ့အဆငျ့အတိုငျးနိဗ်ဗာနျရဲ့သဘောတှကေို ထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အနနေဲ့အရိယာသစ်စာတရားကိုသိတဲ့အခါမှာအဲဒီမဂ်ဂစိတျရဲ့အဆငျ့အတိုငျး သမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ကိလသောတှကေိုငွိမျးသတျနိုငျတယျ။

ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသညျတရားတောျတှကေိုထိုးထှငျးစှာနဲ့မသိသေးခငျကဒုစရိုကျကိုရှောငျကဉြျ ပွီးသီလတှကေိုစောငျ့ထိနျးတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှရှေိကွတယျ။ပွီးတော့အရုပျစြာနျရဲ့အမွငျ့ဆုံးအဆငျ့ ရောကျတဲ့အထိသမထဘာဝနာကိုပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှရှေိကွတယျ။ဆိုလိုတာကနဝေသညာ နာသညာရတနစြာနျသညျကိလသောတှကေိုတဈခဏနဲ့သာငွိမျးသတျနိုငျတယျ။ဒါပမေယျ့ဘယျ သူမှအနုသယကိလသောကိုငွိမျးသတျလို့မရဘူး။ဗုဒ်ဒမွတျစှာဘုရားသညျလေးသငျခြနှေငျ့ကမ်ဘာ တဈသိနျးမှာပါရမီတှစေုစောငျးလာတဲ့အခါမှာသဗ်ဗညေုတဉာဏျတောျကိုသိတောျမူပွီးကိလသော ကငျးစငျတောျမူတဲ့ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားဖွဈလာတယျ။ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသညျအရိယာသစ်စာတရား တှကေိုသိဖို့အတှကျကငြျ့ကွံတဲ့နညျးလမျးတှကေိုဆိုဆုံးမသှားတယျ။ဒါကွောငျ့အရိယာသစ်စာတရားတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အရှငျအရိယာသံဃာတောျတှရှေိပွီးကိလသောကိုငွိမျးသတျ နိုငျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှအေမြားကွီးရှိကွတယျ။ပွီးတော့ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသိတောျမူသှားတဲ့အတိုငျး တရားတောျတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးကငြျ့ကွံတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှရှေိနသေ၍တော့ကိလသောကို ငွိမျးနိုငျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျရှိနိုငျသေးတယျ။နောကျပွီးဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသညျ၄၅ဝါကာလပတျလုံးအသေး စိတျနဲ့တရားတောျတှကေိုဆိုဆုံးမသှားတယျ။

ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားဆိုဆုံးမသှားတဲ့တရားတောျတှကေိုအသေးစိတျပွီးလေးနကျတဲ့တရားတောျ တှဖွေဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီတရားသဘောရဲ့အမှနျတကယျရှိတဲ့အရှိအတိုငျးကို ထိုးထှငျးစှာနဲ့သိတောျမူတဲ့တရားသဘောအားလုံးရဲ့လက်ခဏတှကေိုဆိုဆုံးမသှားတယျ။တ ကယျလို့မှနျကနျစှာနဲ့နားလညျပွီးအသေးစိတျနဲ့ဆိုဆုံးမသှားတဲ့တရားတောျတှကေိုမလေ့လာ မသငျကွားတဲ့ဘယျသူမဆိုကိလသောငွိမျးသတျဖို့နှငျ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုး ထှငျးစှာသိပွီးပညာတှတေိုးတကျအောငျပှါးမြားလို့မရဘူး။အဲဒီအမှနျအတိုငျးရှိတဲ့တရားသ ဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာနဲ့ပညာသိနိုငျဖို့သညျအစကတညျးကနမှေနျကနျစှာနဲ့နား လညျရမယျ။ဆိုလိုတာကမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျတှမှေဖွဈပေါျပွီးအမှနျတကယျ ရှိတဲ့အရာအားလုံးကိုဆိုလိုတယျ။အခုခြိနျမှာမွငျခွငျး၊ကွား၊အနံ့၊၊အရသာ၊အထိအတှေ့ရတဲ့ အခြိနျတိုငျးနှငျ့အဲဒီစဉျးစားခွငျးတှသေညျအဲဒီတရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုအမှနျအတိုငျးမသိရဘူး။ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသညျသံသရာရဲ့အပွဈနှငျ့အကုသိုလျတရားရဲ့အ ပွဈတှကေိုမွငျဖို့အတှကျမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘော တှကေိုနေ့တိုငျးအခြိနျတိုငျးမှာအသေးစိတျနဲ့ဆိုဆုံးမသှားတယျ။ဒါကွောငျ့သံသရာရဲ့အပွဈ အန်တာရယျတှကေိုမမွငျသေးတဲ့အခါမှာကိလသောကိုငွိမျးသတျနိုငျတဲ့အထိအမှနျတကယျရှိပွီး ပုံမှနျအတိုငျးဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိနိုငျပွီးပညာဖွဈတဲ့ ဝိပသနာတှကေိုတိုးတကျပှားမြားအောငျမကွိုးစားကွဘူး။

သမထဘာဝနာပှါးမြားခွငျးနှငျ့ဝိပသနာဘာဝနာပှါးမြားခွငျးသညျပညာရဲ့အဆငျ့နှငျ့အာရုံ တှမှောကှာခွားတယျ။သမထဘာဝနာသညျငွိမျသကျတဲ့မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျ မှာအာရုံရှိပွီးအဲဒီအာရုံတဈအာရုံထဲမှာပဲတညျကွညျနတေယျ။ဝိပသနာဘာဝနာသညျပရမထ အာရုံရှိပွီးဖွဈပေါျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှသေညျဖွဈပွီးပကြျသှားတယျ။မဟာကုသိုလျ ဉာဏသမ်ပယုတျစိတျသညျနငျ၊ငါ၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှမေဟုတျတဲ့တရားသဘောတဈခုစီကိုသိတဲ့ အာရုံဖွဈပွီးခဏ၊ခဏနဲ့အာရုံတဈခုစီကိုစပွီးတော့ဝဖေနျသုံးသပျတယျ။သမထဘာဝနာရဲ့အ ကြိုးသညျွဗဟ်မာဘုံထဲမှာွဗဟ်မာပုဂ်ဂိုလျအဖွဈနဲ့ဖွဈပေါျစတေယျ။ဝိပသနာဘာဝနာရဲ့အကြိုး သညျအမှနျအတိုငျးရှိတဲ့တရားသဘောတှကေိုပညာနဲ့ထိုးထှငျးစှာသိပွီးအရဟန်တမဂ်ဂစိတျရောကျ တဲ့အထိနိဗ်ဗာနျကိုအာရုံရှိခွငျးဖွငျ့လောကုတ်တရာမဂ်ဂစိတျရဲ့အဆငျ့အတိုငျးသမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ကိလေ သာတှကေိုငွိမျးသတျနိုငျတယျ။ဒါကွောငျ့ကိလသောတှမေကနြျတော့အောငျအားလုံးငွိမျသတျ လိုကျတယျ။ပွီးတော့နောကျထပျသံသရာမဖွဈပေါျအောငျငွိမျးသတျလိုကျတယျ။အဲဒီမကြျစိ၊နား၊ နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျမှဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောတှသေညျသတိပဌာနျး၄ပါးအဖွဈနဲ့ခှဲခွမျးစိတျ ဖွာလိုကျတယျ။အဲဒီတရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိတဲ့အခါမှာ ၁။ကာယနုပသနာသတိပဌာနျးသညျကိုယျမှရုပျရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့ သိတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာကာယာနုပသနာသတိပဌာနျးဖွဈတယျ။

၂။ဝဒေနာနုပသနာသတိပဌာနျးသညျဖွဈပေါျနတေဲ့ခံစားခွငျးရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိဖွဈပေါျ ပွီးအောကျမေ့သိတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာဝဒေနာနုပသနာသတိပဌာနျးဖွဈတယျ။ ၃။ စိတ်တာနုပသနာသတိပဌာနျးသညျစိတျအမြိုးအစားအမြိုးမြိုးတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိဖွဈ ပေါျပွီးအောကျမေ့သိတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာစိတ်တာနုပသနာသတိပဌာနျးဖွဈတယျ။ ၄။ဓမ်မာနုပသနာသတိပဌာနျးသညျရုပျတရား(သို့)တဈခွားနာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိ ဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာဓမ်မာနုပသနာသတိပဌာနျးဖွဈတယျ။သတိပဌာနျးသညျအဓိပ်ပါယျ၃မြိုးရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ နံပါတျ(၁)သတိပဌာနျးသညျဉာဏ သမ်ပယုတျစိတျနဲ့ဖွဈပေါျတဲ့သတိစတေသိကျဖွဈပွီးအာရုံကိုအောကျမေ့သိတဲ့သတိပဌာနျးဖွဈ တယျ။ နံပါတျ(၂)သတိပဌာနျးသညျပရမတ်ထအာရုံဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကသတိအောကျမေ့သိတဲ့ နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှဖွေဈတယျ။နံပါတျ(၃)သတိပဌာနျးကတော့ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသညျ ကငြျ့ကွံခွငျး၃မြိုးရှိတဲ့သာဝကအဖှဲ့ထဲမှာနှဈသကျခွငျး၊မနှဈသကျခွငျးတှကေိုဆနျ့ကငြျတဲ့ကငြျ့ ကွံခွငျးတှဖွေဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ ၁. ကငြျ့ကွံခွငျးကိုလိုကျနာတယျ။၂.ကငြျ့ကွံခွငျး ကိုမလိုကျနာဘူး။၃.ကငြျ့ကွံခွငျးကိုတဈခါတလလေိုကျနာပွီးတဈခါတလမေလိုကျနာဘူး။

ဝိပသနာတှကေိုပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျဖွောငျ့မတျတဲ့သူဖွဈပမေယျ့ကိလသောတှအေပွညျ့ရှိ သေးတယျဆိုတာသိရတယျ။ပွီးတော့လောဘအားလုံးကိုငွိမျးသတျဖို့မလိုလားသေးဘူး။ပုထုဇဉျ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောငျ့ရဟန်တာအပွဈကိုခကြျခငြျးကြောျသှားလို့မရဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ နငျ၊ငါဖွဈတယျ၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှဖွေဈတယျဆိုပွီးအတူဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောတှကေိုစှဲ လနျးတဲ့သက်ကာယဒိဌိနှငျ့အတူဖွဈပေါျတဲ့ လောဘအားလုံးကိုသမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့အရငျငွိမျးသတျရတယျ။ဒါကွောငျ့တဈခွားကိလသော တှကေိုလညျးအစဉျလိုကျနဲ့ဆကျပွီးသမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့အားလုံးငွိမျသတျလို့ရနိုငျမယျ။မွငျနတေဲ့ အခြိနျမှာနငျ၊ငါမဟုတျဘူး၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှမေဟုတျဘူးဆိုတာမသိတဲ့အခါမှာကွိုကျနှဈ သကျခွငျး၊မကွိုကျမနှဈသကျခွငျးဆိုတဲ့ကိလသောတှကေိုဘယျလိုနဲ့စှနျ့လှတျလို့ရမလဲ?နား၊ နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှလေညျးထို့နညျးတူဖွဈတယျ။

တရားသဘောတဈခုစီတှသေညျဖွဈပေါျပွီးတဈခြိနျလုံးလြှငျမွနျစှာနဲ့ပကြျသှားတယျ။ဗုဒ်ဓ မွတျစှာဘုရားသညျအဲဒီတရားသဘောတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိပွီးပညာတှပှေါးမြားအားထုတျ တဲ့နညျးလမျးနညျးလမျးတှကေိုဆိုဆုံးမသှားတယျ။အမှနျတကယျရှိတဲ့နညျးလမျးတဈလမျးက တော့အရိယမဂ်ဂငျ၈ပါးကိုပှားမြားတဲ့နညျးလမျးဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့သမ်မာဒိဌိ၁(ပညာ စတေသိကျ)၊သမ်မာသငျကပ၁၊(ဝိတကျစတေသိကျ)သမ်မာဝါစာ၁၊သမ်မာကမ်မတ၁၊သမ်မာအာဇီဝ၊ သမ်မာဝါယာမ(ဝိရိယစတေသိကျ)သမ်မာသတိ၁၊သမ်မာသမာဓိ၁(ဧကခတ်တာစတေသိကျ)တို့ဖွဈ ကွတယျ။လောကုတ်တရာစိတျမဖွဈပေါျသေးခငျကမဂ်ဂငျ၅ပါး(ဝိလတီ)ကိုရှောငျကဉြျကွတယျ။ ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဝိလတီသညျတဈပါးခငြျးသာဖွဈပေါျတယျ။ဝိလတီစတေသိကျ၃ပါးစလုံး သညျအဲဒီလောကုတ်တရာစိတျထဲမှာအတူဖွဈပေါျကွတယျ။မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေ ရုပျတရား(သို့)နာမျတရားဖွဈတဲ့ဘယျတရားသဘောတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိအောကျမေ့သိ တဲ့အခြိနျမှာဖွဈပေါျပွီးတာဝနျတှကေိုအတူလုပျဆောငျကွတယျ။ပွီးတော့အဲဒီအခြိနျမှာသမ်မာသတိနဲ့အတူဖွဈပေါျတဲ့ပညာစတေသိကျသညျရုပျတရား(သို့)နာမျတရားဖွဈတယျဆိုတာသေ ခွာစှာသိတဲ့အထိတဖွေးဖွေးနဲ့ခဏခဏအဲဒီရုပျတရား(သို့)နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုဝေ ဖနျသုံးသပျပွီးသိရတယျ။

အရိယာမဂ်ဂငျ၈ပါးဆိုတာကတော့အဲဒီနေ့စဉျနဲ့အမြှမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျစိတျတှမှေ ဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောတဈခုစီတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိပွီးသတိပဌာနျး၄ပါးကို ပှါးမြားခွငျးသညျဖွဈပေါျရခကျခဲပွီးခဏ၊ခဏမဖွဈပေါျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဝိဇ်ဇာ၊ လောဘနှငျ့အကုသိုလျတရားအားလုံးတှသေညျသံသရာထဲမှာအကွာကွီးနဲ့မြားစှာစုစောငျး လာခဲ့တဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ပွီးတော့ဒီဘဝထဲမှာမှေးလာကတညျးကနအေမှနျအတိုငျး ရှိတဲ့တရားသဘောရဲ့အကွောငျးနှငျ့အကြိုးတှကေိုနားလညျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျမကြျစိ၊နား၊နှာ၊ လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေတရားသဘောရဲ့အကွောငျးတှကေိုနားလညျပွီးတရားတောျတှကေိုနာ ကွားခွငျး၊လေ့လာသငျကွားခွငျးနှငျ့ဝဖေနျသုံးသပျခွငျးတှသေညျတကယျ့ကိုသီးခံခွငျးရှိတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျဖွဈရတယျ။ဒါကွောငျ့သတိပဌာနျးဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိဖို့အတှကျအကွောငျးတှေ ပွုပွငျပွောငျးလဲပေးတဲ့အထိနာကွားရပွီးနားလညျတဲ့အတိုငျးမှနျကနျစှာနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားခွငျးနှငျ့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးတရားအားလုံးတှဖွေဈ တဲ့သတိပဌာနျးနှငျ့အရိယာမဂ်ဂငျ၈ပါးတှသေညျအနတ်တဖွဈပွီးအကွောငျးရှိတဲ့အခါမှာဖွဈပေါျ ရတယျ။ဆိုလိုတာကမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျသညျသငျ့တောျသလောကျစုစောငျးလာတဲ့အခါမှာဖွဈပေါျနတေဲ့မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျမှရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့သဘောတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးသတိနဲ့အောကျမေ့သိခွငျးမဟုတျတဲ့ကငြျ့ကွံခွငျးနညျးလမျးတှကေနမေဝေး သှားအောငျပွုလုပျပေးတယျ။

ပညာကိုပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျဖွောငျ့မတျတဲ့သူဖွဈတယျ။သတိပဌာနျးဖွဈပေါျတဲ့အခါနှငျ့သ တိမေ့လြော့တဲ့အခြိနျမှာကှာခွားတာကိုသိရတယျ။အဲဒီသတိပဌာနျးတှစေပွီးဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာ နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသခြောစှာနဲ့မသိရသေးဘူး။ဖွဈပေါျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ ရုပျတရားတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျခွငျးနှငျ့သတိအောကျမေ့သိပွီးသတိပဌာနျးနဲ့အ တူဖွဈပေါျတဲ့ကွိုးစားခွငျးတှသေညျ သမ်မပဌာနျး၄ပါး ဖွဈပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။သံဝလပဌာနျး၂။မဟာနပဌာနျး ၃။ဘာဝနာပဌာနျး ၄။အနုလခဏာပဌာနျးတို့ဖွဈကွတယျ။ ၁ ။သံဝလပ ဌာနျးဆိုတာကတော့မဖွဈပေါျသေးတဲ့အကုသိုလျတရားတှကေိုမဖွဈပေါျဖို့အတှကျကွိုးစား တယျ။ ၂။မဟာနပဌာနျးဆိုတာကတော့ဖွဈပေါျပွီးတဲ့အကုသိုလျတရားတှကေိုစှနျ့လှတျဖို့အ တှကျကွိုးစားတယျ။ ၃။ဘာဝနာပဌာနျးဆိုတာကတော့မဖွဈပေါျသေးတဲ့ကုသိုလျတရားတှေ ကိုဖွဈပေါျဖို့အတှကျကွိုးစားတယျ။ ၄။အနုလခဏာပဌာနျးဆိုတာကတော့ဖွဈပေါျပွီးတဲ့ကု သိုလျတရားတှကေိုခိုငျမာပွီးပွညျ့စုံစှာနဲ့တိုးတကျအောငျကွိုးစားတယျ။

အဲဒီသမ်မပဌာနျး၄ပါးဖွဈတဲ့ကွိုးစားခွငျးတှသေညျအီထီးပါ(၄)ပါးဖွဈတဲ့တရားသဘောနဲ့အတူ ဖွဈပေါျပွီးသမ်ပယုတ်တတရားအားလုံးနဲ့အတူအကြိုးတှကေိုအောငျမွငျစတေဲ့အရာဖွဈတယျ။ အီထီးပါ၄ပါးတှကေတော့ ၁။ခမြျထိထီးပါ သညျသတိနဲ့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးကွိုကျနှဈသကျတဲ့ ဆန်ဒစတေသိကျဖွဈပွီးအမှနျးအတိုငျးဖွဈပေါျနတေဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှရေဲ့ လက်ခဏသဘောတှကေိုသိတယျ။အဲဒီကွိုကျနှဈသကျခွငျးကိုမှီခိုခွငျးဖွငျ့အကြိုးအောငျမွငျဖို့ပွုလုပျ ပေးခွငျးသညျဘုရငျကိုပွုစုတဲ့နရောမှာမမေ့လြော့တဲ့သူဖွဈပွီးအမတျရဲ့သားနဲ့တူတာကိုမွငျ နိုငျတယျ။ဒါကွောငျ့အဲဒီပွုစုခွငျးကိုမှီခိုခွငျးဖွငျ့အလုပျတာဝနျကိုရရှိခွငျးဖွဈတယျ။၂။ဝိရိယဈ ထီးပါ သညျသတိနဲ့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးကွိုးစားတဲ့ဝိရိယစတေသိကျဖွဈပွီးဖွဈပေါျနတေဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိတယျ။အဲဒီကွိုးစားခွငျးကိုမှီခိုပွီးအကွိုးတှေ အောငျမွငျဖို့ပွုလုပျပေးခွငျးသညျအလုပျထဲမှာရဲရငျ့တဲ့သူအဖွငျ့နဲ့ဘုရငျနှဈသကျကြနေပျ အောငျပွုစုတဲ့အမတျရဲ့သားနဲ့တူတာကိုတှေ့မွငျနိုငျတယျ။ပွီးတော့အလုပျတာဝနျတှကေို လုပျဆောငျကွတယျ။ ၃။စိတျထိထီးပါသညျစိတျဖွဈပွီးအဲဒီစိတျကိုမှီခိုပွီးအကြိုးအောငျမွငျ ဖို့ပွုလုပျပေးခွငျးသညျအလုပျတာဝနျရသှားတဲ့သူအမှတျရဲ့သားနဲ့တူတာကိုတှေ့မွငျနိုငျတယျ။ ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့တဈနိုငျငံလုံးနဲ့ကောငျးတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ ၄။ဝိမာနျစထေီးပါ သညျတရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိနဲ့ဝဖေနျသုံးသပျတဲ့ပညာစတေသိကျဖွဈပွီးအဲဒီပညာကိုမှီခိုပွီးအကြိုးအောငျမွငျဖို့ပွုလုပျပေးခွငျးသညျအလုပျတာဝနျရသှားတဲ့သူအမတျ ရဲ့သားနဲ့တူတာကိုတှေ့မွငျနိုငျတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အသိပညာတှကေိုမှီခိုတဲ့အတှကျ ကွောငျ့ဖွဈတယျ။အဲဒီအမတျတှရေဲ့သားတှသေညျကိုယျစီ၊ကိုယျစီရဲ့အရညျအခငြျးတှကေိုမှီ ခီုပွီးဘဝမှာအငျအားရှိခွငျးနဲ့အလုပျတာဝနျတှကေိုအားလုံးရရှိကွတယျ။

ဒီအီထီးပါ၄မြိုးတှဆေကျလကျရှငျသနျနိုငျဖို့သညျမှနျကနျတဲ့ကငြျ့ကွံမှုနညျးလမျးရဲ့အမွငျမှနျ ကိုရောကျရှိခွငျးမှာအကွီးကဲဖွဈတဲ့တရားသဘောဖွဈပွီးအငျစီ၅ပါးရဲ့စုစောငျးပှားမြားခွငျး တှကေိုမှီခိုရတယျ။အငျစီ ၅ပါးတှကေတော့ ၁.ဆာထီစီသညျသဒ်ဓါစတေသိကျဖွဈပေါျနတေဲ့ တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိတဲ့သဒ်ဓါရှိခွငျးထဲမှာအကွီးဖွဈတယျ။ ၂.ဝိရိ ရစေီသညျဝိရိယစတေသိကျဖွဈပွီးဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့ သိပွီးမပငြျးရိခွငျးနှငျ့နှောကျမဆုတျခွငျးတှထေဲမှာအကွီးဖွဈတယျ။ ၃.စတီစီသညျသတိစတေ သိကျဖွဈပွီးဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိပွီးမမေ့လြော့ခွငျး တှထေဲမှာအကွီးဖွဈတယျ။ ၄.သမာထီစီသညျဧကခတ်တာစတေသိကျဖွဈပွီးဖွဈပေါျတဲ့အာရုံမှာ တညျကွညျခွငျးရှိတဲ့နရောမှာအကွီးဖွဈတယျ။ ၅.ပညဉျစီသညျပညာစတေသိကျဖွဈပွီးဖွဈ ပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးဝဖေနျသုံးသပျခွငျးထဲမှာအ ကွီးဖွဈတယျ။အငျစီ(၅)ပါးတှပေိုပွီးပှားမြားလာတဲ့အခါမှာဖွဈပေါျတဲ့ဘယျအာရုံကိုမဆိုဝေ ဖနျသုံးသပျတဲ့အထဲမှာမတုံလှုပျပဲနဲ့အားရှိတဲ့တရားသဘောဖွဈပွီး ဖလ၅ပါးကိုဖွဈစတေဲ့တ ရားသဘောဖွဈတယျ။

ဖလ(၅)ပါးတှကေတော့ ၁။သဒ်ဓါဖလသညျသဒ်ဓါမရှိခွငျးကိုမတုံလှုပျဘူး။ ၂။ဝိရိယဖလသညျ နှောကျဆုတျခွငျးကိုမတုံလှုပျဘူး။ ၃။သတိဖလသညျဖွဈပေါျတဲ့ဘယျတရားရဲ့လက်ခဏသဘောတှကေိုအောကျမေ့သိခွငျးကိုမတုံလှုပျဘူး။ ၄။သမာဓိဖလသညျမခိုငျမာမှုနှငျ့တှဝေမှေုတှကေို မတုံလှုပျဘူး။ ၅။ပညာဖလသညျမသိမှုတှကေိုမတုံလှုပျဘူး။သဒ်ဓါ၊ဝိရိယ၊သတိ၊သမာဓိတှေ သညျပညာဖလတှဖွေဈတဲ့အခါမှာအားရှိတဲ့တရားသဘောတှဖွေဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုပိုပွီးသိတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ဒါ ကွောငျ့မွငျနတေဲ့အခြိနျမှာနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှဘေယျလိုနဲ့ဖွဈပေါျလာသလဲဆိုတာ အောကျမေ့သိတဲ့အတှကျကွောငျ့မတုံလှုပျရခွငျးဖွဈတယျ။ကွားနတေဲ့၊အနံ့၊အရသာရတဲ့အ ခြိနျနှငျ့ထိတှေ့တဲ့အခြိနျတှမှောလညျးထို့နညျးတူပဲဖွဈတယျ။

ပညာသညျရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိပွီးသတိနဲ့အတူ ဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာပွညျ့စုံတဲ့ဝိပသနာဉာဏျတှတေဈဆငျ့စီဖွဈပေါျပွီးဗောဇငျ၇ပါးတှနေဲ့စု ပေါငျးထားတယျ။ဆိုလိုတာကအရိယာသစ်စာတရားတှကေိုသိနိုငျးတဲ့တရားအဖှဲ့အစညျးတှေ ဖွဈတယျ။ဗောဇငျ၇ပါးတှကေတော့ ၁။သတိသမ်ဗောဇငျသညျတရားသိနိုငျခွငျးတှရေဲ့အဖှဲ့ဖွဈ ပွီးသတိစတေသိကျဖွဈတယျ။ ၂။ဓမ်မဝိကရြသမ်ဗောဇငျသညျတရားသိနိုငျခွငျးတှရေဲ့အဖှဲ့ဖွဈ ပွီးပညာစတေသိကျဖွဈတယျ။ ၃။ဝိရိယသမ်ဗောဇငျသညျတရားသိနိုငျခွငျးရဲ့အဖှဲ့ဖွဈပွီးဝိရိယစတေသိကျဖွဈတယျ။ ၄။ပီတိသမ်ဗောဇငျသညျတရားသိနိုငျခွငျးတှရေဲ့အဖှဲ့ဖွဈပွီးပီတိစတေသိကျဖွဈတယျ။ ၅။ပသတိသမ်ဗောဇငျသညျတရားသိနိုငျခွငျးတှရေဲ့အဖှဲ့ဖွဈပွီးကာယ ပသတိစတေသိကျနှငျ့စိတ်တပသတိစတေသိကျတို့ဖွဈကွတယျ။ ၆။သမာဓိသမ်ဗောဇငျသညျ တရားသိခွငျးတှရေဲ့အဖှဲ့ဖွဈပွီးဧကခတ်တာစတေသိကျဖွဈတယျ။ ၇။ဉပကေ်ခာသမ်ဗောဇငျ သညျတရားသိနိုငျးခွငျးတှရေဲ့အဖှဲ့ဖွဈပွီးတတွာမခတြတ်တာစတေသိကျဖွဈတယျ။တရား သိနိုငျခွငျးတှရေဲ့အဖှဲ့တှမှောပါဝငျတဲ့အရိယာသစ်စာတရားတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိဖို့အတှကျပညာတှပွေညျ့စုံစှာပှါးမြားပွီးအစဉျသငျ့ဖွဈတဲ့အခါမှာဗောဓိပက်ခိရတရား(၃၇)ပါးဖွဈတဲ့သတိ ပဌာနျး၄၊သမ်မပဌာနျး၄၊အီထီပါ၄၊အငျစီ၅၊ဖလ၅၊ဗောဇငျ၇ပါးနှငျ့လောကုတ်တရာစိတျဖွဈတဲ မဂ်ဂငျ၈ပါးတို့ဖွဈကွတယျ။

မဂ်ဂငျ၈ပါးစလုံးပွညျ့စုံပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့သမ်မာဒိဌိ၊သမ်မာသငျကပ၊သမ်မာဝါစာသမ်မာကမ်မတ၊ သမ်မာအာဇီဝ၊သမ်မာဝါယာမ၊သမ်မာသတိ၊သမ်မာသမာဓိတို့ဖွဈကွပွီးနိဗ်ဗာနျရဲ့သဘောကိုထိုးထှငျး စှာသိပွီးဖွဈပေါျတယျ။ဒီလိုမနောဒှါရမှမဂ်ဂဝိထီဖွဈပေါျပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ဘဝငျသညျဝိပါကျဉာဏသမ်ပယုတ်တစိတျဖွဈတယျ။ဘဝငျခကလြနသညျဝိပါကျဉာဏသမ်ပယုတ်တစိတျ ဖွဈပွီးဘဝငျနဲ့အမြိုးအစားတူတယျ။မနောဒှါရလာဝခနြသညျကိရိယာစိတျဖွဈတယျ။ဗ ခဝြနဝိထီစိတျတှဖွေဈတဲ့ဘောလိကမျသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတ်တစိတျဖွဈတယျ။ အူပါကလြသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတ်တစိတျဖွဈပွီးဘောလိကမျနဲ့အမြိုးအစားတူ တယျ။အနုလုံသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတ်တစိတျဖွဈပွီးဘောလိကမျနဲ့အမြိုးအစားတူ တယျ။ခိုတလဘုံသညျမဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတ်တစိတျဖွဈပွီးဘောလိကမျနဲ့အမြိုးအစားတူ တယျ။သောတာပတ်တိမဂ်ဂစိတျသညျလောကုတ်တရာကုသိုလျစိတျဖွဈတယျ။သောတာပတ်တိဖိုလျစိတျ သညျလောကုတ်တရာဝိပါကျစိတျဖွဈတယျ။ဘဝငျစိတျသညျဝိပါကျဉာဏသမ်ပယုတ်တစိတျဖွဈတယျ။တကယျလို့ဘယျအဆငျ့မဆိုလောကုတ်တရာစြာနျစိတျဖွဈမယျဆိုရငျအဲဒီစြာနျအဖှဲ့နဲ့အတူဖွဈပေါျ တယျ။ဆိုလိုတာကတကယျလို့လောကုတ်တရာဒုတိယစြာနျဖွဈမယျဆိုရငျသမ်မာသငျကပဖွဈတဲ့ဝိ တကျစတေသိကျတှနေဲ့အတူဖွဈပေါျခွငျးတှမေရှိဘူး။တကယျလို့လောကုတ်တရာတတိယစြာနျ ဖွဈမယျဆိုရငျဝိကွာလစတေသိကျနဲ့အတူမဖွဈပေါျဘူး။တကယျလို့လောကုတ်တရာစတုတ်ထစြာနျ ဖွဈမယျဆိုရငျပီတိစတေသိကျနဲ့အတူဖွဈပေါျခွငျးမရှိဘူး။တကယျလို့လောကုတ်တရာပဉ်စမစြာနျ ဖွဈမယျဆိုရငျသောမနသဝဒေနာကိုအစားထိုးတဲ့ဉပကေ်ခါဝဒေနာတှနေဲ့အတူဖွဈပေါျတယျ။

အဲဒီလိုလြှငျမွနျစှာနဲ့အရိယာသစ်စာတရားတှကေိုသိမွငျသှားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှရေဲ့မဂ်ဂဝိထီစိတျတှသေညျတီခါပုဂ်ဂိုလျဖွဈပွီးအစောငျ့ရှောကျရှိဖို့မလိုအပျဘူး။ဒါကွောငျမဂ်ဂခဝြနဝိထီသညျ အူပါကွာလ၁ကွိမျ၊အနူလုံ၁ကွိမျ၊ခိုတလဘုံ၁ကွိမျ၊မဂ်ဂစိတျ၁ကွိမျနှငျ့ဖိုလျစိတျ၂ကွိမျကနေ တိုးပွီး၃ကွိမျဖွဈလာတယျ။စုစုပေါငျးခဝြနဝိထီစိတျ၇ကွိမျဖွဈကွတယျ။မဂ်ဂဝိထီစိတျပကြျ သှားတဲ့အခြိနျမှာဘဝငျစိတျသညျအကွိမျပေါငျးမြားစှာဆကျလကျဖွဈပေါျတယျ။ပဉ်စဝေ့ခဏ ဝိထီသညျမဂ်ဂစိတျ၁ကာလ၊ဖိုလျစိတျ၁ကာလ၊နိဗ်ဗာနျ၁ကာလနှငျ့ငွိမျးပွီးတဲ့ကိလသော၁ကာလ၊ ကနြျနသေေးတဲ့ကိလသော၁ကာလတှဖွေဈပွီးစုစုပေါငျးပဉ်စဝေ့ခဏဝိထီ၅ကာလတို့ဖွဈပေါျ ပွီးဝဖေနျသုံးသပျတယျ။မဂ်ဂဝိထီပကြျသှားပွီးတဲ့အခါမှာပဉ်စဝေ့ဝိထီတှဆေကျခါ၊ဆကျခါဆကျ လကျဖွဈပေါျတယျ။ဒီလိုအကွောငျးကွောငျ့အရှငျအရိယာပုဂ်ဂိုလျတှသေညျကိုယျတိုငျသိမွငျသှားတဲ့တရားရဲ့ဂုဏျတှထေဲမှာနားလညျမှုမမှားရခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကအရှငျသောတာပနျ ပုဂ်ဂိုလျသညျသူ့ကိုယျသူအရှငျအသဒ်ဒါဂါမီဖွဈတယျလို့နားလညျမှုတှမေမှားဘူး။အရှငျသဒ်ဒါဂါမီ၊ အရှငျအနာဂါမီ၊အရှငျရဟန်တာတှလေညျးထို့နညျးတူပဲဖွဈတယျ။

နောကျထပျအရိယာသစ်စာတရားအဆငျ့ကိုသိမွငျခွငျးသညျအဲဒီသဒါဂါမီမဂ်ဂဝိထီ၊အနာဂါမီမဂ်ဂ ဝိထီနှငျ့အရဟန်တမဂ်ဂဝိထီတှဖွေဈပွီးခိုတလဆုံဖွဈတဲ့မဟာကုသိုလျသညျပိုပွီးကွညျလငျလာခွငျး အဖွငျ့နဲ့ပွောငျးလဲလာတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီပုဂ်ဂိုလျတှသေညျပုထုဇဉျအဆငျ့ကနေ လှတျမွောကျသှားတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။အဲဒီမဂ်ဂဝိထီစိတျတှအေရငျဖွဈပေါျနိုငျဖို့သညျ မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတျစိတျတှဖွေဈပေါျပွီးနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှရေဲ့လက်ခဏ တှကေိုသိပွီးပညာတှပေိုမြားလာတဲ့အထိတဈဘဝစီမှာနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏ တှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးအောကျမေ့သိတယျ။ဘယျအဆငျ့မှာပညာတှခေိုငျမာပွီးပွညျ့စုံ တဲ့အခါမှာဝိပသနာစြာနျဖွဈတဲ့မနောဒှါရမှဝိပသနာဉာဏျရဲ့အဆငျ့လိုကျနဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတ ရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိကွတယျ။

**ဝိပသနာဉာဏျနံပါတျ၁ရဲ့နာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျ** မဟာကုသိုလျဉာဏသမ်ပယုတ်တစိတျသညျအာရုံတဈခုစီကနပွေတျသှားပွီးနာမျတရားနှငျ့ရုပျ တရားတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုဖွဈပေါျပွီးသိတယျ။လောကသညျကိုယျ့မှာဘာမှမရှိတဲ့(သုနျည) သဘောဖွဈပေါျတယျ။အဲဒီအခြိနျမှာလောကအဖွငျ့နဲ့စုပေါငျးပွီးတရားသဘောတှကေိုမှတျ သားဖူးတဲ့အတ်တသညာတှမေရှိဘူး။အဲဒီအခြိနျမှာတရားသဘောတှသေညျလက်ခဏအဖွဈနဲ့ ဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာအနတ်တဖွဈတယျ။အဲဒီတရားသဘောရဲ့အနတ်တဖွဈတဲ့လက်ခဏတှကေိုသညာ မှတျသားတဲ့အတှကျကွောငျ့စပွီးရှိရတယျ။ပွီးတော့သတိပဌာနျးသညျဆကျပွီးတော့တဈခွား နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျးသုံးသပျတဲ့အခါမှာသိမွငျသှားပွီးအနတ်တ သညာကိုအောကျမေ့သိတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့နောကျထပျပိုမြားလာတဲ့နာမရူပပရိစ်ဒေ ညာဏျထဲမှာအနတ်တသညာကိုမအောကျမေ့ရငျသံသရာထဲမှာကွာရှညျစှာနဲ့စုစောငျးလာတဲ့အနတ်တ သညာတှသေညျကုနျဆုံးသှားလို့မရဘူး။

**ဝိပသနာဉာဏျနံပါတျ၂ရဲ့ပကရြပရိခဟဉာဏျ** ဝိပသနာဉာဏျအားလုံးပကြျသှားတဲ့အခါမှာလောကသညျပုံမှနျနဲ့စုပေါငျးပွီးဖွဈပေါျတယျ။ဒါ ကွောငျ့သတိပဌာနျးကိုပှားမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျဝိပသနာဉာဏျဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျနှငျ့ဝိပသနာဉာဏျမဟုတျတဲ့အခြိနျရဲ့ကှာခွားခွငျးတှကေိုထငျရှားစှာသိရခွငျးဖွဈတယျ။ဝိပသနာဉာဏျအားလုံးပကြျသှားတဲ့အခြိနျမှာတဈခွားနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားထဲမှာသံသယရှိခွငျးနှငျ့မသိခွငျးတှေ နောကျထပျဖွဈပေါျနိုငျတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့သမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့မသိခွငျးနှငျ့သံသယရှိခွငျး တှကေိုမငွိမျးရသေးတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။နာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျသညျရာတပရိနျညာဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကအဲဒီဝိပသနာဉာဏျဖွဈတဲ့အခြိနျမှာဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏကို သာသိတဲ့ဉာဏျဖွဈတယျ။အဲဒီဝိပသနာဉာဏျဖွဈနတေဲ့အခြိနျမှာဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောတှေ ရဲ့လက်ခဏတှကေိုမသိခွငျးနှငျ့သံသယရှိခွငျးတှမေရှိဘူး။နာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျသညျနာမျတရား နှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာနဲ့ပိုသိလာပွီးဝိပသနာဉာဏျအဆငျ့ကိုရောကျရှိဖို့ဆကျပွီးတော့နညျးလမျးပေးတဲ့ပထမဆုံးဝိပသနာအဆငျ့ဖွဈတယျ။

သတိပဌာနျးတှကေိုအောကျမေ့သိပွီးနောကျထပျဆကျပွီးဖွဈပေါျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရား တှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျတဲ့အခါမှာဖွဈပေါျတဲ့အာရုံတဈခုစီတှကေိုသတိနဲ့ဝဖေနျ သုံးသပျပွီးသိရတယျ။အဲဒီသိတဲ့သဘောတဈမြိုးစီတှသေညျအကွောငျးအရဖွဈပေါျရတယျ။ဆို လိုတာကအာရုံကိုဆိုလိုခွငျးဖွဈတယျ။တကယျလို့အဲဒီအာရုံတှမေဖွဈပေါျဘူးဆိုရငျအာရုံကိုသိ တဲ့နာမျတရားလညျးဖွဈပေါျလို့မရဘူး။အာရုံတဈမြိုးစီတှရေဲ့ဖွဈပေါျခွငျးသညျဖွဈပေါျနတေဲ့ တရားရဲ့အကွောငျးဖွဈခွငျးသဘောတှကေိုပညာမွငျနိုငျအောငျပွုလုပျပေးတယျ။ဒါကွောငျ့ တရားအားလုံးရဲ့အနတ်တဖွဈတဲ့လက်ခဏတှကေိုသိအောငျပွုလုပျပေးတယျ။ပွီးတော့နငျ၊ငါဖွဈ ခွငျးတှနေဲ့အာရုံကိုလိုကျပွီးမှတျသားခွငျးတှကေနတေဖွညျးဖွညျးနဲ့လြော့နညျးလာတယျ။ပွညျ့ စုံပွီးတိုးတကျတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုသငျခါရက်ခန်ဓာဖွဈတဲ့မဂ်ဂငျ၈ပါး(ပုံမှနျမဂ်ဂငျ၅ပါး)ဖွဈတဲ့အခါမှာ ဝိပသနာဉာဏျနံပါတျ၂ကိုပွုပွငျပွောငျးလဲစတေယျ။ဆိုလိုတာကပနျကရြပရိခဟေဉာဏျဖွဈ ပေါျပွီးအဲဒီတရားသဘောတှဖွေဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာအကွောငျးအမြိုးမြိုးအရနာမျတရားနှငျ့ ရုပျတရားတှရေဲ့ဖွဈပေါျခွငျးကိုထိုးထှငျးစှာသိကွတယျ။ဉပမာ-အသံ(သို့)ကွားခွငျးဖွဈတဲ့ နာမျရဲ့ဖွဈပေါျခွငျးကိုထိုးထှငျးစှာသိတယျ။သုခဝဒေနာ(သို့)ဒုက်ခဝဒေနာ(သို့)ကိုယျမှမရှိတဲ့ လက်ခဏတှနှေငျ့အာရုံတဈမြိုးစီတှမှေပွတျသှားတဲ့သဘောတှနေဲ့ဖွဈပေါျပွီးစဉျးစားတှေး တောတဲ့နာမျတှရေဲ့ဖွဈပေါျခွငျးကိုထိုးထှငျးစှာသိကွတယျ။ဝိပသနာဉာဏျသညျပုံမှနျနဲ့ဖွဈ ပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတယျ။ဒါပမေယျ့နငျ၊ငါဖွဈခွငျးနှငျ့တဈ ခွားအရာတှကေနဘောမှမရှိတဲ့လက်ခဏအဖွငျ့နဲ့အာရုံတဈခုစီတှရေဲ့လက်ခဏတှမှေပွတျသှား တဲ့မနောဒှါရမှတရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးဖွဈတယျ။ဝိပသနာဉာဏျပကြျသှားတဲ့အခါမှာလောကသညျပုံမှနျနဲ့ပဲစုပေါငျးပွီးဖွဈပေါျရတယျ။

**ဝိပသနာနံပါတျ(၃)ရဲ့သမ်မသနဉာဏျ** သမ်မသနဉာဏျသညျနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှသေညျလြှငျမွနျစှာနဲ့ဆကျလကျဖွဈပေါျပွီးဖွဈ၊ ပကြျခွငျးကိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ပညာဖွဈတယျ။ဝိပသနာဉာဏျမဟုတျတဲ့အခါမှာလြှငျမွနျစှာနဲ့ ဖွဈ၊ပကြျနတေဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးသိပမေယျ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျ တရားတှရေဲ့ဖွဈ၊ပကြျခွငျးတှမေဖွဈပေါျဘူး။(သို့)ဝိပသနာဉာဏျနံပါတျ၁၊နံပါတျ(၂)တှထေဲ နမျမှာနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးသညျအဲဒီနာမျတရားနှငျ့ ရုပျတရားတဈမြိုးစီတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုသာထိုးထှငျးစှာသိခွငျးဖွဈတယျ။ဝိပသနာဉာဏျနံပါတျ၁၊၂၊၃တှသညျပထမဝိပသနာဉာဏျအဆငျ့ဖွဈပွီးအားနညျးတဲ့ဝိပသနာဖွဈတယျ။“ဖလ၊ဝ”ဝိပသနာမဟုတျဘူး။ဆိုလိုတာကပိုပွီးမွငျ့မွငျ့လာတဲ့ဝိပသနာဉာဏျဖွဈတဲ့အာရှိတဲ့ဝိပသနာမဟုတျဘူး။အားနညျးတဲ့ဝိပသနာသညျအတူစုပေါငျးဖူးတဲ့လောကကနဘောမှမရှိတဲ့အနအေထားအဖွဈနဲ့ထိုးထှငျးစှာသိနတေဲ့နမျတရားနှငျ့ရုပျတရားကိုဆငျခွငျခွငျးရှိသေးတယျ။

နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိပွီးဆငျခွငျအောကျမေ့ခွငျးတှရှေိနသေေးတဲ့အခါမှာ ကွငျတာဉာဏျ လို့ခေါျရခွငျးဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ဒီဝိပသနာဉာဏျ ၃ပါးစလုံသညျတဈခြို့ ပုဂ်ဂိုလျတှကေိုနားလညျစပွေီးအောကျမေ့သိတဲ့အခြိနျမှာနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏ တှကေိုထငျရှားစှာသတိနှငျ့ပိုပွီးသိနားလညျလာတယျ။ဒါပမေယျ့ဝိပသနာဉာဏျမဖွဈပေါျသရှေ့ တော့မသိနိုငျသေးဘူး။အဲဒီမနောဒှါရမှနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာ သိတဲ့ဝိပသနာဉာဏျသညျဘယျနရောဘယျအခြိနျမဆိုအနတ်တဖွဈခွငျးအဖွဈနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။ ပွီးတော့ဘယျနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှဖွေဈပေါျခွငျးရှိမယျဆိုရငျအာရုံတှဘေယျနှဈအာရုံ ဖွဈမလဲ?နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးအောကျမေ့သိတဲ့အခြိနျမှာ နာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျဖွဈပွီးလို့တဈခြို့ကနားလညျကွတယျ။အမှနျကမသိသေးတဲ့အတှကျ ကွောငျ့ဒီလိုနားလညျကွတယျ။ဝိပသနာဉာဏျသညျအနတ်တဖွဈခွငျးသဘောအရနဲ့ဖွဈပေါျ ရတယျ။ပွီးတော့မနောဒှါရမှဆကျလကျဖွဈပေါျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှေ ကိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးသညျတဈခွားနာမျတရားတှနေဲ့ထပျတူဖွဈတယျ။တဈခွားဒှါရရဲ့လက်ခ ဏတှသေညျမနောဒှါရရဲ့ပိတျပငျခွငျးကိုခံရတာနဲ့တူတယျ။ဝိပသနာဉာဏျမဖွဈတဲ့အခြိနျနဲ့ ဆနျ့ကငြျဘကျဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ပဉ်စဒှါရဝိထီစိတျကာလတိုငျးမှာမနောဒှါရဝိထီစိတျကွား မှာဖွဈပေါျပွီးမနောဒှါရဝိထီစိတျသညျမဖွဈပေါျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ပဉ်စဒှါရဝိထီစိတျ ရဲ့အာရုံသညျပိတျပငျလိုကျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။

ဒီနာမျသညျဒီရုပျကနဖွေဈပေါျပွီးဝဖေနျသုံးသပျသိတဲ့အခြိနျနှငျ့အဲဒီရုပျသညျအဲဒီနာမျကနဖွေဈ ပေါျပွီးနားလညျတဲ့အထိသညျဝိပသနာဉာဏျဖွဈတယျလို့တဈခြို့ကထငျကွတယျ။ဆိုလိုတာက ပနျကရြပရိခဟဉာဏျဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့နာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျမဖွဈပေါျသေးတဲ့အခါမှာတဈ ခွားဝိပသနာဉာဏျတှလေညျးဖွဈပေါျလို့မရဘူး။ပွီးတော့နာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျဖွဈပေါျပွီးတဲ့အ ခါမှာအဲဒီဝိပသနာဉာဏျမဟုတျတဲ့အခြိနျသညျဝိပသနာဉာဏျဖွဈတယျလို့နားလညျမှုတှမေမှား တော့ဘူး။ဝိပသနာဉာဏျဖွဈပေါျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျဝိပသနာဉာဏျရဲ့အနတ်တဖွဈခွငျးကိုသိပွီး အဲဒီဝိပသနာဉာဏျရဲ့ပွညျ့စုံခွငျးရောကျတဲ့အထိမဂ်ဂ၈ပါး(ပုံမှနျမဂ်ဂ၅)ရဲ့ပွုပွငျပွောငျးလဲတဲ့အ တိုငျးဖွဈပေါျတယျ။အဲဒီဝိပသနာဉာဏျသညျအကွောငျးအရဖွဈပေါျရတယျ။ဒါကွောငျ့အ ကွောငျးတှကေိုတိုးတကျပှါးမြားရတဲ့ပုဂ်ဂိုလျဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကသတိပဌာနျး တှကေိုပုံမှနျအသေးစိတျနဲ့ပိုမြားလာပွီးနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာ သငျကွားခွငျးနှငျ့အောကျမေ့ပွီးဝဖေနျသုံးသပျခွငျးဖွငျ့သိရတယျ။

အဲဒီသမ်မသနဉာဏျဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာနာမျတရားဖွဈပေါျခွငျးကိုမွငျရပွီးဆကျပွီးတော့အ စုလိုကျနဲ့ပကြျသှားတယျလို့တဈခြို့ကထငျတယျ။သိတဲ့သဘောဖွဈတဲ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏ တှကေိုမသိတဲ့အခါမှာနာမျတရားသညျရုပျတရားမဟုတျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့သတိပ ဌာနျးတှကေိုမပှါးမြားရတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။နာမျတရားအမြိုးအစားတဈမြိုးစီတှေ ရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိပွီးအဲဒီဖွဈ၊ပကြျနတေဲ့နာမျတရားသညျရုပျတဈမြိုးမြိုးတှေ နဲ့လက်ခဏတူပွီးရှိတယျလို့ထငျကွတယျ။အဲဒီဝိပသနာဉာဏျတှလြှေငျမွနျစှာနဲ့ဖွဈစခေငြျတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျအမှနျအတိုငျးရှိပွီးအကွောငျးအရဖွဈပေါျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခ ဏတှကေိုသတိနဲ့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးအောကျမေ့ရမယျ့အစားတဈခွားအရာတှကေိုကွိုးစားပွီး လုပျလာကွတယျ။ဒါပမေယျ့ပညာကိုမွနျမွနျနဲ့လုပျယူလို့မရဘူး။ပညာတှတေဈဖွညျးဖွညျးနဲ့တိုး တကျပှါးမြားတဲ့အကွောငျးတှရေနိုငျဖို့သညျတဈလမျးပဲရှိတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့တနေ့တာဘဝမှာပုံမှနျရှိတဲ့သတိပဌာနျးသာဖွဈတယျ။တကယျလို့ဒီသတိပဌာနျးကနလှေှဲပွီးမှားတဲ့တဈခွား အရာတှကေိုလုပျရငျမှားတဲ့အကွောငျးအရအကြိုးပေးလညျးမှားမှာသခြောတယျ။အဲဒီမှားတဲ့ အားထုတျခွငျးသညျလြှငျမွနျတဲ့အကြိုးကိုမြှောျလငျ့ခွငျးကနဖွေဈပေါျတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆို တော့မှနျကနျတဲ့ကငြျ့ကွံခွငျးနညျးလမျးတှကေိုနားမလညျးတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။အမွငျမှားခွငျးနဲ့အတူဖွဈပေါျတဲ့လောဘမူလစိတျသညျမိစ်ဆာဝိမုတ်တိကိုရောကျစတေဲ့မိစ်ဆာမဂ်ဂဖွဈရခွငျး ဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကမှားမှားနဲ့လှတျမွောကျခွငျးဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့မှနျကနျတဲ့ ကိလသောကနလှေတျမွောကျခွငျးမဟုတျဘူး။ဒါပမေယျ့ကိလသောကနလှေတျမွောကျပွီးလို့ နားလညျမှုမှားကွတယျ။

**ဝိပသနာနံပါတျ(၄)ရဲ့ဉဒ်ဓရဘယဉာဏျ** ဝိပသနာဉာဏျနံပါတျ၃သညျလြှငျမွနျစှာနဲ့ဆကျလကျဖွဈပေါျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ဖွဈ ပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျသှားခွငျးတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိပွီးနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ဖွဈပေါျခွငျးနှငျ့ ပကြျသှားခွငျးတှရေဲ့အပွဈတှကေိုမွငျပွီးစှနျ့လှတျဖို့အတှကျလုံလောကျတဲ့ပညာတှမေပွညျ့စုံ သေးဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီဖွဈပေါျပွီးဆကျလကျပကြျသှားခွငျးတှသေညျလြှငျမွနျ တဲ့အတှကျဖွဈ၊ပကြျခွငျးရဲ့အပွဈတှကေိုဖုံးပိတျတဲ့အထိလြှငျမွနျတယျ။နောကျထပျပိုပွီးသေ ခြာတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့အမြိုးအစားတဈမြိုးစီတှရေဲ့ဖွဈပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျသှားခွငျး တှအေစားဆကျပွီးပညာအဆငျ့ရောကျတဲ့အထိပွညျ့စုံရတယျ။ဒါကွောငျ့ဆကျလကျပွီးနာမျ တရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုမတုံလှုပျပဲဝဖေနျသုံးသပျခွငျးကလှဲလို့ဘယျသူမှတဈ ခွားအရာတှကေိုကွိုးစားပွီးလုပျလို့မရဘူး။ဘယျတရားနှငျ့ရုပျတရားအမြိုးအစားတှဖွေဈ နပေါစမေကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျတှမှေဘယျကုသိုလျတရားအကုသိုလျတရားအဆငျ့ တှမေဆိုအဲဒီဉဒ်ဓရဘယဉာဏျဖွဈတဲ့ဝိပသနာဉာဏျအဆငျ့၄သညျနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားအ မြိုးအစားတဈမြိုးစီတှရေဲ့ဖွဈပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျသှားခွငျးတှကေိုထိုးထှငျးစှာနဲ့သခြောစှာသိ ရတယျ။ဒါကွောငျ့တီရနပရိုနျညာဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာဉဒ်ဓရဘယဉာဏျဖွဈပေါျလို့ရတယျ။ဆိုလို တာကနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျတဲ့ပညာတှေ၆ပါးစလုံးနဲ့ပွညျ့စုံ ရတယျ။ဒါကွောငျ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိပဌာနျး၆ဒှါရစလုံးနဲ့အောကျ မေ့ပွီးမသိသရှေ့တော့ဉဒ်ဓရဘယဉာဏျလညျးဖွဈပေါျနိုငျဖို့အကွောငျးမရှိဘူး။

အရိယာမဂ်ဂကိုပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျမှနျကနျတဲ့သမ်မာမဂ်ဂဖွဈပွီးကိလသောငွိမျးနိုငျတဲ့တရား ဖွဈတဲ့မွတျနိဗ်ဗာနျရဲ့သဘောကိုသိမွငျနိုငျဖို့အတှကျမဖွဈနိုငျဘူးဆိုတာသိရခွငျးဖွဈတယျ။ တကယျလို့အရငျဆုံးအမှနျအတိုငျးရှိပွီးပုံမှနျအတိုငျးဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏ တှကေိုသိပွီးပညာတှမေပှါးမြားရငျအဲဒီအသေးစိတျနဲ့ပွညျ့စုံပွီး(၆)ဒှါရစလုံးမှနာမျတရားနှငျ့ ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိပွီးပညာတှနေဲ့မဝဖေနျမသုံးသပျရငျမွတျနိဗ်ဗာနျရဲ့သဘောကိုသိ မွငျနိုငျဖို့သညျဘယျလိုမှမဖွဈနိုငျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏ တှကေိုပွညျ့စုံစှာနဲ့တကယျမသိဘူးဆိုရငျအဲဒီနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတဈမြိုးစီတှေ သညျဘယျလိုကှာခွားသလဲဆိုတာမသိနိုငျဘူး။၆ဒှါရစလုံးမှနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ကှာခွား တဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာမသိတဲ့အခါမှာနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ဖွဈပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျ သှားခွငျးတှကေိုထိုးထှငျးစှာနဲ့သိလို့မရဘူး။နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ဖွဈပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျ သှားခွငျးကိုထိုးထှငျးစှာမသိတဲ့အခါမှာတရားသဘောတှကေိုမသိနိုငျခွငျး၊တရားဘောထဲမှာ သံသယရှိခွငျးနှငျ့အမွငျမှားခွငျးတှကေိုငွိမျးလို့မရနိုငျဘူး။

**ဝိပသနာနံပါတျ(၅)ရဲ့ဘငျ်ဂဉာဏျ** နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှရေဲ့လက်ခဏတဈမြိုးစီတှကေိုသခြောစှာသိပွီးဖွဈပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျ သှားခွငျးတှကေိုဉဒ်ဓရဘယဉာဏျကထိုးထှငျးစှာသိပမေယျ့သံသရာထဲမှာအကွာကွီးစုစောငျး လာတဲ့တရားသဘောအားလုံးထဲမှာစှဲလနျးပွီးကွိုကျနှဈသကျခွငျးနှငျ့သာယာခွငျးတှငွေိ တှယျနသေေးတယျ။ဒါကွောငျ့နငျ၊ငါဖွဈခွငျးထဲမှာတဏှာနှငျ့အဝိဇ်ဇာရဲ့နှဈမွှပျနတေဲ့မူလအ ရငျးအမွှဈတှကေိုတှေ့မွငျနိုငျတယျ။ဉဒ်ဓရဘယဉာဏျနဲ့ဖွဈပေါျပွီးတဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရား ရဲ့ဖွဈပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျသှားခွငျးတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိပွီးသတိပဌာနျးတှေ အောကျမေ့သိခွငျးဖွငျ့ဖွဈပေါျတယျ။ပွီးတော့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှရေဲ့ပကြျသှားခွငျး တှကေိုစိတျရှိရှိနဲ့ဝဖေနျသုံးသပျရတယျ။ဒါကွောငျ့ပကြျသှားတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့အဓိ ပ်ပါယျမရှိခွငျးတှကေိုပညာသိမွငျနိုငျဖို့အတှကျနောကျထပျပညာတှပေိုပွီးမြားလာအောငျပှါး မြားရတယျ။သတိပဌာနျးတှပေိုပွီးတိုးတကျလာတဲ့အခါမှာအကွောငျးတှပွေညျ့စုံစှာနဲ့ရှိလာတဲ့ အထိပညာတှပေိုပွီးမြားလာတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုဘငျ်ဂဉာဏျသညျဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့ဖွဈ ပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျသှားခွငျးရဲ့အဓိပ်ပါယျမရှိခွငျးတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိပွီးနငျ၊ငါဖွဈတယျ။ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါဖွဈတယျဆိုတဲ့တရားသဘောတှထေဲမှာစှဲလနျးပွီးကွိုကျနှဈသကျခွငျးတှကေို စပွီးစှနျ့လှတျဖို့ပညာပှါးမြားတဲ့အဆငျ့ကိုစပွီးရောကျစတေဲ့ပဟာနပရိနျညာဖွဈတယျ။

**ဝိပသနာဉာဏျနံပါတျ(၆)ရဲ့ဘရဉာဏျ** ဘငျ်ဂဉာဏျအားလုံးပကြျသှားတဲ့အခါမှာသတိပဌာနျးကိုပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျစုစောငျးခွငျးအရ ဖွဈတဲ့ကိလသောတှအေားလုံးဖွဈပေါျဖို့အားရှိသေးတယျဆိုတာသိရတယျ။ဒါကွောငျ့ပကြျသှားတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုစိတျရှညျရှညျနဲ့အောကျမေ့သိပွီးနငျ၊ငါဖွဈတယျဆို တဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှကေိုစှဲလနျးခွငျးတှမှေခိုငျမာစှာရှိသေးတယျ။ဒါကွောငျ့အဲဒီနာမျတ ရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ပကြျ၊ပကြျသှားခွငျးရဲ့အပွဈတှကေိုမွငျခွငျးဖွငျ့စှနျ့လှတျနိုငျတယျ။သတိပ ဌာနျးနှငျ့ပညာတှသေညျနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ပကြျ၊ပကြျသှားတဲ့အပွဈတှကေိုမွငျပွီးဝေ ဖနျသုံးသပျခွငျးဖွငျ့ဆကျပွီးနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိခွငျး ဖွဈတယျ။ဘယျအခြိနျမဆိုအကွောငျးတှနေဲ့ပညာပွညျ့စုံတဲ့အခါမှာဘရဉာဏျသညျနာမျတရား နှငျ့ရုပျတရားရဲ့ဖွဈ၊ပကြျခွငျးကိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အခြိနျဖွဈတယျ။ပွီးတော့နာမျတရားနှငျ့ရုပျ တရားရဲ့အပွဈတှကေိုဖွဈပေါျပွီးမွငျရတယျ။

**ဝိပသနာနံပါတျ(၇)ရဲ့အာထီနဝဉာဏျ** နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ဖွဈခွငျး၊ပကြျခွငျးတှရေဲ့အပွဈတှကေိုဘရဉာဏျကသိမွငျပွီး ဘရဉာဏျပကြျသှားပွီးတဲ့အခါမှာနငျ၊ငါဖွဈတယျဆိုတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့စှဲထား ခွငျးထဲမှာသာယာနှဈသကျခွငျးတှမေကုနျဆုံးသေးဘူး။ဒါကွောငျ့သတိပဌာနျးတှကေိုပှါးမြား တဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျနောကျထပျနငျ၊ငါဖွဈတယျဆိုတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့အစှဲတှကေိုစှနျ့လှတျ နိုငျတဲ့အထိနောကျထပျအကွောငျးအမြိုးမြိုးတှနေဲ့ပိုပွီးဖွဈ၊ပကြျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ အပွဈတှကေိုမွငျရမယျဆိုတာသိရခွငျးဖွဈတယျ။ဖွဈပွီးပကြျသှားတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏ တှကေိုသတိအောကျမေ့သိတဲ့အခါမှာပညာသညျဘယျအခြိနျမဆိုပွုပွငျပွောငျးလဲပေးတဲ့အာ ထီနဝဉာဏျဖွဈပေါျပွီးအကွောငျးတှပွေညျ့စုံတဲ့အထိပိုပွီးအသေးစိတျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျ တရားတှရေဲ့ဖွဈပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျသှားခွငျးတှရေဲ့အပွဈတှကေိုမွငျကွတယျ။အဲဒီအခြိနျမှာ အာထီနဝဉာဏျသညျဖွဈ၊ပကြျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့အပွဈတှကေိုဖွဈပေါျပွီးထိုး ထှငျးစှာသိကွတယျ။

**ဝိပသနာဉာဏျနံပါတျ၈ရဲ့နိဘိထာဉာဏျ** သငျ်ခါရတရားအားလုံးရဲ့အပွဈတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အခါမှာလှတေဈစီးလုံးကိုမီးလောငျ ခွငျးခံရသလိုဖွဈပွီးဖွဈပေါျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုငွီးငှေ့ပွီးသေ ခြာစှာသိခွငျးဖွငျ့ဘုံဘဝထဲမှာသာယာခွငျးတှကေိုစှနျ့လှတျနိုငျတဲ့ နိဘိထာဉာဏျ ဖွဈရခွငျး ဖွဈတယျ။ **ဝိပသနာဉာဏျနံပါတျ(၉)ရဲ့မုတျစိတူသမြှတာဉာဏျ** နောကျထပျပိုပွီးဖွဈပေါျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှကေိုငွီးငှေ့ခွငျးဖွငျ့ပညာကသသေခြော ခြာနဲ့သိတဲ့အခါမှာဖွဈပေါျပွီးဖွဈ၊ပကြျနတေဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှကေနလှေတျမွောကျ ခွငျးကိုအလိုရှိတဲ့ပညာတှဖွေဈပေါျတယျ။နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားကနလှေတျမွောကျခွငျးကို အလိုရှိတဲ့ပညာသညျမုတျစိတူသမြှတာဉာဏျဖွဈတယျ။

**ဝိပသနာဉာဏျနံပါတျ၁၀ရဲ့ပဠိသငျ်ခဉာဏျ** ပိုပွီးမြားလာတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားအားလုံးကနလှေတျမွောကျခွငျးကိုလိုလာတဲ့ပညာတှေ ဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာပညာတှနေောကျထပျဆကျပွီးအနိစ်စလက်ခဏ၊ဒုက်ခလက်ခဏနှငျ့အနတ်တလက်ခဏ ဖွဈတဲ့သငျ်ခါရတရားအားလုံးရဲ့သဘောအရ ၃ ပါးသောလက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျတယျ။ ပွီးတော့အနှဈသာရမရှိခွငျး၊မခိုငျမွဲခွငျးနှငျ့ပွောငျးလဲမှုရှိခွငျးတှကွေောငျ့တဈခဏသာဖွဈ ပွီးအစှနျးဆုံးဖွဈတဲ့သခြောခွငျးတှမေရှိတဲ့သဘောတှနေဲ့အဲဒီဖွဈ၊ပကြျနတေဲ့သငျ်ခါရတရားအား လုံးရဲ့အနိစ်စလက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့ဒုက်ခအန်တာယျတှဖွေဈတဲ့ဖွရှေငျးတဲ့နညျးလမျးမရှိခွငျး၊ရှောငျလှဲတဲ့နညျးလမျးတှမေရှိခွငျးနှငျ့ခဏ၊ခဏနဲ့နှောကျယှကျတဲ့သဘောတှဖွေဈပွီးအဲဒီဖွဈ၊ပကြျနတေဲ့သငျ်ခါရတရားအားလုံးရဲ့ဒုက်ခလက်ခဏတှကေိုထိုး ထှငျးစှာသိခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကငွိတှယျခွငျးနှငျ့မနှဈသကျတဲ့သဘောတှဖွေဈတယျ။ နငျ၊ငါဆိုတဲ့ကိုယျပိုငျတှမေရှိခွငျး၊ဘယျသူတဈဉီးတဈယောကျရဲ့သဘောအတိုငျးကိုမှမရှိခွငျး နှငျ့ကုနျဆုံးပကြျဆီးတဲ့သဘောတှအေဖွငျ့နဲ့အဲဒီဖွဈ၊ပကြျတဲ့သငျ်ခါရတရားအားလုံးရဲ့အနတ်တ လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးဖွဈတယျ။အဲဒီသငျ်ခါရတရားအားလုံးရဲ့ ၃ ပါးသောလက်ခ ဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ပညာသညျပဠိသငျ်ခဉာဏျဖွဈတယျ။

**ဝိပူနာဉာဏျနံပါတျ ၁၁ ရဲ့သငျ်ခါလုပခေါဉာဏျ** ၃ ပါးသောလက်ခဏသဘောဖွဈတဲ့သငျ်ခါရတရားအားလုံးတှကေိုပညာကပိုပွီးထိုးထှငျးစှာနဲ့ သိလာတဲ့အခါမှာနငျ၊ငါဖွဈတယျ။ခမြျးသာတယျ၊မွဲတယျစတဲ့သဘောတှနေဲ့ဖွဈပေါျဖူးတဲ့ သငျ်ခါရတရားအားလုံးထဲမှာငွိမျသကျနိုငျတဲ့အထိအငျအားတှပြေော့လာတယျ။ဘာကွောငျ့လဲ ဆိုတော့မွတျနိဗ်ဗာနျအားရုံပွုပွီးဖွဈပေါျခွငျးရှိတဲ့မွတျနိဗ်ဗာနျရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိ ရတယျ။ပွီးတော့အခြိနျကာလမရောကျသေးတဲ့အခြိနျမှာလက်ခဏ၃ပါးကိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးသေ ခြာစှာသိနိုငျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ဘယျလက်ခဏတဈခုခုမဆိုပုံမှနျနဲ့အာရုံဖွဈနတေဲ့အခါ မှာအဲဒီဖွဈပေါျပွီးဖွဈ၊ပကြျနတေဲ့သငျ်ခါရတရားအားလုံးနှငျ့ငွိမျသကျခွငျးတှမှောသခြောစှာ သိတဲ့ပညာသညျ သငျ်ခါလုပခေါဉာဏျဖွဈတယျ။ဒီသငျ်ခါလုပခေါဉာဏျသညျထိုးထှငျးစှာသိခွငျး ဖွဈပွီးအစှနျးဆုံးရောကျတဲ့ဝိပူနာဖွဈပွီး ဝဠျထာခါမီနီပညာ ဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကမဂ်ဂဝိထီ ဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာပညာကအကွောငျးဖွဈပေးခွငျးဖွငျ့ပုထုဇဉျဘဝကနလှေတျမွောကျသှားတယျ။ ဝဠျထာခါမီနီသညျဉာဏျ ၃ပါးရဲ့နာမညျဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့သငျ်ခါလုပခေါ ဉာဏျ၊အနုလုံဉာဏျနှငျ့ခိုတလဖူဉာဏျတို့ဖွဈကွတယျ။

**ဝိပူနာဉာဏျရဲ့နံပါတျ၁၂အနုလုံဉာဏျ** အနုလုံဉာဏျသညျအရိယာသစ်စာတရားတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးနှငျ့ဆကျနတေဲ့အနုလုံ ဖွဈပွီးမဂ်ဂဝိထီထဲကဝိပူနာဉာဏျဖွဈတယျ။အနုလုံဉာဏျသညျမဂ်ဂဝိထီထဲမှာမဟာကုသိုလျ ဉာဏျသမ်ပယုတျစိတျ၃ကွိမျဖွဈပေါျတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ပေါလိကမျ၁ကွိမျ၊အူပါစာရ၁ကွိမျ၊အနုလုံ၁ကွိမျတို့ဖွဈကွတယျ။ဒီမဟာကုသိုလျဉာဏျသမ်ပယုတျ၃ကွိမျသညျဘယျ လက်ခဏတဈခုခုထဲမှာလက်ခဏ၃ပါးရှိပွီးအာရုံဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကအာရုံဖွဈတဲ့သငျ်ခါရ တရားရဲ့အနိစ်စလက်ခဏရှိခွငျး(သို့)အာရုံဖွဈတဲ့သငျ်ခါရတရားရဲ့ဒုက်ခလက်ခဏရှိခွငျး(သို့) အာရုံဖွဈတဲ့သငျ်ခရတရားရဲ့အနတ်တလက်ခဏရှိခွငျးတို့ဖွဈကွတယျ။ဒါကွောငျ့သငျ်ခါရတရားဖွဈတဲ့အာရုံကိုစှနျ့လှတျတဲ့ အနုလုံ ဖွဈတယျ။တရားသိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျအတှကျကတော့အရိယာသစ်စာတရားကိုလြှငျမွနျစှာနဲ့သိနိုငျတဲ့ပညာတှရှေိတယျ။အနုလုံသညျ၂ကွိမျရှိပွီးတဈခဏဖွဈတဲ့ ဘောလိကမျ၁ကွိမျကိုရှောငျပွီးစိတျရဲ့၃ကွိမျဖွဈတဲ့အကြိုးကိုတိုးပေးတယျ။

**ဝိပူနာဉာဏျနံပါတျ ၁၃ ရဲ့ခိုတလဖူဉာဏျ** အနုလုံဉာဏျ၃ကွိမျ(သို့)၂ကွိမျပကြျသှားပွီးတဲ့အခါမှာခိုတလဖူဉာဏျ(သို့)မဟာကုသိုလျ ဉာဏသမ်ပယုတျစိတျတှသေညျနိဗ်ဗာနျကိုအာရုံရှိပွီးအာရုံပွုခွငျးဖွငျ့ဆကျလကျဖွဈပေါျတယျ။ ဒါကွောငျ့အာသဝေနအကွောငျးဖွဈပွီးသောတာပတ်တိမဂ်ဂစိတျတှဆေကျလကျဖွဈပေါျတယျ။ဒါကွောငျ့သမုစ်ဒအေဖွငျ့နဲ့ကိလသောတှကေိုငွိမျးတဲ့လောကုတ်တရာကုသိုလျစိတျအဖွဈနဲ့နိဗ်ဗာနျကို အာရုံရှိတယျ။အဲဒီ ၇ကွိမျရဲ့ကာလတဈခုထဲမှာခဝြနဝိထီရဲ့သဘာဝသညျအာရုံတဈမြိုးထဲပဲရှိ ကွတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီမဂ်ဂဝိထီထဲမှာခဝြနဝိထီ၇ကွိမျသညျအာရဲံတှကှောခွားကွတယျ။ဆိုလိုတာကဆိုလိုတာကပေါလိကမျ၁ကွိမျ၊အူပါစာရ၁ကွိမျ၊အနုလုံတဈကွိမျတို့သညျဘယျလက်ခဏ တစမခုခုမဆို၃ပါးသောလက်ခဏရှိပွီးအဲဒီလက်ခဏ၃ပါးထဲမှာအာရုံဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့ခိုတလဖူ ၁ကွိမျ၊မဂ်ဂစိတျ၁ကွိမျနှငျ့ဖိုလျစိတျ၂ကွိမျတှသေညျနိဗ်ဗာနျကိုအာရုံရှိတယျ။နိဗ်ဗာနျကိုအာရုံရှိတဲ့ပထမဆုံးမဟာကုသိုလျစိတျ(သို့)ခိုတလဖူစိတျဖွဈတဲ့အခါမှာခိုတလဖူစိတျကနဆေကျပွီးနိဗ်ဗာနျ ကိုအာရုံရှိတဲ့သောတာပတ်တိမဂ်ဂစိတျရဲ့အာဝခနြဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့သောတာပတ်တိမဂ်ဂစိတျသညျကိလသောကိုငွိမျးတဲ့တာဝနျကိုလုပျဆောငျခွငျးဖွဈတယျ။

ညာဏာထစနဝိစိုထီနိထေ့ထဲကအနုလုံဉာဏျနှငျ့ခိုတလဖူဉာဏျတှကေိုဉပမာနဲ့ပွသှားတယျ။ညအခြိနျမှာလမငျးကိုမော့ကွညျ့တဲ့ပုဂ်ဂိုလျနဲ့နှိုငျးယှဉျထားတယျ။အဲဒီအခြိနျမှာတိမျဖုံးထားတဲ့ အတှကျကွောငျ့လမငျးကမပေါျလာဘူး။အဲဒီအခြိနျမှာလတေုံးကွီးတဈတုံးကအဲဒီတိမျတုံးကွီး ကိုတဈစစီဖွဈအောငျတိုကျစားသှားတယျ။ပွီးတော့နောကျထပျလတေဈတုံးကအဲဒီတဈစစီပကြျ သှားတဲ့တိမျကိုထပျပွီးတိုကျလိုကျတယျ။ပွီးတော့နောကျထပျလတေဈလုံးကအဲဒီအသေးစိတျ ဖွဈနတေဲ့တိမျကိုပါထပျပွီးတိုကျလိုကျတယျ။ဒါကွောငျ့အဲဒီပုဂ်ဂိုလျသညျတိမျတှဖေုံးပိတျခွငျး ကငျးတဲ့လမငျးကိုမွငျရခွငျးဖွဈတယျ။နိဗ်ဗာနျကိုလမငျးနဲ့နှိုငျးယှဉျထားပွီးအနုလုံဉာဏျ ၃ ကွိမျကိုလေ ၃ တုံးနဲ့နှိုငျးယှဉျထားတယျ။ခိုတလဖူဉာဏျကိုတိမျတှဖေုံးပိတျခွငျးကငျးတဲ့ လမငျးကိုမွငျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျနဲ့နှိုငျးယှဉျထားတယျ။အနုလုံဉာဏျ ၃ ကွိမျသညျလမငျးကိုဖုံးပိတျ ထားတဲ့တိမျကိုဖကြျဆီးနိုငျတဲ့လေ ၃ တုံးနဲ့တူတယျ။ဒါပမေယျ့လမငျးကိုတော့မမွငျရဘူး။ထို့ နညျးတူပဲအနုလုံဉာဏျသညျအလငျးကိုဖုံးပိတျထားတဲ့အမှောငျတှကေိုပယျပြောကျနိုငျတယျ။ ဒါပမေယျ့နိဗ်ဗာနျကိုတော့မမွငျနိုငျဘူး။ထို့နညျးတူပဲအဲဒီပုဂ်ဂိုလျသညျလမငျးကိုသာမွငျနိုငျပွီး တိမျကိုတော့ဖကြျဆီးလို့မရဘူး။ဒါကွောငျ့ခိုတလဖူဉာဏျလညျးထို့နညျးတူပဲဖွဈတယျ။ဆို လိုတာကနိဗ်ဗာနျကိုမွငျနိုငျပွီးကိလသောဖွဈတဲ့အမှောငျကိုတော့ဖကြျဆီးလို့မရဘူး။

**ဝိပူနာနံပါတျ ၁၄ ရဲ့မဂ်ဂဉာဏျ** ခိုတလဖူစိတျပကြျသှားတဲ့အခါမှာဆကျပွီးပကြျဖွဈတဲ့သောတာပတ်တိမဂ်ဂစိတျသညျပုထုဇဉျအ ဖွဈမှလှတျမွောကျပွီးအရိယာပုဂ်ဂိုလျအဖွဈသို့ရောကျရှိသှားတယျ။သောတာပတ်တိမဂ်ဂစိတျသညျ လောကုတ်တရာပညာရဲ့အဆငျ့အတိုငျးဖွဈပေါျပွီးသမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ကိလသောကိုငွိမျးသတျတယျ။ **ဝိပူနာနံပါတျ ၁၅ ရဲ့ဖိုလျဉာဏျ** လောကုတ်တရာကုသိုလျစိတျဖွဈတဲ့သောတာပတ်တိမဂ်ဂစိတျပကြျသှားတဲ့အခါမှာလောကုတ်တရာ ဝိပကျစိတျဖွဈတဲ့သောတာပတ်တိဖိုလျစိတျကိုအကွောငျးဖွဈပေးပွီးတဈခွားစိတျတှကွေားမှာ ဖွဈပေါျခွငျးမရှိတဲ့အနနေဲ့ဆကျလကျဖွဈပေါျတယျ။လောကုတ်တရာကုသိုလျစိတျသညျ အကာလိ ကော ကာလမရှေးကငြျ့သညျ့နေ့ပငျတှေ့မွငျယုံကွညျရသောကောငျးကြိုးခမြျးသာနှငျ့ပွညျ့စုံခွငျးဖွဈတယျ။လောကုတ်တရာဝိပကျစိတျကိုပွုလုပျပေးတဲ့အကွောငျးဖွဈပွီးတဈခွားစိတျတှေ ကွားမှာဖွဈပေါျခွငျးမရှိတဲ့အနနေဲ့ခကြျခငြျးဆကျလကျဖွဈပေါျတယျ။ဒါကွောငျ့လောကုတ်တရာ ဝိပကျစိတျသညျတဈခွားဝိပကျတှနေဲ့ကှာခွားတဲ့ဝိပကျစိတျဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။မဂ်ဂဝိထီထဲမှာ လောကုတ်တရာကုသိုလျစိတျ ၂သို့၃ကွိမျကနဆေကျလကျပွီးခဝြနတာဝနျကိုလုပျတယျ။ပွီးတော့ လောကုတ်တရာဝိပကျစိတျဖွဈတဲ့အဲဒီမဂ်ဂဝိထီရဲ့အနောကျမှာဖွဈပေါျတဲ့ဖိုလျစိတျသညျခဝြနတာဝနျ ကိုလုပျပွီးတဈခွားဝိပကျစိတျတှလေိုမြိုးတာဝနျကိုမလုပျဘူး။

**ဝိပူနာနံပါတျ၁၆ရဲ့ပဉ်စဝက်ခဏဉာဏျ** မဂ်ဂဝိထီစိတျပကြျသှားတဲ့အခါမှာဘဝငျစိတျသညျဆကျလကျဖွဈပေါျတယျ။ပွီးတော့အဲဒီနောကျ ပိုငျးမှာမနောဒှါရဝိထီစိတျသညျဖွဈပေါျပွီးကာလတဈခုစီကိုသိမွငျရုံသာဖွဈတဲ့တရားသဘောကိုဝဖေနျသုံးသပျတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့မဂ်ဂစိတျ၁ကာလ၊ဖိုလျစိတျ၁ကာလ၊စှနျ့လှတျပွီးတဲ့ ကိလသော၁ကာလ၊ကနြျရှိသေးတဲ့ကိလသော၁ကာလနှငျ့နိဗ်ဗာနျ၁ကာလတှကေိုအသီးသီးဝဖေနျ သုံးသပျတယျ။အဲဒီအရဟန်တမဂျနှငျ့အရဟန်တဖိုလျတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျအတှကျကတြော့ ကနြျရှိနသေေးတဲ့ကိလသောတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျခွငျးတှမေရှိဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အရဟန်တမဂ်ဂစိတျသညျကိလသောအမြိုးအစားအားလုံးကိုသမုစ်ဒအေဖွငျ့နဲ့ငွိမျးသတျပွီးဘယျကိလေ သာမှမကနြျရှိတော့ဘူး။အဲဒီဝိပူနာဉာဏျ ၁၆ ပါးသညျတဈခြို့နရောမှာဝိပူနာဉာဏျအငျ အားတှဖွေဈတဲ့ဝိပူနာဉာဏျ ၉ ပါးကိုပွသှားတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့၁။ဉဒ်ဓရဘယဉာဏျ ၂။ဘငျ်ဂဉာဏျ ၃။ဘရဉာဏျ ၄။အထီနဝဉာဏျ ၅။နိဗ်ဗိန်ဒဉာဏျ ၆။မုစ်စိတုကမ်မရတာဉာဏျ ၇။ပတီ သငျ်ခါဉာဏျ ၈။သငျ်ခါလုပခေါဉာဏျ ၉။အနုလုံဉာဏျတို့ဖွဈကွတယျ။

တဈခြို့နရောမှာသမ်မသနဉာဏျကနစေပွီးအနုလုံဉာဏျရောကျတဲ့အထိဝိပူနာဉာဏျ ၁၀ပါးကိုရှငျးပွသှားတယျ။အဲဒီပထမဆုံးဉာဏျကနအေနုလုံဉာဏျအထိဝိပူနာဉာဏျကို ရှငျးပွခွငျးသညျအဲဒီဝိပူနာဉာဏျသညျနိဗ်ဗာနျကိုအာရုံရှိခွငျးဖွငျ့အနုလုံအထိတဈဖွညျး ဖွညျးနဲ့ပိုပွီးထကျမွကျလာတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။သတိပဌာနျးကိုပှါးမြားခွငျးသညျ ပညတှကေိုထကျမွကျလာစပွေီးပိုပွီးကွညျလငျလာတယျ။အဲဒီဝိပူနာဉာဏျအဆငျ့တှေ အစဉျလိုကျအားဖွငျ့ဝိသုဒ်ဒိ ၇ဆငျ့တို့ရှိကွတယျ။ ၁။သီလဝိသုဒ်ဓိသညျသီလဖွဈပွီးနာမျတရားနှငျ့ ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိအောကျမေ့သိတဲ့အခါမှာနငျ၊ငါမဟုတျဘူးဆိုတဲ့ပရမတ်ထတရားရဲ့သဘောတှကေိုမသိခွငျးကနဝေိသုဒ်ဓိဖွဈတယျ။သတိပဌာနျးမဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာသီလဝိသုဒ်ဓိမဟုတျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့သီလကိုနငျ၊ငါဖွဈတယျလို့စှဲထားတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈ တယျ။ ၂။စိတ်တဝိသုဒ်ဓိသညျသမာဓိအဆငျ့မြိုးမြိုးတှဖွေဈတယျ။နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ လက်ခဏတှကေိုသတိအောကျမေ့သိတဲ့အခြိနျနှငျ့သတိပဌာနျးရဲ့စြာနျစိတျတှအောရုံဖွဈတဲ့ ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာစြာနျစိတျသညျစိတ်တဝိသုဒ်ဓိဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ အဲဒီအခြိနျမှာအဲဒီစြာနျစိတျကိုနငျ၊ငါဖွဈတယျလို့မစှဲထားတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။

၃။ဒိဌိဝိသုဒ်ဓိသညျနာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျဖွဈပွီးနငျ၊ငါမဟုတျတဲ့သဘောအဖွဈနဲ့နာမျတရား နှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ဉာဏျဖွဈတယျ။အဲဒီအခြိနျမှာအရငျကလိုနငျ၊ ငါမဟုတျတဲ့သဘောအဖွငျ့နဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာမသိခွငျးကနဝေိသုဒ်ဓိဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။ ၄။ကန်ဒာဝိတလနဝိသုဒ်ဓိသညျဒိဌိဝိသုဒ်ဓိဖွဈပေါျပွီးတဲ့အခါမှာသတိပဌာနျးတှပှေားမြားခွငျးကနပေိုပွီးတိုးတကျလာတဲ့ပညာသညျရထာဘူတဉာဏျထစန ဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကအဲဒီတရားသဘောတှရေဲ့အမှနျတကယျရှိတဲ့တရားသဘောတှရေဲ့လက်ခ ဏတှကေိုမွငျခွငျးဖွဈတယျ။မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေတရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိအောကျမေ့သိတဲ့အခါမှာပစ်စယပရိဂ်ဂဟဉာဏျအဆငျ့ရောကျတဲ့အထိပွီးပွညျ့စုံ တယျ။အကွောငျးအရဖွဈတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားအားလုံးရဲ့ဖွဈပေါျခွငျးထဲမှာသံသယ ရှိခွငျးတှမှေလှတျမွောကျသှားတယျ။ဒါကွောငျ့ပစ်စယပရိဂ်ဂဟဉာဏျသညျကန်ဒာဝိတလနဝိသုဒ်ဓိ ဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။

၅။မခါမခဉာဏထစနဝိသုဒ်ဓိသညျကန်ဒာဝိတလနဝိသုဒ်ဓိဖွဈပေါျပွီးတဲ့အခါမှာနာမျတရားနှငျ့ ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိရောကျစှာနဲ့ကြှမျးကငြျတဲ့အထိဝဖေနျသုံးသပျပွီးသတိပဌာနျးကနပေိုပွီးတိုးတကျလာတဲ့ပညာသညျအဲဒီနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားသာဖွဈတယျဆိုတာသိရတယျ။ ဒါကွောငျ့အမြိုးအစားတှအေားလုံးတူညီကွတယျ။ပွီးတော့အစဉျလိုကျအားဖွငျ့ဉဒ်ဓရဘယဉာဏျနှငျ့သမ်မသနဉာဏျဖွဈတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ဆကျလကျဖွဈ၊ပကြျခွငျးတှကေို ထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အထိဖွဈပေါျတဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့အနတ်တဖွဈခွငျး၊ဒုက်ခဖွဈခွငျး နှငျ့မမွဲခွငျးစတဲ့ဖွဈ၊ပကြျခွငျးတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးအဓိကအားဖွငျ့ရုပျတဈခုခုနှငျ့နာမျ တဈခုခုထဲမှာစှဲလနျးတဲ့ရှာဖှခွေငျးတှကေိုစှနျ့လှတျနိုငျအောငျပွုလုပျပေးတယျ။ဉဒ်ဓရဘယ ဉာဏျပကြျသှားပွီးတဲ့အခါမှာသမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့မငွိမျးရသေးတဲ့ကိလသောတှသေညျဝိပူနု ကိလသော၁၀မြိုးထဲကတဈမြိုးမြိုးထဲမှာကွိုကျနှဈသကျခွငျးတှဖွေဈပေါျစတေယျ။ဘာ ကွောငျ့လဲဆိုတော့ ၁။အိုဖ—->ရှာဖှခွေငျး၊ ၂။ပီတိ—->ဝမျးမွောကျဝမျးသာဖွဈခွငျး၊ ၃။ဉာဏျ—–>သိခွငျး၊ ၄။ပတ်သတိ—->ငွိမျသကျခွငျး၊ ၅။သုခ—->စိတျခမြျးသာခွငျး၊ ၆။အထိ မို့—->စိတျခစြှာယုံကွညျခွငျး။၇။ပခါဟ—>ကွိုးစားခွငျး၊ ၈။အူပါထာန—>ခိုငျမာခွငျး။ ၉။ဉပကေ်ခာ—->ဉပကေ်ခာပွုခွငျး။၁၀။နိကမျတီ—->ကွိုကျနှဈသကျခွငျးတို့ဖွဈကွတယျ။

၁။ဉဒ်ဓရဘယဉာဏျပကြျသှားပွီးတဲ့အခါမှာအိုဖသညျအလငျးရောငျဖွဈပေါျအောငျအကွောငျး ဖွဈပေးတဲ့အဆငျ့ရောကျတဲ့အထိငွိမျသကျတဲ့စိတျကနဖွေဈပေါျတယျ။အဲဒီအိုဖထဲမှာသာယာနှဈသကျခွငျးတှဖွေဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာ ဝိပူနုကိလသော ဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ ဝိပူနာတှကေိုညဈညူးအောငျပွုလုပျပေးပွီးအဲဒီအခြိနျမှာတရားသဘောဖွဈတဲ့နငျ၊ငါမ ဟုတျဘူး၊မမွဲဘူး၊ဒုက်ခဖွဈတယျ၊အနတ်တဖွဈတယျဆိုတဲ့ဖွဈ၊ပကြျခွငျးတှကေိုမဝဖေနျမသုံးသပျ တဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ ၂။အဲဒီလြှငျမွနျစှာနဲ့ဆကျလကျဖွဈပေါျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ဖွဈ၊ပကြျခွငျးတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ပညာရဲ့ထကျဝကျမွကျခွငျးထဲမှာသာယာနှဈသကျခွငျးတှဖွေဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာဝိပူနုကိလသောဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဘာကွောငျ့လဲဆို တော့အဲဒီအခြိနျမှာတရားသဘောဖွဈတဲ့နငျ၊ငါမဟုတျဘူး၊မမွဲဘူး၊ဒက်ခဖွဈတယျ၊အနတ်တဖွဈတယျဆိုတဲ့ဖွဈပကြျခွငျးတှကေိုမဝဖေနျမသုံးသပျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ ၃။ပီတိထဲမှာ သာယာနတေဲ့အခြိနျမှာအဲဒီနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ဖွဈ၊ပကြျခွငျးကိုထိုးထှငျးစှာသိပွီးစိတျရဲ့ ဝမျးမွောကျဝမျးသာခွငျးသညျ ဝိပူနုကိလသောဖွဈတယျ။ ၄။အလုပျတှထေဲမှာမသငျ့တောျ တဲ့မာကြောခွငျးနှငျ့ရှုပျထှခွေငျးတှကေနကေငျးမဲ့တဲ့ငွိမျသကျခွငျးတှထေဲမှာသာယာတဲ့အခြိနျ သညျဝိပူနုကိလသောဖွဈတယျ။

၅။အဲဒီတကယျ့သောမနူဝဒေနာဖွဈတဲ့သုခထဲမှာသာယာနတေဲ့အခြိနျသညျ ဝိပူနုကိ လသောဖွဈတယျ။ ၆။အဲဒီတကယျ့ခိုငျမာပွီးစိတျခစြှာနဲ့ယုံကွညျခွငျးထဲမှာသာယာနတေဲ့ အခြိနျသညျ ဝိပူနုကိလသောဖွဈတယျ။၇။ဝိပူနာဉာဏျနဲ့ပေါငျးစပျပွီးမတငျးမလြော့ တဲ့ကွိုးစားခွငျးထဲမှာသာယာနတေဲ့အခြိနျသညျ ဝိပူနုကိလသော ဖွဈတယျ။ ၈။အဲဒီဝိပူ နာဉာဏျနဲ့ပေါငျးစပျပွီးသတိပဌာနျး၄ပါးရဲ့ခိုငျမာခွငျးထဲမှာသာယာနတေဲ့အခြိနျသညျဝိပူနု ကိလသောဖွဈတယျ။ ၉။ဉပကေ်ခာပွုခွငျးတှမှောသာယာနတေဲ့အခြိနျမှာဆိုလိုတာကဝိပူနာ ဉာဏျတှနေဲ့ပေါငျးစပျပွီးသငျ်ခါရအားလုံးထဲမှာညီမြှခွငျးဖွဈတယျ။အဲဒီစကျလတျပဈသလိုလြှငျ မွနျပွီးဖွဈပေါျတဲ့အာရုံရဲ့ဖွဈ၊ပကြျခွငျးတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အခါမှာ ဝိပူနုကိလသော ဖွဈတယျ။ ၁ဝ။အဲဒီဝိပူနာဉာဏျတှနေဲ့တရားသဘောတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာ သိမွငျပွီးသာယာနတေဲ့အခြိနျသညျဝိပူနုကိလသောဖွဈတယျ။ပညာကဝဖေနျသုံးသပျပွီး သိတဲ့အခါမှာဝိပူနုကိလသောသညျစှနျ့လှတျသငျ့တဲ့အရာဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ပိုပွီးအသေး စိတျတဲ့တရားသဘောအားလုံးထဲမှာငွိတှယျခွငျးတှကေိုစှနျ့လှတျခွငျးသို့ရောကျစပွေီးနညျးလမျးမဟုတျတဲ့ဝိပူနုကိလသောရဲ့အသေးစိတျခွငျးတှကေိုပညာကထငျရှာစှာသိတဲ့အခါ မှာ မခါမခဉာဏထစနဝိသုဒ်ဓိဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကဝိပသနုကိလသောကနလှေတျမွောကျ သှားတဲ့ဉဒ်ဓရဘယဉာဏျဖွဈတယျ။

၆။ပဠိပထာဉာဏထစနဝိသုဒ်ဓိသညျဝိပူနုကိလသောကနလှေတျမွောကျတဲ့အခါမှာအဲဒီ သတိပဌာနျးပှာမြားခွငျးကနဆေကျပွီးတိုးတကျလာတဲ့ပညာသညျမဂ်ဂဝိထီထဲမှာအနုလုံဉာဏျ ၃ကွိမျရောကျတဲ့အထိဝိပူနုကိလသောကနကေငျးမဲ့တဲ့ဉဒ်ဓရဘယဉာဏျကတညျးကစပွီး ပဠိပထာဉာဏထစနဝိသုဒ်ဓိဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ဘောလိကမျ၊ဉပစာရနှငျ့အနုလုံတို့ ဖွဈကွတယျ။ဉာဏထစနဝိသုဒ်ဓိသညျအနုလုံဉာဏျ၃ကွိမျပကြျသှားပွီးတဲ့အခါမှာခိုတလဘူ ဉာဏျဖွဈပေါျတယျ။ခိုတလဘူဉာဏျသညျပဠိပထာဉာဏထစနဝိသုဒ်ဓိမဟုတျဘူး။ဘာကွောငျ့ လဲဆိုတော့ခိုတလဘူဉာဏျသညျပဠိပထာဉာဏထစနဝိသုဒ်ဓိနှငျ့ဉာဏထစနဝိသုဒ်ဓိကွားမှာလော ကုတ်တရာစိတျရဲ့အာဝခနြလိုမြိုးနရောရှိခွငျးဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့ဝိပူနာဉာဏျဖွဈတယျလို့ဆို နိုငျတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဝိပူနာရဲ့အရှိနျအဝါဖွဈတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ခိုတလဘူဉာဏျပကြျသှားပွီးတဲ့အခါမှာမဂ်ဂစိတျသညျဉာဏထစနဝိသုဒ်ဓိအဖွဈနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။ **စုစုပေါငျးဝိသုဒ်ဓိ ၇ ပါးဖွဈကွတယျ။

**ပရိနျဉာဏျ ၃ပါး** အဲဒီအရိယာသစ်စာတရားတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အတှကျပညာတှတေိုးတကျပှားမြားခွငျးဖွဈတဲ့သတိပဌာနျးတှပှေါးမြားခွငျးသညျပရိနျဉာဏျတှကေိုဖွဈပေါျစတေယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့ပညာသုံးဆငျ့ဖွငျ့သိပွီးညာတပရိနျဉာဏျ၊တီရဏပရိနျဉာဏမနှငျ့ပဟာဏပရိနျဉာဏျတို့ဖွဈကွတယျ။ ညာတပရိနျဉာဏျသညျနာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျတှနေဲ့စတဲ့နငျ၊ငါမဟုတျတဲ့တရားသဘောတှနေဲ့ဖွဈပေါျတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ပညာသညျနာမရူပပရိစ်ဒေ ဉာဏျထဲမှာထိုးထှငျးစှာသိပွီးတဲ့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏအတိုငျးပိုပွီးသိလာတဲ့ တဈခွားနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျပေးတဲ့အစဖွဈတယျ။ တီရဏပရိနျဉာဏျသညျအလုံးစုံသိခွငျးဖွငျ့တူညီခွငျးတှနေဲ့ဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခ ဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျတဲ့ပညာသညျဘယျနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတဈခုခုကိုမမြှောျလငျ့မစူးစိုကျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ ၆ဒှါရစလုံးပွညျ့စုံတဲ့အထိဖွဈပေါျတဲ့လက်ခဏတှကေိုသိတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့တူညီခွငျးထဲမှာထငျရှားစှာသိတဲ့ပညာရဲ့ ပွညျ့စုံခွငျးတှသေညျသမ်မသနဉာဏျကတညျးကနစေပွီးနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ဖွဈပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျသှားခွငျးတှကေိုထိုးထှငျးသိစတေယျ။

ပဟာနပရိနျဉာဏျသညျဘငျ်ဂဉာဏျတှဖွေဈပွီးနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ပကြျသှားခွငျးကိုထိုး ထှငျစှာသိတဲ့အထိနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ပကြျသှားခွငျးကိုဝဖေနျသုံးသပျတဲ့အခါမှာပညာ သညျအလုံးစုံနဲ့ပိုသိလာပွီးနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှထေဲကသာယာခွငျးတှကေိုစပွီးစှနျ့လှတျ လာနိုငျတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့အပွဈတှပေိုပွီးမွငျ့မားလာတဲ့ အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ပဟာနပရိနျဉာဏျကနစေပွီးမဂ်ဂဉာဏျရောကျတဲ့အထိဖွဈတယျ။တဈ နေ့တာဘဝမှာအဲဒီအမှနျတကယျရှိပွီးပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိ ပဌာနျးတှဖွေဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိစတေဲ့အကွောငျးထကျအကုသိုလျတရားတှကေိုဖွဈပေါျစေ တဲ့အကွောငျးကပိုမြားတယျ။ဒါကွောငျ့အရိယာသစ်စာတရား ၄ပါးကိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးဖွငျ့ ပေါငျးစပျခွငျးအစိပျအပိုငျးတှဖွေဈတဲ့ဗောဓိပက်ခိရတရား ၃၇ပါးကိုပှားမြားတဲ့သတိပဌာနျး ၄ပါး၊သမ်မပဌာနျး၄ပါး၊အီထီပါ၄ပါး၊အငျစီ၅ပါး၊ဖလ၅ပါး၊ဗောဇငျ၇ပါးနှငျ့အရိယမဂ်ဂငျ၈ပါးတို့ ဖွဈကွပွီးစုစုပေါငျးဗောဓိပက်ခိရတရား ၃၇ပါးတို့ဖွဈကွတယျ။

အဲဒီဗောဓိပက်ခိရ ၃၇ပါးသညျအကွာကွီးပှားမြားပွီးစုစောငျးရခွငျးဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆို တော့ဘယျအရာတဈခုခုကိုမဆိုလုပျယူခွငျးဖွငျ့သိလာတာမဟုတျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ ဒါပမေယျ့အခုခြိနျမှာမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျမှလြှငျမွနျစှာနဲ့ပုံမှနျဖွဈပေါျပွီးပကြျသှားတဲ့ အကွောငျးနှငျ့ဖွဈပေါျခွငျးရှိတဲ့အနတ်တသဘောဖွဈတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျ မေ့သိခွငျးဖွဈတယျ။တကယျလို့ဒီအခြိနျမှာသတိပဌာနျးသညျဘယျလိုဖွဈသလဲ?အဲဒီနငျ၊ငါမ ဟုတျဘူးဆိုတဲ့ပရမတ်ထတရားဖွဈတဲ့သဘောအဖွငျ့နဲ့မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျတှမှေဖွဈပေါျနတေဲ့အရာတှသေညျဘယျလိုဖွဈသလဲဆိုတာမသိရငျမွတျစှာဘုရားတရားသိတောျမူသှားတဲ့အတိုငျးအမှနျတကယျနဲ့ဖွောငျ့မတျမှနျကနျပွီးဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုဗုဒ်ဓဘာသာဝငျတှနေားလညျသဘောပေါကျစဖေို့အတှကျဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားဆိုဆုံးမသှားတဲ့တရား တောျတှကေိုစပွီးနာကွားခွငျးဖွငျ့ပညာတှကေိုပှားမြားရတယျ။ပွီးတော့ပညာတှကေိုမှနျကနျစှာနဲ့ တိုးတကျအောငျပှားမြားဖို့သညျအကွောငျးအကြိုးတှနေဲ့အပျစပျရတယျ။

အနိစ်စ၊ဒုက်ခ၊အနတ်တဆိုတဲ့လက်ခဏ ၃ပါးကိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့(ပညာ)အကြိုးဖွဈတဲ့အခါမှာ ဖွဈပေါျပွီးပကြျသှားတဲ့သဘောသညျဒုက်ခဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့သာယာနှဈသကျ တဲ့သဘောမဟုတျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ပွီးတော့အခုခြိနျမှာဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့အနတ်တဖွဈခွငျးတှသေညျဒီတဈလမျးကလှဲလို့တဈခွားနညျးလမျးတှမေရှိဘူးဆိုတာသိရတယျ။ ဆိုလိုတာကဒီအခြိနျမှာပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုအကဲခတျပွီးလေ့လာသငျကွားခွငျးဖွငျ့သတိပဌာနျးတှဖွေဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိတယျ။ပွီးတော့သငျ်ခါရ တရားအားလုံးကိုကောငျးမှနျစှာပှါးမြားပွီးတဲ့ပညာတှကေိုပွုပွငျပွောငျးလဲပေးတဲ့အကွောငျး ဖွဈတဲ့အထိဝိပူနာဉာဏျတှတေဈဆငျ့စီ၊တဈဆငျ့စီအဖွဈနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။ဂေါတမမွတျစှာ ဘုရားသညျဒီပငျ်ကရာမွတျစှာဘုရားလကျထကျကဗြာဒိတျခံယူပွီးတဲ့နောကျပိုငျးမှာလေး သငျေ်ခနြဲ့ကမ်ဘာတဈသိနျးထကျ၌ပါရမီဖွညျ့ကငြျ့ခဲ့ရတယျ။ပွီးတော့ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရာသညျ ပါရမီတှတေိုးတကျအောငျအမွဲတမျးပှားမြားလာခဲ့တယျ။ပွီးတော့၂၄ ဆူသောဗုဒ်ဓမွတျစှာ ဘုရားတှနေဲ့ကွုံလာခဲ့ရတယျ။အရိယာသစ်စာတရားတောျတှကေိုမသိခငျကအရှငျသောတာ ပနျပုဂ်ဂိုလျ၊အရှငျသဒ်ဒါဂါမီ၊အရှငျအနာဂါမီနှငျ့အနုတ်တရသမ်မာသမ်ဗုဒ်ဓဗောဓိဉာဏျကိုသိတောျမူပွီး ကဆုနျလပွညျ့နေ့ဗောဓိညောငျပငျရငျးမှာမိုးသောကျယံအခြိနျ၌အစဉျလိုကျနဲ့အရဟံသမ်မာသမ်ဗုဒ်ဓ မွတျစှာဘုရားအဖွဈသို့ရောကျရှိသှားတယျ။

ပညာအရာမှာအမွတျဆုံးဖွဈတဲ့အရှငျသာရိပုတ်တရာနှငျ့တနျခိုးအရာမှာအမွတျဆုံးဖွဈတဲ့အရှငျမဟာမောဂ်ဂလာနျတို့ဖွဈကွတဲ့ဧဂ်ဂသာဝကနှဈပါးစလုံးသညျတဈသငျေ်ခနြှငျ့ကမ်ဘာတဈသိနျးမှာပညာ တှတေိုးတကျအောငျပှါးမြားလာခဲ့ရတယျ။နောကျဆုံးဘဝမှာအရှငျသာရိပုတ်တရာသညျအရှငျအာသစိဆီမှတရားတှကေိုနာကွားရတဲ့အခါမှာသောတာပနျပုဂ်ဂိုလျအဖွဈနဲ့တရားသိတောျမှုသှား တယျ။ပွီးတော့အရှငျသာရိပုတ်တရာသညျအရှငျအာသစိမှတရားသိပွီးနောကျအရှငျမဟာမော ဂ်ဂလာနျကိုပွနျဟောပွတဲ့အခါမှာအရှငျမဟာမောဂ်ဂလာနျလညျးသောတာပနျအဖွဈသို့ရောကျ သှားတယျ။ဧတဒဂျပုဂ်ဂိုလျဖွဈကွတဲ့မဟာသာဝကတှသေညျကိုယျစီ၊ကိုယျစီတှနေဲ့ကြှမျးကငြျ ကွတယျ။ဉပမာ-အရှငျမဟာကူပ်ပ၊အရှငျအာနန်ဒာ၊အရှငျအူပါလီနှငျ့အရှငျအနုရုန်ဒာတို့သညျ ကမ်ဘာတဈသိနျးထဲမှာပညာတှတေိုးတကျအောငျပှါးမြားလာခဲ့ရတယျ။ရဟန်တာသာဝကနှငျ့ဗုဒ်ဓဘာ သာဝငျတှသေညျအရိယာသစ်စာတရားတှကေိုသိမွငျတဲ့အထိပညာတှတေိုးတကျအောငျပှားမြား လာခဲ့ပွီးဂေါတမမွတျစှာဘုရားလကျထကျမှာအရိယာပုဂ်ဂိုလျတှအေမြားကွီးဖွဈလာကွတယျ။ ဆိုလိုတာကဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားပရိနိဗ်ဗာနျမစံရသေးတဲ့အခြိနျနှငျ့ပရိနိဗ်ဗာနျစံပွီးတဲ့နောကျပိုငျးမှာရောယခုပစ်စုပ်ပနျရောကျတဲ့အထိပါဆကျလကျရှိလာခဲ့တယျ။ဒါကွောငျ့အရိယာသစ်စာတရား တှကေိုထိုးထှငျးစှာနဲ့သိမွငျဖို့နှငျ့မှနျကနျစှာနားလညျဖို့သညျလေ့လာသငျကွားခွငျးနှငျ့ကငြျ့ ကွံအားထုတျခွငျးတှတေဖွညျးဖွညျးနဲ့လြော့နညျးလာတယျ။ပွီးတော့အကွောငျးအကြိုးနဲ့ အပျစပျတဲ့(သငျ့တောျတဲ့)ပညာတှကေိုတိုးတကျအောငျပှါးမြားခွငျးဖွငျ့စုစောငျးလာကွတယျ။

ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားရဲ့ဘုရားမဖွဈခငျအခြိနျကာလကတနျခိုးအာနုဘောျအမြိုးမြိုးတှကေိုပွု လုပျနိုငျတဲ့အထိသမထဘာဝနာတှကေိုတိုးတကျအောငျပှားမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှရှေိကွတယျ။ဒါပေ မယျ့သမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ကိလသောတှကေိုမငွိမျးသတျနိုငျဘူး။ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသညျအနုတ်တရသမ်မာ သမ်ဗောဓိဉာဏျကိုသိတောျမူပွီးတရားတောျတှကေိုဆိုဆုံးမသှားတဲ့အခါမှာအရိယာသစ်စာတရား တှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှအေမြားကွီးရှိကွတယျ။ပွီးတော့သမထဘာဝနာတှကေိုပှားမြားတဲ့တဈခြို့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျစြာနျစိတျတှထေိုးထှငျးစှာသိပွီးဖွဈတယျ။သတိပဌာနျး တှကေိုပှါးမြားတဲ့အခါမှာအရိယာသစ်စာတရားတှကေိုပါသိမွငျလာတယျ။ဒါကွောငျ့အရိယာသာဝကတှေ၂မြိုးရှိရခွငျးဖွဈတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့စြာနျမရတဲ့အရှငျအရိယာသာဝကနှငျ့ စြာနျရတဲ့အရှငျအရိယာသာဝကတို့ဖွဈကွတယျ။အဲဒီစြာနျမရတဲ့အရိယာပုဂ်ဂိုလျတှသေညျစြာနျ စိတျမအောငျမွငျခွငျးဖွငျ့မဂ်ဂစိတျကိုသိခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကစြာနျစိတျတှမေအောငျမွငျ ဘူး။ဒါကွောငျ့စြာနျစိတျသညျဝဖေနျသုံးသပျပေးတဲ့အာရုံတှမေဖွဈပေါျရခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့ စြာနျစိတျအဆငျ့အမြိုးမြိုးရဲ့အာရုံထဲမှာခိုငျမာတဲ့အပ်ပနာသမာဓိနဲ့အတူရှိပွီးခိုငျမာပွီးထငျရှား စှာနဲ့မွတျနိဗ်ဗာနျကိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့လောကုတ်တရာစိတျဖွဈပွီးအရိယာပုဂ်ဂိုလျတှသေညျစြာနျမရ တဲ့အခါနှငျ့စြာနျမအောငျမွငျတဲ့အခါတှမှောစြာနျသမာပတျတှကေိုဝငျစားလို့မရဘူး။စိတျအမြိုး အစားတှေ ၈၉ပါးအဖွဈနဲ့ရတှေကျခွငျးသညျစြာနျမရတဲ့အရိယာပုဂ်ဂိုလျတှရေဲ့စိတျအဖွဈနဲ့ရေ တှကျခွငျးဖွဈတယျ။

အဲဒီစြာနျရတဲ့အရိယာပုဂ်ဂိုလျတှကေတြော့စြာနျရှိခွငျးဖွငျ့မဂ်ဂစိတျနှငျ့ဖိုလျစိတျကိုအောငျမွငျ တယျ။ဒါကွောငျ့ဝစီနဲ့အတူစြာနျကိုအောငျမွငျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။အဲဒီစြာနျစိတျကို ဝဖေနျသုံးသပျခွငျးတှနေဲ့လောကုတ်တရာမဂျစိတျနှငျ့ဖိုလျစိတျအောငျမွငျတဲ့အထိမဟာကုသိုလျ ဉာဏသမ်ပယုတျစိတျကိုဝဖေနျသုံးသပျပေးတဲ့အာရုံအဖွဈနဲ့စြာနျစိတျတှဖွေဈပေါျရခွငျးဖွဈတယျ။စြာနျအဆငျ့အမြိုးမြိုးရဲ့ငွိမျသကျခွငျးနှငျ့ပညာတှနေဲ့ကိလသောကနလှေတျမွောကျ တဲ့စြာနျအဆငျ့အမြိုးမြိုးတှရေဲ့အစုတှနေဲ့အတူမွတျနိဗ်ဗာနျကိုအောငျမွငျတဲ့အရိယာပုဂ်ဂိုလျ တှရေဲ့စိတျအမြိုးအစား ၁၂၁ပါးကိုရတှေကျခွငျးသညျစြာနျရတဲ့အရိယာပုဂ်ဂိုလျရဲ့စိတျအဖွဈနဲ့ ရတှေကျခွငျးဖွဈတယျ။

**သမာပတျ (၃)ပါး** သမာပတျ ၃ပါးရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့စြာနျသမာပတျ၁၊ဖလသမာပတျ၁နှငျ့နိရောဒသမာပတျ တို့ဖွဈကွတယျ။စြာနျစိတျကိုထိုးထှငျးတဲ့ပုဂ်ဂိုလျနှငျ့ဝစီ၅ပါးရှိတဲ့ပုထုဇဉျတို့သညျအဲဒီစြာနျအဆငျ့ တဈဆငျ့စီရဲ့ဝငျခွငျးနှငျ့ထှကျခွငျးတှမှောကြှမျးကငြျခွငျးသညျစြာနျလာဘီပုဂ်ဂိုလျဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကလာဒျလာဘအဖွဈနဲ့စြာနျရရှိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျဖွဈပွီးစြာနျသမာပတျကိုဝငျနိုငျခွငျးဖွဈ တယျ။ဆိုလိုတာကစြာနျဝိထီစိတျသညျနေ့စဉျနဲ့အမြှသတျမှတျထားတဲ့အခြိနျတိုငျးမှာဘဝငျ စိတျကွားဖွတျဖွဈပေါျခွငျးမရှိတဲ့အနနေဲ့မနောဒှါရမှဆကျလကျဖွဈပေါျတယျ။အဲဒီစြာနျသမာ ပတျဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာကိုယျဒုက်ခနှငျ့စိတျဒုက်ခတှရေပျတနျ့သှားတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ အဲဒီအခြိနျမှာတဈခွားအာရုံအားလုံးကနငွေိမျသကျသှားတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။အဲဒီ စြာနျတဈမြိုးရဲ့အာရုံကိုရောကျရှိခွငျးဖွငျ့ငွိမျသကျခွငျးနှငျ့ပြောျရှှငျခွငျးတှသောရှိတယျ။ ဒါကွောငျ့စြာနျသမာပတျဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။

အဲဒီစြာနျကိုရတဲ့အရိယာပုဂ်ဂိုလျသညျဖလသမာပတျကိုဝငျစားနိုငျတယျ။ဆိုလိုတာကလောကုတ်တ ရာပထမစြာနျစိတျ(သို့)လောကုတ်တရာဒုတိယစြာနျစိတျ(သို့)လောကုတ်တရာတတိယစြာနျစိတျ(သို့) လောကုတ်တရာစတုတ်ထစြာနျစိတျ(သို့)လောကုတ်တရာပဉ်စမစြာနျစိတျတှသေညျဘဝငျစိတျကွားဖွတျ ဖွဈပေါျခွငျးမရှိခွငျးဖွငျ့နေ့စဉျနဲ့အမြှသတျမှတျထားတဲ့အခြိနျတိုငျးမှာနိဗ်ဗာနျကိုအာရုံရှိပွီးဖွဈပေါျတယျ။ဖလသမာပတျသညျအဲဒီစြာနျရဲ့အစုတှနေဲ့အတူဖွဈပေါျတဲ့လောကုတ်တရာဖိုလျစိတျရဲ့ အဆငျ့တှအေစဉျလိုကျအဖွဈနဲ့လောကုတ်တရာစြာနျကိုရောကျရှိခွငျးဖွဈတယျ။အဲဒီဖလသမာ ပတျဝိထီဖွဈပေါျမယျ့အခြိနျသညျအရငျဖွဈပေါျတဲ့ကာမာဝကလြစိတျရဲ့ဘောလိကမျသညျ ဉပစာရလို့မခေါျဘူး။ဒါပမေယျ့အနုလုံ၃ကွိမျစလုံးဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့မဂ်ဂဝိထီ ထဲမှာအနုလုံ၊ဉပါစာရနှငျ့ဘောလိကမျနဲ့ကှာခွားပွီးလောကုတ်တရာစြာနျရဲ့အဆငျ့အတိုငျး နောကျထပျနိဗ်ဗာနျကိုအာရုံရှိပွီးဖွဈပေါျဖို့နှငျ့ဖွဈပေါျဖူးတဲ့လောကုတ်တရာဖိုလျစိတျနဲ့ဆကျတဲ့အနုလုံ ဖွဈတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့သမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ကိလသောကိုငွိမျးဖို့အတှကျမဂ်ဂစိတျ ဖွဈပေါျရခွငျးဖွဈတယျ။အဲဒီနေ့စဉျနဲ့အမြှသတျမှတျထားတဲ့အခြိနျအတိုငျးနိဗ်ဗာနျကိုအာရုံရှိပွီးဖိုလျစိတျဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာဖလသမာပတျဖွဈတယျ။

အဲဒီနဝေသညာနာသညာရတနစြာနျကိုထိုးထှငျးတဲ့ရဟန်တာပုဂ်ဂိုလျနှငျ့အရှငျအနာဂါမီပုဂ်ဂိုလျတှေ သညျနိရောဓသမာပတျကိုဝငျစားနိုငျတယျ။ဆိုလိုတာက(၇)ရကျထကျမပိုပဲတဈခြိနျလုံးစိတျနှငျ့ စတေသိကျတှမေဖွဈပေါျအောငျငွိမျးသတျနိုငျတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီစားသုံးလိုကျတဲ့ အာဟာရတှသေညျ ၇ရကျထကျမပိုပဲကိုယျခန်ဓာကိုရပျတညျနိုငျတယျ။အဲဒိစိတျနှငျ့စတေသိကျကို တဈခဏနဲ့ငွိမျးနိုငျးတဲ့နိယောဓသမာပတျကိုဝငျစားခွငျးသညျအငျအားနှဈဖကျတှနေဲ့ပါဝငျရတယျ။ဆိုလိုတာကသမထနှငျ့ဝိပူနာနှဈမြိုးစလုံးပါဝငျရတယျ။အရှငျရဟန်တာနှငျ့အရှငျအနာဂါမျပုဂ်ဂိုလျဖွဈပွီးနဝေသညာနာသညာရတနစြာနျကိုထိုးထှငျးစှာမသိဘူးဆိုရငျနိရောဓ သမာပတျကိုဝငျစားလို့မရဘူး။ပွီးတော့နဝေသညာနာသညာရတနစြာနျကိုထိုးထှငျးတဲ့သော တာပနျနှငျ့သဒ်ဒါဂါမျပုဂ်ဂိုလျတှလေညျးနိရောဓသမာပတျကိုဝငျစားလို့မရဘူး။

အဲဒီနိရောဓသမာပတျကိုဝငျစားတဲ့အခါမှာမမွဲခွငျး၊ဒုက်ခဖွဈခွငျး၊အနတ်တဖွဈခွငျးဆိုတဲ့သဘောနဲ့သငျ်ခါရတရားအားလုံးကိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးပထမစြာနျကနထှေကျသှားခွငျးဖွငျ့အစဉျလိုကျနဲ့ ပထမစြာနျကစပွီးဝငျစားရတယျ။ပွီးတော့ဒုတိယစြာနျကိုဝငျစားရတယျ။မမွဲခွငျး၊ဒုက်ခဖွဈခွငျး၊ အနတ်တဖွဈခွငျးဆိုတဲ့သဘောတှနေဲ့သငျ်ခါရတရားအားလုံးကိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးဒုတိယစြာနျကနေ ထှကျပွီးတော့တတိယစြာနျကိုဝငျစားတယျ။မမွဲခွငျး၊ဒုက်ခဖွဈခွငျး၊အနတ်တဖွဈခွငျးဆိုတဲ့သဘောတှနေဲ့သငျ်ခါရတရားအားလုံးကိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးတတိယစြာနျကနထှေကျပွီးအ မွဲတမျးအာကီကရြာရတနစြာနျကနထှေကျသှားတဲ့အခါမှာ ၄မြိုးသောအစတာဝနျတှကေို လုပျဆောငျကွတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့၁။နာနာဖထအဝိကိုပန၁၊ ၂။သငျ်ခပထီမာန၁၊ ၃။ဆထူ ပကိုစန၁၊ ၄။အတ်ထာပရိခြထေ၁တို့ဖွဈကွတယျ။နာနာဖထအဝိကိုပနသညျကိုယျနဲ့သုံးစှဲရမယျ့အ သုံးအဆောငျတှကေိုအဓိဌာနျပွုတယျ။ဉပမာ-သပိတျ၊သငျ်ကနျး၊ကုတငျ၊နရောထိုငျခငျး၊မီး၊ရေ၊ လေ၊ဓားမွစသညျတို့ကိုနိရောဓသမာပတျဖွဈတဲ့ ၇ရကျအတှငျးမှာပကြျဆီးအောငျပွုလုပျခွငျး တှမေရှိဘူး။ပွီးတော့ကိုယျတိုငျသုံးစှဲနကွေဖွဈတဲ့အရာတှကေတြော့ထဘီ၊အငျ်ကြီ၊ထိုငျခုံစသညျ တို့ကိုသကျသကျတဈဂန်ဓအဓိဌာနျးပွုရတဲ့တာဝနျတှမေရှိဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီသမာပတျကပဲပကြျဆီးခွငျးတှမေရှိအောငျကာကှယျပေးတယျ။

သငျ်ခပတီမာနသညျပွဈမှားမိတဲ့ဘယျအရာတဈခုခုကိုမဆိုအာပတျဖွဖေို့အတှကျရဟနျးတှစေုရုံး ပွီးစညျးဝေးရတဲ့အခါမှာနိရောဓသမာပတျကနထှေကျအောငျအဓိဌာနျပွုပေးတယျ။ဆထူပကိုစနသညျဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားအလိုရှိပွီးခေါျတဲ့အခါမှာနိရောဓသမာပတျကနထှေကျအောငျအဓိဌာနျ ပွုပေးတယျ။အတ်ထာပရိခြထေသညျသကျတမျး၇ရကျအထိရှိအုံးမလာ?(သို့)မရှိတော့ဘူးလာဆို တာဘဝရဲ့အခြိနျကာလကိုရတှေကျပွီးဝဖေနျသုံးသပျခွငျးဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲ ဒီနိရောဓသမာပတျဝငျနတေဲ့အခြိနျမှာစုတိစိတျဖွဈလို့မရဘူး။ဒါကွောငျ့သကျတမျး ၇ရကျရှိမှ သာနိရောဓသမာပတျဝငျစားနိုငျခွငျးဖွဈတယျ။အဲဒီဘူဖတာဝနျ ၄တာဝနျကိုပွုလုပျပွီးတဲ့အခါမှာ နဝေသညာနာသညာရတနစြာနျစိတျ ၂ကွိမျဖွဈပေါျပွီးနဝေသညာနာသညာရတနစြာနျဝိထီစိတျ ရဲ့ကာလတှအေစဉျလိုကျနဲ့စိတျဖွဈ၊ပကြျျပွီးဆကျလကျဖွဈပေါျခွငျးဖွငျ့နဝေသညာနာသညာရတနစြာနျကိုဝငျစားတယျ။ပွီးတော့နိရောဓသမာပတျ ၇ရကျလုံးလုံးဖွဈတဲ့အခြိနျမှာစိတျ၊စတေ သိကျတှမေဖွဈပေါျဘူး။နိရောဓသမာပတျကနထှေကျဖို့သတျမှတျခြိနျရောကျတဲ့အခါမှာအကြိုး စိတျ ၁ကွိမျဖွဈပေါျပွီးမှဘဝငျစိတျဆကျပွီးဖွဈပေါျလို့ရတယျ။နိရောဓသမာပတျသညျအဲဒီ ခန်ဓာငါးပါးရှိတဲ့ဘုံမှာသာရှိတယျ။အရုပျဗွဟ်မာဘုံထဲမှာနိရောဓသမာပတျမရှိဘူး။ဘာကွောငျ့ လဲဆိုတော့ရုပျစြာနျစိတျမရှိတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။

**ဝိပူနာပှားမြားတဲ့နညျးလမျး** အမေး–>သမထဘာဝနာကိုပှါးမြာဖို့သညျအာရုံအမြိုးအစားတှေ(၄၀)တောငျရှိကွတယျ။မြား သောအားဖွငျ့အာဏာပါဏသတိကိုပိုပွီးသုံးမြားတာကိုမွငျရတယျ။ဒါကွောငျ့နိဗ်ဗာနျကိုမရောကျ ဘူး။(သို့)အရိယာသစ်စာတရားကိုထိုးထှငျးစှာနဲ့မသိနိုငျဘူး။ပွီးတော့ကိလသောတှကေိုမခွဈထုတျနိုငျဘူးလို့နားလညျကွတယျ။ အဖွေ—->တကယျလို့သမထဘာဝနာကိုပဲပှားမြားမယျဆိုရငျကိလသောကိုငွိမျးသတျလို့မရဘူး။ ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အရိယာသစ်စာတရားကိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးဖွဈတဲ့နိဗ်ဗာနျကိုမ ရောကျနိုငျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ အမေး—->ဒါဆိုရငျနိဗ်ဗာနျရောကျဖို့ကိလသောတှကေိုကွိုးစားပွီးခွဈထုတျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျအမြားစု တှလေိုမြိုးကိလသောကိုခွဈထုတျနိုငျဖို့သညျသူတို့ကိုစှဲလနျးခွငျးတှရှေိစတေဲ့အ ကွောငျးကဘာတှလေဲ?ဆိုတာဒီတဈနေ့တာဘဝကိုသူတို့တှနေားမလညျကွဘူး။တကယျလို့ နားမလညျဘူးဆိုရငျလောဘဖွဈတယျ။(သို့)ကိလသောကိုမသိပဲနဲ့ကိလသောတဈမြိုးထဲကို သာစှနျ့လှတျခငြျကွတယျဆိုတဲ့လိုလားခွငျးတှဖွေဈလာတယျ။ဒါကွောငျ့သတိပဌာနျးကိုပှါး မြားလို့ရနိုငျလာ?မရနိုငျဘူးလာ? အဖွေ—>ဘယျလိုမှမဖွဈနိုငျဘူး။ အမေး—>သမထဘာဝနာနှငျ့ဝိပူနာဘာဝနာနှဈမြိုးစလုံးပှါးမြားလို့မရဘူး။ အဖွေ—->သမထဘာဝနာ(သို့)ဝိပူနာဘာဝနာပှါးမြားနတေယျလို့ကိုယျတိုငျနားလညျ ယူကွတယျ။ဒါပမေယျ့ပညာမဟုတျတဲ့အခါမှာသမထဘာဝနာနှငျ့ဝိပူနာဘာဝနာတှကေို ပှါးမြားလို့မရဘူး။ အမေး—>တကယျလို့သတိပဌာနျးကိုပှါးမြားမယျဆိုရငျသူတို့တှကေိုဝဖေနျသုံးသပျဖို့အတှကျ ဆရာမဘယျလိုနညျးလမျးတှပေေးဖို့ရှိသလဲ? အဖွေ—–>သတိပဌာနျးတှမွေနျမွနျနဲ့ပှါးမြားဖို့အတှကျဘယျသူမှဘယျသူ့ကိုပေးလို့မရဘူး။ ကလေးတှကေိလသောကိုမသိပဲနဲ့တနျးစီခိုငျးပွီးသတိပဌာနျးတှပှေါးမြားဖို့သငျ ကွားပေးတယျ။ပွီးတော့ကလေးတှသေညျကိလသောတှကေိုမစှနျ့လှတျခငြျကွဘူး။ဒါကွောငျ့ ကလေးတှဘေယျလိုနဲ့သတိပဌာနျးတှပှေါးမြားလို့ရမလဲ?ဒါကွောငျ့ကွီးပွငျးလာလို့လူကွီးဖွဈ လာတဲ့အခါမှာကိလသောတှမေကုနျနိုငျသေးဘူး။လူကွီးတဈယောကျစီမှာလညျးကိလသောတှေ အမြားကွီးရှိကွတယျ။လူကွီးတဈဉီးစီတှကေိုကိလသောတှကေုနျခငြျလာလို့မေးစမျးကွညျ့မယျ ဆိုရငျအမြားအားဖွငျ့မကုနျခငြျကွဘူးလို့ပွောကွတယျ။တဈခြို့ကတော့ကိလသောတှမေရှိခငြျ ဘူးလို့ပွောပမေယျ့အဲဒီကိလသောဆိုတဲ့စကားကိုပွောတဲ့အခါမှာကိလသောကိုတကယျသိပွီး လာ? လောဘသညျကိလသောဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့လောဘရှိခငြျလာ?လောဘဆိုတဲ့နာမညျ ကိုမကွိုကျကွဘူး။ဒါပမေယျ့အခြိနျတိုငျးလိုလိုလောဘရှိကွတယျ။ပွီးတော့အခြိနျတိုငျးလောဘ ကိုအလိုရှိကွတယျ။ကိလသောဖွဈတဲ့လောဘရဲ့လက်ခဏတှကေိုနားမလညျကွဘူးဆိုတာသိလိုကျရတယျ။အစားအသောကျတှကေောငျးလာ?အဝတျအစားတှလှေလာ?သီခငြျးတှသော ယာလာ?အဲဒီအနံ့တှမှေေးလာ?ဒီလိုကုလာထိုငျတှေ ပြော့အိကောငျးလာ?အထိအတှေ့တှေ ကောငျးလာ?ဒါလောဘရဲ့နာမညျကိုတော့မကွိုကျဘူး။ဒါပမေယျ့စိတျရဲ့အခြိနျတိုငျးမှာလောဘ ကိုလိုခငြျကွတယျ။သတိပဌာနျးကိုပှါးမြားခွငျးသညျသတိပညာကိုပှါးမြားခွငျးဖွဈတယျ။သမာ ဓိကိုလုပျခငြျတယျဆိုတာမဟုတျရဘူး။

အမေး—->အတ်တသညာဆိုတာဘာလဲ? အဖွ—–>အတ်တသညာဆိုတာကနငျ၊ငါဖွဈတယျဆိုတဲ့စှဲလနျးခွငျးတှနေဲ့မှတျသားထားတယျ။ တကယျတမျးကတြော့အတ်တသညာကိုသံသယမရှိသငျ့ဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ လူတိုငျးမှာအတ်တသညာတှရှေိကွတယျ။အရှငျသောတာပနျပုဂ်ဂိုလျဖွဈပွီးအရိယာသစ်စာတရားကို ထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အခါမှာနငျ၊ငါဖွဈတယျ။ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှဖွေဈတယျ၊ဆိုတဲ့တရားသဘောတှကေိုစှဲထားတဲ့အမွငျမှားခွငျးတှကေိုငွိမျးနိုငျခွငျးဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီနငျ၊ငါမဟုတျတဲ့ တရားသဘောတှကေိုသခြောစှာနဲ့ထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အထိတရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုပညာ ကလေ့လာသငျကွားပွီးနားလညျတဲ့အခါနှငျ့သတိတှမေဖွဈပေါျခငျမှာအတ်တသညာတှရှေိရတယျ။သတိမဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာအမှနျတကယျရှိပွီးတဈဒှါရစီမှာဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘော ရဲ့လက်ခဏတှကေိုမအောကျမေ့သိခွငျးဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့အတ်တဖွဈပွီးအတူဖွဈပေါျတဲ့တရား သဘောတှကေိုစှဲထားပွီးအမွငျမှားရခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကတဈစုံတဈခုဖွဈတယျ။နငျ၊ငါ ဖွဈတယျ။ဒီအခြိနျမှာတရားသဘောတှဖွေဈတယျဆိုတာအမှနျကိုမသိတဲ့အခါမှာအတ်တသညာ ဖွဈပွီးမွငျတဲ့နရောမှာငါဖွဈတယျ၊လို့မှတျသားခွငျးတှရှေိတယျ။ပွီးတော့အဲဒီမွငျတဲ့အရာ တှသေညျနငျ၊ငါဖွဈတယျ၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါအမြိုးမြိုးတှဖွေဈတယျလို့မှတျသားကွတယျ။

နာကွားခွငျးမှဖွဈပေါျတဲ့ပညာသညျအဲဒီပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါဖွဈတယျလို့မွငျဖူးခဲ့တဲ့အရာတှကေို ထိုးထှငျးစှာနဲ့မသိနိုငျဘူး။တကယျတမျးကတြော့အဲဒီအရာတှသေညျမကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့အရာသာဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့တရားတောျတှကေိုလေ့လာသငျကွားခွငျးသညျပုံမှနျနဲ့ခဏခဏဝဖေနျ သုံးသပျရတယျ။တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုပွသှားပွီးအဆုံးအမစကားတှကေိုနားလညျ တဲ့အထိအသေးစိတျနဲ့ထပျခါ၊ထပျခါဝဖေနျသုံးသပျရတယျ။ဉပမာ-အဲဒီမကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့အရာ ဆိုတဲ့စကားလုံးသညျအမှနျဆုံးစကားလုံးဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့မကြျစိမှဖွဈပေါျနိုငျတဲ့ဓာတျတဈမြိုးသာဖွဈတယျ။အဲဒီမွငျခွငျးကိုဖွဈပေါျစတေဲ့အရာသညျအနီ၊အစိမျး၊အပွာ၊အ ဝါ၊အဖွူစတဲ့အရောငျတှဖွေဈနပေါစစေက်ခုပသာဓာတျနဲ့ထိတှေ့တဲ့အခါမှသာဖွဈပေါျရတယျ။အမှနျတကယျရှိတဲ့တရားသဘောတှကေိုမွငျပွီးမသိတဲ့အခါမှာနငျ၊ငါဖွဈတယျ။ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါ တှဖွေဈတယျ၊အရာဝတ်ထုအမြိုးမြိုးတှဖွေဈတယျလို့အတ်တသညာရှိရခွငျးဖွဈတယျ။အဲဒီအရောငျအမြိုးမြိုးတှကေိုစိတျဝငျစားတဲ့အခါမှာရုပျပုံသဏ်ဠနျအဖွဈနဲ့အောကျမေ့စပွေီးရုပျပုံ သဏ်ဠနျထဲမှာမှတျသားခွငျးတှဖွေဈပေါျတဲ့အတှကျကွောငျ့ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါ၊ဖွဈတယျ။အရာ ဝတ်ထုအမြိုးမြိုးတှဖွေဈတယျလို့မွငျရခွငျးဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့အဲဒီပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါ၊အရာ ဝတ်ထုအမြိုးမြိုးကိုမွငျတဲ့ရုပျပုံသဏ်ဠနျတှသေညျအရောငျတှအေမြားကွီးရှိရတယျ။ဉပမာ-အမဲ ၊အဖွူ၊အနီ၊အဝါရောငျစသညျတို့ဖွဈကွတယျ။တကယျလို့အရောငျအမြိုးမြိုးတှကေိုမမှတျသား ဘူးဆိုရငျရုပျပုံသဏ်ဠနျတှကေိုအရာဝတ်ထုအမြိုးမြိုးတှဖွေဈတယျလို့စှဲထားတဲ့မှတျသားခွငျးတှေ ရှိလို့မရဘူး။

ဒါကွောငျ့မွငျပွီးစိတျဝငျစားတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုနိမိတျထဲမှာမြောပါးသှားတယျ။နိမိတျဆိုတာက ရုပျပုံသဏ်ဠနျနှငျ့အနုသယ(အနုဖရာခနြ)ဖွဈပွီးအနုဖရာခနြဆိုတာကဖွဈပေါျတဲ့အရာတှရေဲ့အ သေးစိတျတဲ့အစိတျအပိုငျးတှဖွေဈတယျ။အဲဒီအခြိနျမှာအရောငျဖွဈပေါျတဲ့အတှကျကွောငျ့ရုပျပုံ သဏ်ဠနျဖွဈခွငျးနှငျ့အရာအမြိုးမြိုးတှရေဲ့အသေးစိတျတဲ့အစိတျအပိုငျးတှဖွေဈတယျလို့အောကျ မေ့စဉျးစားခွငျးတှဖွေဈစတေယျ။သတိဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိတဲ့အခြိနျနှငျ့ပညာတှလေေ့လာသငျကွားပွီးစသိတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအရောငျအမြိုးမြိုးဖွဈတဲ့အနုဖရာခနြအား လုံးနှငျ့နိမိတျတှသေညျအဲဒီမကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့အရာသာဖွဈတယျလို့စပွီးသိရတယျ။ဒါတှေ အားလုံးသညျနငျ၊ငါမဟုတျဘူး။ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှမေဟုတျတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေို စပွီးသိတဲ့ပညာဖွဈတယျ။သတိဖွဈပေါျပွီးပုံမှနျနဲ့ခဏ၊ခဏအောကျမေ့သိတဲ့အခါမှာဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားဆိုဆုံးမသှာတဲ့အက်ခရာအသုံးအနှုနျးရဲ့အဓိပ်ပါယျတှကေိုနားလညျပွီးနိမိတျနှငျ့အနုဖရာခနြတှကေိုမငွိတှယျတော့ဘူး။ဒါကွောငျ့အမှနျတကယျရှိပွီးဖွဈပေါျတဲ့တရာူးသဘောတှကေိုပညာကတိုးတကျအောငျပှါးမြားပွီးသိခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့ပိုပွီးတိုးတကျလာတဲ့ပညာရဲ့ အဆငျ့အတိုငျးမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျမှဖွဈပေါျတဲ့အရာထဲမှာအတ်တသညာတှစေပွီးစှနျ့ လှတျနိုငျတယျ။ဒါကွောငျ့ပဋိကတျထဲမှာအခကြျအလကျတှအေသေးစိတျတဲ့အစိတျအပိုငျးတှေ နဲ့တနေ့တာဘဝမှာတကယျရှိတဲ့တရားသဘောရဲ့အကွောငျးတှကေိုပွောပွသှားခွငျးဖွဈတယျ။ ဒါကွောငျ့သမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ကိလသောကိုငွိမျးနိုငျတဲ့အထိဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိပွီးပညာနဲ့သခြောစှာသိတဲ့အထိနားလညျအောငျဝဖေနျသုံးသပျပွီးသတိအောကျမေ့သိရတယျ။

အားလုံးတှသေညျတကယျ့ဘဝသဘောထဲမှာပုံမှနျရှိတဲ့အတိုငျးလူတှသေညျတဖွေးဖွေးနဲ့နာ ကွားရမယျ။လေ့လာသငျကွားရမယျ။ပွီးတော့ဝဖေနျသုံးသပျရမယျ့အကွောငျးတှဖွေဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အမြားသူတှငွေိမျးသတျခငြျတဲ့လောဘ၊ဒေါသ၊မောဟတှအေားလုံးကို မငွိမျးနိုငျသေးတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့ကိလသောကိုငွိမျးသတျနိုငျဖို့သညျလော ကုတ်တတရာမဂ်ဂစိတျဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာသက်ကာရဒိဌိကိုငွိမျးနိုငျတယျဆိုတာသိရတယျ။ဆိုလိုတာက မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေနငျ၊ငါဖွဈတယျ၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှဖွေဈတယျလို့တရားသ ဘောတှကေိုစှဲထားခွငျးဖွဈတယျ။အရှငျသောတာပနျမဖွဈခငျအရှငျအရိယာပုဂ်ဂိုလျတှဖွေဈကွတယျ။ပွီးတော့သဒ်ဒါဂါမီ၊အနာဂါမီ၊ရဟန်တာတှအေစဉျလိုကျဖွဈပွီးအရိယာသစ်စာတရားကိုထိုး ထှငျးစှာသိတဲ့အထိပညာတှပေိုပွီးပှါးမြားရခွငျးဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ပညာတှတေိုးတကျ အောငျပှါးမြားရခွငျးဖွဈတယျ။

အဲဒီမငျ်ဂ ၈ပါးဖွဈတဲ့သမ်မာသတိဖွဈတဲ့သတိတှဖွေဈပေါျနိုငျဖို့သညျအကွောငျးအကြိုး တှကေိုနားမလညျပဲနဲ့ရကျပိုငျး၊လ၊နှဈလောကျနဲ့လြှငျမွနျစှာသှားပွီးကွိုးစားအားထုတျရငျရ နိုငျတယျဆိုတာမဟုတျဘူး၊မဖွဈနိုငျဘူး။အရငျဆုံးတကယျရှိတဲ့မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊ စိတျတှမှေဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးနားလညျတဲ့အ ခါမှာသမ်မာသတိသညျဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိနိုငျတယျ။ပွီးတော့တနေ့တာဘဝမှာအမှနျတ ကယျရှိပွီးပုံမှနျအတိုငျးရှိတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏသဘောတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အထိ ပညာတှစေပွီးလေ့လာသငျကွားခွငျးဖွငျ့ဝဖေနျသုံးသပျရတယျ။သတိပဌာနျးကိုပှါးမြားခွငျး ဖွဈတဲ့သိက်ခာ ၃ပါးသညျအဓိသီလသိက်ခာ၊အဓိစိတ်တသိက်ခာ(သမာဓိ)နှငျ့အဓိပညာသိက်ခာတို့ဖွဈ ကွတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိ အောကျမေ့တဲ့အခြိနျမှာအသေးစိတျတဲ့သီလဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကစိတျ၊စတေသိကျနှငျရုပျတှေ ရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိခွငျးဖွဈတဲ့အဓိသီလသိက်ခာဖွဈတယျ။ကိုယျ၊နှုတျ၊တှမှေလုပျ ရပျအမြိုးမြိုးတှမေဖွဈပေါျခငျကုသိုလျတရားနှငျ့အကုသိုလျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိတဲ့သတိ ပဌာနျးသညျအဓိစိတ်တသိက်ခာဖွဈတယျ။ပွီးတော့လြှငျမွနျစှာနဲ့ဖွဈ၊ပကြျပွီးဖွဈပေါျတဲ့အာရုံထဲမှာ ဧကခတ်တာစတေသိကျ(သမာဓိ)ရဲ့တညျကွညျခွငျးဖွဈတဲ့သတိပဌာနျးသညျအဓိပညာသိက်ခာဖွဈ တယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အမှနျတကယျရှိပွီးအသေးစိတျနဲ့ပုံမှနျအတိုငျးဖွဈပေါျနတေဲ့တရား သဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားခွငျးနှငျ့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးသိတဲ့ပညာတှဖွေဈတဲ့အ တှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။

အမေး —->နာကွားနတေဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှကေိုကြှနျတောျတောငျးပနျပါရစခေငျဗြာ?အခုကုနျဆုံးသှား တဲ့အကြိုးတှကေိုဆရာမရှငျးပွသှားတာကြှနျတောျနဲ့အရမျးကိုတိုကျဆိုငျပါတယျ။ပွီးတော့ကြှနျတောျကိုယျတိုငျကလညျးဆရာမပွောသလောကျနားမလညျတာမဟုတျပါဘူး။အဲဒီထကျပိုပွီးနားမလညျတာဖွဈတယျ။ဉပမာ-ဒီသတိပဌာနျးရဲ့အကွောငျးတှကေိုတို့တှကေငြျ့ကွံ မယျဆိုပွီးခဏနကေတြော့တို့တှသေတိကိုသှားပွီးသုံးကွမယျဖွဈသှားတယျ။သတိမှာတံခါ(ဒှါရ)တှအေမြားကွီးရှိကွတယျ။ဒီသတိအစတှနေဲ့ကြှနျတောျအတှကျတော့ဘယျကိုမှမ ရောကျသေးဘူး။ကိုယျ့ကိုယျကိုသုံးသပျကွညျ့သလောကျတော့တဈခကြျမှနာဂရူပပရိစ်ဒေ ဉာဏျကိုမရောကျသေးဘူး။ဘယျလိုလုပျရငျကောငျးမလဲခငျဗြာ? အဖွေ—–>ဘယျအခြိနျမဆိုဝိပူနာလုပျတော့မယျဆိုရငျတဈခါထဲကိုအလုပျရှုပျနတောပဲ ဘာမှနျလဲမသိဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့`လုပျမယျ’ဆိုတော့ဘယျလိုလုပျပွီးမှနျမလဲ?တကယျလို့အဲလို၊ဒီလိုမြိုးတှလေုပျတဲ့ငါဆိုတဲ့အစှဲရှိသေးတယျဆိုရငျဖွဈပေါျပွီးတဲ့နာမျတ ရားနှငျ့ရုပျတရားတဈခုခုရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိဖို့လိုလားခွငျးတှရှေိရတယျ။ဒါကွောငျ့အမှနျက တော့သတိပဌာနျးရဲ့လက်ခဏတှသေညျတဈနညျးနညျးနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့ဖွောငျ့ မတျတဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိတဲ့တရားသဘောတှဖွေဈတယျ။ဉပမာ-အခုမကြျစိမှ မွငျနတေဲ့အခြိနျမှာသတိပဌာနျးတှကေိုတဖွေးဖွေးနဲ့ပုံမှနျအောကျမေ့လို့ရတယျ။ပွီးတော့ ပညာသညျတဖွေးဖွေးနဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားဖွဈတဲ့လက်ခဏတှကေိုစပွီးလေ့လာသငျ ကွားဖို့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးသိရတယျ။

အမေး —->မွငျနတေဲ့အခြိနျမှာသတိပဌာနျးကိုဘယျလိုပှါးမြားမလဲ? အဖွေ—–>မွငျနတေဲ့အခြိနျမှာအဲဒီမကြျစိသညျဖွဈပေါျရုံသာဖွဈတဲ့တရားသဘောတဈခုသာ ဖွဈပွီးမွငျဖို့ဖွဈပေါျပေးတဲ့အရာကိုအောကျမေ့သိရတယျ။ကြှနျတောျကိုမွငျတယျ၊ စာပှဲကိုမွငျတယျ၊ကုလာထိုငျကိုမွငျတယျ၊ဇရပျကိုမွငျတယျဘာတှပေဲဖွဈနပေါစတေကယျတမျး ကတြော့မကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့အရာတှသောဖွဈတယျ။နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျတှမှေမဖွဈပေါျဘူး။ပညာကိုတိုးတကျအောငျပှါးမြားပွီးနာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျအဆငျ့ထိမရောကျသေးတဲ့အခါမှာ နာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျဖွဈလို့မရသေးဘူး။ အမေး—–>ကြှနျတောျကိုမေးခှငျ့ပွုပါ၊တနေ့တာဘဝမှာကငြျ့ကွံအားထုတျတဲ့တရားစာအုပျကိုရ ရှိတဲ့အခါမှာကြှနျတောျဖတျတာဘယျနှဈခေါကျတောငျပွီးသှားလဲဆိုတာမသိတော့ဘူး ၇(သို့)၈ခေါကျထကျပိုမြားမယျလို့ထငျတယျ။ပွီးတော့ရအောငျလညျးကငြျ့ကွံခငြျတယျ။ဒါပေ မယျ့တဈခြိနျလုံး ငါ ဆိုတဲ့အစှဲနဲ့ဖွဈနတေယျ။မကြျစိမှာလညျးငါမွငျတယျ၊အရောငျသညျရုပျ ဖွဈတယျ၊မွငျခွငျးသညျနာမျဖွဈတယျဆိုတာမဟုတျဘူး။စဉျးစားကွညျ့ရငျတဈခွားစီဖွဈနေ တယျ။မသဲကှဲဘူး။(သို့)အဓိကအခကြျနဲ့မညီဘူး၊ဒီလိုရုပျ၊နာမျတှနေဲ့မကိုကျညီဘူး။ဒါကွောငျ့ နောကျတဈခေါကျလောကျထပျပွီးရှငျးပွပေးပါအုံးခငျဗြာ? အဖွေ—->>မကြျစိမှမွငျတဲ့အခြိနျမှာအဲဒီအခြိနျသညျပုံမှနျအတိုငျးဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘော ရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိလို့ရလာ?ပထမဆုံးအရေးကွီးတဲ့အခကြျကတော့ အဲဒီနာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျဖွဈတဲ့မညာရဲ့ပွညျ့စုံခွငျးတှရေောကျတဲ့အထိအသိပညာတှကေိုတိုး တကျအောငျပှားမြားခွငျးသညျနာကွားခွငျးအဆငျ့တှမေဟုတျတဲ့ပုံမှနျအတိုငျးနဲ့တဈနညျးနညျးမှာဖွဈပေါျနတေဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့ကှာခွားတဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးသ တိအောကျမေ့သိခွငျးကနစေပွီးသိရတယျ။ပွီးတော့မွငျတာနဲ့ပူပွငျသောကဖွဈပွီးစိတျလှုပျရှား ခွငျးတှမေဟုတျရဘူး။ဖွဈပေါျနတေဲ့အရာသညျရုပျဖွဈပွီးမွငျရတဲ့သဘောသညျနာမျဖွဈတယျ ဆိုတာစဉျးစားပွီးတှဝေနေတေယျ။အဲဒီအခြိနျမှာနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှဖွေဈတဲ့လက်ခဏ တှကေိုလေ့လာသငျကွားတဲ့အောကျမေ့ခွငျးတှမေဟုတျဘူး။

အဲဒီသတိပဌာနျးဖွဈပေါျနိုငျဖို့သညျအရငျဆုံးမှနျကနျစှာနဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှေ ကိုနားလညျရမယျ။အဲဒီမွငျနတေဲ့နာမျတရားသညျသိတဲ့သဘောဖွဈပွီးနငျ၊ငါဆိုတဲ့ရုပျပုံသဏ်ဍနျ တှမေရှိဘူး။ဒါကွောငျ့ခွေ၊လကျတှစေုပေါငျးပွီးအမူအရာတှနေဲ့ထခွငျး၊ထိုငျခွငျးအဖွငျ့နဲ့မွငျ ရတယျ။အိပျပွီးလို့မွငျရတယျဆိုတာလညျးမရှိဘူး။သတိပဌာနျးသညျနငျ၊ငါမဟုတျဘူး။ဘယျ ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှမှေမဟုတျတဲ့သိတဲ့သဘောတဈမြိုးသာဖွဈပွီးတကယျမွငျနတေဲ့အခွအေနေ ကိုသာအောကျမေ့သိတယျ။ပွီးတော့အဲဒီမကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့ရုပျရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိ ပွီးသတိပဌာနျးဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာအားလုံးသညျနငျ၊ငါ၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှမေဟုတျတဲ့တရားသ ဘောတဈခုသာဖွဈတယျဆိုတာလေ့လာသငျကွားပွီးသိတဲ့အထိဝဖေနျသုံးသပျခွငျးဖွငျ့နား လညျနိုငျတယျ။

အမေး—–>ဆရာမပွောသလိုမြိုးကငြျ့ကွံခွငျးတှခေိုငျမာဖို့အတှကျမတုနျလှုပျခငြျဘူး။တကယျ လို့ကြှနျတောျတို့တှကောယ၊ဝဒေနာ၊စိတ်တာ၊ဓမ်မာနုပူနာသတိပဌာနျးစတဲ့အာဏာပါဏသတိပဌာနျးကိုသုံးလို့ရမလာ?ဒါပမေယျ့ကြှနျတောျအာဏာပါဏသတိနဲ့တှဲပွီးသုံးတယျ။ဒီ ကငြျ့ကွံခွငျးတှကေိုကြှနျတောျအနနေဲ့အာဏာပါဏသတိပဌာနျးလို့အထူးနာမညျပေးထား တယျ။ အဖွေ—–>လူတှသေညျအမြားအားဖွငျ့အကြိုးကိုလိုခငြျကွတယျ။ဒါကွောငျ့နညျးလမျးအ မြိုးမြိုးတှရှောပွီးလုပျလာကွတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့တခါတလဘေယျလို လုပျရမလဲဆိုတာမသိတဲ့အခါမှာဟိုလို၊ဒီလိုတှနေဲ့စုပေါငျးပွီးလုပျစမျးကွညျ့ကွတယျ။ပညာ တှပေိုပွီးပွညျ့စုံစှာရှိဖို့နှငျ့သတိတှမေမေ့မြောရအောငျတဈနရောထဲမှာပဲအကွာကွီးစူးစိုကျ စတေယျ။ဒါတှသေညျလိုခငြျခွငျးတှရေဲ့လက်ခဏတှဖွေဈတယျဟုတျလာ?စိတျကိုအာရုံတဈ ခုခုထဲမှာအကွာကွီးနဲ့စူစိုကျခွငျးကိုအလိုရှိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျဖွဈပမေယျ့မကြျစိကိုတော့အောကျမေ့လို့မရဘူး။အောကျမေ့လို့မမှနျဘူး။နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေပုံမှနျနဲ့အောကျမေ့လို့မမှနျဘူး။စိတျ ကိုတဈနရောရာမှာစူးစိုကျခွငျးကိုအလိုရှိတဲ့အခါမှာနညျးလမျးအမြိုးမြိုးတှနေဲ့စုပေါငျးပွီးကွိုး စားလာကွတယျ။ဒါကွောငျ့လိုလားခွငျးတှဖွေဈတဲ့အတှကျပညာကိုတိုးတကျအောငျပှါးမြား ခွငျးတှမေဟုတျရခွငျးဖွဈတယျ။အဲဒီသတိပဌာနျးကိုပုံမှနျပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျပညာကိုတိုး တကျအောငျပှါးမြားပွီးစှနျ့လှတျဖို့အတှကျဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့ပညာမရှိသေးတဲ့အခါမှာမစှနျ့ လှတျနိုငျဘူး။အဲဒီစိတျကိုစူးစိုကျအောငျလုပျပေးတဲ့ကွိုးစားခွငျးသညျလိုခငြျမှုတှကေိုစှနျ့လှတျ ရဲ့လာ?တဈခွားအရာတှကေိုလုပျပွီး(သို့)နောကျထပျတဈခွားကငြျ့ကွံခွငျးတှနေဲ့ရောပွီးမ ပိတျပငျပါနဲ့ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အခုခြိနျမှာအမှနျတကယျရှိပွီးပုံမှနျအတိုငျးဖွဈပေါျနတေဲ့ ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိအောငျမလုပျပေးတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ကွားတာတှလေညျးပုံမှနျဖွဈတယျ။အဲဒီပုံမှနျနဲ့ဒုက်ခဖွဈတယျ၊သုခဖွဈတယျစတဲ့စဉျးစားခွငျး အားလုံးတှသေညျတရားတှဖွေဈတယျ။သတိဖွဈပေါျပွီးမအောကျမေ့သိတဲ့ဘယျအခြိနျမဆို သတိပဌာနျးကိုတိုးတကျအောငျပှားမြားဖို့မဟုတျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့တဈခွားအရာ တှကေိုလုပျပွီးနညျးလမျးအမြိုးမြိုးတှနေဲ့စုပေါငျးပွီးကွိုးစားပမေယျ့ပုံမှနျနဲ့အမှနျတကယျရှိ တဲ့တရားသဘောတှကေိုမသိနိုငျဘူး။ဒါကွောငျ့မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျမှရုပျတရား နှငျ့နာမျတရားဖွဈတဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးသိတဲ့ပညာတှမေဟုတျတဲ့အခါမှာ နညျးလမျးအမြိုးမြိုးတှနေဲ့သှားပွီးပွုလုပျခွငျးသညျဘာအကြိုးတှရှေိမလဲ?အဲဒီနညျးလမျး အမြိုးမြိုးတှနေဲ့သှားပွီးကငြျ့ကွံတဲ့အခြိနျမှာဘာအကြိုးတှရှေိသလဲ?ဘာအသိတရားတှေ ဖွဈပေါျပွီးသိသလဲ?ဆိုတာသိပါရစေ။

အမေး——->ဆရာမကြှနျတောျကိုမေးသလောကျဆိုရငျဘာအသိတှရေသလဲ?ကြှနျတောျ လက်ခဏသုံးပါးကနအေသိတှရေလာတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဆရာမပွောပွတဲ့တရားစာအုပျတှထေဲမှာရှိတဲ့အာဏာပါဏသတိစာအုပျ ၃အုပျထဲကစတုတ်ထနံပါတျ (၄)စာအုပျကိုသှားဖတျတယျ။ကြှနျတောျဖတျရသလောကျအနိစ်စ၊ဒုက်ခ၊အနတ်တတှကေိုရှငျးပွသှားတယျ။အာဏာပါဏသတိသညျ(၁၆)ခကြျရှိတယျလို့ရှငျးပွသှားတယျ။ဒါပမေယျ့ဒီစတုတ်ထနံပါတျ(၄)စာ အုပျမှာဓမ်မာနုပူနာသတိပဌာနျးဖွဈတဲ့ပညာနဲ့ပဲပတျသကျနတေယျ။ထှကျလေ၊ဝငျလတှေနေဲ့ သိပျပွီးတော့မပတျသကျဘူး။ဒီတဈခါနောကျတဈမြိုးလို့သှားပွီးမပွနျ့ကြဲအောငျကြှနျတောျတို့ တှအောဏာပါဏသတိနဲ့ထိနျးခြုပျထားလိုကျတယျ။တကယျလို့ဘာတှမှေစဉျးစားလို့မရရငျဆရာမသငျပွတဲ့ဝိပူနာလိုမြိုးဝငျလေ၊ထှကျလကေိုထိနျးခြုပျထားပွီးကှကျထားလိုကျ တယျ။ဘာမှစဉျးစားလို့မရတဲ့အခါမှာထှကျလေ၊ဝငျလကေိုမှတျလိုကျတယျ။တကယျလို့ပွူ နာဖွဈပေါျလာရငျဒီလိုစဉျးစားလိုကျတယျ။ကြှနျတောျဒီလိုစဉျးစားခွငျးတှသေညျဆရာမပွော ပွတာထကျပိုမစဉျးစားဘူး။ကြှနျတောျစဉျးစားခငြျတာကမွငျတဲ့မကြျစိသညျနာမျတရားဖွဈ တယျလို့အဲသလိုစဉျးစားခငြျတယျ။ငါ ဆိုတဲ့အစှဲနဲ့တော့မဟုတျဘူးနောျ။မွငျခွငျး၊ကွားခွငျး၊တှေ သညျငါ မဟုတျဘူး။ဒါပမေယျ့နငျ၊ငါဆိုတဲ့အစှဲ၊ကြှနျတောျဆိုတဲ့အစှဲ၊ငါတို့တှနှေငျ့ဒီလိုစဉျးစား ခွငျးတှသေညျအမွဲတမျးရှိနတေယျ။ဒါကွောငျ့စိတျလေးရတယျခငျဗြာ။

အဖွေ——>အဲသလိုမြိုးစုပေါငျးတာတောငျမှစိတျလေးသေးတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အ မှနျတကယျရှိပွီးပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျ ကွားပွီးဝဖေနျသုံးသပျတဲ့ပညာတှမေဟုတျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။တကယျလို့နာမျတရား နှငျ့ရုပျတရားရဲ့သဘောတှကေိုမသိရငျဘာတှရေဲ့လက်ခဏ(၃)ပါးကိုသိမလဲ?အဲဒီစာအုပျထဲက အတိုငျးလက်ခဏ(၃)ပါးကိုသိခွငျးသာဖွဈတယျ။အဲဒီလက်ခဏ(၃)ပါးကိုထိုးထှငျးစှာနဲ့သိခွငျး သညျဝိပူနာဉာဏျဖွဈတယျ။ပွီးတော့ဝိပူနာဉာဏျသညျနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှရေဲ့ လက်ခဏတှကေိုမသိလို့မရဘူး။ဒါကွောငျ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုမသိပဲနဲ့ လက်ခဏ(၃)ပါးကိုသိတယျလို့ပွောလို့မရဘူး။

အမေး——>အခုကနစေပွီးဆရာမကိုမေးခငြျတာကအောကျမေ့ခွငျးအကွောငျးပဲဖွဈပါတယျ။ ဘယျလိုအောကျမေ့ရသလဲ?အမြားကွီးအောကျမေ့ရလာ?(သို့)အနညျးငယျပဲ အောကျမေ့ရလာ?ကြှနျတောျထငျတာကဒီကိစ်စတှသေညျအရေးကွီးတဲ့ကိစ်စဖွဈတယျ။ဉပမာ- သတိသညျအောကျမေ့ခွငျးဖွဈတယျလို့ကြှနျတောျတို့တှသေိထားကွတယျ။ဒါကွောငျ့ဘယျလို အောကျမေ့မလဲ?ပွူနာရှိပွီးဆိုရငျအနညျးငယျသာအောကျမေ့ပွီးလေးနကျခွငျးတှနေဲ့ အောကျမေ့စတေယျ။အနိစ်စ၊ဒုက်ခ၊အနတ်တရောကျတဲ့အထိအောကျမေ့တယျ။(သို့)အမာ၊အပြော့ တှကေိုပဲအောကျမေ့တယျ။ဆရာမသငျပွတာတှကြှေနျတောျ၂နှဈ ၃နှဈလောကျနာကွားရတော့ နားလညျလာတယျ။ဒါပမေယျ့ကငြျ့ကွံတဲ့အခါမှာရုပျ၊နာမျတှကေိုကငြျ့ကွံလို့မရဘူး။ရုပျ၊နာမျဆို တာကဘာလဲ?ပိဋကတျ ၃ပုံးကိုမသငျကွားရပဲနဲ့ကြှနျတောျနားလညျတယျ။ပစ်စုပ်ပနျကိုအောကျမေ့ တဲ့အခါမှာတော့ပစ်စုပ်ပနျတရားကိုအောကျမေ့ပွီးလြှို့ဝှကျခကြျရှိအောငျဘယျလိုအောကျမေ့ရသလဲ? ဒီအောကျမေ့ခွငျးထဲမှာလြှို့ဝှကျခကြျကအရကွေီးပါတယျခငျဗြာ။တိနျတိနျနဲ့အောကျမေ့တယျ၊လေးလေးနကျနကျနဲ့၊အမြားကွီးနဲ့၊ရှညျရှညျနဲ့၊တိုတိုနဲ့၊အပေါျယံနဲ့အောကျမေ့ကွတယျ။ စိတျပါတဲ့အခါမှာလညျးနငျ၊ငါ၊သူဆိုတဲ့အစှဲတှဖွေဈတယျ။ဒါတှသေညျနာမျတရားဖွဈတယျလို့ စဉျးစားနတေယျ။

အဖွေ—–>တကယျလို့ကွိုးစားပွီးလုပျတော့မယျဆိုရငျအရမျးကိုရှုပျထှေးတယျ။သတိတှကေို ဖွေးဖွေးနဲ့(သို့)ကွမျးကွမျးနဲ့အောကျမေ့စခေငြျသလာ?နညျးနညျး(သို့)မြားမြားနဲ့ပဲ အောကျမေ့စခေငြျလာ?အဲဒီပညာလို့ခေါျတဲ့အသိတရားကိုပှါးမြားခွငျးသညျလုပျဖို့အတှကျ လြှို့ဝှကျခကြျတှရှေိရတယျဆိုတာမဟုတျဘူး။ဒါပမေယျ့ပိုပွီးနားလညျထားတဲ့သတိတှေ အောကျမေ့သိတဲ့အရာတှကေိုလေ့လာသငျကွားခွငျးနှငျ့နာကွားခွငျးတှနေဲ့စရတယျ။အမှနျတ ကယျရှိပွီးပုံမှနျအတိုငျးရှိတဲ့နာမျတရား(သို့)ရုပျတရားရဲ့ဖွောငျ့မတျတဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိဖွဈ ပေါျပွီးအောကျမေ့သိတဲ့အကွောငျးဖွဈပေးဖို့အတှကျလုံလောကျတယျ။ပွီးတော့အမှနျတကယျရှိတဲ့တရားသဘောတှဖွေဈပေါျတဲ့အခါမှာအမှနျတကယျရှိတဲ့အတိုငျးကိုပဲအောကျမေ့သိရတယျ။ ကွမျးတမျးစှာနဲ့သှားမဖိရဘူး။ပေါ့အောငျလညျးမလြှော့ရဘူး။ဘာကိုယျမှအပေါျယံနဲ့သှားမလုပျ ရဘူး။တကယျလို့အဲသလိုလုပျမယျဆိုရငျနငျ၊ငါဆိုတဲ့အကွောငျးကိစ်စတှဖွေဈတယျ။အမှနျတကယျရှိပွီးဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောလက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးဝဖေနျသုံးသပျ နတာမဟုတျဘူး။အမှနျတကယျရှိတဲ့တရားသဘောတှသေညျဘယျလိုသဘောတှရှေိသလဲ? သတိကိုမမေ့လြော့တဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျအမှနျတကယျရှိပွီးပုံမှနျနဲ့ဖွောငျ့မတျတဲ့လက်ခဏတရား တှကေိုအောကျမေ့သိတဲ့အခြိနျဖွဈတယျ။ပွီးတော့တဈဖွေးဖွေးနဲ့အဲဒီရုပျတရား(သို့)နာမျတရား တှဖွေဈတဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးသတိတှနေောကျထပျနကျသှားအောငျစူးစိုကျစေ တယျ။ပွီးတော့ဒီထကျပေါျအောငျထှကျစခွေငျးမဟုတျတဲ့အနနေဲ့စသိရတယျ။အဲဒီလိုမြိုးတှေ သညျဘာတှလေဲ?အဲဒီဖွဈပေါျတဲ့သတိတှပေကြျသှားတဲ့အခါမှာဆကျပွီးသတိကိုမေ့သှားနိုငျ တယျ။(သို့)သတိသညျတဈခွားအာရုံတှမှောဆကျပွီးအောကျမေ့နိုငျတယျ။နောကျဆုံးသတိ ပဌာနျးနှငျ့တရားသဘောအားလုံးကိုသိတဲ့အခါမှာအနတ်တဖွဈပွီးမရှုပျထှေးတော့ဘူးအဲလိုမှမ ဟုတျရငျနငျ၊ငါဖွဈတယျဆိုတဲ့ခံစားခွငျးသညျရှုပျထှအေောငျလုပျစတေယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆို တော့အောကျမေ့မယျဆိုတော့လညျးဘယျလောကျနဲ့အောကျမေ့ရငျမှနျမလဲဆိုတာမသိဘူး။ လေးလေး(သို့)ပေါ့ပေါ့၊မြားမြား(သို့)နညျးနညျးနဲ့ပဲအောကျမေ့ရမလာဆိုတာမသိဘူး။ဒါကွောငျ့ တကယျလို့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုနားလညျပွီးအောကျမေ့သိရငျမရှုပျထှေးတော့ဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ပုံမှနျဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာဘယျလိုရှုပျတော့မလဲ? ပုံမှနျမဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာတော့ရှုပျထှေးရခွငျးဖွဈတယျ။

အမေး——>အမှနျတကယျဖွဈတဲ့သတိပဌာနျးရဲ့လက်ခဏတှသေညျဘယျလိုဖွဈသလဲဆိုတာ ကြှနျတောျမသိသေးဘူး။ဆိုလိုတာကဆရာမဟောတဲ့ဝိပူနာပှါးမြားတဲ့နညျးလမျး ကိုတဈခါတလကြှေနျတောျစိတျဝငျစားစှာနဲ့နာကွားရတဲ့အခါမှာသိနားလညျလာတယျ။ပွီးတော့ အဲဒီသတိရှိရှိနဲ့နာကွားတဲ့အခါမှာဆရာမဘာပဲပွောပွောနားလညျတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီအခြိနျမှာ နာမျဖွဈတယျ၊ရုပျဖွဈတယျလို့မဝဖေနျမသုံးသပျရဘူး။ဒါကွောငျ့သတိပဌာနျးမြားဖွဈပါ့မလာ? အဖွေ ——>နာမျတရား၊ရုပျတရားတှဖွေဈတယျလို့မသိသေးတဲ့အခါမှာနငျ၊ငါရှိတယျဆိုတဲ့တ ရားသဘောကိုစှဲထားခွငျးတှအေပွညျ့ပဲရှိတယျ။ဒါကွောငျ့ဒီလိုနငျ၊ငါအပွညျ့ရှိနေ ခွငျးတှသေညျတဈဖွေးဖွေးနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးနားလညျခွငျးနှငျ့အောကျမေ့သိပွီးသတိတှနေဲ့အားလုံးကိုစှနျ့လှတျနိုငျတယျ။အဲဒီ တဈဖွေးဖွေးနဲ့ဖွဈပေါျလာတဲ့အသိတှသေညျနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့မသိမှုတှကေိုတဈဖွေး ဖွေးနဲ့စှနျ့လှတျရတယျ။အားလုံးကိုခကြျခငြျးနဲ့စှနျ့လှတျလို့မရဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့သတိ ဖွဈပေါျပွီးသခြောစှာနဲ့ခကြျခငြျးသိလို့မရတဲ့အခါမှာအဲဒီဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောတှသေညျ နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှဖွေဈတယျ။အဲဒီတဈဖွေးဖွေးနဲ့ဖွဈပေါျတဲ့အသိတှသေညျမသိနိုငျ တဲ့အထိကိုနညျးလှနျးတယျ။ ဓားရိုးကိုကိုငျတာနဲ့နှိုငျးယှဉျထားတယျ။ဒါကွောငျ့ ဓားရိုသညျ တဈဖွေးဖွေးနဲပဲကိုငျတဲ့လကျယာတှစေပွီးပွယျလာတာတှေ့ရတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ အခြိနျတှအေကွားကွီးနဲ့ထပျခါ၊ထပျခါ(ကိုငျတှယျ)ပှားမြားရတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။တဈ ခြို့ကသတိနှငျ့ပညာတှတေဈဖွေးဖွေးနဲ့ဖွဈပေါျလာတာကိုအားမရကွဘူး။တဈခွားနညျးလမျး တှလေညျးမရှိဘူး။တကယျလို့တဈခွားနညျးလမျးနဲ့ရောတာကိုမကြနေပျဘူးဆိုရငျပိုပွီးရှုပျထှေး စတေယျ။

အမေး ——>ပုံမှနျဖွဈတဲ့ကငြျ့ကွံမှုနှငျ့မှားတဲ့ကငြျ့ကွံမှုတှဘေယျလိုကှာခွားသလဲ? အဖွေ ——->ပုံမှနျနဲ့ထိုငျနတေဲ့အခြိနျမှာအမှနျတကယျရှိပွီးဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောတှကေို အောကျမေ့သိရတယျ။ဉပမာ-မကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘော(သို့)ကိုယျမှဖွဈပေါျတဲ့ မာခွငျး(သို့)ပြော့ခွငျးရှိတဲ့တရားသဘောတှသေညျပုံမှနျဖွဈတယျ။တကယျလို့သတိပဌာနျးကို ပှါးမြားတဲ့အခါမှာသမာဓိကိုထိုငျယူရတယျ၊ဟိုနရော၊ဒီနရောတှမှောစူးစိုကျရတယျလို့နားလညျမယျဆိုရငျပုံမှနျနဲ့မဖွဈဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့အောကျမေ့ သိခွငျးကိုကြောျပွီးမဖွဈပေါျသေးတဲ့တရားသဘောတှကေိုရှေးပွီးသိတဲ့လိုလားခွငျးတှဖွေဈ တယျ။ဉပမာ-မွငျနတေဲ့တရားသဘော၊ကွားနတေဲ့တရားသဘော၊မကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောနှငျ့ဖွဈပေါျတဲ့အသံ၊အနံ့၊အရသာ၊အေး(သို့)ပူ၊မာ(သို့)ပြော့စသညျတို့ဖွဈကွတယျ။ နားလညျမှုတှအေနညျးငယျသာမှားပမေယျ့ကိလသောတဏှာတှကေတော့အဲဒီအခြိနျမှာအမှနျ တကယျရှိပွီးပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောတှကေိုပညာတှဖွေဈပေါျပွီးမသိအောငျပိတျ ပငျတယျ။

အဲဒီသတိပဌာနျးကိုတိုးတကျအောငျပှါမြားလို့ရတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျသတိကိုမေ့လြော့တဲ့အခြိနျ နှငျ့သတိရှိတဲ့အခြိနျမှာဘယျလိုကှာခွားသလဲဆိုတာမှနျကနျအောငျနားလညျရတယျ။တကယျလို့ မသိရငျသတိပဌာနျးတှကေိုပှါးမြားလို့မရဘူး။သတိတှဘေယျလိုနဲ့မေ့လြော့ဖူးသလဲဆိုတာအဲသလိုနဲ့ဆကျပွီးမေ့လြော့ရအုံးမယျ။အဲလိုမှမဟုတျရငျသမာဓိကိုဖွဈပေါျစတေဲ့အာရုံတှကေို ရှေးပွီးစူးစိုကျတာကိုလိုလားတယျ။ဒါကွောငျ့သတိမေ့လြော့တဲ့အခြိနျကိုမှနျကနျစှာနဲ့နား လညျရတယျ။ဆိုလိုတာကအဲဒီတဈနေ့တာဘဝမှာပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခ ဏတှကေိုမသိတဲ့အခြိနျမှာမွငျတဲ့သဘောကိုအောကျမေ့မသိနိုငျဘူး။ကွားတဲ့သဘောကိုလညျး အောကျမေ့မသိဘူး။အဲဒီသတိရှိတဲ့အခြိနျတှကေတြော့အောကျမေ့လို့ရတဲ့အခြိနျတှဖွေဈတယျ။ စူးစိုကျခွငျးကိုမရှေးပဲ့ဟိုအာရုံ၊ဒီအာရုံကိုလိုလားခွငျးတှနေဲ့တိုကျရိုကျမပိတျပငျပဲနဲ့မကြျစိ၊နား၊ နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျတှမှေတဈနညျးနညျးနဲ့ပုံမှနျအတိုငျးဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏ တှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးဝဖေနျသုံးရငျးနဲ့သိရခွငျးဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဒီလို လက်ခဏတှဖွေဈပွီးဆိုရငျသတိသညျအနတ်တဖွဈတယျဆိုတာထိုးထှငျးစှာနဲ့မသိနိုငျဘူး။ဒါ ကွောငျ့သတိရှိနတေဲ့အခြိနျမှာတော့အဲဒီတရားသဘောတှရေဲ့အမှနျတကယျရှိပွီးဖွဈပေါျနတေဲ့ တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိတဲ့အခြိနျဖွဈတယျ။ဉပမာ-အနံ့ဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျ မှာနှခေါငျးမှဖွဈပေါျတဲ့အနံ့ရဲ့သဘောကိုအောကျမေ့သိကွတယျ။အနံ့သညျဖွဈပေါျတဲ့တရားသ ဘောတဈမြိုးသာဖွဈပွီး၊ဖွဈပေါျပွီးပကြျသှားတယျဆိုတာဝဖေနျသုံးသပျပွီးသိရတယျ။သို့) အဲဒီအခြိနျမှာအနံ့သိတဲ့သဘောကိုအောကျမေ့သိပွီးဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောတဈမြိုးသာ ဖွဈတယျ။အနံ့ကိုသိပွီးတော့ကုနျသှားတယျ။နငျ၊ငါမဟုတျမဘူး၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှမေဟုတျဘူး။

အမေး—–>အဲဒါဆိုရငျအရှငျသောတာပနျပုဂ်ဂိုလျဖွဈတဲ့သူတှသေညျဘယျသူကအဖေ၊ဘယျ သူကအမဖွေဈတယျဆိုတာမသိဘူးပေါ့။ အဖွေ——->အရှငျသောတာပနျပုဂ်ဂိုလျဖွဈတဲ့သူတှကေမွငျနတေဲ့သဘောသညျနာမျတရားတဈ မြိုးသာဖွဈတယျဆိုတာသခြောစှာသိကွတယျ။မွငျပွီးတဲ့အခါမှာမွငျရတဲ့အရာ တှသေညျလူဖွဈတယျ၊သတ်တဝါ(သို့)အရာဝတ်ထုတှေ၊ပစ်စညျးအမြိုးမြိုးတှဖွေဈတယျဆိုတာသိရ တယျ။အဲသလိုမြိုးသိတဲ့သဘောတှသေညျနောကျထပျနာမျတရားတဈမြိုးသာဖွဈပွီး၊ဖွဈပေါျ ပွီးပကြျသှားတယျ။မွငျပွီးတော့ဘာကိုမွငျသလဲမသိဘူးဆိုတာဖွဈနိုငျပါ့မလာ?တကယျလို့အဲ လိုမွငျပွီးဘာကိုမှမသိဘူးဆိုရငျဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားလညျးအရှငျအာနန်နာကိုမသိဘူး။အရှငျမဟာ မောဂ်ဂလာနျလညျးဘာကိုမှမသိဘူးပေါ့။ပွီးတော့အဲလိုမြိုးဖွဈမယျဆိုရငျအဲဒီမွငျတဲ့နာမျတရား သာရှိပွီးဘာကိုမွငျသလဲဆိုတာသိတဲ့တဈခွားနာမျတရားတှမေရှိဘူး။ဒါပမေယျ့အဲဒီအမှနျတ ကယျရှိတဲ့တရားသဘောတှသေညျမွငျတဲ့နာမျတရားကလှဲပွီးတော့ဘာကိုမွငျသလဲဆိုတာသိတဲ့ နာမျတရားလညျးရှိသေးတယျ။

အမေး——>ဒီဒုက်ခတှကေိုမွငျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဒုက်ခဆငျးရဲမှလှတျမွောကျခငြျတဲ့ပုထုဇဉျလူ သာတှသေညျအမြားကွီးရှိပွီးတော့တဈခြိနျလုံးရှိနတေယျ။ဖွဈပွီးတော့လညျး နောကျထပျဖွဈအုံးမယျ။နညျးလမျးတိုတိုနဲ့ဘယျလိုလုပျရငျသငျ့တောျမလဲခငျဗြာ? အဖွေ——->ဒီလိုဒုက်ခတှအေမြားကွီးရှိတယျလို့ပွောခွငျးသညျနငျ၊ငါဖွဈတယျလို့စှဲထားတဲ့ အတှကျအမွငျမှားခွငျးတှရှေိရခွငျးဖွဈတယျ။တကယျလို့နငျ၊ငါဖွဈတယျလို့စှဲ ထားတဲ့အမွငျမှားခွငျးတှမေရှိဘူးဆိုရငျဒုက်ခတှအေမြားကွီးစှနျ့လှတျနိုငျမယျ။ကိလသောတှေ အစဉျလိုကျငွိမျးသှားတဲ့အခါမှာဒုက်ခတှအေားလုံးလြော့နညျးသှားအောငျစှနျ့လှတျနိုငျတယျဆို တာဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားကဆိုဆုံးမသှားတယျ။ကိလသောတှအေားလုံးမငွိမျးနိုငျသေးတဲ့အခါမှာ မှေးခွငျးလညျးရတှေကျလို့မရနိုငျအောငျရှိသေးတယျ။ဒါကွောငျ့မှေးခွငျးတှရှေိနသေ၍တော့ အဲဒီအခြိနျထိဒုက်ခတှရှေိနရေအုံးမယျ။အရှငျသောတာပနျပုဂ်ဂိုလျတှသေညျပထမကိလသောအ ဆငျ့ကိုငွိမျးသတျနိုငျပွီးအမြားဆုံးနောကျထပျ(၇) ဘဝသာမှေးရတော့တယျ။ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရား သညျဖုနျမှုတျအနညျးငယျကိုလကျသညျးဖွားထိပျမှာခတျယူလိုကျတယျ။ပွီးတော့ဒီလကျသညျးဖွားမှာရှိတဲ့ဖုနျမှုတျအနညျးငယျကိုနောကျထပျ(၇) ဘဝသာကနြျတော့တဲ့အရှငျသောတာပနျပု ဂ်ဂိုလျရဲ့မှေးခွငျးနဲ့နှိုငျးယှဉျထားတယျ။အဲဒီသဲကန်တာရကိုကတြော့ပုထုဇဉျတှရေဲ့နောကျထပျ မှေးရအုံးမယျ့ဘဝနဲ့နှိုငျးယှဉျထားတယျ။ပုထုဇဉျရဲ့မှေးရတဲ့ဘဝတှဒေီလိုအမြားကွီးရှိသေးတဲ့ အခါမှာဘဝကွောငျ့ဖွဈတဲ့ဒုက်ခတှသေညျမေးတဲ့အတိုငျးရတှေကျလို့မရအောငျအမြားကွီးရှိရ သေးတယျဆိုတာသုတ်တနျထဲမှာအခကြျအလကျတှပွေသှားတယျ။

အမေး——>ဒီနရောမှာထိုငျပွီးရှိနတေဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျအခုဝိပူနာကိုကငြျ့ကွံမယျဆိုရငျ ဘယျလိုနဲ့စပွီးကငြျ့ကွံမလဲဆိုတာသိခငြျပါတယျခငျဗြာ။ အဖွေ——–>ဘယျတရားတဈခုခုမဆိုအဲဒီတရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိအောကျမေ့ သိတဲ့အခြိနျမှာဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိတဲ့(သမ်မာသငျ်ကပ်ပေါ) ကောငျးစှာကွံခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကဝိတကျစတေသိကျသညျဆငျခငြျခွငျးဖွဈပွီးဖွဈ ပေါျတဲ့အာရုံရဲ့လက်ခဏထဲမှာစူးစိုကျတယျ။ပွီးတော့သိမှုတှပေိုပွီးမြားလာတဲ့အထိတဈဖွေး ဖွေးနဲ့ဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့တကယျ့လက်ခဏတှကေိုပညာကစပွီးလေ့လာသငျကွား ငရျနဲ့ဝဖေနျသုံးသပျရတယျ။သိမှု/ပညာဖွဈပေါျဖို့နှငျ့တိုးတကျနိုငျဖို့သညျအဲဒီတရားသဘောရဲ့ လက်ခဏတှကေိုသတိအောကျမေ့သိတဲ့အခြိနျမှာဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျသိတဲ့ပညာကနရေနိုငျတယျ။တရားသဘောတှသေညျဖွဈပေါျပွီးလြှငျမွနျစှာ နဲ့ကုနျဆှူံးသှားတယျ။တခါတဈလမှောအဲဒီတရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွား ပွီးမဝဖေနျမသုံးသပျရသေးဘူး။ဉပမာ-ကွားတဲ့အခြိနျမှာကွားတဲ့သဘောအနညျးငယျကိုသာ သတိဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိတယျ။ဒါပမေယျ့အသံကိုသိတဲ့သဘောဖွဈတယျလို့လေ့လာ သငျကွားပွီးသိအောငျမဝဖေနျမသုံးသပျရသေးဘူး။ကွားတဲ့သဘောလညျးကုနျသှားတယျ။ ပွီးတော့ကွားတဲ့သဘောရဲ့လက်ခဏထဲမှာပညာတှသေခြောစှာသိဖို့အစမှာမဖွဈပေါျသေးပေ မယျ့အဲလိုဖွဈခွငျးသညျပုံမှနျ(ဓမ်မာတာ)ပဲဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အသံကိုကိုငျပွီးစှဲ ထားခွငျး(သို့)ကွားတဲ့နာမျတရားကိုစမျးသပျခွငျးတှကေိုဘယျလိုမှဝဖေနျသုံးသပျပွီးသကျ သပွေလို့မရဘူး။ဒါပမေယျ့ကွားတဲ့သဘောသညျနောကျထပျဖွဈပေါျရအုံးမယျ။သတိနှငျ့ပညာ ကိုတိုးတကျအောငျပှါးမြားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျနောကျထပျဆကျပွီးကွားတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏ တှကေိုအောကျမေ့သိလို့ရနိုငျတယျ။

ဘယျနညျးလမျးတဈခုခုမဆိုမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျမှဖွဈပေါျတဲ့ရုပျတရား(သို့) နာမျတရားရဲ့လက်ခဏသဘောတှကေိုသတိဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိတဲ့အခြိနျမှာလက်ခဏ တဈခုစီတှကေိုအောကျမေ့သိလို့ရတယျ။ပွီးတော့နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားရဲ့ကှာခွားတဲ့လက်ခဏ တှကေိုပညာတှပေိုပွီးသခြောစှာသိတဲ့အထိတဈဖွဖွေနေဲ့အဲဒီတရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေို လေ့လာသငျကွားပွီးဝဖေနျသုံးသပျသိတဲ့အသံနဲ့ကွားရတဲ့နာမျတရားရဲ့ကှာခွားတဲ့လက်ခဏတှေ ကိုခှဲပွီးသိလို့ရနိုငျတယျ။နောကျဆုံးတော့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့သဘောတှနေဲ့ပိုပွီးရငျးနှီးသှားတယျ။ရငျးနှီးသှားပွီးတဲ့အခါမှာရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုနောကျထပျပို ပွီးနားလညျလာတယျ။ဘယျနရောမှာနာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှဖွေသျပေါျနပေါစသေတိနှငျ့ပ ညာသညျအဲဒီတရားသဘောတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိနိုငျတယျ။အဲဒီအခြိနျမှာအမှနျတကယျရှိပွီးပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျတယျ။သတိပဌာနျးကိုပှါးမြားခွငျးသညျသတိပညာကို ပှါးမြားခွငျးဖွဈတယျ။ပှါးမြားပွီးဖွဈပေါျတဲ့ဘယျအသိပညာတှမေဆိုအဲဒီအသိပညာတှသေညျ ပိုပွီးမြားလာတယျ။ပွီးတော့မသိမှုတှလြေော့နညျးသှားအောငျစှနျ့လှတျလာနိုငျတယျ။

အမေး——>တကယျလို့ဘုရားရှိခိုးပွီးတော့ကမ်မဌာနျးတရားထိုငျမယျဆိုရငျဒေါမနူနှငျ့အ ဘိစ်ဆာဗြာဒတှမေရှိအောငျဘယျလိုကောငျးတဲ့စိတျ(ယောနိသောမနသိကာယ)တှေ ထားရမလဲ? အဖွေ——->အဲဒီယောနိသောမနသိကာယတကယျဖွဈဖို့သညျမဂ်ဂငျ ၈ပါးကိုပှါးမြားတဲ့နရောမှာ သမ်မာသတိ(ကောငျးစှာအောကျမေ့ခွငျး)ဖွဈရတယျ။ဒါကွောငျ့ကမ်မဌာနျးတရားထိုငျဖို့ မစဉျးစားသငျ့ဘူး။ကမ်မဌာနျးထိုငျဖို့စဉျးစားခွငျးသညျသတျမှတျထားတဲ့အခြိနျအတိုငျးသတိဖွဈ ပေါျအောငျလုပျပေးနိုငျတဲ့နငျ၊ငါရှိတယျဆိုတဲ့အမွငျမှားတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့ အဲဒီသမ်မာသတိဖွဈဖို့သညျဘုရားရှိခိုးပွီးတဲ့အထိစောငျ့စရာမလိုဘူး။ပွီးတော့ဘယျသူဘုရားရှိ ခိုးလဲ?ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားသာဖွဈတယျလို့မသိတဲ့အခါမှာဘုရားရှိခိုးတဲ့အခြိနျမှာနငျ၊ငါဖွဈ တယျဆိုတဲ့တရားသဘောတှကေိုစှဲထားခွငျးဖွဈတယျ။ဆိုလိုတာကတရားရှတျနတေဲ့အခြိနျမှာ ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားသာဖွဈတယျဆိုတာမသိကွတဲ့အခါမှာ ငါတို့တှဘေုရားရှိခိုးတယျလို့ စှဲထားခွငျးဖွဈတယျ။ဘုရားရှိခိုးနတေဲ့အခြိနျ(သို့)တဈခွားအခြိနျတှမှောဘယျတရားသဘော တဈခုခုရဲ့လက်ခဏတှကေိုသမ်မာသတိတှဖွေဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိဖို့သညျဘယျလိုကိရိယာ ပုဒျနဲ့ပဲဖွဈဖွဈအောကျမေ့သိလို့ရတယျ။

အမေး——>သတိပဌာနျးပှားမြားခွငျးရဲ့အကွောငျးကိုဉီးဇငျးမေးခငြျပါတယျ။အဘိဓမ်မာသုတျ (၂)အုပျမွောကျ၊ခန်ဓဝိဖနျကရုပျ(၂၈)ရုပျရဲ့အဖှဲ့ထဲမှာမွငျလို့မရတဲ့ရုပျ၊ထိတှေ့လို့မရ တဲ့ရုပျ၊အသေးစိတျတဲ့ရုပျ၊ဝေးတဲ့ရုပျစတဲ့ရုပျတှရှေိတာကိုဉီဇငျးဖတျရတယျ။ အဖွေ——->ရုပျအားလုံး(၂၈)ရုပျရှိပွီးမွငျနိုငျတဲ့ရုပျတဈရုပျသာရှိတယျ။ဆိုလိုတာကမွငျနိုငျတဲ့ ရုပျဖွဈတဲ့မကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့ရူပါရုံနှငျ့နောကျထပျ (၁၁)ရုပျသညျထိတှေ့လို့ရတယျ။ ဘာတှလေဲဆိုတော့ အသံ၁၊အနံ့၁၊အရသာ၁၊ဖောဌဗ်ဗာရုံ၃၊စက်ခုပသာဓာတျရုပျ၁၊သောတပသာ ဓာတျရုပျ၁၊ဃာနပသာဓာတျရုပျ၁၊ဇိဝှါပသာဓာတျရုပျ၁၊ကာယပသာဓာတျရုပျ၁တို့သညျထိတှေ့ နိုငျတဲ့ရုပျတှဖွေဈတယျ။ဒါပမေယျ့မွငျလို့မရဘူး။ဒီထိတှေ့နိုငျတဲ့ရုပျ(၁၂)ရုပျသညျကွမျးတဲ့ရုပျ ဖွဈပွီးဝဖေနျသုံးသပျခွငျးဖွငျ့သိနိုငျပွီးနီးတဲ့ရုပျဖွဈတယျ။အဲဒီကနြျတဲ့နောကျထပျရုပျ(၁၆)ရုပျ ကတြော့မွငျလို့မရဘူး။ပွီးတော့ထိတှေ့လို့လညျးမရဘူး။ဒါကွောငျ့ဝဖေနျသုံးသပျခွငျးဖွငျ့သိနိုငျ ပွီးဝေးတဲ့ရုပျနှငျ့အသေးစိတျတဲ့ရုပျတှဖွေဈရခွငျးဖွဈတယျ။

ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားဆိုဆုံးမသှားတဲ့အမှနျတကယျရှိတဲ့တရားသဘောတှကေိုသတိပဌာနျးအဖွငျ့နဲ့ ပှားမြားအားထုတျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျအမှနျတကယျရှိပွီးပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့အဲဒီတရားသဘော ရဲ့လက်ခဏတှကေိုသကျသပွေပွီးသိလို့ရနိုငျတယျ။ဒါပမေယျ့အသေးစိတျနှငျ့နကျနဲတဲ့အကွောငျး တှဖွေဈတယျ။ဉပမာ-အဲဒီမကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောဖွဈတဲ့ရူပါရုံသညျဒီလောကျနာကွား ရရုံနဲ့နားလညျဖို့မခကျဘူးလို့ထငျကွတယျ။ဒါပမေယျ့မွငျနတေဲအခြိနျမှာသိတဲ့သိခွငျးတှမေဟုတျ ဘူး။တကယျလို့အဲဒီပုဂ်ဂိုလျတှသေညျပညာရှိလာတဲ့အထိသတိပဌာနျးတှမေပှါးမြားရဘူးဆိုရငျအမှနျတကယျရှိတဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုမသိနိုငျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ အဲဒီမကြျစိမှမွငျတဲ့အခြိနျမှာရူပါရုံတကယျရှိတာသခြောတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီရူပါရုံသညျဘယျလိုဖွဈသလဲ?ဘယျလိုလက်ခဏတှရှေိသလဲဆိုတာသံသယရှိလာတဲ့အထိလူဖွဈတယျ၊ သတ်တဝါတှဖွေဈတယျ၊အရာဝတ်တုအမြိုးမြိုးတှဖွေဈတယျလို့မွငျရတယျ။ရူပါရုံသညျဘယျအ ရာတဈခုခုကိုမှမတှေးရသေးပဲနဲ့မကြျစိဖှငျ့ပွီးမွငျတဲ့အခါမှာဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောဖွဈတယျ။ အဲဒါကရူပါရုံရဲ့လက်ခဏအစဈဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ရူပါရုံသညျနငျ၊ငါမဟုတျဘူး၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါ တှမေဟုတျဘူး။(သို့)ဘယျအရာဝတ်တုပစ်စညျးတှမှေမဟုတျဘူးဆိုတာနားလညျတဲ့အထိပညာတှေ ပှါးမြားရတယျ။ရူပါရုံရဲ့တကယျ့အစဈလက်ခဏတှသေညျအဲဒီမကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘော တှဖွေဈတယျ။ဒါကွောငျ့သတိပဌာနျးမဖွဈပေါျသေးတဲ့အခါမှာမကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့အရာသာ ဖွဈတယျ။ပွီးတော့တကယျ့ရူပါရုံရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးမဝဖေနျမသုံးသပျ ရသေးဘူး။ဒါကွောငျ့လူ၊သတ်တဝါတှဖွေဈတယျ၊အရာဝတ်တုအမြိုးမြိုးတှဖွေဈတယျလို့မွငျဖူး တဲ့အရာတှကေိုစှဲထားခွငျးမှစှနျ့လှတျလို့မရဘူး။

အမေး—–>လေ့လာသငျကွားခွငျးသညျဘယျလိုအဓိပ်ပါယျရသလဲခငျဗြာ? အဖွေ——>သတိဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောတဈခုခုရဲ့လက်ခဏတှကေို အောကျမေ့သိကွတယျ။ပွီးတော့အဲဒီတရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျ ခွငျးသညျ(စကာလုံးအဖွငျ့နဲ့စိတျထဲမှာစဉျးစားတာမဟုတျဘူး)သိတဲ့သဘောမဟုတျတဲ့တရားသ ဘောနှငျ့သိတဲ့သဘောရဲ့အနိစ်စ၊ဒုက်ခ၊အနတ်တတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိဖို့အတှကျဖွဈတယျ။အဲဒါတှေ သညျဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့နငျ၊ငါမဟုတျတဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားခွငျးဖွဈ တယျ။ အမေး——>မကြျစိဖှငျ့ပွီးမွငျရသေးပမေယျ့စိတျမဝငျစားလို့မမွငျရဘူးဟုတျလာခငျဗြာ? အဖွေ——>ပုံမှနျအတိုငျးဖွဈတဲ့စိတျရဲ့ဆကျလကျဖွဈ၊ပကြျခွငျးကိုတားဆီးလို့မရဘူး။ဒါပေ မယျ့သတိဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာအဲဒီပုံမှနျအတိုငျးဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောတဈခုခု ရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိဖွဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိတယျ။ အမေး——>အမြားအားဖွငျ့တနေ့တာဘဝမှာသတိပဌာနျးပှါးမြားခွငျးရဲ့ရညျရှယျခကြျက ဒုက်ခကနလှေတျမွောကျဖို့အတှကျကြှနျတောျတို့တှလေုပျကွတယျ။ပညာတှဖွေဈ ပေါျပွီးတဲ့အခါမှာဒုက်ခကနလှေတျမွောကျနိုငျခွငျးဖွဈတယျ။ အဖွေ——->အစဉျလိုကျနဲ့ပညာတှပှောမြားလာဖို့နှငျ့ဒုက်ခမှလှတျမွောကျဖို့အရေးသညျလှယျ လှယျနဲ့လှတျမွောကျနိုငျတဲ့ကိစ်စမဟုတျဘူး။ပွီးတော့အရငျဆုံး ငါဖွဈတယျ၊ပိုဂ်ဂုလျ၊ သတ်တဝါတှဖွေဈတယျဆိုတဲ့တရားသဘောတှကေိုစှဲထားတဲ့အမွငျမှားခွငျး၊သံသယရှိခွငျးနှငျ့မသိမှုတှကေိုစှနျ့လှတျရတယျ။ဒါကွောငျ့သတိပဌာနျးကိုပုံမှနျနဲ့ပှါးမြားခွငျးရှိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျသတိ နှငျ့ပညာကိုတဈဖွေးဖွေးနဲ့ ပိုပွီးတိုးတကျအောငျပှါးမြားရတယျဆိုတာသိရတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့နေ့စဉျနဲ့အမြှအရငျဘဝနှငျ့ယခုလကျရှိဘဝတှမှောအဝိဇ်ဇာ(မသိမှု)သညျကုသိုလျထကျပိုပွီးဖွဈပေါျတာမြားတယျ။

အမေး——>ဒါပမေယျ့ဖွဈပေါျတဲ့ပွူနာတှကေိုတော့ကြှနျတောျတို့တှတေဈစုံတဈရာကိုထိတှေ့ လိုကျတဲ့အခြိနျမှာသတိမရှိကွဘူး။ အဖွေ——>ပုံမှနျ(ဓမ်မာတာ)ပဲဖွဈတယျ။သတိတှအေားမရှိသေးတဲ့အခါမှာခကြျခငြျးနဲ့သတိ ဖွဈပေါျစဖေို့မဖွဈနိုငျတဲ့အရာဖွဈတယျ။ အမေး——>လေ့လာသငျကွားခွငျးမှနံနကျပိုငျးဘုရားရှိခိုးတဲ့စာအုပျထဲက“ဉပါဒါနက်ခန်ဓာဒုက်ခါ” ဆိုပွီးရှိတယျ။ဆိုလိုတာက“ခန်ဓာ ၅ပါးကိုစှဲထားခွငျးသညျဒုက်ခဖွဈတယျ”ဆိုတာ ဘယျလိုလဲ? အဖွေ—–>ဒုက်ခဖွဈမှာသခြောတယျ။ဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့အမှနျကိုမသိတဲ့အခါမှာကွိုကျ နှဈသကျခွငျးတှရှေိရအုံးမယျ။ကွိုကျနှဈသကျတဲ့အခါမှာဒုက်ခတဈမြိုးဖွဈတယျ။ဘာ ကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီအခြိနျမှာကိလသောကနမေငွိမျသကျသေးတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ ပညာတှမေဖွဈပေါျသေးသရှေ့တော့ကုသိုလျစိတျနှငျ့အကုသိုလျစိတျနှငျ့ကုသိုလျစိတျရဲ့ကှာခွားတဲ့သဘောတှကေိုမသိရဘူး။လူတှသေညျလောဘကိုကွိုကျကွတယျ။ငွိတှယျခွငျး၊သာယာခွငျး နှငျ့ပြောျရှှငျခွငျးတှကေိုလိုလာတဲ့လောဘဖွဈတဲ့အခြိနျနဲ့လောဘမရှိတဲ့ကုသိုလျဖွဈတဲ့အခြိနျရဲ့ ကှာခွားခွငျးတှကေိုပညာနဲ့မသိရငျလောဘထဲမှာသာယာနှဈသကျခွငျးတှမေကုနျနိုငျဘူး။ပညာ မဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာကိလသောထဲမှာသာယာနတေယျ။ဒါကွောငျ့မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့ စိတျမှဖွဈနပေါစပွေညျ့စုံပွီးဆိုတဲ့ရကျတှမေရှိဘူး။ဒါကွောငျ့အဲဒီအခြိနျမှာဒုက်ခဖွဈတယျ။အ ပွဈဖွဈတယျ။အန်တာရယျဖွဈတယျဆိုတာမသိကွဘူး။ဒါကွောငျ့ဉပါဒါနျခန်ဓာ၅ပါးကိုစှဲထား ခွငျးသညျဒုက်ခဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။

အမေး—–>တကယျလို့ထိတှေ့တဲ့အခါမှာကြှနျတောျတို့တှသေတိထားပွီးခရုစိုကျမယျဆိုရငျဉပ မာ-ရုပျကမကြျစိကိုထိတှေ့တယျ၊အသံကနားကိုထိတှေ့တယျ၊တကယျလို့အဲဒီအခြိနျ မှာကြှနျတောျတို့တှသေတိရှိမယျဆိုရငျကွိုကျနှဈသကျခွငျး(သို့)မနှဈသကျခွငျးတှမေဖွဈဘူး။ အဖွေ——>ဘယျသူမှခရုမစိုကျဘူး။(သို့)သတိဖွဈပေါျအောငျဘယျသူကမှထိနျးခြုပျလို့မရဘူး။ သတိဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျမှာကှာခွားခွငျးတှကေိုသိရတယျ။သတိဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျသညျသတိမဖွဈပေါျတဲ့အခြိနျနဲ့ကှာခွားတယျ။ အမေး—–>ပုထုဇဉျရဲ့ခန်ဓာ၅ပါးသညျရဟန်တာတှရေဲ့ခန်ဓာ၅ပါးနဲ့အတူတူပဲဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ ပုထုဇဉျရဲ့ခန်ဓာ၅ပါးသညျဒုက်ခကိုဖွဈပေါျစတေဲ့ဉပါဒါနျ(အစှဲ)တှနေဲ့ပွညျ့စုံနတေယျ။ ဒါကွောငျ့တကယျလို့ကြှနျတောျတို့တှထေိတှေ့တဲ့အခါမှာခရုစိုကျ(သတိထား)မယျဆိုရငျအ ဆငျးကမကြျစိကိုထိတှေ့တဲ့အခါ၊အသံကနားကိုထိတှေ့တဲ့အခါနှငျ့သတိရှိပွီးသတိကိုပှါးမြား ခွငျးဖွဈမယျဆိုရငျမှနျရဲ့လာ? အဖွေ——>မှနျကနျတဲ့သတိကိုပှါးမှားခွငျးသညျတရားအားလုံးတှကေိုအနတ်တဖွဈတယျဆိုတာ သိဖို့အတှကျဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ဘယျအခြိနျမှာသတိဖွဈပေါျပွီးဘယျအခြိနျမှာသ တိမဖွဈပေါျသလဲဆိုတာသိရတယျ။ဒါပမေယျ့သတိထားပွီးခရုစိုကျနတေဲ့ နငျ၊ငါတှရှေိတယျဆို ရငျသတိပဌာနျးမဟုတျဘူး။

အမေး—–>`အနတ်တာ”ဆိုတဲ့စကားလုံးသညျမွငျ့မိုရျတောငျကိုကှယျထားတဲ့ဆံပငျနဲ့တူသညျ။ တဈခြို့ကအနတ်တဆိုတာဘာလဲ?(သို့)“အတ်တ”ဆိုတာဘာလဲ?ဆိုတာသိကွတယျ။ ဒါပမေယျ့လူတှကေိုမေးကွညျ့ရငျတော့ရှငျးပွခကြျတှအေားလုံးကှာခွားကွတယျ။နငျ၊ငါရှိနေ ရကျသားနဲ့အမြားအားဖွငျ့“အနတ်တ”သညျနငျ၊ငါမဟုတျဘူးလို့ပွောကွတယျ။ အဖွေ—–>နငျ၊ငါဖွဈတာဘာလဲ? အမေး——->တကယျလို့ကြှနျတောျတို့တှနေငျ၊ငါအဖွဈရှိနကွေတယျ။ဒါမပမယျ့ဗုဒ်ဓမွတျ စှာဘုရားကစုပေါငျးလာကွတဲ့ခန်ဓာ၅ပါးသာရှိတယျလို့ဆိုဆုံးမသှားတယျ။ အဖွေ——>ခန်ဓာဖွဈတဲ့အခါမှာနငျ၊ငါတှမေဟုတျဘူး။ဒါပမေယျ့ခန်ဓာဖွဈတာကိုမသိတဲ့အခါမှာ နငျ၊ငါဖွဈတယျလို့နားလညျထားကွတယျ။ အမေး—–>ဒီလိုဆိုရငျမကြျစိမှမွငျတဲ့အခြိနျမှာငါတို့တှမွေငျတယျလို့ပွောကွတယျ။ အဖွေ——>ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ခန်ဓာရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာမသိသေးတဲ့အတှကျ ကွောငျ့ဖွဈတယျ။ခန်ဓာဆိုတာကတကယျ့ကိုလြှငျမွနျစှာနဲ့ဖွဈပေါျပွီးပကြျသှားတဲ့တရားသဘောဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့အတိတျ၊အနာဂတျ၊ပစ်စုပ်ပနျတှဖွေဈပွီးအတှငျး၊အပွငျ၊အ ကွမျး၊အခြော၊အနီး၊အဝေးတှအေဖွဈနဲ့ခှဲခွမျးစိတျဖွာလိုကျတယျ။တကယျ့ခန်ဓာကိုယျရဲ့လက်ခ ဏကိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အခါမှာအဲဒီဖွဈ၊ပကြျနတေဲ့လက်ခဏတဈခုစီတှရေဲ့တရားသဘောတှသေညျအဲဒီရူပက်ခန်ဓာ(သို့)ဝဒေနက်ခန်ဓာ(သို့)သညက်ခန်ဓာ(သို့)သငျ်ခါရက်ခန်ဓာ(သို့)ဝိဉာဏက်ခန်ဓာ တှဖွေဈကွတယျလို့သိရတယျ။

အမေး——>ဒုက်ခကိုပိတျပငျတဲ့ကိရိယာပုဒျရဲ့အကွောငျးကိုရှငျးပွပေးပါခငျဗြာ? အဖွေ—–>အဲဒီကိရိယာပုဒျသညျဆငျးရဲခုက်ခကိုဖုံးကှယျတယျလို့ပွောရခွငျးသညျတရားသ ဘောအားလုံးရဲ့ဒုက်ခလက်ခဏတှကေိုနားလညျရမယျ။ခုက်ခဝဒေနာကိုသာဆိုလိုတာမဟုတျဘူး။ မညောငျးသေးတဲ့အခြိနျမှာထိုငျခွငျး၊အိပျခွငျး၊ရပျခွငျး၊လမျးလြှောကျခွငျးတှဖွေဈနပေါစေ ကိရိယာပုဒျသညျဒုက်ခလက်ခဏတှကေိုဖုံးကှယျထားတယျ။ဒါကွောငျ့အဲဒီကိရိယာပုဒျထဲမှာအ တူဖွဈပေါျတဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့ဖွဈ၊ပကြျခွငျးတှဖွေဈတယျ။အဲဒီရုပျတရားနှငျ့နာမျတ ရားရဲ့ဖွဈ၊ပကြျခွငျးတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ပညာသညျကိရိယာပုဒျတဈခုကိုသိပွီးတော့နောကျ ထပျကိရိယာပုဒျတဈခုကိုပွောငျးသှားတာမဟုတျဘူး။ဒါကွောငျ့ကိရိယာပုဒျသညျဒုက်ခကိုဖုံး ကှယျထားတယျ။ပွီးတော့အဲ့သလိုနဲ့ကိရိယာပုဒျကိုပွောငျးလဲခွငျးသညျဒုက်ခကိုဖုံးကှယျတယျ လို့ပွောရမယျ။ဒါကွောငျ့အဲဒီကိရိယာပုဒျကပဲဒုက်ခကိုဖုံးကှယျတယျလို့သိထားတာမဟုတျဘူး။

ဒါပမေယျ့တရားတောျမှာဆိုဆုံးမသှားတဲ့အဲဒီဒုက်ခကိုဖုံးကှယျတဲ့ကိရိယာပုဒျသညျနာမျ၊ရုပျရဲ့အ တူဖွဈပေါျပွီးကိရိယာပုဒျအမြိုးမြိုးဖွဈတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့တဈခြိနျလုံး ဖွဈ၊ပကြျနတေဲ့တဈရုပျစီ၊တဈနာမျစီရဲ့ဒုက်ခလက်ခဏတှကေိုမသိရအောငျဖုံးကှယျခွငျးဖွဈတယျ။ တဈခြို့ကအခုပဲစပွီးထိုငျရသေးတယျဆငျရဲခွငျးဖွဈလာလို့အမေးခံရတော့မဖွဈဘူးလို့ပွနျဖွေ တယျ။ဒုက်ခမဖွဈတဲ့အခါမှာကိရိယာပုဒျကဘယျလိုဒုက်ခကိုဖုံးကှယျလို့ရမလဲ?ဒုက်ခမရှိတဲ့အခါမှာ ကိရိယာပုဒျကဘယျလိုဒုက်ခကိုဖုံးကှယျလို့ရမလဲ?ဒုက်ခမရှိတဲ့အခါမှာကိရိယာပုဒျကဒုက်ခကိုဖုံး ကှယျထားတယျလို့ပွောလို့မရဘူး။ဒုက်ခရှိမှကိရိယာပုဒျတှသေညျဒုက်ခကိုဖုံးကှယျတယျလို့ပွော လို့ရတယျ။အမှနျကတြော့ဘယျကိရိယာပုဒျမဆိုဒုက်ခဝဒေနာတှဖွေဈပေါျခွငျးမရှိပမေယျ့အဲဒီ ကိရိယာပုဒျသညျဒုက်ခကိုဖုံးကှယျလိုကျပွီးဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီအခြိနျမှာနာမျ၊ ရုပျတှရေဲ့ဖွဈ၊ပကြျခွငျးတှကေိုမမွငျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။

နာမျနှငျ့ရုပျရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိအောငျပညာကိုမပှားမြားပဲကိရိယာပုဒျတှမေပွောငျးလဲခငျဝဖေနျသုံးသပျတဲ့အခြိနျမှာဒုက်ခကိုသိတယျလို့နားလညျမှုမှားကွတယျ။ဒါပမေယျ့ဘာဒုက်ခကိုသိသလဲ?မကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့အရာနဲ့မကြျစိမှသိတဲ့သဘော၊နားမှဖွဈပေါျတဲ့အသံနဲ့ကွားတဲ့သဘော၊အနံ့နဲ့ အနံ့သိတဲ့သဘော၊အရသာနဲ့အရသာကိုသိတဲ့သဘော၊အထိအတှေ့နဲ့အထိအတှေ့ကိုသိတဲ့သ ဘောနှငျ့သုခ၊ဒုက်ခအမြိုးမြိုးမှစဉျးစားတှေးတောတဲ့သဘောတှရေဲ့နငျ၊ငါမဟုတျတဲ့လက်ခဏ တှကေိုမသိသေးပဲနဲ့အဲဒီကိရိယာပုဒျတှကေိုပွောငျးလဲဖို့စဉျးစားတဲ့တရားသဘောတှလေညျး နငျ၊ငါမဟုတျဘူးဆိုတာမသိကွဘူး။ဒါကွောငျ့ဖွဈပေါျပွီးတော့ပကြျသှားတဲ့နာမျတရားတဈ မြိုးသာဖွဈတယျ။ပုံမှနျအတိုငျးရှိပွီးအမှနျတကယျရှိတဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှေ ကိုမအောကျမေ့မသိတဲ့အခါမှာပညာတှတေဈဆငျ့ပွီးတဈဆငျ့ပိုပွီးပွညျ့စုံလို့မရဘူး။ဒါကွောငျ့ ဒုက်ခအရိယာသစ်စာတရားကိုထိုးထှငျးစှာနဲ့မသိနိုငျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ရုပျတရားနှငျ့နာမျ တရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုပညာကထိုးထှငျးစှာမသိသေးတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။

အမေး——>သတိရှိတဲ့အခြိနျတိုငျးမှာဖွဈပေါျတဲ့ဒုက်ခတှပေဲရှိတယျ။ဒါပမေယျ့မကြျစိ၊နား၊နှာ၊ လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျတှမှေရုပျ၊နာမျတှမေခှဲရဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီခှဲခွငျး သညျခှဲလာတာအမြားကွီးရှိပွီး။ဒါပမေယျ့ပရိယတ်တိအရခှဲကွတယျ။ကြှနျမလေ့လာသငျကွား ခွငျးတှနေညျးပါးတယျ။ကငြျ့ကွံအားထုတျမှုတှအေနညျးငယျသာရှိတယျ။တရားစခနျးတှမှော အဲသလိုအသိတှရေရှိတာကိုပွောပွတာပါ။အရိယာသစ်စာအရသိတယျ။(သို့)ဘာအရသိသလဲ? လို့မေးရငျနားလညျသလိုနဲ့နားလညျနိုငျတယျ။ဒါပမေယျ့အဲသလိုအမှနျတကယျပဲသိရတယျ။ အဖွေ—–>အဲသလိုအသိတှထေဲမှာကြနေပျပွီးလာ? အမေး—–>လေ့လာသငျကွားခွငျးမှာရှိနတေုနျးပဲကြနေပျပွီးလို့လညျးပွောလို့မရဘူး။ အဖွေ——->တရားစခနျးကိုသှားရခွငျးသညျကငြျ့ကွံတဲ့နညျးလမျးတှထေဲမှာနားလညျသဘော ပေါကျဖို့အတှကျဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့တရားစခနျးသှားပွီးတော့တရားသဘောတှကေိုနားမလညျဘူး၊မသိဘူးဆိုရငျသှားရတဲ့အကြိုးတှရှေိသလာ?

အမေး—–>ရှိတယျ။ကြှနျမတို့ပုံမှနျနဲ့အိမျမှာနရေငျအကုသိုလျတှအေမြားကွီးဖွဈတယျ။တရားစ ခနျးကိုသှားတဲ့အခါမှာကောငျးတဲ့မိတျဆှတှေနေဲ့ကွုံရတယျ။ငွိမျသကျတဲ့နရောတှေ လညျးရှိတယျ။ကုသိုလျစိတျတှအေမြားကွီးဖွဈပေါျတယျ။ဒါကွောငျ့အကြိုးရှိတယျလို့ကြှနျမ ထငျတယျ။ အဖွေ——>သောတာပတ်တိဖွဈပွီးလာ?သောတာပနျဖွဈရခွငျးရဲ့တရားအဖှဲ့(၄)ပါးရှိကွတယျ။ ဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။သူတောျကောငျးတှနေဲ့ပေါငျးဆုံရခွငျး ၂။သူတောျကောငျးဆီ ကနတေရားနာကွားရခွငျး ၃။မှနျကနျစှာနဲ့နာကွားရတဲ့တရားတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျခွငျး ၄။တရားနဲ့သငျ့တောျတဲ့တရားတှကေိုကငြျ့ကွံခွငျးတို့ဖွဈကွတယျ။ဒါကွောငျ့နရော(သို့)တရား စခနျးသှားတာနဲ့ဘာမှမဆိုငျဘူး။အဲဒီတရားစခနျးတှရေဲ့အကွောငျးတှကေိုဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားရဲ့ နရော(သို့)ကြောငျးတှနေဲ့ပွနျပွီးတော့ဝဖေနျသုံးသပျသငျ့တယျ။ယခုခတျေတရားစခနျးတှသေညျ ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားရဲ့နရော/ကြောငျးနဲ့တူလာ?သို့ မတူဘူးလာဆိုတာနှိုငျးယှဉျပွီးသိမွငျဖို့အတှကျ ဖွဈတယျ။အဲဒီအတိတျကာလထဲကမွတျစှာဘုရားရဲ့နရောမှာရဟနျးတှအေားလုံးဆှမျးခံကွတယျ။တရားတှဆှေေးနှေးကွတယျ။ပညတျထားတဲ့ဝိနညျးတောျနဲ့အညီတာဝနျအမြိုးမြိုးတှေ ကိုလုပျဆောငျကွတယျ။ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားကကုသိုလျတရားအားလုံးတှကေိုခြီးမွငျ့ကွတယျ။ ဒါပမေယျ့ယခုခတျေမှာတရားစခနျးသှားတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျအဲဒီခတျေတုနျးကဗုဒ်ဓသာဝကတှေ နဲ့ကငြျ့ကွံခွငျးတှတေူလာ?သို့ ကှာခွားလာ?တကယျလို့ကငြျ့ကွံခွငျးဆိုတဲ့အကွောငျးတှကှော ခွားမယျဆိုရငျအကြိုးပေးတှတေူနိုငျပါ့မလာ?

ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားလကျထကျကဉပါသကာနှငျ့ဉပါသကာမတှဖွေဈတဲ့အနာသဘိနျသူဌေးကွီး သညျဆောကျလုပျလှူဒါနျးထားတဲ့ဇတေဝနျကြောငျးကိုသှားတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီပုဂ်ဂိုလျတှသေညျအဲဒီနရောတှမှောပဲမဂျ၊ဖိုလျတရားတှကေိုသိရမယျလို့နားလညျမှုတှမေမှားကွဘူး။ ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီပုဂ်ဂိုလျတှသေညျတဈဉီးတဈယောကျစီတှရေဲ့တကယျ့တဈနေ့တာ ဘဝအရကှာခွားတဲ့နရောတှမှောမဂျ၊ဖိုလျတရားတှကေိုသိကွတယျ။ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားက“ရဟနျးတို့အားလုံးနားထောငျကွ”တောကိုကြောငျးအဖွဈနဲ့သတျမှတျပွီးနတေဲ့ရဟနျး အဖှဲ့တှေ ၅ဖှဲ့ရှိပွီးဘယျသူတှလေဲဆိုတော့ ၁။တောကိုကြောငျးအဖွဈနဲ့နတေဲ့ရဟနျးတှသေညျ မသိမှုတှနေဲ့အယုံမှားကွတယျ။ ၂။မကောငျးတဲ့အကွံ(စိတျ)တှရှေိပွီးလိုခငြျမှုတှနေဲ့ဖုံးကှယျခွငျး ခံရတဲ့အတှကျကွောငျ့တောကိုကြောငျးအဖွဈသတျမှတျပွီးနကွေတယျ။ ၃။တောကိုကြောငျးအ ဖွဈနဲ့နခွေငျးသညျအရူးဖွဈပွီးစိတျပြံ့နှံ့ခွငျးတှရှေိကွတယျ။ ၄။တောကိုကြောငျးအဖွဈနဲ့နခွေငျးသညျမွတျစှာဘုရားနဲ့တပညျ့သာဝကတှခြေီးမွငျ့ခံရတယျလို့သိနားလညျကွတယျ။ ၅။တော ကိုကြောငျးအဖွဈနဲ့နခွေငျးသညျအလိုနညျးခွငျးကိုမှီခိုပွီးကောငျးမွတျတဲ့ကငြျ့ကွံခွငျးတှနေဲ့အ လိုရှိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှရှေိကွတယျလို့အငျ်ဂုတ်တလနိကယျပဉ်စနိပါတျအာလနျရဝ၄ကအာလနျရသုတျထဲမှာ ဆိုဆုံးမသှားတယျ။

ဆကျလကျပွီးအခကြျအလကျတှထေဲမှာ“ရဟနျးတို့အားလုံးနားထောငျကွ”တောကိုကြောငျးအ ဖွဈနဲ့နတေဲ့ဒီအားလုံးသောရဟနျး ၅ဖှဲ့တှလေိုပဲတောကိုကြောငျးအဖွဈနဲ့နတေဲ့ရဟနျးတှသေညျ အလိုနညျးခွငျးကိုမှီခိုခွငျး၊အလိုနညျးခွငျး၊ခွဈထုတျခွငျး၊ငွိမျသကျခွငျး၊ဒီလိုကောငျးမွတျတဲ့ ကငြျ့ကွံခွငျးတှကေိုအလိုရှိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျဖွဈခွငျးတှကွေောငျ့အမွတျဆုံး၊အကောငျးဆုံး၊အကွီးဆုံး ၊အမွငျ့ဆုံးနှငျ့ဒီ ၅ဖှဲ့ကတောကိုကြောငျးအဖွဈနဲ့နတေဲ့ရဟနျးအားလုံးထဲမှာပိုပွီးကောငျးတယျ။ ဒါကွောငျ့နှားကနရေလာတဲ့နှားနို့နဲ့နှိုငျးယှဉျထားတယျ။နို့စိမျးကနနေို့ခဉြျဖွဈလာတယျ၊နို့ခဉြျကနထေောပတျပွညျ့ဖွဈလာတယျ၊ထောပတျပွညျ့ကနထေောပတျကြဲဖွဈလာတယျ၊ထောပတျကြဲကနထေောပတျကြဲအဉီးဖွဈလာတယျ။ထောပတျကြဲအဉီးသညျအဲဒီအရသာ ၅မြိုးရဲ့အဖှဲ့ထဲမှာ အကောငျးဆုံးဖွဈတယျလို့လူတှကေပွောကွတယျ။ဒီအားလုံးသောရဟနျး ၅ဖှဲ့သညျတောကို ကြောငျးအဖွဈနဲ့နတေဲ့ရဟနျးတှနေဲ့ထပျတူပဲဖွဈကွတယျ။

တောကိုကြောငျးအဖွဈနဲ့နတေဲ့ရဟနျးတှဘောဖွဈလို့ရှိသလဲ?မသိမှုကွောငျ့နှငျ့ယုံကွညျမှုမှားတဲ့အတှကျကွောငျ့ရှိရခွငျးဖွဈတယျ။တဈခြို့ကတောမှာနရေငျအရိယာသစ်စာတရားတှကေိုထိုး ထှငျစှာသိမယျလို့ထငျတယျ။အဲသလိုနားလညျတဲ့သူသညျမသိမှု(သို့)ယုံကွညျမှုမှားတဲ့အတှကျ တောမှာနရေတဲ့သူဖွဈလာ?/မဖွဈဘူးလာ?တကယျလို့အကွောငျးအကြိုးတှကေိုနားလညျ မယျဆိုရငျဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားရဲ့ကြောငျးကိုသှားရောကျပွီးပုထုဇဉျဘဝကိုစှနျ့လှတျတယျ။ပွီး တော့ရဟနျးဘဝကနဒေီထကျမွငျ့မွတျတဲ့ဘဝတှမေရှိတော့ဘူးဆိုတာသိရတယျ။ဒါကွောငျ့ မဂျ၊ဖိုလျတရားကိုလိုလားတဲ့အတှကျခဏတဖွုတျသာတရားစခနျးကိုသှားခွငျးတှမေဟုတျဘူး။ ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့တကယျ့အကငြျ့ဗီဇမဟုတျတဲ့တရားစခနျးမှာဝိပူနာသှားလုပျခွငျးသညျအရိယာသစ်စာတရားကိုထိုးထှငျးစှာနဲ့သိစနေိုငျတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျလို့ထငျကွတယျ။တကယျလို့အဲသလိုဖွဈနိုငျမယျဆိုရငျတရားစခနျးမှာဝိပူနာသှားအားထုတျတဲ့ပုထုဇဉျ တှသေညျဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားရဲ့ကြောငျးမှာရှိတဲ့ရဟနျးတှထေကျပိုပွီးခြီးမွှငျ့ဖို့သငျ့တောျတယျ။ဒါ ကွောငျ့ရဟနျးတှသေညျဝိနညျးသိက်ခာပုဒျနဲ့အညီပုံမှနျနဲ့အသကျရှငျနထေိုငျကွတယျ။ဆိုလိုတာက ဆှမျးခံခွငျး၊တရားနာကွားခွငျး၊တရားဆှေးနှေးခွငျးနှငျ့သံဃာတောျတှရေဲ့တာဝနျအမြိုးမြိုး တှကေိုဆောငျရှကျကွတယျ။

အမေး—–>ဒီအကငြျ့ဗီဇတှမေဟုတျဘူးလို့ပွောတာနားလညျပါတယျ။ဒါပမေယျ့တကယျလို့ အကငြျ့ဗီဇကိုဆနျ့ကငြျမယျဆိုရငျသငျ့တောျခွငျးမဖွဈဘူးလာ? အဖွေ——>ဒါတှကေိုမှနျကနျအောငျအကွောငျးအကြိုးတှနေဲ့ဝဖေနျသုံးသပျရမယျ။တောထဲ မှာမနတေဲ့ရဟနျးတှအေမြားကွီးရှိကွတယျ။ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားကတောထဲမှာ/အခနျး ထဲမှာ/ဘာအလုပျတာဝနျတှမှေမလုပျရတဲ့နရောတှမှောသတိပဌာနျးတှပှေားမြားရမယျလို့မထိနျး ခြုပျထားဘူး။ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသညျတောထဲမှာနခွေငျးကိုခြီးမွငျ့ပွီးလူအမြားတှနေဲ့ရောရော နှောနှောမနခွေငျးကိုခြီးမွှငျ့တယျ။လောဘ၊ဒေါသ၊မောဟတှနေဲ့ဖွဈစတေဲ့အကွောငျးမဖွဈတဲ့ အရာအားလုံးတှကေိုခြီးမွငျ့တယျ။ဒါပမေယျ့မထိနျးခြုပျထားဘူး။ပညာတှပှေားမြားတဲ့နရော မှာအတိုငျးအတာတှနေဲ့မခထြားဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့မွတျစှာဘုရားသညျလောကသတ်တဝါ တှရေဲ့အကငြျ့ဗီဇတှကေိုသိတောျမူတယျ။ဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသညျပုထုဇဉျနှငျ့ရဟနျးတှရေဲ့လကျရှိဘဝအရသတိပဌာနျးကိုပှားမြားခွငျးတှနေဲ့အမှနျတကယျရှိပွီးပုံမှနျနဲ့ရှိနတေဲ့ကိလသောတှကေိုခွဈထုတျဖို့အတှကျမှနျကနျတဲ့တရားသဘောတှကေိုနားလညျအောငျတပညျ့သာဝက တှကေိုဆိုဆုံးမသှားတယျ။အဲဒီတဈဖွညျးဖွညျးနဲ့ပိုပွီးမြားလာတဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့ လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးသတိအောကျမေ့သိခွငျးနှငျ့ဝဖေနျသုံးသပျတဲ့အခါမှာတ ကယျ့အကငြျ့ဗီဇတှဖွေဈတဲ့လောဘ၊ဒေါသ၊မောဟတှသေညျမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့ စိတျတှမှေသာယာဖူးတဲ့အကငြျ့ဟောငျးတှကေိုတဈဖွညျးဖွညျးနဲ့စှနျ့လှတျနိုငျတာကိုသတိထား ပွီးသိနိုငျတယျ။ခဏတဈဖွုတျတှနေဲ့မဟုတျရဘူး။တဈခြို့လူတှပွေောသလိုမြိုးအဲဒီကငြျ့ကွံအားထုတျတဲ့နရောသညျလောဘကိုဖွဈပေါျစတေဲ့အရောငျတှကေိုမသုံးသငျ့ဘူးဆိုတာမဟုတျ ရဘူး။ဒါပမေယျ့စုစောငျးလာတဲ့တကယျ့အကငြျ့ဗီဇအတိုငျးအိမျပွနျရောကျတော့အိမျကိုဆေး သုတျတယျ၊သဈပငျတှစေိုကျတယျ၊ပနျးပငျစိုကျတယျစတဲပုံမှနျအလုပျတှကေိုလုပျကွတယျ။

ကိလသောကငျးစငျတောျမူသောဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသညျအမှနျဖွဈပွီးသစ်စာတရားဖွဈတဲ့တရားတောျတှကေိုဆိုဆုံးမသှားတယျ။တရားသဘောအားလုံးရဲ့အကွောငျးနှငျ့အကြိုးတှထေဲမှာအမွငျမှနျခွငျးတှဖွေဈပေါျဖို့အတှကျနှငျ့စိတျထဲမှာအမွဲတမျးရှိနတေဲ့အနုသယကိလသောတှကေို စှနျ့လှတျဖို့အတှကျသတိပဌာနျးတှကေိုပှားမြားခွငျးဖွငျ့ပညာတှတေိုးတကျပှားမြားအောငျဆိုဆုံးမသှားတယျ။ဒါကွောငျ့အတိတျဘဝကနအေခုခြိနျရောကျတဲ့အထိဆကျလကျပွီးဖွဈ၊ပကြျ လာခဲ့တယျ။တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုမသိတဲ့အဝိဇ်ဇာနှငျ့အဲဒီနငျ၊ငါဖွဈတယျဆိုတဲ့တ ရားသဘောတှကေိုစှဲထားတဲ့အမွငျမှားခွငျးတှသေညျအနုသယကိလသောတှဖွေဈတယျ။ဘယျအခြိနျမှာမွငျ၊ကွား၊အရသာသိ၊အထိတှေ့သိ၊စဉျးစား၊သုခ၊ဒုက်ခတှဖွေဈနပေါစအေားလုံးကို နငျ၊ငါဖွဈတယျလို့စှဲထားကွတယျ။ဒါကွောငျ့အနုသယကိလသောကိုစှနျ့လှတျနိုငျတဲ့နညျး လမျးတဈလမျးကတော့ဖွဈပေါျနတေဲ့အရာတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျသိပွီးသတိ တှကေိုပှားမြားကွတယျ။ပွီးတော့ဝိပူနာဉာဏျအဆငျ့(တှကေိုပှားမြားကွတယျ။ပွီးတော့ဝိပူနာဉာဏျအဆငျ့ (၁)ရောကျတဲ့အထိအစဉျလိုကျနဲ့ပိုပွီးထငျရှားစှာသိရတယျ။ဆိုလိုတာက အဲဒီအခြိနျမှာဖွဈပေါျတဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့ကှာခွားတဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ ပညာရဲ့ပွညျ့စုံခွငျးဖွဈတဲ့နာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျဖွဈတယျ။ပညာကိုတိုးတကျအောငျပှားမြားခွငျး သညျထိုငျခွငျး၊ရပျခွငျး၊အိပျခွငျးနှငျ့လမျးလြှောကျခွငျးဖွငျ့ဒုက်ခဝဒေနာတှဖွေဈပေါျအောငျကွိုး စားပွီးလုပျယူရတာမဟုတျဘူး။ဒါပမေယျ့ဘယျနရောမှာပဲရှိနပေါစအေကွောငျးအရဖွဈပေါျပွီး မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေအမှနျတကယျရှိပွီးပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတ ရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားခွငျးဖွငျ့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးအောကျမေ့သိကွတယျ။

အမေး——>သတိပဌာနျးပှားမြားတဲ့နရောမှာ၄မြိုးရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ ကာယနုပူနာသ တိပဌာနျး၊ဝဒေနာနုပူနာသတိပဌာနျး၊စိတ်တာနုပူနာသတိပဌာနျး၊ဓမ်မာနုပူနာ သတိပဌာနျးတို့ဖွဈကွတယျ။ဒီသတိပဌာနျး ၄မြိုးစလုံးသညျအတ်ထာကထာဆရာတှကေမွို့တံခါး ၄မြိုးစလုံးနဲ့ဉပမာပွထားတယျ။တကယျလို့ဘယျသူကဘယျတံခါးအပေါကျကိုပဲဝငျဝငျအရှေ့၊ အနောကျ၊တောငျ၊မွောကျကတံခါးပဲဖွဈနပေါစမွေို့လယျရောကျတဲ့အထိအတူတူပဲဝငျလို့ရတယျ။ဒါကွောငျ့မို့အခုခြိနျထိသတိပဌာနျး ၄မြိုးစလုံးကိုပှားမြားစရာမလိုအပျဘူးလို့အဆကျ ဆကျကပွောလာတဲ့ဆရာတှရှေိတယျ။ကာယနုပူနာသတိပဌာနျးတဈမြိုးနဲ့ရပွီးလို့ပွောတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဘယျတံခါးကိုပဲဝငျဝငျမြို့လယျကိုရောကျတာအတူတူပဲလို့ အတ်ထကထာဆရာတှဖွေထေားတယျ။ဒါကွောငျ့ဒီကာယနုပူနာတဈမြိုးထဲကိုပှားမြားရငျ နိဗ်ဗာနျကိုရောကျနိုငျပါ့မလာခငျဗြာ?

အမေး——>သတိပဌာနျးပှားမြားတဲ့နရောမှာ၄မြိုးရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ ကာယနုပူနာသ တိပဌာနျး၊ဝဒေနာနုပူနာသတိပဌာနျး၊စိတ်တာနုပူနာသတိပဌာနျး၊ဓမ်မာနုပူနာ သတိပဌာနျးတို့ဖွဈကွတယျ။ဒီသတိပဌာနျး ၄မြိုးစလုံးသညျအတ်ထာကထာဆရာတှကေမွို့တံခါး ၄မြိုးစလုံးနဲ့ဉပမာပွထားတယျ။တကယျလို့ဘယျသူကဘယျတံခါးအပေါကျကိုပဲဝငျဝငျအရှေ့၊ အနောကျ၊တောငျ၊မွောကျကတံခါးပဲဖွဈနပေါစမွေို့လယျရောကျတဲ့အထိအတူတူပဲဝငျလို့ရတယျ။ဒါကွောငျ့မို့အခုခြိနျထိသတိပဌာနျး ၄မြိုးစလုံးကိုပှားမြားစရာမလိုအပျဘူးလို့အဆကျ ဆကျကပွောလာတဲ့ဆရာတှရှေိတယျ။ကာယနုပူနာသတိပဌာနျးတဈမြိုးနဲ့ရပွီးလို့ပွောတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဘယျတံခါးကိုပဲဝငျဝငျမြို့လယျကိုရောကျတာအတူတူပဲလို့ အတ်ထကထာဆရာတှဖွေထေားတယျ။ဒါကွောငျ့ဒီကာယနုပူနာတဈမြိုးထဲကိုပှားမြားရငျ နိဗ်ဗာနျကိုရောကျနိုငျပါ့မလာခငျဗြာ?

အဖွေ—–>ပညာကိုပှားမြားခွငျးသညျအရမျးကိုအသေးစိတျတဲ့အကွောငျးကိစ်စဖွဈတယျ။တဈ ဉီးတဈယောကျကအတ်ထကဌာကိုဖတျပွီးကငြျ့ကွံလို့ရတာမဟုတျဘူး။တံခါးဘယျမှာရှိ သလဲ?တကယျလို့တံခါဘယျမှာရှိသလဲဆိုတာမသိသေးဘူးဆိုရငျတံခါးပေါကျကိုဝငျမလာ? အမေး——->တံခါးပေါကျဆိုတာကတော့ကာယ၊ဝဒေနာ၊စိတ်တာ၊ဓမ်မာတှဖွေဈကွတယျ။ အဖွေ——–>တံခါးဆိုတဲ့ကာယ၊ဝဒေနာ၊စိတ်တ၊ဓမ်မာဖွဈတဲ့အခါမှာကာယမှာဘာတှသေိသလဲ? ဒါကွောငျ့တကယျ့ကိုအသေးစိတျနဲ့ဝဖေနျသုံးသပျရမယျ။တရားသဘောအားလုံး သညျခန်ဓာ၊အာရတန၊စိတျ၊အရိယာသစ်စာတှဖွေဈနပေါစနေငျ၊ငါ၊မဟုတျဘူး၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝာတှေ မဟုတျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့သိတဲ့တရားတဈမြိုးဖွဈတဲ့နာမျတရားဖွဈတယျ။ပွီးတော့သိ တဲ့သဘောမဟုတျတဲ့ရုပျတရားတဈမြိုးဖွဈတယျ။ဒီလိုနားလညျခွငျးသညျရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့နငျ၊ငါမဟုတျတဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတယျလို့မပွောနိုငျဘူး။အဲဒီနာကွား ခွငျးရဲ့အဆငျ့ထဲမှာရုပျတရားတှတေကယျရှိတယျဆိုတာသံသယတှမေရှိခဲ့ဘူး။

မကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့ရုပျသညျအရောငျအမြိုးမြိုးတှဖွေဈတယျ။အသံသညျနားမှဖွဈပေါျတဲ့ရုပျဖွဈတယျ။အနံ့သညျနှခေါငျးမှဖွဈပေါျတဲ့ရုပျဖွဈတယျ။အရသာသညျလြှာမှဖွဈပေါျတဲ့ရုပျဖွဈ ပွီးနာမျတရားသညျတကယျရှိပွီးဖွဈပေါျပွီးတော့အာရုံအမြိုးမြိုးကိုသိတယျ။အဲဒီနာကွားခွငျး အဆငျ့ဖွငျ့မှနျကနျစှာနဲ့နားလညျနိုငျတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီသိတဲ့သဘော၊သိတဲ့ဓာတျ၊သိတဲ့အခွအေနတှေဖွေဈတဲ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုပညာသိနိုငျဖို့အတှကျသတိအောကျမေ့ မသိရငျဘယျလိုနဲ့သိနိုငျမလဲ?ဒါကွောငျ့ကာယနုပူနာသတိပဌာနျးတဈမြိုးကိုပဲပှားမြားမယျ ဆိုရငျနာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိအောငျလုပျပေးနိုငျပါ့မလာ?ပညာကိုပှားမြားအားထုတျတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျမွငျနတေဲ့အခြိနျမှာသိတဲ့လက်ခဏသဘောတှကေိုသတိအောကျမေ့သိပွီးသိတဲ့ သဘောတဈမြိုးသာဖွဈတယျလို့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးသိရတယျ။ကွားတဲ့အခြိနျမှာအမှနျတကယျ သိဖို့အတှကျကွားရတဲ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုနားလညျပွီးဝဖေနျသုံးသပျခွငျးဖွငျ့ အောကျမေ့သိနိုငျတယျ။အဲဒီအခြိနျမှာအသံကိုသိတဲ့သဘောဖွဈတယျ။သတိကိုပှါးမြားအား ထုတျတဲ့အခါမှာလေ့လာသငျကွားခွငျဖွငျ့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျ တှမှေနာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုနားလညျပွီးထပျခါ၊ထပျခါနဲ့သိရတယျ။

ပညာသညျသိတဲ့သဘောဖွဈတဲ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိတဲ့အထိအောကျမေ့သိပွီးနောကျထပျတဈခွားနာမျတရားတှရှေိသေးတာကိုသိနိုငျတယျ။(သို့)အဲဒီသိတဲ့အခွအေနေ သညျတကယျဖွဈပေါျတယျ။နငျ၊ငါမဟုတျဘူး။ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝာတှမေဟုတျဘူး။အနအေခွေ ကိုသိတဲ့ဓာတျတဈမြိုးသာဖွဈတယျဆိုတာထိုးထှငျးစှာသိစတေယျ။ဘယျပုဂ်ဂိုလျတှမေဆိုတ ကယျလို့ကွားတဲ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသာအောကျမေ့မယျဆိုရငျမွငျနတေဲ့နာမျတရားရဲ့ လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့မသိတော့ဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီအသံကိုကွားတဲ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏကိုသာသိဖို့ကွိုးစားအားထုတျခွငျးဖွဈတယျ။မွငျတဲ့အခြိနျမှာတကယျသိ တဲ့ဓာတျဖွဈတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုနားလညျလို့ရလာ?အဲသလိုမြိုးမဖွဈဘူးဆိုတာ ကိုယျတိုငျဖွငျ့လကျတှေ့ပွနိုငျတယျ။ဒါကွောငျ့မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေနာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားခွငျးဖွငျ့နားလညျပွီးဝဖေနျသုံသပျရတယျ။ပွီးတော့သတိ အောကျမေ့သိတဲ့အနနေဲ့ပညာကိုပှါးမြားအားထုတျခွငျးသညျသံသယတှတေကယျကုနျတဲ့အထိ သိတဲ့ဓာတျဖွဈတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာနဲ့သိဖို့အတှကျဖွဈတယျ။

သတိဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျမှနာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုပညာ ကဝဖေနျသုံးသပျသိပွီး၊သိတဲ့ဓာတျရဲ့လက်ခဏထဲမှာသံသယရှိခွငျးတှကေိုစှနျ့လှတျနိုငျတယျ။ ဒါကွောငျ့အစဉျလိုကျနဲ့ပိုပွီးမြားလာတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုပညာကထငျရှားစှာသိ တဲ့အထိတဈဖွညျးဖွညျးနဲ့သိတဲ့ဓာတျသဘောဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့တကယျလို့ဘယျပုဂ်ဂိုလျမဆို အဲဒီနာမျတဈမြိုးကိုသာသိခငြျတယျဆိုရငျတဈခွားနာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှထေဲမှာသံသယတှေ ရှိခွငျးနှငျ့မသိမှုတှရှေိသေးတယျဆိုတာသိနိုငျတယျ။ဒီလိုအကွောငျးကွောငျ့အဲဒီသိတဲ့ဓာတျရဲ့ လက်ခဏတှထေဲမှာမသိမှုနှငျ့သံသယတှကေိုသုတျသငျဖို့နှငျ့နာမျတရားတဈမြိုးရဲ့လက်ခဏကိုသာ သိဖို့သညျဘယျလိုမှမဖွဈနိုငျဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့တကယျလို့အဲဒီနာမျတရားတဈမြိုးကိုသာသိမယျဆိုရငျတဈခွားတရားသဘောတှကေိုတကယျပဲမသိတာသခြောတယျ။

အမေး——->နာကွားတဲ့အဆငျ့မှာတော့နားလညျရပွီးကငြျ့ကွံအားထုတျတဲ့အခြိနျမှာတော့နာမရူ ပပရိစ်ဒဉောဏျကိုကြောျသှားရတယျ။ အဖွေ——->ဘယျလိုကြောျသလဲ? အမေး——–>အဲဒါကကြှနျတောျမဟုတျဘူး။ အဖွေ——->ဒါကွောငျ့တဈခွားသူတှရေဲ့ကြောျသှားခွငျးတှနေဲ့မတုနျလှုပျရဘူး။ဘာကွောငျ့ လဲဆိုတော့ဝဖေနျသုံးသပျပွီးသိတဲ့ကိုယျတိုငျရဲ့ပညာပဲဖွဈရမယျ။အဲဒီဝိပူနာ ဉာဏျဖွဈပေါျဖို့အကွောငျးဖွဈပေးတဲ့အထိပိုပွီးပှါးမြားရတဲ့ပညာသညျမနောဒှါရမှတဈမြိုးစီ ပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိရတယျ။ပွီးတော့ဖွဈပေါျနတေဲ့လက်ခဏ တဈခုစီတှရေဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိရတယျ။အဲဒီရုပျတရား နှငျ့နာမျတရားတှရေဲ့တဈခုစီတှသောမဟုတျဘူး။ အမေး——>နိဗ်ဗိန်ဒဉာဏျရောကျတဲ့အထိကငြျ့ကွံအားထုတျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျထိုငျတဲ့ရုပျ၊အိပျတဲ့ ရုပျ၊ရပျတဲ့ရုပျနှငျ့လမျးလြှောကျတဲ့ရုပျတှကေိုကွညျ့ပွီးကငြျ့ကွံကွတယျ။ဒါ ကွောငျ့ထိုငျ၊အိပျ၊ရပျ၊လမျးလြှောကျတဲ့ရုပျတှကေိုဘယျလိုနဲ့သှားပွီးကွညျ့ကွသလဲ?နိဗ်ဗိန်ဒ ဉာဏျရောကျတဲ့အထိဘယျလိုနဲ့ကငြျ့ကွံကွသလဲ? အဖွေ—–>နာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျသညျဘယျလိုဖွဈသလဲဆိုတာမသိတဲ့တဲ့အခါမှာနိဗ်ဗိန်ဒဉာဏျကို ရောကျလို့မရဘူး။ကာယနုပူနာသတိပဌာနျးဆိုတာကကိုယျမှာဖွဈပေါျတဲ့လက်ခဏ တဈခုစီရဲ့ရုပျပရမတ်ထတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိအောကျမေ့သိတဲ့အခါမှာကာယနုပူနာသတိပဌာနျးတို့ဖွဈကွတယျ။ဘာတှလေဲဆိုတော့အေးတဲ့ရုပျ၊ပူ၊ပြော့၊မာ၊တငျး၊လှုပျရှားစတဲ့ ရုပျတို့ဖွဈကွတယျ။ဒါပမေယျ့ထိုငျတဲ့အမူအရာ၊အိပျ၊ရပျ၊လမျးလြှောကျတဲ့အမူအရာဖွဈတဲ့ ရုပျတှကေိုကွညျ့ရမှာမဟုတျဘူး။ကိုယျမှအေးတဲ့သဘောဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာအေးတဲ့တရားသ ဘောသာဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ ငါမဟုတျဘူး။ ငါ့ဉစ်စာမဟုတျဘူး။ ငါ့ကိုယျမဟုတျဘူး။တဈဒှါရစီ မှဖွဈပေါျတဲ့ရုပျတရားရဲ့လက်ခဏသဘောတှကေိုမသိတဲ့အခါမှာအဲဒီတဈဒှါရစီသာဖွဈပေါျနိုငျတဲ့ရုပျသာဖွဈတယျ။ပွီးတော့နာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျကိုရောကျလို့မရဘူး။ပညာသညျနာမရူပပရိစ်ဒေ ဉာဏျကိုမရောကျတဲ့အခါမှာနိဗ်ဗိန်ဒဉာဏျကိုရောကျလို့မရဘူး။

အမေး——->သမ်ပဇဉျပုဒျထဲမှာရပျနရေငျရပျနတောကိုသိရတယျ၊လမျးလြှောကျတဲ့အခြိနျမှာလမျး လြှောကျတာကိုသိရတယျ၊ထိုငျနတေဲ့အခြိနျမှာထိုငျတာကိုသိရတယျ(သို့)ရှေ့တိုး၊ နောကျဆုတျတဲ့လက်ခဏပုံသဏ်ဍနျးအမြိုးမြိုးကိုသိစတေယျ။“ထိုငျနရေငျထိုငျနမှေနျးသိ”လို့ဆို တဲ့စကာလုံးသညျထိုငျတဲ့အခြိနျမှာသိရတယျ။အဲဒါဆိုထိုငျတဲ့ရုပျကိုအားထုတျလို့ရလာခငျဗြာ? အဖွေ——>တကယျလို့ရုပျမရှိရငျထိုငျတာရှိလို့ရလာ? အမေး——>ရုပျမရှိရငျအာကာသပဲရှိတယျ၊အာကာသထိုငျလို့မရပါဘူးခငျဗြာ။ အဖွေ——->ထိုငျနတေဲ့အခြိနျမှာလက်ခဏရုပျတဈရုပျစီသာရှိပွီးတဈလမျးစီသာဖွဈပေါျပွီးသိလို့ ရတယျ။ အမေး——>ရုပျကထိုငျရဲ့လာခငျဗြာ? အဖွေ——>အဲဒီဖွဈပေါျတဲ့ရုပျသညျထိုငျ၊အိပျ၊ရပျ၊လမျးလြှောကျနတေဲ့အခြိနျတှဖွေဈနပေါစေ တဈခုခုမှာဖွဈပေါျရတယျ။ဆိုလိုတာကမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေမစူးစိုကျတဲ့အနနေဲ့အနတ်တအဖွဈနဲ့ဖွဈရတယျ။ အမေး——->အဲဒါသှားစူးစိုကျတာဖွဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အတ်ထကဌာထဲမှာဘယျတံခါး ပေါကျကိုပဲဝငျဝငျမွို့လယျကိုရောကျတာအတူတူပဲဆိုတာဆရာတှကေဉပမာပွထား တယျ။ဒါကွောငျ့မို့အဲဒီကာယနုပူနာသတိပဌာနျးသာပှါးမြားကွပွီးတဈခွားသတိပဌာနျးတှေ ကိုမပှါးမြားကွဘူး။

အဖွေ——>အတ်ထကဌာတှကေိုဖတျခွငျးသညျနားလညျသဘောပေါကျရမယျ။အဲဒီနငျ၊ငါတကယျ ဖွဈတယျဆိုတဲ့တရားသဘောကိုစှဲထားတဲ့အမွငျမှားခွငျးကိုစှနျ့လှတျတဲ့ပညာသညျ ဘာကိုသိတဲ့ပညာဖွဈသလဲ?တရားသဘောနှဈမြိုးရှိပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားတို့ဖွဈကွတယျ။ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသခြေားစှာနဲ့မသိတဲ့အခါမှာ နငျ၊ငါဖွဈတယျလို့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားနှဈမြိုးစလုံးကိုစှဲထားကွတယျ။“လမျးလြှောကျတဲ့အ ခါမှာလမျးလြှောကျနမှေနျးသိ”ဆိုတဲ့အခကြျအလကျထဲမှာအမှနျတကယျတမျးကတြော့နငျ၊ငါမရှိ ဘူး။ရုပျနဲ့နာမျပဲရှိတယျ။လမျးလြှောကျတဲ့အခြိနျမှာကိုယျမှရုပျရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိပဌာနျး အောကျမေ့သိတဲ့အခြိနျမှာကာယနုပူနာသတိပဌာနျးဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့ကိုယျမှာနပွေီး တဈခြိနျလုံးဖွဈပေါျတဲ့ရုပျကိုသတိအောကျမေ့သိအောငျထိနျးခြုပျလို့မရဘူး။ဒါကွောငျ့အမှနျ တကယျရှိပွီးပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုဖွဈပေါျပွီး အနတ်တအဖွဈနဲ့အောကျမေ့သိဖို့သညျသတိပေါျမှာမူတညျတယျ။အဲဒီနငျ၊ငါဖွဈတယျဆိုတဲ့တရား သဘောကိုစှဲထားခွငျးမှစှနျ့လှတျမယျ့ပညာသညျ ၆ဒှါရစလုံးမှဖွဈပေါျတဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိရတယျ။ဒါကွောငျ့နငျ၊ငါတှတေကယျမဟုတျဘူးဆိုတာသခြော စှာသိရခွငျးဖွဈတယျ။

သမျယုတ်တနိကယျထဲမှာသလာရတနသမုတ်ထ ၃အူထာရီသုတျ ၃၀၀ထဲကအခကြျအလကျတှထေဲမှာ ရှိတယျ။တဈခြိနျတုနျးကအရှငျအာနန်ဒာနှငျ့အရှငျအူထာရီတို့သညျကိုစနျဖီမွို့အနီးခိုစီတာလနျမှာ သီတငျးသုံးနထေိုငျကွသညျညနခေမြျးအခြိနျဖွဈတဲ့တဈခါကအရှငျအူထာရီသညျသီတငျးသုံးနေ တဲ့နရောကနထှေကျလာပွီးအရှငျအာနန်ဒာဆီကိုသှားရောကျပွီးစကားတှပွေောဆိုကွတယျ။တဈဉီးနဲ့တဈဉီးစကားတှအေပွနျအလှနျပွောဆိုကွပွီးနောကျသငျ့တောျတဲ့နရောမှာထိုငျလိုကျကွ တယျ။အရှငျအာနန်ဒာ“ဒီခန်ဓာကိုယျကိုဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားကပှငျ့လငျးစှာနဲ့ပွောပွသှားတယျ။ပွီး တော့ကယြျပွနျ့စှာနဲ့ကွငွောလိုကျတယျ။ဒီလိုအကွောငျးကွောငျ့ဒီခန်ဓာကိုယျသညျအနတ်တဖွဈ တယျ။ထို့နညျးတူပဲဒီဝိညာဉျကိုလညျးပညတျခွငျး၊ထူထောငျခွငျး၊ဖှငျ့ဟခွငျးနှငျ့ခှဲခွမျးစိတျဖွာ ခွငျးဖွငျ့ပွသှားတယျ။ဒီလိုအကွောငျးကွောငျ့ဝိညာဉျသညျအနတ်တဖွဈတယျဆိုတာကိုနိုးကွား အောငျပွောဆိုကွတယျ။တရားသဘောထဲမှာသခြောစှာမသိသေးတဲ့အခါမှာသံသယရှိခွငျးတှမေကုနျသေးဘူး။သံသယရှိသေးတဲ့အခါမှာအရိယာသစ်စာတရားကိုဘယျလိုနဲ့ထိုးထှငျးစှာသိနိုငျမလဲ?ဘယျတံခါးပေါကျကိုဝငျမလဲ?ဆိုလိုတဲ့တံခါးပေါကျကတော့လောကုတ်တရာစိတျသညျဖွဈပေါျ ပွီးနိဗ်ဗာနျကိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အခြိနျမှာအဲဒီလောကုတ်တရာစိတျမဖွဈပေါျခငျကာမာဝခလြစိတျအရငျဖွဈပေါျရတယျ။အဲဒီကာမာဝကလြစိတျသညျသတိပဌာနျး၄ပါးထဲကဘယျသတိပဌာနျးရှိသလဲဆိုတာအာရုံအရဖွဈရတယျ။

ဒါပမေယျ့ရုပျ၊ဝဒေနာ၊သညာ၊သငျ်ခါရ၊ဝိညာဉျတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုသခြောစှာမသိပဲနဲ့တံခါးကို ဝငျသှားတယျ။ဆိုလိုတာကနိဗ်ဗာနျကိုအာရုံရှိခွငျးဖွငျ့နိဗ်ဗာနျရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာနဲ့အရိယာသစ်စာတရားကိုသိနိုငျတယျ။ပွီးတော့ဒီခန်ဓာကိုယျသညျအနတ်တဖွဈတယျ။ဝိညာဉျ လညျးအနတ်တဖွဈတယျဆိုတာနားလညျနိုငျဖို့သညျပညတျခွငျး၊ထူထောငျခွငျး၊ဖှငျ့ဟခွငျး နှငျ့ခှဲခွမျးစိတျဖွာခွငျးဖွငျ့ပွောပွသှားတယျ။မွငျနတေဲ့အခြိနျ၊ကွား၊အနံ့ရ၊အရသာရတဲ့အခြိနျ၊ ထိတှေ့တဲ့အရာတှကေိုသိတဲ့အခြိနျနှငျ့စဉျးစားနတေဲ့အခြိနျတှမှောရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုနိုးကွားအောငျပွုလုပျကွတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အနတ်တဖွဈတဲ့တရားသ ဘောအားလုံးရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိဖို့နှငျ့အဓိပ်ပါယျတှကေိုသိဖို့သညျခဲယှဉျးတယျ။ အရှငျအာနန်ဒာကဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားသညျဒီခန်ဓာကိုယျကိုဖှငျ့ဟပွီးအကွောငျးအမြိုးမြိုးဖွငျ့ကယြျ ပွနျ့စှာကွငွောသှားတယျလို့အရှငျအူထာရီကိုပွောပွတယျ။ဒီလိုအကွောငျးကွောငျ့ဒီခန်ဓာကိုယျ သညျအနတ်တဖွဈသလိုဒီဝိညာဉျလညျးအနတ်တဖွဈတယျ။တကယျလို့အရှငျအာနန်ဒာသညျအရှငျသောတာပနျပုဂ်ဂိုလျမဖွဈခဲ့ဘူးဆိုရငျနငျ၊ငါဖွဈတယျ၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှဖွေဈတယျဆိုတဲ့ရုပျ တရားနှငျ့နာမျတရားကိုစှဲထားတဲ့အမွငျမှားခွငျးကိုစှနျ့လှတျနိုငျပွီးရုပျတရားနှငျ့နာမျတရား ဖွဈတဲ့တရားသဘောတှကေိုထိုးထှငျးစှာနဲ့မသိနိုငျဘူး။ဒါကွောငျ့ဝိညာဉျသညျအနတ်တဖွဈတယျ ဆိုတာနိုးကွားအောငျပွုလုပျပေးပွီးပညတျခွငျး၊ထူထောငျခွငျး၊ဖှငျ့ဟခွငျးနှငျ့ခှဲခွမျးစိတျဖွာ ခွငျးစတဲ့စကားတှကေိုအရှငျအာနန်ဒာသညျအရှငျအူထာရီကိုပွောလို့မရဘူး။

ဒါကွောငျ့ဘယျပုဂ်ဂိုလျမဆိုဘယျတရားသဘောတှကေိုသိနပေါစအေဲဒီတရားသညျအဲဒီပုဂ်ဂိုလျနဲ့ ဖွဈပေါျနတေယျ။အဲဒီအခြိနျမှာတရားသဘောတှဖွေဈပေါျပွီးလြှငျမွနျစှာနဲ့ပကြျသှားတယျ။ဘယျပုဂ်ဂိုလျမဆိုဘယျတရားကိုမှမသိသေးတဲ့အခါမှာအဲဒီတရားတှသေညျအဲဒီပုဂ်ဂိုလျနဲ့မဖွဈ ပေါျဘူး။နာမျတရားသညျသိတဲ့သဘောဖွဈပွီးမွငျတဲ့အခြိနျ၊ကွားတဲ့အခြိနျမှာသိတဲ့ဓာတျဖွဈ တယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီပုဂ်ဂိုလျသညျဘယျတရားကိုမှမသိသေးတဲ့အခါမှာအဲဒီတရားသညျအဲဒီ ပုဂ်ဂိုလျနဲ့မဖွဈပေါျဘူး။ဒါပမေယျ့အဲဒီပုဂ်ဂိုလျနဲ့တရားဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာအဲဒီပုဂ်ဂိုလျသညျအဲဒီ တရားရဲ့အမှနျတကယျရှိပွီးဖွဈပေါျတဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိကွတယျ။အရှငျအာနန်ဒာ သညျမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျနှငျ့စိတျတှအေားလုံးမှရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှေ ထဲမှာသံသယတှမေရှိတော့ဘူး။တကယျလို့ဒီခတျေလူတှကောယနုပူနာသတိပဌာနျးတဈမြိုး ကိုသာ(သို့)အဲဒီရုပျတဈမြိုး၊နာမျတဈမြိုးကိုသာသိမယျဆိုရငျအဲဒီရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့အမှနျတကယျရှိတဲ့လက်ခဏတှကေိုသိတယျလို့ပွောလို့ရလာ?ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့တကယျလို့ မကြျစိမှနာမျတရားဖွဈတာကိုတကယျသိတယျဆိုရငျဘာကွောငျ့မကြျစိမှာမသိတာလဲ?နားမှနာမျ တရားဖွဈတာကိုသိရငျဘာကွောငျ့နားမှာမသိတာလဲ?အသံကိုကွားနတေဲ့အခြိနျနှငျ့မွငျနတေဲ့အ ခြိနျတှမှောသိတဲ့ဓာတျဖွဈတယျ။တကယျလို့တကယျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိမယျဆိုရငျ သိတဲ့အခွအေနေ၊သိတဲ့ဓာတျထဲမှာထိုးထှငျးစှာသိပွီးစဉျးစားတဲ့အခြိနျမှာအဲဒီစကားလုံးကိုသိခွငျးနှငျ့အကွောငျးတှသေိနတေဲ့နာမျတရားသာဖွဈတယျဆိုတာဘာဖွဈလို့မသိကွတာလဲ?

“တကယျသိလာ”ဆိုရငျသူရဲ့ပညာကိုစမျးသပျခွငျးဖွငျ့မကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေ ဘယျရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားတှမေဆိုတကယျသိတဲ့အခါမှာမွငျခွငျး၊ကွားခွငျး၊အနံ့ရခွငျး၊ အရသာရခွငျး၊ထိတှေ့တဲ့အရာတှကေိုသိခွငျး၊စဉျးစားခွငျးစတဲ့အခြိနျတှမှောရုပျတရားသညျ နာမျတရားနဲ့ကှာခွားတဲ့လက်ခဏတှကေိုသိရတယျ။အဲဒါမှအနတ်တဖွဈခွငျးအဖွဈနဲ့တရားသ ဘောအားလုံးရဲ့လက်ခဏနှငျ့အဓိပ်ပါယျထဲမှာတကယျသိခွငျးဖွဈတယျ။အရှငျအာနန်ဒာကအရှငျ အူထာရီကိုစက်ခုဝိညာဉျသညျစက်ခုနှငျ့ရုပျကိုမှီခိုတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈပေါျတာဟုတျလာ? အရှငျအူထာရီ—->အဲလိုဟုတျတယျ၊အရှငျအာနန်ဒာ အရှငျအာနန်ဒာ——>စက်ခုဝိညာဉျမှီခိုပွီးဖွဈပေါျတဲ့အကွောငျးနှငျ့အကြိုးသညျအားလုံးပကြျသှား ပွီးကနြျရှိတဲ့အရာတှရှောလို့မရတော့ဘူး။ဒါကွောငျ့စက်ခုဝိညာဉျဖွဈပေါျပါ့ တော့မလာ?

အရှငျအူထာရီ——>မဖွဈပေါျတော့ဘူအရှငျအာနန်ဒာ၊ကွားနတေဲ့အခြိနျမှာမွငျတာမရှိဘူး၊ဒါက အမှနျတကယျရှိတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးဖွဈ တယျ။အကွောငျးအမြိုးမြိုးတှကေိုစဉျးစားတဲ့အခြိနျမှာမွငျတာမရှိဘူး။ကွားတာလညျးမရှိဘူး။ ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီအခြိနျမှာအကွောငျးတှကေိုသိနတေဲ့အခြိနျဖွဈတယျ။သိတဲ့သဘော သညျသိနတေဲ့အခြိနျမှာသိတဲ့အကွောငျးတှကေိုစဉျးစားနတေဲ့အခြိနျဖွဈတယျ။ဒါကတော့အမှနျ တကယျရှိတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးဖွဈတယျ။အရှငျအာနန်ဒာက အရှငျအူထာရီကိုစက်ခုဝိညာဉျဆိုတဲ့မွငျခွငျးဖွဈပေါျတဲ့အခါမှာစက်ခုဆိုတဲ့မကြျစိသညျမကြျစိမှ ဖွဈပေါျတဲ့အရာကိုမှီခိုတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈပေါျရတယျ။စက်ခုနှငျ့ရုပျတှမေမွဲပဲပကြျသှားတဲ့အ ခါမှာမွငျခွငျးတှဘေယျလိုရှိနိုငျမလဲ?မွငျခွငျးလညျးပကြျသှားရတယျ။အခုခြိနျမှာတကယျသိတဲ့ သဘော၊သိတဲ့ဓာတျတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ပုဂ်ဂိုလျသညျနာမရူပပရိစ်ဒဉောဏျ ဖွဈတယျ။နိဗ်ဗိန်ဒဉာဏျရောကျတဲ့အထိပညာတှပှေါးမြားနိုငျဖို့သညျဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့ အကွောငျးတှကေိုသိတဲ့အထိပညာတှကေိုပိုပွီးပှားမြားရတယျ။ဆကျလကျပွီးဖွဈပေါျတဲ့တရား သဘောရဲ့ဖွဈ၊ပကြျသှားခွငျးကိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အထိပညာကိုဆကျပွီးပှါးမြားရခွငျးဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ပစ်စယပရိဂ်ဂဟဉာဏျဖွဈတယျ။တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတဈခုစီတှခှေဲ ပွတျသှားပွီးဖွဈ၊ပကြျခွငျးတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အထိပညာကဆကျပွီးတော့ပှါးမြားရပွီး သမ်မသနဉာဏျဖွဈတယျ။ပကြျ၊ပကြျသှားတဲ့တရားသဘောရဲ့မမွဲခွငျးတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ အထိပညာကိုပိုပွီးတော့ပှါးမြားရပွီးဉဒ်ဓယဘရဉာဏျဖွဈတယျ။

ပကြျသှားတဲ့တရားသဘောရဲ့အပွဈအန်တာရယျတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့အထိပညာတှပှေါးမြား ရပွီးဘငျ်ဂဉာဏျဖွဈတယျ။တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးဖွငျ့ပညာတှပှေါး မြားပွီးနိဗ်ဗိန်ဒဉာဏျရောကျတဲ့အထိပညာတှပှေါးမြားရပွီးဘယဉာဏျနှငျ့အာထီနဝဉာဏျဖွဈ တယျ။နာမျတရားရဲ့လက်ခဏသဘောတှကေိုမသိပဲနဲ့အမူအရာပုံသဏ်ဍနျအမြိုးမြိုးနဲ့အတူဖွဈ ပေါျတဲ့ရုပျကိုမှတျသားခွငျးဖွငျ့ထိုငျခွငျး၊အိပျခွငျး၊ရပျခွငျး၊လမျးလြှောကျခွငျးတှကေိုသိရုံနဲ့ နိဗ်ဗိာနျတံခါးဝငျမယျဆိုတာမဖွဈနိုငျဘူး။ဒှါရအမြိုးမြိုးမှဖွဈပေါျတဲ့လက်ခဏတဈခုစီရဲ့ရုပျတရား နှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိတာမဟုတျဘူး။ပွီးတော့အမှနျတကယျရှိပွီးပုံမှနျနဲ့ပကြျသှား တယျ။အရှငျအာနန်ဒာကဒီစက်ခုဝိညာဉျကိုဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားကဖှငျ့ဟ၊ကွငွောပွီးကယြျပွနျ့စှာနဲ့ ပွောပွသှားတယျ။ဒီလိုအကွောငျးကွောငျ့ဒီဝိညာဉျသညျအနတ်တဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့သောတ ဝိညာဉျ၊ဃာနဝိညာဉျ၊ဇိဝှါဝိညာဉျ၊ကာယဝိညာဉျရောကျတဲ့အထိအခကြျအလကျတှနေဲ့တဈခြိနျ လုံးထပျနတေယျ။ပွီးတော့မနောဝိညာဉျလညျးထို့နညျးတူပဲဖွဈတယျ။

ဒီသုတ်တနျသညျနာမျတရားဖွဈတဲ့ဝိညာဉျအားလုံးရဲ့အကွောငျးထဲမှာတဈခြိနျလုံးအသေးစိတျနဲ့မွတျစှာဘုရားဆိုဆုံးမသှားတဲ့တရားတောျတှရေဲ့အကြိုးတှကေိုမွငျအောငျပွသှားတယျ။သတိ ပဌာနျးတဈမြိုးထဲနဲ့အရိယာသစ်စာတရားတှကေိုသိနိုငျမယျဆိုရငျဗုဒ်ဓမွတျစှာဘုရားကတဈခွား တရားတောျတှကေိုဘာအကြိုးအတှကျနဲ့ဆိုဆုံးမသှားမလဲ?မွငျခွငျး၊ကွားခွငျး၊အနံရခွငျး၊အ ရသာရခွငျး၊ထိတှေ့တဲ့အရာတှကေိုသိခွငျး၊စဉျးစားခွငျး၊ခမြျးသာခွငျး၊ဆငျးရဲခွငျး၊မှတျသား ခွငျးစသညျတို့ကိုသမုစ်ဒအေဖွဈနဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားတှကေိုစှဲထားတဲ့အမွငျမှားခွငျးနှငျ့ သံသယရှိခွငျးကိုငွိမျးတဲ့အထိသခြောစှာလေ့လာသငျကွားသိပွီးပညာတှဝေဖေနျသုံးသပျဖို့အ တှကျနှငျ့သတိအောကျမေ့ဖို့အတှကျကူညီထောကျပံ့ပေးတယျ။ပွီးတော့ပုံမှနျနဲ့အမှနျတကယျရှိတဲ့ နာမျတရားနှငျ့ရုပျတရားတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုမသိပဲနဲ့အရိယာသစ်စာတရားတှကေိုသိနိုငျတယျလို့ ပွောရခွငျးသညျတဈခွားနာမျ၊တဈခွားရုပျကိုသိလို့မရဘူးဆိုတဲ့သံသယရှိခွငျးကိုပွသှားတယျ။ အဲလိုမှမဟုတျရငျတဈနာမျတညျး၊တဈရုပျတညျးကိုပဲသိရမယျလို့မပွောဘူး။

အရှငျအာနန်ဒာကအရှငျအူထာရီကိုပွောတယျ။သဈရဲ့အနဈကိုအလိုရှိတဲ့ယောကြျားသညျသဈရဲ့ အနဈကိုပဲရှာဖှတေယျ။ဒါကွောငျ့ထကျမွကျတဲ့ပုစိနျကိုယူပွီးတောထဲကိုဝငျသှားတယျ။အဲဒီ တောထဲမှာတှဲလောငျးခွငျးတှမေရှိပဲဖွောငျ့မတျပွီးကွီးမားတဲ့ငှကျပွောပငျကိုပဲတှရေတယျ။ ဒါကွောငျ့အပငျရငျးကိုဖွတျပွီးအဖြားကိုပါဖွတျလိုကျတယျ။ပွီးတော့အခှံကိုခှာလိုကျတယျ။အဲ ဒီငှကျပြောပငျရဲ့အူတိုငျကိုတောငျမတှေ့ရပဲသဈပငျရဲ့အနဈကိုဘယျနရောမှာရှာလို့တှေ့မှာလဲ? ထို့နညျးတူပဲဖွဈတယျ။အရှငျအူထာရီ!ရဟနျးတှသေညျနငျ၊ငါဆိုတဲ့အစှဲကိုရှာပွီးဝဖေနျသုံးသပျ ကွတယျ။(သို့)ဖူရတနာ(၆)ပါးထဲမှာနငျ၊ငါဖွဈတဲ့အရာတှကေိုရှာလို့မရဘူး။ဒီလိုသိမွငျလိုကျတဲ့အခါဒီလောကမှာဘယျအရာကိုမှမစှဲထားတော့ဘူး။မစှဲတော့တဲ့အတှကျကွောငျ့မရှာ ဖှတေော့ဘူး။မရှာဖှတေော့တဲ့အခါမှာတကယျပဲပရိနိဗ်ဗာနျဝငျရတယျ။ဒါကွောငျ့ဘဝဆုံးသှားပွီး ဆိုတာသခြောစှာနဲ့သိလိုကျရတယျ။မွငျ့မွတျသူတို့အနဆေုံးသှားပွီးလုပျသငျ့တဲ့တာဝနျတှလေညျးလုပျဆောငျပွီးဖွဈတယျ။ဒီလိုပွနျဖွဈဖို့အတှကျတဈခွားတာဝနျတှလေညျးရှိလို့မရ တော့ဘူး။

အရှငျအာနန်ဒာပွောသှားတဲ့နောကျဆုံးအခကြျအလကျကတော့အရှငျအူထာရီ!သဈရဲ့အနဈ ကိုအလိုရှိတဲ့ယောကြျားသညျသဈပငျရဲ့အနဈကိုလိုကျပွီးရှာဖှတေယျ။ထကျမွကျတဲ့ပုစိနျကို ကိုငျပွီးတောထဲကိုဝငျတယျ။အဲဒီတောထဲမှာတှဲလောငျးခွငျးတှမေရှိပဲဖွောငျ့ပွီးကွီးမားတဲ့ ငှကျပြောပငျကိုတှေ့ရတယျ။ငှကျပြောပငျမှာအစု၊အတုံးတှနေဲ့စုပေါငျးထားတဲ့ပုံသဏ်ဍနျတှေ နဲ့ရှိတယျ။အပငျရငျးကိုခုတျပွီးအဖွားကိုခုတျတယျ။ပွီးတော့အခှံကိုခှါထုတျလိုကျတယျ။ဆိုလို တာကနငျ၊ငါဖွဈတယျ၊ပစ်စညျးဉစ်စာတှပေုံသဏ်ဍနျအမြိုးမြိုးတှဖွေဈတယျဆိုတဲ့အတူစုပေါငျးပွီး စှဲထားဖူးတဲ့အရာတှကေိုခှဲထုတျရတယျ။အဲဒီငှကျပြောပငျမှာအူတိုငျတောငျမတှေ့ရပဲသဈရဲ့အနဈ ကိုဘယျမှာတှေ့နိုငျမလဲ?ဒါကွောငျ့ငှကျပြောပငျဖွဈတယျဆိုတဲ့အစှဲတှကေိုစှနျ့လှတျရမယျ။ကြှဲတဈကောငျးလုံးနဲ့အတူတူပဲဖွဈတယျ။သရတှေေ၊အသားတှအေစိတျအပိုငျးအမြိုးမြိုးတှကေို မခှါထုတျရသေးဘူးဆိုရငျကြှဲအိပျနတေယျလို့မွငျရတယျ။ရုပျတှအေားလုံးစုပေါငျးနပွေီးအ နအေထားအမြိုးမြိုးတှနေဲ့ပုံသဏ်ဍနျတှဖွေဈတယျလို့မှတျသားထားကွတယျ။ပွီးတော့အရာ တှအေမြိုးမြိုးကိုပစ်စညျး၊ဉစ်စာတှဖွေဈတယျ၊နငျ၊ငါဖွဈတယျ၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါဖွဈတယျလို့မွငျရ တယျ။အမှနျတကယျရှိတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာ ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှဖွေဈတယျဆိုတဲ့တရားသဘောတှကေိုမစှဲထားတော့ဘူး။သဈရဲ့အခှံကိုခှာ ထုတျတာနဲ့တူတယျ။ထို့နညျးတူပဲငှကျပြောပငျရဲ့အူတိုငျကိုမတှေ့ရသလိုသဈရဲ့အနဈကိုလညျး မတှေ့ရခွငျးဖွဈတယျ။

အရှငျအူထာရီ!ရဟနျးတှသေညျနငျ၊ငါဆိုတဲ့အစှဲကိုဝဖေနျသုံးသပျပွီးရှာဖှမေယျ(သို့)ဖူရတန၆ပါးထဲမှာနငျ၊ငါဖွဈတယျဆိုတဲ့အရာတှမေရဘူး။ဖူရတန၆ပါးထဲမှာနငျ၊ငါဖွဈတယျဆိုတဲ့အရာတှမေရဘူး။ဖူရတန၆ပါးမှာဘာပုံသဏ်ဍနျတှမှေရှိလို့မရဘူး။မကြျစိသညျအာရတန တဈမြိုးဖွဈတယျ။ရူပါရတနသညျဖွဈပေါျတဲ့အရာတဈမြိုးသာဖွဈတယျ။တကယျလို့လူတှေ ထိုငျနတေယျလို့မွငျနသေ၍တော့အဲဒီအခြိနျမှာနငျ၊ငါမဟုတျဘူးလို့ပွောရငျနငျ၊ငါမဟုတျဘူး ဆိုတာကိုယျတိုငျစဉျးစားယူခွငျးသာဖွဈတယျ။ဒါပမေယျ့အဲဒီတကယျနငျ၊ငါမဟုတျခွငျးကိုထိုး ထှငျးစှာနဲ့မသိရခွငျးသညျအဲဒီမွငျနတေဲ့အခြိနျမှာမွငျခွငျးသညျမကြျစိမှဖွဈပေါျတဲ့အရာသာ ဖွဈတယျဆိုတာပညာကသိရမယျ။အဲဒီကနစေူးစိုကျရတယျ။(သို့)ဖွဈပေါျပွီးတဲ့အရာတှရေဲ့ပုံစံ ကိုမှတျသားပွီးဖွဈပေါျတဲ့အရာတှသေညျဘာဖွဈသလဲဆိုတာသိရတယျ။အဲဒီအခြိနျမှာနငျ၊ငါမ ဟုတျဘူး၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှမေဟုတျဘူး။မှတျသားပွီးသိတဲ့နာမျတရားသာဖွဈတယျ။အဲဒီနားမှ ကွားတဲ့အခြိနျသညျမကြျစိမှလူတှထေိုငျပွီးစကားပွောနကွေတယျလို့မွငျတဲ့အခြိနျ(သို့)စကားပွောနတေဲ့အခြိနျတှမှောမှတျသားခွငျးတှဘောမှမကနြျရှိတော့ဘူး။ဘာကွောငျ့ လဲဆိုတော့အဲဒီအခြိနျမှာအသံကိုသိတဲ့ဓာတျဖွဈပွီးကွားတဲ့သဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိ အောကျမေ့သိရတယျ။ပွီးတော့အဲဒီကနစေိတျသညျကွားတဲ့အသံရဲ့အနိမျ့၊အမွငျ့အရအ ကွောငျးတှေ(သို့)စကားလုံးတှစေဉျးစားရခွငျးဖွဈတယျ။အဲဒီစကားလုံးကိုသိတဲ့အခြိနျမှာ ပညာသညျစကားလုံးတှကေိုသိတဲ့နာမျတရားတဈမြိုးသာဖွဈတယျ။

ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတဈခုစီဖွဈတဲ့တရားသဘောအားလုံးကိုသိတဲ့အခါနှငျ့နငျ၊ငါ ဖွဈတယျဆိုတဲ့တရားသဘောကိုစှဲထားတဲ့အမွငျမှားခွငျးတှကေိုသိတဲ့အခါမှာအစှဲတှလြေော့ နညျးလာတယျ။ပွီးတော့အနအေထားတှနေဲ့အတူစုပေါငျးတဲ့ရုပျတှကေိုစှဲထားတဲ့မှတျသားခွငျး တှကေုနျသှားတယျ။ပွီးတော့အတှငျးထဲကငွိမျသကျခွငျးဆိုတဲ့အဓိပ်ပါယျတှကေိုနားလညျလာ တယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့စိတျသညျအပွငျကလူ၊သတ်တဝါတှနေဲ့သှားပွီးမပတျသကျဘူး။ ပွီးတော့ခိုငျမာပွီးမွဲတဲ့ဟိုအရာ၊ဒီအရာနှငျ့ဟိုလူ ၊ဒီလူဖွဈတယျလို့စှဲထားဖူးတဲ့ပစ်စညျး၊ဉစ်စာအမြိုးမြိုးနှငျ့ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှနေဲ့ပွညျ့နတေဲ့အပွငျလောကဖွဈတဲ့လောကဟောငျးတှမေရှိဘူး။ဒါပမေယျ့သတိဖွဈပေါျတဲ့ဘယျအခြိနျမဆိုအဲဒီအခြိနျမှာပညာကသခြောစှာသိပွီးအတှငျး ကငွိမျသကျခွငျးတှဖွေဈတယျ။ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ဘယျလူ၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါနှငျ့ပစ်စညျးအမြိုးမြိုးတှမေရှိတဲ့အတှကျကွောငျ့လူတှမြေားပွီးအကွောငျးတှမြေားရခွငျးဖွဈတယျ။တကယျလို့ တှယျတာခွငျး၊ခငျမငျရငျးနှီးရှိခဲ့ဘူးတဲ့လူ(သို့)ပတျသကျဖူးတဲ့အကွောငျးတှရှေိခဲ့တဲ့လူဖွဈမယျ ဆိုရငျခဏသာမွငျလိုကျရုံနဲ့အကွောငျးတှအေရှညျကွီးဖွဈလာတယျ။ဒါပမေယျ့မသိဖူးခဲ့တဲ့လူတှဖွေဈမယျဆိုရငျအကွောငျးတှတေိုတယျ။မွငျလိုကျတာနဲ့အနညျးငယျစဉျးစားပွီးတော့ကုနျ သှားတယျ။အကွောငျးတှအေမြိုးမြိုးသညျအပွဈနဲ့လိုကျပါသှားလို့မရဘူး။

ပညာကိုတကယျပှါးမြားတဲ့အခါမှာအသေးစိတျနဲ့တရားတောျတှကေိုဆိုဆုံးမသှားတဲ့ဗုဒ်ဓမွတျ စှာဘုရားရဲ့ဂုဏျကြေးဇူးတှကေိုမွငျနိုငျတယျ။ပါတိမောက်ခသံဝလသီလအဆငျ့ကတညျးကနေ သာမဏတှနေဲ့သငျ့တောျတဲ့ကိုယျနှငျ့နှုတျတှမှေကငြျ့ကွံခွငျးတှဖွေဈတယျ။ဆိုလိုတာကငွိမျ သကျတဲ့ရဟနျးတှသေညျတဈစုံတဈရာတှကေိုကွညျ့တဲ့နရောမှာအနားမှာသာကွညျ့ရတယျ။ ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့အကွောငျးတှမေရှညျဖို့နှငျ့တဈခြိနျလုံးအောကျမေ့သိဖို့အတှကျဖွဈ တယျ။မွငျပွီးတဲ့အခါမှာဟိုလူ၊ဒီလူနှငျ့ဟိုအကွောငျး၊ဒီအကွောငျးတှနေဲ့အမြားကွီးမစဉျးစား သငျ့ဘူး။မွငျပွီးတဲ့အခါမှာ“မွငျ”ရုံသာဖွဈတယျလို့သိရမယျ။အနီးမှာပဲမွငျမွငျ၊အဝေးမှာပဲမွငျ မွငျ“မွငျပွီတော့”ကုနျဆုံးသှားတယျ။အဲဒီအခြိနျမှာအနုသယနှငျ့နိမိတျထဲမှာမငွိတှယျတော့ဘူး။ တကယျ့သခြောစှာနဲ့ပညာသိတဲ့အခါမှာအဲဒီမွငျခဲ့ဖူးတဲ့အပွငျလောကမှာလူတှအေမြားကွီးရှိခွငျးသညျစဉျးစားတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။တကယျလို့မစဉျးစားဘူးဆိုရငျမွငျပွီးတာနဲ့ ကုနျသှားတယျ။ဒါကွောငျ့လူတှအေမြားကွီးရှိပါ့မလာ?ဒါပမေယျ့ဘဝမြားစှာစဉျးစားလာခဲ့ဖူး တဲ့အတှကျကွောငျ့စဉျးစားရခွငျးဖွဈတယျ။ဘာတှကေိုစဉျးစားသလဲ?ဆိုတာအကွောငျးအရနဲ့ စဉျးစားကွတယျ။လူတဈဉီတဈယောကျစီတှသေညျအရာတဈခုတညျးကိုသာတဈပွိုငျထဲမွငျရ ပမေဲ့စုစောငျးလာတဲ့အကွောငျးအရစဉျးစားခွငျးတှမေတူကွဘူး။ဉပမာ-တဈခြို့ကပနျးကိုမွငျ ပွီးကွိုကျရငျလှတယျလို့ပွောကွတယျ။တဈခြို့ကမကွိုကျရငျမလှဘူးလို့ပွောကွတယျ။ဒါ ကွောငျ့လှတယျ(သို့)မလှဘူးဆိုတာလူတဈဉီးစီတှရေဲ့စဉျးစားခွငျးသာဖွဈတယျ။

တကယျ့လောကအမှနျသညျပုဂ်ဂိုလျတဈဉီးစီတှရေဲ့စဉျးစားတဲ့လောကဖွဈတယျ။ရုပျတရားနှငျ့ နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိအောကျမေ့သိတဲ့အခါမှာဘာတှကေိုပဲစဉျးစားနပေါစအေဲဒီ အကွောငျးအမြိုးမြိုးတှကေိုစဉျးစားတဲ့နာမျတရားသာဖွဈတယျဆိုတာသခြောစှာသိရတယျ။ စဉျးစားတဲ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသိတဲ့အခါမှာလူသတ်တဝါအမြိုးမြိုးတှဖွေဈတဲ့အကွောငျးတှတေကယျမရှိဘူးဆိုတာသိရတယျ။သောကစိတျတှနေဲ့ဒုက်ခဖွဈတဲ့အခြိနျမှာစဉျးစားတဲ့အတှကျကွောငျ့ဒုက်ခလို့သိရတယျ။သုခဖွဈတဲ့အခြိနျမှာလညျးထို့နညျးတူပဲဖွဈတယျ။T.V ကွညျ့နတေဲ့အခြိနျမှာကွိုကျတဲ့ဇတျကားဆိုရငျမွငျရတဲ့ရုပျပုံအတိုငျးစဉျးစားတဲ့အတှကျ ကွောငျ့သုခဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ဘယျနရောမှာပဲဖွဈဖွဈ၊စဉျးစားခွငျးရဲ့လောကထဲမှာသာ နတေဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈတယျ။လောကရဲ့တဈခဏစီတှသေညျမကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊ စိတျတှမှေဖွဈပေါျပွီးအာရုံကိုသိတဲ့နာမျတရားဖွဈရခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့စိတျမှဆကျလကျ စဉျးစားပွီးအကွောငျးအမြိုးမြိုးတှဖွေဈလာတယျ။

အမေး——>ဆရာမပွောတဲ့ဒီသုခ၊ဒုက်ခတှသေညျစဉျးစားတှေးတောခွငျးရဲ့အကွောငျးတှသော ဖွဈတယျဆိုတာအခုကြှနျတောျသိပျနားမလညျသေးဘူးဒုက်ခရှိတဲ့အခြိနျမှာဘယျသူကဒုက်ခကိုစဉျးစားခငြျပါ့မလဲ?ဒါကွောငျ့ဆရာမပွောတဲ့ဒုက်ခသညျစဉျးစားခွငျးကနဖွေဈပေါျပွီး ဒုက်ခဖွဈအောငျဘယျလိုစဉျးစားရသလဲခငျဗြာ? အဖွေ——>ဒုက်ခဖွဈအောငျစဉျးစားရတာမဟုတျဘူး။အကွောငျးအကြိုးတှရှေိလို့စဉျးစားရ ပွီးဒုက်ခတှဖွေဈကွတယျ။ အမေး——->ဆိုလိုတာကအကွောငျးတှရှေိလို့ဖွဈပေါျရတယျ။ဉပမာ-ပစ်စညျးဉစ်စာတှနေဲ့ဆုံးရူံး သှားတယျ။(သို့) မွငျးအလောငျးကစားမှာဆုံးရူံးသှားတယျ။အိမျပွနျရောကျတော့ ဟိုလောကျဒီလောကျဆုံးသှားတယျလို့စဉျးစားကွတယျ။ဒါကွောငျ့မွငျးလောငျးကစားခွငျး သညျအကွောငျးဖွဈတယျ။ အဖွေ——>တကယျလို့မွငျးအလောငျးကစားဆုံးသှားတဲ့အကွောငျးကိုမစဉျးစားရငျဒုက်ခရှိပါ့ မလာ? အမေး——>ဒုက်ခမရှိဘူးခငျဗြာ။ အဖွေ——–>မွငျပွီး၊ကွားပွီးတဲ့အခါမှာစဉျးစားတယျ။ဒါကွောငျ့ပညာသိရမှာကအဲဒီစဉျ စားတဲ့အခြိနျမှာအကွောငျးအမြိုးမြိုးတှကေိုစဉျးစားတဲ့နာမျတရားဖွဈပွီး၊ဖွဈ ပွီးတော့ပကြျသှားရတယျ။မွငျးကစားတဲ့အကွောငျးကိုစဉျးစားတဲ့အခြိနျမှာမွငျးကစားတာ မရှိဘူး။အဲဒီအခြိနျမှာဒုက်ခကိုဖွဈပေါျအောငျလုပျပေးတဲ့မွငျးကစားတဲ့အကွောငျးကိုမှတျသား ခွငျးတှပေဲရှိတယျ။ဒါကွောငျ့ဒုက်ခသညျမကွိုကျမနှဈသကျတဲ့အကွောငျးကိုစဉျးစားတဲ့အ တှကျကွောငျ့ဖွဈပေါျရခွငျးဖွဈတယျ။ပွီးတော့သုခသညျကွိုကျနှဈသကျတဲ့အကွောငျးကိုစဉျးစားတဲ့အတှကျကွောငျ့ဖွဈပေါျရတယျ။

အထကဌာနှငျ့ဍီကာတှပေါမကနြျပိဋကတျ ၃ပုံစလုံးကိုနာကွားရတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျအမှနျတ ကယျရှိပွီးယခုအခြိနျမှာပုံမှနျနဲ့ဖွဈပေါျနတေဲ့တရားသဘောတှကေိုပညာဖွဈပေါျပွီးသိဖို့အ တှကျဖွဈတယျ။တရားတှကေိုနာကွားခွငျး၊လေ့လာသငျကွားခွငျး၊ဆှေးနှေးခွငျးနှငျ့ဝဖေနျသုံး သပျခွငျးတှဘေယျလောကျမြားနပေါစမေကြျစိ၊နား၊နှာ၊လြှာ၊ကိုယျ၊စိတျတှမှေဖွဈပေါျတဲ့တရား သဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးဝဖေနျသုံးသပျရတယျ။ပွီးတော့သငျ်ခါရက်ခန်ဓာကို ပွုပွငျပွောငျးလဲစဖေို့သတိတှဖွေဈပေါျပွီးအောကျမေ့သိကွတယျ။ဒီအခြိနျမှာထပျခါ၊ထပျခါနဲ့ နာကွားပွီးတကယျဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောတဈခုစီတှရေဲ့လက်ခဏတှကေိုဝဖေနျသုံးသပျပွီး နားလညျရတယျ။ဒါကွောငျ့သတိတှအေောကျမေ့သိရတယျ။ဒါမှမဟုတျရငျကုနျဆုံးသှားတဲ့တဈ နေ့တာဘဝမှာအနတ်တဖွဈတဲ့တရားသဘောရဲ့လက်ခဏတှကေိုလေ့လာသငျကွားပွီးဝဖေနျသုံးသပျသိဖို့မရနိုငျဘူး။ဒါကွောငျ့တဈခြိနျလုံးဖွဈပေါျပွီးပကြျသှားတဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျ တရားတှဖွေဈတယျ။ဘာဈခုမှမကနြျတော့ဘူး။

လူတှသေညျပြောျရှှငျခဲ့တဲ့အတိတျ(သို့)ဖွဈပေါျခဲ့တဲ့ဆငျးရဲခွငျးတှအေားလုံးပကြျသှားတာကို သိကွတယျယခုပစ်စုပ်ပနျတဈခဏသာကနြျရှိနတေယျ။တကယျ့တဈခဏသာဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့ နငျ၊ငါမဟုတျဘူး။ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှမေဟုတျတဲ့လက်ခဏတှကေိုနားလညျအောငျလေ့လာသငျ ကွားရတယျ။တဈခြို့ကနောကျဘဝမှာဟိုလူ၊ဒီလူတှနေဲ့မတှေ့ပါရစနေဲ့လို့ပွောကွတယျ။တကယျ လို့တရားတောျတှကေိုနားလညျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှဆေိုရငျဒီလိုမစဉျးစားကွဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆို တော့နောကျဘဝမှာအဲဒီလူမရှိတော့ဘူး။ပွီးတော့နောကျဘဝမှားလညျးနောကျထပျငါဖွဈ တယျဆိုပွီးနားလညျထားတဲ့ဒီလူဘဝနဲ့လညျးမရှိတော့ဘူး။ဒီဘဝမှာသာဒီလူ((သို့)ဟိုလူဖွဈ ရသေးတယျ။သဆေုံးသှားတဲ့အခါမှာဒီဘဝမှာထငျထငျရှားရှားနဲ့ဒီလူနှငျ့ဟိုလူဖွဈတဲ့သဘောတှကေုနျဆုံးသှားတယျ။နောကျဘဝမှာတဈခွားသူတှဖွေဈသှားတယျ။ဒါကွောငျ့နောကျထပျဟိုလူ၊ဒီလူတှနေဲ့ကွုံတှေ့ရအုံးမယျလို့မစိုးရိမျနဲ့။ဘယျလိုနညျးနဲ့မှမဖွဈနိုငျးဘူး။ဘာကွောငျ့လဲဆို တော့ဟိုလူ၊ဒီလူဖွဈခွငျးတှသေညျနောကျဘဝအထိလိုကျပါမသှားဘူး။

တကယျလို့ဘယျပုဂ်ဂိုလျတဈဉီးတဈယောကျနဲ့မဆိုစိတျအနှောကျအယှကျတှရှေိသေးတယျ။ (သို့)မကွိုကျမနှဈသကျခွငျးတှရှေိနသေေးတယျဆိုရငျအဲဒီပုဂ်ဂိုလျတှတေကယျမရှိဘူးဆိုတာ နာလညျကွတယျ။ဖွဈပေါျပွီးပကြျသှားတဲ့စိတျ၊စတေသိကျ၊ရုပျတှသေညျတရားသဘောတှေ သာဖွဈတယျ။လူတှသေညျစိတျရဲ့တဈခဏသာအသကျရှငျနထေိုငျကွရတယျ။သခွေငျးတရား ကိုပုံမှနျနဲ့ခဏ၊ခဏအောကျမေ့ခွငျးသညျသတိပဌာနျးပှါးမြားခွငျးအတှကျအကြိုးရှိတယျ။ဒီည (သို့)မနကျဖွနျမှာသနေိုငျတယျဆိုတာကိုအောကျမေ့တဲ့အခါမှာဖွဈပေါျတဲ့ရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုသတိအောကျမေ့သိဖို့ထောကျပံ့ပေးတဲ့အကွောငျးဖွဈတယျ။ဘာ ကွောငျ့လဲဆိုတော့အဲဒီအရိယာပုဂ်ဂိုလျဖွဈတဲ့အရိယာသစ်စာတရားတှကေိုထိုးထှငျးစှာမသိသေး တဲ့ပုဂ်ဂိုလျတှသေညျစုတိစိတျကတြဲ့အခါမှာဘယျသုဂတိဘုံ(သို့)ဒုဂတိဘုံမှာပဋိသန်ဓေ တညျရမလဲ ဆိုတာသခြောစှာနဲ့မသိရဘူး။ပွီးတော့တရားတောျတှကေိုနာကွားရဖို့အခှငျ့အရေးတှရှေိပါ့မလာ?ပွီးတော့နောကျထပျသတိပဌာနျးတှပှေါးမြားရအုံးမလာဆိုတာမသိနိုငျဘူး။

သခွေငျးတရားသညျဒီဘဝကနအေားလုံးနဲ့လှှဲရှောငျသှားတယျ။မှတျသားခွငျးတှလေညျးနောကျ ထပျဘာတဈခုမှမကနြျတော့ဘူး။ဒီဘဝမှာမှေးလာတဲ့အခါအရငျဘဝကဘယျသူဖွဈသလဲ?ဘယျ နရောမှာနသေလဲ?ဘာတှလေုပျသလဲ?ဆိုတာမမှတျမိတော့ဘူး။အရငျဘဝကဖွဈခဲ့တဲ့အကွောငျး တှမှေကုနျဆုံးသှားတယျ။ထို့နညျးတူပဲဒီဘဝမှာပွုလုပျခဲ့ဖူးတဲ့ကုသိုလျကံ၊အကုသိုလျကံတှနှေငျ့အမြိုးအသိုငျးအဝိုငျးမှာမာနရှိတဲ့သူ၊ပစ်စညျး၊ဉစ်စာအဆငျ့အတနျးနှငျ့ဘယျလိုနဲ့နာမညျကွီးနပေါစအေားလုံးကုနျဆုံးသှားရတယျ။နောကျထပျဒီဘုံ၊ဒီဘဝနဲ့ပတျသကျဖို့ဘာမှမကနြျရှိတော့ဘူး။ဒါကွောငျ့နောကျထပျဆကျပွီး`ငါ”ဖွဈတယျဆိုတဲ့ဒီဘဝမှာတဈခြိနျလုံးစှဲထားတဲ့ငွိတှယျခွငျးတှကေုနျဆုံးသှားတယျ။

ပရမတ်ထတရားရဲ့အမှနျတကယျဖွဈတဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိခွငျးသညျနငျ၊ငါဖွဈ တယျ၊ပုဂ်ဂိုလျ၊သတ်တဝါတှဖွေဈတယျဆိုတဲ့အကွောငျးတှကွေောငျ့ဖွဈပေါျတဲ့တရားသဘောရဲ့ စှဲထားခွငျးကနလှေတျမွောကျဖို့အတှကျဖွဈတယျ။အဲဒီဖွဈပေါျပွီးပကြျသှားတဲ့မှတျသားခွငျး တှလေညျးနာမျတရားအမြိုးအစားတဈမြိုးသာဖွဈတယျ။ဒါကွောငျ့တရားသဘောတှကေိုထိုး ထှငျးစှာနဲ့ပညာသိတဲ့အထိရုပျတရားနှငျ့နာမျတရားရဲ့လက်ခဏတှကေိုအောကျမေ့သိတဲ့သတိ သညျဒီဘဝမှာနငျ၊ငါ၊ပုဂ်ဂိုလျဖွဈခွငျးတှကေနလှေတျမွောကျရခွငျးဖွဈတယျ။တရားသဘော အားလုံးရဲ့ခနိကမရဏ(တဈခဏတိုငျးရဲ့သခွေငျး)ဖွဈတဲ့လက်ခဏတှကေိုထိုးထှငျးစှာသိတဲ့ အခါအဲဒီသခွေငျးဆိုတဲ့မရဏကွောငျ့ဖွဈတယျ။သခွေငျးတရားတှအေမြိုးအစား၃မြိုးရှိ ပွီးဘာတှလေဲဆိုတော့ ၁။ခနိကမရဏ ၂။သမုတ်တိမရဏနှငျ့ ၃။သမုစ်ဒမေရဏတို့ဖွဈကွတယျ။ ၁။ခနိကမရဏဆိုတာကတော့သငျ်ခါရတရားအားလုံးရဲ့ဖွဈပေါျခွငျးနှငျ့ပကြျသှားခွငျးတှေ ဖွဈတယျ။ ၂။သမုတ်တိမရဏဆိုတာကတော့တဈဘုံ၊တဈဘဝတှထေဲမှာသေးခွငျးဖွဈတယျ။ ၃။သမုစ်ဒမေရဏဆိုတာကတော့ပရိနိဗ်ဗာနျစံခွငျးဖွဈပွီးနောကျထပျဘာမှဖွဈပေါျခွငျးမရှိတော့ တဲ့ရဟန်တာတှရေဲ့သခွေငျးဖွဈတယျ။